Morgunblaðið - 30.09.1949, Síða 5

Fc'studagur 30. sept. 1949.
TUORGVTSBLAitÐ
Skólarnir eru að byrja
BKÓLAR bæjarins eru að taka til starfa hver af öðrum. Aldrei
hefur tala nemenda verið eins mikil og nú. Æ meira húsnæði
er tekið til skólahalds. Myndarlegasta viðbótin á þessu ári er
Mn nýja skólabygging Gagnfræðaskóla Austurbæjar í Skóla-
vörðuholti. Tvær nýjar skólastofnanir koma nú til, Gagnfræða-
skólinn við Lindargötu og Gagnfræðask. við Hringbraut. Er nú
verið að koma á hinum nýju fræðsiulögum. Hjer fer á eftir
yfirlit yfir stárfsemi helstu skólanna í Reykjavík.
Háskóli íslands.
Arni G. Eylnnds og bændur
«>-
Kennsla byrjaði 26. sept. Nýir
stúdentar skiptu sjer þannig nið-
ur í deildir. Læknisfræði 42, B
A. Tungumál 22, Lögfræði 16,
Verkfræði 14, Viðskiptafræði 9,
Guðfræði 7, Norræna 6 og for-
spjallsvísindi 16. Alls eru um 550
stúdcntar nú innritaðir í Háskól-
ann Rektor er Alexander Jó-
Siannesson en deildarforsetar Ás-
snundur Guðmundsson, Niels
Dungal, Ólafur Jóhannesson,
Björn Guðfinnsáon og Leifur Ás-
geirsson.
Menntaskólinn.
Setning Menntaskólans hefur
dregist vegna viðgerða á skóla-
húsinu. Skólinn verður þó settur
fyrri hluta október. Nú falla úr
eftir nýju fræðslulögunum 1 óg
2. bekkur og eftir verða fjórir
bekkir, sem eru alls 19 bekkja-
deildir. Um 440 nemendur verða
í skólanum í vetur.
Miklar umbætur hafa verið
gerðar á kennslustofum í Mennta
skólanum, einkum á neðri hæð.
Hafa þær verið múrhúðaðar og
3agðar panel að nýju. Rafmagns-
lagnir hafa verið endurbættar og
settar upp nýjar töflur með
töflulýsingu. — Rektor er Pálmi
Hannesson.
Iðnskoiinn
var settur 1. sept. Hann er enn
I sínum gömlu húsakynnum við
Lækjargötu og er allri skóla-
starfsemi markaðar mjög þröng-
ar skorður vegna rúmleysis. Ein
stofa hefur verið tekin á leigu á
Laugaveg 166. Rúmlega 900 nem-
endur eru við skólann, heldur
fleiri en s.l. ár. Kennslustofurn-
ar þarf að margsetja og það ráð
hefur verið tekið að efri bekkir
skólans ljúki námi um nýárið, en
jþá tekur við kennsla yngri deild-
anna. Skólastjóri er Helgi Her-
mann Eiríksson.
Kvennaskólinn
verður settur kl. 2 á morgun
Nemendur verða 210 skipt niður
í 4 bekki, sem hver skiptist í 2
ibekkjadeildir. — Skólastjóri er
Kagnheiður Jónsdóttir.
IHúsmæSraskólinn
verður settur 11. október. 40
stúlkur verða í heimavist og 40
á namskeiði til að byrja með.
Viðbygging við skólahúsið hefur
verið í smíðum í eitt ár og er nú
að verða lokið. Rýmkar þá mjög
sum allt skólastarf. í viðbygging-
unnj er stórt eldhús á fyrstu hæð
«og saumastofa á efri hæð. Skóla-
ötýra er Hulda Stefánsdóttir.
Stýi imannaskólinn
verður settur 1. október. Nem-
endur í vet.ur verða um 160 og
er það fleira en nokkru sinni
:fyrr. Skólastjóri er Friðrik Ólafs-
son.
