Morgunblaðið - 11.01.1949, Síða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 11. jatiúar 1949.
11»
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjón ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austui'stræti 8. — Sími 1000.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Frá Finnlandi
í REUTERSFRJETT frá Moskva, er birtist í síðasta blaði,
er sagt frá því, að enn hafi nýjar árásir komið fram í rúss-
nesku blöðunum í garð Finna, þar sem því er haldið fram,
að finska þjóðin og stjórn Finnlands sjerstaklega, sýni komm-
únistastjórn Rússlands andúð og lítilsvirðingu.
Þetta er ekki ný bóla. Hvað eftir annað hafa slíkar
ásakanir komið fram í hinum rússnesku blöðum og síðan
verið endurteknar og þeim haldið á lofti í blöðum finnsku
kommúnistanna.
Forsaga málsins er í fám orðum þessi. Meðan kommún-
istar voru þátttakendur í stjórn Finnlands notuðu þeir sjer
óspart aðstöðu-sína til ýmiskonar ofbeldisverka, og höfðu
margskonar bellibrögð í frammi, til þess að koma af stað
æsingum. í þeirri von, að þeim kynni að gefast kostur á að
brjótast til valda í landinu, með sömu eða svipuðum að-
lerðum og Gottwald og hjálparmenn hans notuðu í Tjekkó-
slóvakíu.
Þar hrifsuðu kommúnistar völdin áður en frjálsar lög-
iegar kosningar gætu farið fram. Enda vissu þeir að í
írjálsum kosningum myndu þeir tapa. En finnska þjóðin
uggði betur að sjer. Þó liðsmenn Stalins hefðu m. a. fengið
kommúnistann Leino í sæti innanríkisráðherrans og hefðu
þannig ískyggilega mikla valdaaðstöðu í landinu, varð kom
ið við frjálsum kosningum í síðastl. sumri. Þær leiddu í
ljós sem annarsstaðar, er frjálsar kosningar fóru fram á
siðastl ári, geipilegt fylgishrun kommúnista með finnsku
þjóðinni.
Eftir kosningarnar myndaði Fagerholm jafnaðarmanna-
stjórn. Þar eð borgaraflokkarnir fengu meirihluta þing-
sætanna, er stjórn Fagerholms minnihlutastjórn, en hefir
haldið velli þrátt fyrir margskonar erfiðleika. Borgaralegu
flokkarnir kæra sig ekki um neitt umrót í stjórnmálun-
um. Ekki síst vegna þess, að það er sýnilega stefna komm-
únista, að koma Fagerholm frá, hvað sem það kostar, og
nota sem sagt til þess aðstoð Moskvavaldsins.
Ýfingar kommúnista í Finnlandi hafa verið með ýms-
um hætti og oft næsta spaugilegar upp á síðkastið. En
samspilið milli hinna finnsku kommúnista og Moskvastjórn-
arinnar altaf greinilegt. Upptökin eru jafnan hjá þeim
finnsku. En sendifáð Rússa í Helsinki tekur upp þráðinn,
eftir þeim ábendingum sem hinir finnsku flokksbræður
gefa, hvað eftir annað, er þeir þykjast hafa fundið högg-
stað á löndum sínum. Nýlega kom ávítunarskjal frá hinu
rússneska sendiráði, til finnsku stjórnarinnar um það, að
tvö leikhús í Helsinki hefðu sýnt Sovjetríkjunum ókurteisi
með leik sínum og leikritavali. Ásökunin í garð annars
leikhússins var rökstudd með því, er til kom. að gaman-
leikari einn hafði haft að andlitsprýði gerfiskegg, sem minti
á sjálfan Stalin. Hin ágiskunin var álíka gáfuleg.
