Morgunblaðið - 24.08.1949, Blaðsíða 11

Kíiðvikudagur 24. ágúst 1949.
MORGUISBLAÐIÐ
.11
ÚR ÝMSU
ÞAÐ hafa margar vikur, ef
ekki mánuðir liðið síðan nokkr
ar klausur hafa birst undir
þessari fyrirsögn. Á það sjer
ýmsar orsakir, sem ekki verða
raktar hjer. Síðan hafa vindar
blásið úr ýmsum áttum, bæði
í heimi veðurguðanna og stjórn
málamannanna. Vorharðindin
voru mikil og langvinn, sem
komu hart niður á bændum
og búaliði eftir alla ótíðina í
vetur og svo er að heyra á
Tímanum, að ekki ári nú bet-
ur í Framsóknarflokknum. —
Það helsta, sem blaðið hefur
sjer til dundurs er að skamma
samstarfsflokka sína í ríkis-
stjórninni Lætur það sjer ó-
líkt annara um það, heldur en
deila \.ýð stjórnarandstöðuna.
Þótt þetta komi ókunnugum
einkennilega fyrir sjónir þarf
enginn, sem til þekkir, að
undrast yfir þessum Tímaskrif
urn. Annar aðalforingi flokks-
ins er í ríkisstjórninni — hinn
í stjórnarandstöðu. -— Þegar
svona er í pottinn búið, er
ekki von að Tíminn sje fje-
legt stjórnarblað og að ein-
hverra ráða verði að leita til
að berja í brestina í flokknum.
Og nú hefur ráðið verið
fundið.-Það á að reyna að kald
hamra flokkinn saman með
kosningum í haust eða snemma
í vetur. Tíminn segir að 900
manns, sem sóttu flokksfundi
Framsóknar í vor, víðsvegar á
landinu, hafi krafist haust-
kosninga. Það er trúleg saga
— eða hitt þó heldur. Einhvern.
tíma hefði nú Framsókn talið
það ,,hnefahögg framan í
bændur“ að stofna til kosn-
inga að hausti til. En Tíminn
breytist og tímadótið með.
Foringjarnir sammála
Svo er helst að heyra á Tím-
anum, að það sjeu aðallega
þrjú mál, sem Framsóknar-
menn báru fram á síðasta
þingi og þeir vilja láta dóm
fólksins ganga um í kosning-
unum. Það er innflutnings-
skömtunarseðla-tillögur Skúla
Guðmundssonar, stóríbúða-
skattur Hermanns og Páls
Zóph., og einhverjar ráðagerð-
ir um skipulag iðnaðarins. —
Þetta eru í fáum orðum úr-
ræði Framsóknar í dýrtíðar-
málunum. Þau fengu ekki byr
á þingi i vetur og ljet Fram-
sókn það þá gott heita, en nú
eru þau orðin slík lífs-spurs-
mál að út af þeim verður að
stofna til kosninga — að
hausti til, 6—8 mánuðum áður
en kjörtímabilið er útrunnið.
Um öll þessi mál og fleiri
verður sjálfsagt ýtarlega rætt
fyrir kosningarnar, og þá fær
þjóðin að heyra greinargerðir
flokkanna um afstöðu þeirra.
Tíminn hefur þegar að nokkru
leyti sett fram sín sjónarmið
og eins lætur hann aldrei ó-
getið. Það er þetta: Hermann
og Eysteinn eru sammála.
Þeir vilja báðir láta kjósa
um þessi mál. Hermann hjelt
því fram í „stóru greinunum“
í Tímanum í vetur og Eysteinn
sagði það sama í útvarpinu á
eldhúsdaginn, svo að það er
enginn efi á því að þeir vilja
þp+ta báðír. E_t.v. er þetta
alveg rjett. Og. hjer liggur líka
hundurinn grafinn: Framsókn
vill kosningar til þess áð for-
ingjarnir hafi eitthvað til að
vera sammála um.
