Morgunblaðið - 17.12.1948, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 17. des. 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri' ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriítargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lau.sasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Frum varp ríkisstjórn -
arinnar
RÍKISSTJÓRNIN hefur nú lagt fram frumvarp um dýr-
Lðarráðstafanir vegna atvinnuveganná. Aðalefni þess er
það að endurnýjuð er ábyrgð ríkissjóðs á útflutningsverði
afurða bátaútvegsins, hraðfrystihúsanna og kjöti, sem selt
er á erlendum markaði. Gildir þessi ábyrgð á sjávarafurð-
um fyrir framleiðslu ársins 1949.
Ábyrgðarverðið var á þessu ári og verður samkvæmt til-
lögum ríkisstjórnarinnar, á næsta ári 65 aurar fyrri hvert
kgr. af nýjum fiski, miðað við þorsk og ýsu slægða með
haus. Ábyrgðarverð hraðfrysta fiskjarins verður einnig hið
sama eða 1,33 kr. hvert enskt pund fob. af þorskflökum og
samsvarandi á öðrum fisktegundum.
Ennfremur ábyrgist ríkissjóður saltfiskútflytjenaum
það, sem á kann að vanta að söluverð verði kr. 2.25 fob.
miðað við fullsaltaðan stórfisk. Annar þátturinn í aðstoðinni
við útveginn samkvæmt frv. felst í því að lagt er til að
rikisstjórninni heimilist að veita þeim útgerðarmönnum og
fyrirtækjum, * *sem stunduðu síldveiðar sumarið 1948 upp-
gjöf á innleystum sjóveðskröfum og öðrum lögveðskröfum,
sem ríkissjóður hefur leyst til sín samkvæmt lögum þeim
um aðstoð til útvegsmanna, sem Alþingi samþykkti í fyrra-
dag. Ennfremur að veita sömu aðiljum uppgjöf á þeim
lánum, sem veitt verða samkvæmt þeim lögum og veitt
voru úr ríkissjóði vegna aflabrests á síldveiðum sumrin
1945 og 1947.
Þá er samkvæmt frumvarpinu stofnaður nýr sjóður, er
nefnist dýrtíðarsjóður ríkisins. Skal honum varið til þess
eð standa straum af greiðslum vegna ábyrgðar ríkisins á
verði útfluttrar vöru, svo og greiðslum til lækkunar vöru-
verði innanlands.
í þennan sjóð skulu renna 22 miljónir kr. af tolltekjum
ríkissjóðs, eins og þær verða áætlaðar á fjárlögum árs-
ins 1949.
Ennfremur er gert ráð fyrir að til hans renni tekjur af
viðbótargjöldum fyrir innflutningsleyfi, sem frumvarpið
mælir fyrir um að lögð skulu á. Eru það þessi gjöld:
Af innflutningsleyfum fyrir kvikmyndum, 100 af hundr-
aði leyfisfjárhæðar, af gjaldeyrisleyfum til utanferða, öðr-
um en leyfum til námsmanna og sjúklinga, 75 af hundraði
leyfisfjárhæðar, af innflutningsleyfum fyrir rafmagnstækj-
um, öðrum en eldavjelum og þvottavjelum, 100 af hundr-
aði leyfisfjárhæðar, en af leyfum fyrir þvottavjelum 50 af
hundraði.
Ennfremur skal greiða gjald er nemur 20 af hundraði af
matsverði bifreiða, sem ganga kaupum og sölum innan-
lands.
Að lokum er svo ráð fyrir því gert að söluskatturinn, sem
á var lagður á sífíasta ári skuli hækka um helming og verða
8 af hundraði. Gilda að öðru leyti um hann svipaðar regl-
ur og áður.
Efní þessa frumvarps sem hjer hefur verið rakið sýnir
Ijóslega, hvernig ástandið er í atvinnumálum okkar íslend-
inga. Ríkisstjórnin hefur neyðst til þess að afla sjer nýrra
tekna til þess að ríkissjóður fái risið undir hinum stór-
felldu útgjöldum vegna ábyrgða á útflutningsverði aðal-
atvinnuvegar þjóðarinnar og niðurgreiðslum dýrtíðarinn-
ar innanlands.
Sú spurning hlýtur óhjákvæmilega að vakna við athug-
un þessara mála í heild, hve lengi muni vera hægt að fara
þá leið, sem um alllangt skeið hefur verið farin í dýrtíð-
armálunum. Hve lengi er hægt að standa undir hinum
Nsavöxnu útgjöldum í hít dýrtíðarinnar?
Svarið getur ekki orðið nema eitt: Niðurgreiðslna og
ábyrgðarleiðin er að verða ófær.
Ennþá næst ekkert samkomulag um að fara nýjar leiðir
í baráttunni við verðbólguna. En það þarf engan spámann
til þess að sjá það fyrir að ef slíkt samkomulag ekki næst
innan mjög skamms tíma er atvinnu og efnahag þessarar
þjóðar mikill háski búinn.