Um jólin kom kæra til finnsku stjórnarínnar frá Moskvu
um það, að finnska lögreglan hefði tekið tvo rússneska
þegna höndum. En þannig var mál með vexti, að viðkom-
andi Rússar höfðu lent í ryskingum á veitingahúsi og kom
lögreglan til að skakka leikinn. En er hún komst að því
að tveir þeirra, sem lent höfðu í áflogunum, voru starfs-
menn rússnesku sendisveitarinnar, var þeim tafarlaust
sleppt lausum.
Þannig er hvert tilefni gripið til þess að ögra finnsku
þjóðinni og kenna henni, sem lifa verður lífinu framundan
austrænum byssukjöftum, að með hinn volduga nágranna
yfir sjer, tjóar ekki annað fyrir Finna, en að sitja og standa
eins og einræðisherrarnir í Kreml vilja vera láta. Jafnve’.
ganga þeir svo langt að halda því til streitu, að það sje brot
á friðarsamningunum, sem Finnar urðu að gera við Rússa,
er þeir hafa aðra skoðun á stjórnmálum, en einræðisherr-
arnir. Þessu ætla hinir finnsku kommúnistar að framfylgja
m. a. með því, að gera finnsku þjóðinni ókleift að lifa frjálsu
lífi í sínu eigin landi. En kommúnístarnir þar, eins og ann-
ersstaðar í heiminum framfylgja vilja hinna rússnesku
yíirboðara sinna, gegn þjóð sinni, í stóru og smáu.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Vinsæll, en van-
ræktur útvarps-
þáttur
ÚTVARPIÐ á stuttbylgjum til
íslendinga erlendis hefur
reynst vinsæll útvarpsþáttur
víða erlendis og heyrst furðu
víða, þótt ekki hafi verið lögð
rækt við að hafa þann tækni-
lega útbúnað, sem nauðsynleg
ur . er til slíkra útvarpssend-
inga. Stefnuloftnet vantar og
fleira.
Vinsældir þessa þáttar má
marka af brjefum, sem borist
hafp frá Islendingum og öðr-
um erlendis. Það sýnir hvað
menn eru þakklátir fyrir lítið
á þessu sviði, því sannleikur-
j^n er sá. að þátturinn hefur
verið mjög vanræktur og kast
að til hans höndunum, enda
liggur sá grunur á, að ráða-
menn í útvarpinu hafi tekið
litlu ástfóstri við þáttinn og
jafnvel að sumir þeirra vilji
leggja hann niður með öllu.
•
Ummæli náms-
manns
ÍSLENDINGUR, sem stundar
nám í London skrifar á þessa
leið um útvarpið:
„Víkverji sæll, jeg ætla að
biðja þig um að taka eftirfar-
and.i línur fyrir mig um út-
varpið til útlanda á sunnudög-
um. Okkur, sem það er ætlað,
er nefnilega gert mjög óhægt
fyrir um að hlusta á það,
vegna þess á hve óhentugum
tíma það er. Væri ekki hægt
að fá tímanum breytt, og láta
það verá strax á eftir hádegis-
útvarpinu á daginn. Sú breyt-
ing myndi áreiðanlega mælast
mjög vel fyrir.
Vilja heyra
frjettir
„VIÐ, sem erum við nám, höf-
um skiljanlega ekki mikinn
tíma aflögu, en ef við ætlum
út á sunnudögum, verðum við
að bíða til kl. 5, ef við eigum
ekki að missa af útvarpinu að
heiman. Og svo er það annað.
I þessum útvarpstíma viljum
við fá frjettir framar öllu öðru,
en ekki tónlist eða reglugerðir
einhverra stofnana. Að lokum
eru það svo tilmæli mín, að
þátturinn verði eftirleiðis lát-
inn enda á þjóðsöngnum.
Allir íslendingar, sem jeg
hefi talað við hjer, eru mjer
sammmála um þetta. Með því
að taka þetta til athugunar
gæti útvarpsráð gert útvarpið
til útlanda enn vinsælla en
það er nú“.