Kennaraskói inn
verður settur 4. okt. kl. 2. —
Starfar með líkum hætti og áð-
ur, nema að nú verður krafist
jgagnfræðaprófs til inntöku í 1.
i'oekk. 100 nemendur verða í skól-
ánum og 7 fastir kennarar. Skól-
: nn hefur á sínum vegj þrjár
;aefingadeildir barna.
'iVárnsflokkar Reykjíwikur
verða settir 3. okt. kl. 8 s.d. í
þamkomuhúsinu Röðli. Aðsókn að
MARGT ER það og margvís-
Iegt, sem Tímamönnum dettur
í hug að láta fjúka, um and-
stæðinga sína. Kippir sjer ^ng-
inn upp við það lengur. En þeg-
ar þeir bera Árna G. Eylands
stjórnarráðsfulltrúa það á
brýn, að hann vanræki með öllu smali, og finna honum það síst
starf sitt, geri ekki annað en; til miska. Þeir vita líka, að
Bændasljettinni stórkostlegur
fengur aS fá hann á þing
þeim var meiri en s.l. ár eða
hátt á 6. hundrað. Mest er aðsókn
að handavinnu, frönsku og ensku.
Nokkrum nýjum námsflokkum
hefur verið bætt við. Kennsla fer
fram á kvöldin í Miðbæjar- og
Austurbæjarskólum. Kennarar
eru yfir 20, en skólastjóri er
Ágúst Sigurðsson.
Handíðaskólinn.
í Iiandíðaskólanum verða fjór
ar dagdeildir. Kennaradeildir í
handavinnu, smíði og teikningu
og auk þess myndlistardeild. í
handavinnudeildinni hófst kensla
23. sept. en í hinum byrjar hún
3. okt. Kvöldnámskeiðin byrja
flest í næstu viku. Nemendur eru
nú um 500 eða fleiri en nokkru
sinni fyrr. Skólastjóri er Ludvig
Guðmundsson.
Gagnfræðaskólinn
við Hringbraut.
Það er ný skólastofnun og er
skólastjóri Árni Þórðarson. Er til
húsa að Hringbraut 121 (nýtt
stórhýsi Jóns Loftssonar). Húsið
er ekki byggt sem skólahús, en
er samt hentugt. Það er eftir að
ljúka við að ganga frá kennslu-
stofunum og því sennilegt að
skólasetning dragist fram í miðj-
an október. Nemendur verða um
200, en fastir kennarar 3 auk
skólastjóra.
Gagnfræðaskólinn
við Lindargötu.
Það er ný skólastofnun, sem er
til húsa í franska spítalanum við
Lindargötu. Skólastjóri er Jón
Gissurarson. Það mun dragast
eitthvað fram í október, að
kennsla hefiist, því að verið er
að lagfæra húsið. — Nemendur
verða eitthvað yfir 200.
Gagnfræðaskóli Austurbæjar.
Skólinn verður settur skömmu
eftir mánaðamót. Skólastjóri hans
er sem fyrr Ingimar Jónsson.
Verður nú tekið í notkun að öllu
hið nýja og glæsilega skólahús
við Egilsgötu í Skólavörðuholt
inu. Nemendur verða milli 7 og
8 hundruð.
Gagnfræðaskóli Vesturbæjar
verður settur . þriðjudaginn 4.
okt. Nemendur verða um 300
skipt niður í 11 bekkjadeildir.
Fjórar 3. bekkjar, fimm 2. bekkj
ar og tvær 1. bekkjar deildir
Fastir kennarar eru 10 auk skóla-
stjórans Guðna Jónssonar.
Nýjar greinar við skólann eru
handavinna, matreíðsla og smíð-
ar. Miklar viðgerðir hafa 'farið
fram á skólahúsinu við Öldu-
götu, hefur það verið málað úti
og inni og er nú hið vistlegasta.
Austurbæjarbarnaskóli.