Vöxtur útgerðarinnar
Það, sem af er þessari öld
hefur sjávarútveguiinn verið
í örum og stöðugum vexti. —
Togararnir hafa fjölgað og
stækkað,-, sömuleiðis vjelbát-
arnir. Aðstaðan í landi orðið
fullkomnari með hverjum ára-
tug, stóriðnaður risið upp í
sambandi við síldveiðarnar og
kringum allt land hafa verið
byggðar hafnir, reist frystihús
og sköpuð önnur skilyrði til að
taka á móti aflanum og hag-
nýta hann á sem verðmætastan
hátt. — Eins og eðlilegt er,
'hefur gífurlega mikill hluti af
’þjóðartekjunum farið í upp-
byggingu þessa atvinnuvegar
undanfarna áratugi. Og sem
betur fer hefir hann líka gefið
mikið í aðra hönd. Án þess
auðs, sem sjávarútvegurinn
hefur veitt í þjóðarbúið hefði
áreiðanlega lítið komist í verk
af þeim miklu framförum,
sem átt hafa sjer stað í land-
inu hvað snertir húsakost,
samgöngur o.s.frv. — Yfirleitt
hefur svo verið tálið, að afl
þeirra hluta, sem þarf til að
halda uppi menningarlífi hafi
komið frá sjávarútveginum.
Þó að meðhaldsmenn og unn-
endur sjávarútvegsins hafi
máske stundum viljað gera
hlut hans fullmikinn, saman-
borið við hinn aðalatvinnuveg
inn — landbúnaðinn — verður
því ekki neitað, að hann hefur
svo til að öllu leyti staðið und-
ir innflutningi landsmanna,
sem farið hefur sívaxandi með
ári hverju.
Við eigum sveitafólkinu
mikið að þakka.
Þetta hlutverk sjávarútvegs-
fhs í afkomu og framförum
þjóðarinnar hefur verið talið
svo mikilvægt, að framlag land
búnaðarins hefur horfið þar í
skuggann. Þó er það á allra
vitorði, sem vita vilja, að öll
þjóðin stendur í mikilli þakk-
arskuld við bændur og sveita-
fólk fyrir það að birgja landið
upp af hollri og næringarríkri
fæðu, meðan matur sömu teg-
undar hefur verið skammtað-
ur og skorinn við nögl í flest-
um öðrum löndum. Þetta hef-
ir tekist fram að þessu, þrátt
fyrir sífækkandi hendur, sem
vinna að framleiðslu sveitanna
og stóraukna n&yslu í vaxandi
þorpum og bæjum. Manni ligg-
ur við að hafa sömu orð um
sveitafólkið og Churchill hafði
um flugmennina í styrjöldinni
um Bretland — að aldrei hefðu
jafnmargir staðið í jafnmikilli
þakkarskuld við jafn fáa. En
ef hinum fáu fækkar enn frá
því sem nú er mun þjóðin —
og þá einkum kaupstaðarbúar
— fá að finna hvað það kostar
að vanrækja moldina jafn hast-
arlega og hún hefur gert und-
anfarna áratugi.
Hvor er færari um að
mæta áföllum?
Þrátt fyrir mikið gengi og
TTUM
öran vöxt sjávarútvegsins. virð-
ist hann ekki þola mikil áföll,
miklu verr heldur en landbún-
aðurinn. Dýrtíðin og óheil-
brigða fjárhagsástandið, sem
henni fylgir virðist hafa komið
þyngra niður á útgerð heldur
en sveitabúskap Aflaleysið á
síldarvertíðunum undanfarin
tvö sumur hefur valdið því, að
tvisvar hefur með opinberum
ráðstöfunum orðið að hlaupa
undir bagga með þeim, sem
þann útveg hafa stundað. Til
samanburðar má nefna tvö á-
föll, sem landbúnaðurinn hefir
orðið fyrir undanfarin misseri;
það eru óþurkarnir sunnan-
lands sumarið 1947 og vetrar-
hörkurnar og vorharðindin á
þessu ári. Hvortveggja þetta
veldur mikið auknum til-
kostnaði við framleiðsluna og
jafnframt afurðatapi. Samt
hafa ekki komið fram neinar
háværar raddir um opinbera
hallærishjálp fyrir bændur,
enda er lítill vafi á að þeir
munu hafa fullan vilja á að
taka þessum skaða án hjálpar
þess opinbera og það er lítil
hætta á öðru en að þeir geti
það. ,Og ef svo reynist, sýnir
það að íslenskur landbúnaður
stendur á traustari grundvelli,
en maður skyldi ætla eftir
ýmsa þá erfiðleika, sem hann
hefur átt við að stríða um mörg
undanfarin ár, svo sem fjárpest
irnar, dýran og ónógan vinnu-
kraft o. s. frv,
Hagalagðar.