•
Ekki of mikið
EITTHVAÐ líkt því, sem náms
maðurinn segir, hefur verið
sagt í fleiri brjefum frá ís-
lendingum erlendis og mjer er
persónulega kunnugt að marg
ir íslendingar erlendis bíða
með óþreyju eftir að hlusta á
útvarpið að heiman.
Þáttinn má bæta til mikilla
muna, ef þeir, sem honum eiga
að stjórna. nenna að hugsa eitt
hvað um hann. Það er alveg
rjett, að það er tilgangslaust
að vera að útvarpa hljómlist
af plötum til útlandsins. Þeir,
sem áhuga hafa fyrir tónlist
hafa betri tækifæri til að
sinna því hugðarefni, en að
hlusta á grammófónplötur frá
íslandi.
En það eru frjettir og fróð-
leikur allskonar, sem íslend-
ingar erlendis sækjast eftir
og það minnsta, sem útvarpið
getur gert til þess að halda við
sambandinu milli íslendinga,
sem búsettir eru erlendis og
heimalandsins, er að gefa þeim
hálfa eða eina klukkustund á
viku og fara eftir almennum
óskum um dagskrárval.
•
Strætisvagna-
skýlin koma
ÞAÐ er loks komið svo langt
að búið er að gera líkön af
skýlum fyrir strætisvagnafar-
þega, sem reisa á á áfanga-
stöðum strætisvagna.
Þetta mál hefur verið lengi
á döfinni, eins og stundum vill
verða þegar um eitthvað nýtt
er að ræða.
En nú ætti það ekki að þurfa
að dragast lengi, að þessi skýli
verði reist.
•
Kvörtun úr
Kjósinni
KJÓSARINGAR og margir
ferðal. þar um slóðir kvarta
sáran yfir hve þjóðvegurinn
sje í slæmu ásigkomulagi, allt
frá Kiðabergi og inn úr. Ferða
maður, sem kom þessa leið í
gær sagði mjer. að það væri
eins og að sigla smábát í
krappri öldu, er ekið væri bif-
reið eftir veginum.
Það virðist augljóst hvað að
er, það vantar veghefil til að
fara þarna um og sljetta úr
misfellunum.
Að öðru leyti en holunum í
veginum eru samgöngur góðar
í Kjós um þessar mundir, því
það fenti svo að spgja ekkert
þar í hríðinni, sem flesta vegi
tepti í vikunni, sem leið.
**fiifiiiinimiHimi iiinmim*- •Miiniimwi»tiwniiiiiiiiiiiiiniii*'*'ii«M,,'“M«»"M,'it"ii'"******«**«J *
1 MEÐAL ANNARA ORÐA . . .
I I nw III ■■ 1-irir-mwMmM—Iil
ísraelsríki verður ekki þurkað út
ÞEGAR dr. Bunche, sáttasemj
ari Sameinuðu þjóðanna í Pal-
estínu, tjáði Öryggisráði í s.l.
viku, að Gyðingar og Egyptar
hefðu fallist á að hefja friðar-
viðræður með aðstoð S.Þ., var
hanp í raun og veru að boða
mikinn sigur Ísraelsríkis yfir
Egyptalandi. Herir Gyðinga
höfðu reynst egypsku herjun-
um öflugri. Þeir höfðu þröngv-
að Egyptalandi — landinu,
sem upphaflega beitti sjer fyr-
ir hernaðaraðgerðum gegn
sjálfstæðu Gyðingaríki í Pales
tínu — til að snúa við blaðinu
og fallast á að hefja samninga-
umleitanir við ríki, sem Arab-
ar til þessa höfðu neitað að
væri til.
• •
VIÐURKENNING
SÚ ákvörðun egypsku stjórn-
arvaldanna, að ræða friðar-
leiðir við samningamenn Gyð-
inga, er í rauninnf viðurkenn-
ing á tilverurjetti Ísraelsríkis.