XJíluerjl áhripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Lokið þjófana úti
RANNSÓKNARLÖGREGLAN
skýrir frá því, að þjófnaðafar-
aldur gangi yfir bæinn um
þessar mundir. Ber mest á því,
að þjófar fari inn í ólæstar í-
búðir manna og steli pening-
um. Þetta er það, sem í dag-
legu tali er kallað smáþjófn-
aðir, en þeir geta verið tilfinn-
anlegir þegar stolið er frá fólki,
sem ekki má missa sitt fje og
það allra síst núna fyrir há-
tíðarnar.
Venjulega er auðvelt að verj
ast þessum þjófnuðum með því
einfalda ráði, að læsa vel íbúð
um. Þessir þjófar, sem hjer eru
að verki eru ekki stórglæpa-
menn, sem myndu þora, að
leggja í- að þrjóta upp íbúðir.
Sennilegast að um unglinga
sje að ræða, sem hafa komist
upp á að afla sjer peninga á
þenna auðvelda hátt.
Ráðið er sem sagt að loka
þjófana úti.
Barnaspítala-
________ kort ________
HRINGKONURNAR liggja
ekki á liði sínu frekar en vant
er, þegar þær hafa valið sjer
eitthvað áhugamál að vinna
fyrir. Eins og kunnugt er hef-
ur þessi fjelagsskapur unnið
margt og mikið í þágu alþjóð-
ar, en nú er það barnaspítala-
sjóðurinn, sem konurnar berj-
ast fyrir. Hefur þeim orðið vel
ágengt með dugnaði sínum og
hugkvæmni og notið styrks al-
mennings og velvilja, enda
málefnið þarft og g'ott, sem þær
berjast fyrir.
Núna fyrir jólin hafa þær
gefið út smekkleg jólakort,
sem seld verða til ágóða fyrir
barnaspítalasjóðinn. Eru kort-
in prentuð í tveimur litum svo
menn geta valið úr, hvorn held
ur þeir vilja, en á kortin er
teiknuð mynd af hjúkrunar-
konu með barn í fanginu.
Sjálfsagt að
styrkja Hringinn
ÞAÐ er knúið á hjá mönnum
um þessar mundir frá mörgum
góðum fjelagsskapnum, eins
og venja er fyrir jólin. — En
flestir rjetta hjálparhönd. Og
það er sjálfsagt, að styrkja fje
lagsskap, eins og Hringinn. —
Það er hægt með því að kaupa
jólakortin frá Hringnum. Og
menn munu ekki gera það ein-
göngu í góðgerðarskyni, heldur
og vegná þess að kortin eru
smekkleg og bera jólakveðjur
manna á skemtilegan hátt.
Og úr því talað er um Hring
inn og starfsemi hans, er ekki
úr vegi, að minna á um leið,
að menn geta gerst styrkar-
fjelagar barnaspítalasjóðsins
með því að greiða ákveðna fjár
hæð. Vafalaust mun einhverj-
um detta í hug, að gefa sjálf-
um sjer þá jólagjöf, að gerast
styrkarfjelagi þessa þarfa fje-
lagsskapar og leggja þar með
stein í væntanlegan barnaspít-
ala.
•
Betri hagnýting
matarleyfa.
ÞAÐ fer mikið verðmæti í súg-
inn fyrir hirðuleysi manna.
Dæmi um það er bref frá G.,
sem segir á þessa leið:
Víkverji!
A stríðsárunum voru þeir
talsvert margir, sem höfðu svín,
sem þeir fóðruðu með matar-
leyfum, sem fengust fyrir lítið
eða ekkert í hinum ýmsu her-
búðum víðsvegar um landið.
Höfðu þessir menn sumir hverj
ir að minnsta kosti talsverðar
tekjur af þessu starfi og var
svínakjöt þá í góðu verði, enda
þótt það hafi verið langt fyrir
neðan verðið, sem nú er á svína
kjöti. Þegar herinn fór, þá
hættu flestir öllu svínahaldi —
þótti það ekki borga sig.
En endá þótt hjer sje eng-
inn erlendur her, þá eru nægar
matarleyfar fyrir fjölda svína,
ef vel er að gætt. — Matarleyf-
ar frá sjúkrahúsum, gistihús-
un og nokkrum öðrum húsum
eru að mestu notaðar — en
samt fer megnið af öllum mat-
arleyfum í Reykjavík forgörð-
um. Væri ekki úr vegi, að hinn
nýi borgarlæknir, sem sjá á um
sorphreinsun í borginni, taki
þetta mál til athugunar — en
matarleyfum flestum er nú
hent í sorpílátin.
•
Herskálarnir
hverfa.
,,ÞAÐ er unnið markvíst að
því að rífa herskálana og borg-
arstjóri hefir fyrirskipað,
að hver sá herskáli, sem íbúð
losnar í, skuli tafarlaust rifinn“.