í endurminningum sínum úr
Samvinnuskólanum segir nem-
andi einn frá því að Jónas hafi
m. a. kennt þeim þrjár reglur
í umgengni við honur. I stuttu
máli voru þær þessar: Spurðu
aldrei konu hvað hún sje gömul,
spurðu aldrei veika konu hvað
að henni gangi og gakktu
aldrei á eftir konu upp stiga.
Eftir þessu að dæma hefur þá
gamli maðurinn frætt nemend-
ur sína um fleira heldur en
pólitíkina.
—O—
í aðsendri grein í Timanum
segir höfundur um hóp manna,
sem heimsótti hjerað hans að
sjer hafi litist mæta vel á alla
„,sv^'tarlimi“. Það er vægast
sagt miður heppilega að orði
komist.
—O—
Fjelag tónsmiða vill banna
bílstjórum að spila á útvarpið
í bifreiðum án sjerstaks gialds.
Bann sitt byggir það m. a. á
þessari lagagrein: „Oheimilt er
útvarpsnotanda að hagnýta
sjer útvarpsefni til fjárgróða,
t. d. með því að selja aðgang
að útvarpstæki sínu“. Eftir
þessu að dæma álíta blessuð
tónskáldin, að menn leigi sjer
bifreiðar til að hlusta þar á
útvarp en ekki til að ferðast í
þeim.
Hafreiðslukona
óskast nú þegar.
HOTEL VIK í

Mií5fflíi!06rsiíS:
ÞANN 18. ágúst Ij-est í Minnea-
polis Ingibjörg Augustine
Björnson, kona Gunnars Biörn-
sonar og húsmóðir á því vest-
ur-íslenska heimili, sem hæst
hefur borið, sakir mannvals og
menningarbrags.
Ingibjörg fluttist vestur um
haf fimm ára gömul með for-
eldrum sínum frá Hörðudal í
Dalasýslu fyrir 66 árum.
Hún ólst upp í SaskaThewan *
í Vestur-Kanada, en fór ung til
höfuðborgar Islendinga í Vest-
urheimi, Winnipeg. Þaðan flutt-
ist Ingibjörg rjett eftir aldamót-
in suður fyrir landamærin í ís-
lendingabyggðina Minneota,
Minnesota, og giftist þar 1903
hinum unga og glæsilega rit-
stjóra Gunnari Björnsyni.
í 23 ár bjuggu þau í Minne-
ota og þar fæddust öll sex börn
þeirra, blaðamennirnir fjórir
Hjálmar, Valdimar, Björn og
Jón, og dæturnar Helga og
Stefania. Gunnar gaf út blaðið
Minneota Mascot, sem þótti
lengi eitt best skrifaða blað í
Minnesota, 'og jafnframt var
hann um skeið þingmaður á
ríkisþingi Minnesota í St. Paul.
Árið 1925 varð Gunnar svo
skattstjóri Minnesotaríkis og
síðar forseti skattadómstóls rík-
isins. Fluttust þau þá til tví-
borganna St. Paul og Minnea-
polis og hafa átt þar heima síð-
an.