Egypsku stjórnarvöldin hafa
komist að þeirri niðurstöðu,
að Gyðingar í Palestínu verða
ekki sigraðir með vopnum, að
Ísraelsríki, enda þótt landa-
mæri þess sjeu ennþá mjög á
reiki, sje nú að öllum líkindum
orðið öflugra en nágrannaríki
þess öll, og þótt víðar væri
leitað.
• •
MARGIR SIGRAR
GYÐINGAR hafa fsért sönnur
á þetta undanfama mánuði.
Þeir hafa sigrað Arabaherina
hvað eftir annað, bætt hernað-
arlega aðstöðu sína hægt, en
örugglega, og jafnvel ráðist
inn á landssvæði óvinarins og
eyðilagt þar fyrir honum vopn
og mannvirki. Og leiðtogar
þeirra hafa tjáð frjettamönn-
um, að Gyðingaherirnir hefðu
„getað haldið lengra, ef þeir
hefðu gært sig um“.
Fáir hefðu talið þetta lík-
legt, þegar Bretar lögðu niður
umb.oðsstjórn sína í Palestínu
á miðnætti 15. maí 1948. Gyð-
ingar höfðu að vísu mánuðina,
sem á undan fóru, sýnt það, að
þeir rjeðu yfir velþjálfuðum
og allöflugum her. En þegar
Arabaríkin rjeðust inn i Pales-
tínu dagana 14. og 15. maí,
þótti mörgum, sem vonlegt
var, líklegt, að dagar hins ný-
stofnaða „ríkis“ væru taldir.
• •
INNRÁSIN
INNRÁS Arabana hófst sam-
tímis úr þremur áttum. Herir
Egyptalands, Transjordaníu,
Sýrlands, Líbanon og írak
fóru yfir landamæri Palestínu,
en herlög voru sett á í þessum
löndum, til þess að auðvelda
hernaðaraðgerðir gegn „ofbeld
ismönnum Gyðinga“.
Arabaherirnir gerðu sjer
sýnilega vonir um skjótan sig-
ur. Ekki verður betur sjeð en
almenningur í löndum þeirra
hafi í fyrstu talið að hjer væri
um nokkurskonar sigurgöngu
að ræða, að „frelsisher Araba“
mundi að mestu mótstöðulaust
leggja undir sig Landið helga.
Fyrstu dagana voru haldnar
sigurhátíðir í höfuðborgum
Arabaríkjanna.
• •
AÐVÖRUN
ÞÓ hefðu atburðirnir fyrir 15.
maí, þegar Bretar lögðu niður
umboðsstjórn sína og íluttu
síðustu hermenn sína á brott,
átt að hafa orðið Aröbum
nokkuð aðvörunarefni. Áður
en Bretar hurfu burt frá Pal-
estínu, hafði þegar komið til
fjögurra meiriháttar átaka
milli Gyðinga og Araba. Gyð-
ingar áttu alsstaðar betur;
þeir tóku við stjórn Jaffa, eft-
ir að Bretar höfðu gengið frá
vopnahljei í borginni; þeir
tóku borgina Safad í Norður-
Galileu úr höndum „Þjóðfrels
ishersins“ arabiska; þeim tókst
að mestu að halda opinni flutn
ingaleiðinni milli Jerúsalem og
Tel Aviv, en Arabar lögðu
mikla áherslu á að íoka þeirri
leið; og þeir sömdu um vopna-
hljq,í Jerúsalem sjálfri, enda
þótt her Araba þar væri mun
fjölmennari en Gyðingaherinn.
Leiðtogar Araba höfðu því
þegar fengið nokkra dýrkeypta
— og neikvæða — reynslu í
viðureign sinni við Gyðinga.
• •
2,000 ÁR
EINS og nú er komið, munu
flestir sammála um, að fyrsta
sjálfstæða Gyðingaríkið, sem
stofnað hefur verið í 2,000 ár,
sje orðið að veruleika. — Það
hefur sýnt það svart á hvítu,
að það getur varið hendur sín-
Framh. á bls. 12