Bravó! Það er eitthvað vit
í þessu. Herskálarnir eru leið-
ar byggingar og því fyr, sem
tekst að þurka þá alveg út í
bænum því betra. Það er sann-
arlega gott, að borgarstjóri
skuli hafa áhuga fyrir þessu
máli, það ætti að tryggja, að
skálarnir hverfi svo fljótt, sem
þess er nokkur kostur.
En herskálarnir eru víðar til
skammar en í Reykjavík. Við
þióðvegi landsins standa enn
eftir hálfrifin herséálahverfi,
þeim, sem þar ráða til skamm-
ar og vegíarendum til leiðinda.
•
Hvort er nú
betri ....?
ÞAÐ er risinn upp mikil deila
um hvort sje nú betri brúnn
eða rauður. Krísuvíkurvegurinn
er að verða hið mesta hitamál,
einkum hjá þeim, sem telja það
eina pólitíska sáluhjálparhellu,
að þessi vegur verði fær í hvaða
veðri sem er.
Forsvarsmenn vegarins segja
þá menn ljúga það, sem halda
því fram, að hann hafi orðið
ófær bílum. Það hafi ekki þurft
nema þrjár snjóýtur til að gera
hann færan svo hægt væri að
komast leiðina austur fyrir f jall
á 6 klukkustundum, á meðan
Þingvallaleiðin var fær snjóýtu
laust.
Sei, sei. Margt er nú sjer til
gamans gert.

MEÐAL ANNARA ORÐA . . .
Tjekknesklr kommúníslar úánægðir með hreinsunina
Eftir Sydney Brookes,
frjettaritara Reuters.
PRAG — Tjekkfíeskir komm-
únistar hafa nú neyðst til að
játa það, að hreinsunin í flokki
þeirra hafi valdið margskonar
erfiðleikum og vandræðum.
— Sumum af starfsmönnum
flokksins hefur jafnvel verið
borið það á brýn, að þeir hafi
með starfsaðferðum sínum
spilti sambúð kommúnista og
ýmissa verklýðsfjelaga, og
enn aðrir hafa verið sakaðir
um að beita röngum aðferð-
um við yfirheyrslurnar, sem
eru hreinsuninni samfara og
byrjað var á í október síðast-
liðnum.
• «
RÖNG MYND
MARIE Svermova, einn af
þingfulltrúum kommúnista og
meðlimur miðstjórnar flokks-
ins, hefur opinberlega skýrt
frá því, að sumir þ>eirra, sem
við yfirheyrslurnar hafa feng-
ist, hafi spurt spurninga, „sem
gefa ranga hugmynd um flokk
inn“. „Vinnulúin kona“, segir
hún, „var spurð um ýmis
heimsspekileg efni, til þess
eins, að þeir, sem yfirheyrðu
gætu hlegið að svörum hennar.
Svona framkoma, sagði
Marie, getur aðeins skaðað
kommúnista. Fræðslufulltrúar
kommúnista yrðu að líta á þá,
sem þeir júirheyrðu, sem
„mannlegar verur, sem elska
flokkinn, enda þótt þær skilji
ekki enn til fullnustu stefnu
hans“.
• •
SKRÍTIN
FRAMKOMA
ÞAÐ var kommúnistablaðið
„Rude Pravo“, sem fyrst hóf
umræður um sambúð kommún
istaflokksins og verklýðssam-
takanna. — Framkoma sumra
flokksfulltrúa, sagði blaðið,
hefur haft óánægju í för með
sjer. Sumir fulltrúarnir virðast
líta svo á, að þeir £eti skipað
verklýðsfjelögum og opinber-
um starfsmönnurn fyrir verk-
um, þar sem þeir (fulltrúarn-
ir) gjeu meðlimir kommún-
istaflokksins. — Þetta gerir
flokknum erfitt fyrir um að
gegna forystuhlutverki sínu,
bætti blaðið við; flokksfulltrú
arnir mega ekki seilast of langt
inn á starfssvið löglega kos-
inna fjelagasamtaka.
REKNIR
EN blöð kommúnista halda
samt áfram að birta fregnir
af hreinsuninni, sem enn er í
fullum gangi. Hjer eru nokkur
dæmi:
Jaroslav Pokorny, járn-
smiður í Krcina, var sekur
fundinn um að hafa gerst með-
limur í kommúnistaflokknum
til þess eins að geta ljóstrað
upp um leyndarmál hans. —
Hann var rekinn úr flokknum.
Vaclav Lorenc reyndist vera
eigandi svíns, sem hann hafði
svikist um að láta skrásetja.
Hann var rekinn.
Josef Fol, ritari í bændafje-
lags.skap, var sakaður um að
hafa haft samband við „aftur-
haldsöflin“. Rekinn.
Ónefndur bókavörður í
Kronv fleygði flokksskírteini
sínu og fór ókvæðisorðum um
flokkinn. Hann var rekinn.
Húsabyggingar í Svíþjóð.
STOKKHÓLMUR — Ákveðið
hefur verið að byggja aðeins
43,000 nýjar íbúðir í Svíþjóð
næsta ár. í ár voru hinsvegar
reistar 55,000 íbúðir.