Tvö orð lýsa Ingibjörgu best:
Þjóðrækni og trúrækni, en þetta
hvorttveggja er aðalsmerki
flestra bestu Vestur-íslending-
anna. Trygð þeirra til Islands
og trúin á Guð eru sterkustu
þættirnir i lífi þeirra og þann-
ig var Ingibjörgu farið. Þótt
feikna nóg væri starfið. að
standa fyrir stóru og gestrisnu
heimili, venjulega án hjálpar,
taldi hún aldrei eftir sjer þau
verk, sem hún taldi sig geta
unnið Islandi til gagns beint
eða óbeint. Hún var, eins og
reyndar líka maður hennar og
börn, lifandi upplýsingarstofn-
un um alt sem ísl. var, eða Is-
landi viðkom. Lengi var hún
formaður í íslenska kvenfjelag
inu, ,,Heklu-klúbbnum“, í
Minneapolis. Tvívegis kom hún
í heimsókn til Islands með
manni sínum, í fyrra sinnið á
Alþingishátíðina 1930, en í
seinna sinn árið 1940 í boði rík-
isstjórnarinnar.
Eftir að vesturfarir hófust á
ný í síðasta stríði, var heimili
þeirra hjónanna jafnan opið öll
um íslendingum, er áttu leið
um Minneapolis Sumir náms-
menn, sem þar dvöldu, eignuð-
ust þar annað heimili og fá
þeir aldrei fullþakkað þær
hlýju móttökur og ósjerhlífnu
umhyggju, sem jafnan mætti
þeim þar. Ánægjulegra heimil-
islíf og samrýmdari fjölskyldu
var vart hægt að hugsa sjer.
Þar var það eins og oftar hús-
móðirin, sem skápaði heimilið
og rjeði mestu um heimilisand-
ann. Er nú stórt skarð fvrir
skildi, er hin glaðværa og glæsi
lesa húsmóðir er horfin. Hinum
fjölmörgu vinum fjölskvldunn-
ar verður nú hugsað til Gunn-
ars Björnsonar, barna h ans og
tengdabarna og óska þes, að
þau finni huggun í hinum liúfu
endurminningum um hina
látnu merkiskonu.
Þórhallur Ásgeirsson.
Maður óskar eftir að kynn l
ast stúlku á aldrinum 30 |
—45 ára. Sú, er hefði i ;
huga ráðskonuátöðu eða í
húshjálp, ætti að senda L
tilboð helst með mynd, |
sem yrði endursend, til =
afgreiðslu Mbl-, fyrir föstu í
dagskvöld, merkt „Ábyggi |
leg—8“.

óskar eftir að fá leigt nú i
þegar sæmilegt herbergi §
(mætti vera í kjallara), §
helst í austurbænum. — §
Skilvís greiðsla, og fyrir- |
fram efíir samkomulagi. §
Sá, sem gæti leigt her- f
bergi, láti vita í síma 2703 |
eða 6702 fyrir laugardags j
kvöld. I

SKI PAUTtitRC
RIKISINS
Esja
fer skemtiferð til Stykkishólma
laugardaginn 27. þ. m. klukkan
1 eftir hádegi. Frá Stykkis-
hólmi á sunnudagskvöld. Með
an skipið stendur við í Stykk-
ishólmi, geta þeir farþegar sem
hafa tryggt sjer pláss á far-
rýmum skipsins, búið um borð
og fengið þar keypt fæði. Far-
seðlar verða seldir á skrifstofu
vorri í dag og á morgun meðan
rúm leyfir.
Herðubreifj
austur um land til Siglufjarð-
ar hinn 27. þ.m. Tekið á móti
flutningi til Hornafjarðar, —•
Djúpavogs, Breiðdalsvíkur, —•
Stöðvarfjarðar, Mjóafjarðar, —
Borgarfjarðar, Vopnafjarðar,
Bakkafjarðar, Þórshafnar, Rauf
arhafnar Flateyjar á Skjálf
anda og Ólafsfjarðar, í dag og
[árdegis á morgun Pantaðir far-
seðlar óskast sóttir á föstudag.