Yngri börnin byrjuðu í skólan-
um 10. sept., en 10, 11 og 12 ára
börn eiga að mæta á laugardag.
Regluleg kennsla byrjar á þriðju-
dag, 4. sept. Nú verða um 1400
börn í skólanum. Það er færra en
í fyrra og stafar af því, að eftir
nýju fræðslulögunum var 13 ára
bekk skipað í unglingaskólastigið.
Bekkjadeildir verða líklega 47.
44 kennarar starfa við skólann.
Austurbæjarskólinn var stofnað-
ur 1930 og verður því 20 ára á
! Frh. á bls. 12.
hirða laun sín, þá ofbýður öll-
um, sem þekkja starfsferil
Árna, áhuga hans og dugnað.
Jeg hefi haft náin kynni af
Árna Eylands, allt frá því vet-
urinn 1911-12 að við vorum sam
an við nám í Hólaskóla. Jeg
veit að hver einasti íslenski
bóndi, sem er laus við flokks-
hann hefir verið í þjónustu Bún
aðarfjelags íslands í aldarfjórð-
ung. Að hann hefir verið verk-
færaráðunautur fjelagsins og að
enginn kann betri skil á þeirri
tækni, sem íslenskum búnaði
er framt að því lífsskílyrði, eins
og hann. Að Árni kom, jafn-
framt starfi sínu við Búnaðar-
legt ofstæki, er mjer sammála fjelagið, skipun á búvjelaversl-
un Sambands ísl. samvinnu-
fjelaga. Að hann ennfrernur
hafði með höndum forstöðu
um, að Arni er tvímælalaust
meðal þeirra núlifandi manna,
er á þessari öld hafa drýgstan
þátt átt í búnaðarframförum ^ Grænmetisverslunarinnar og
hjer á landi. Enda hefir hann ^ Áburðareinkasölunnar, og leysti
til þess gáfur, þekkingu og i þau störf af hendi með ágæt-
áhuga. | um, hafandi sífelt í huga, hvern
Er Árni hafði lokið námi í | ig hann best gæti leyst úr þcjrf-
Hólaskóla sigldi hann til Nor- j um einstakra bænda og unnið j
egs ásamt nokkrum skólabræðr j almennum umbótum og fram-|ara afmælisblaði Samvinnu-
um sínum, til að afla sjer frek-! förum á sviði landbúnaðarins !skólans 1 Samvinnunni í vor,
hjeraðsmanni í fyrsta sæti list-
ans. í sannleika einkennileg
uppáfinning blaðsins, á meðan
Framsóknarmenn taka utanhier
aðsmanninn Pál Zophoniasson
fram yfir innanhjeraðsmann-
inn kaupfjelagsstjórann.
★
íslenskur landbúnaður stend-
ur á tímamótum, eins og allir
vita. Gera þarf stórfelt átak, til
þess að koma þessum elsta og
merkasta atvinnuvegi þjóðar-
innar á fjárhagslega tryggan
grundvöll. Með þeirri búnaðar-
pólitík, sem Framsóknarflokk-
urinn rekuv tekst það ekki. Fyr
ir því er fengin 30 ára reynsla.
Merkur flokksmaður Tímans,
Halldór Sigfússon skattstjóri,
gerði upp þann reikning í 30
ari menntunar og kynna sjer gagn.
verklegar framkvæmdir er að, Samfara skyldustörfum sín-
landbúnaði lúta. Hann, sem1 um, með öllum þeim erli, sem
margir aðrir íslendingar á þeim búvjelaverslun og leiðbeininga-
árum, lagði leið sína til Jað- starfsemi er samfara, hefir Arna
ars í Noregi. Þar eru ræktunar unnist tími til, að semja fiölda
skilyrði erfið frá náttúrunnar búfræðirita og ritgerða í blöð
hendi, og þvi hentugt fyrir ís- og tímarit. Fyrsta bók hans um
lendinga að leita þangað. Með- búnaðarmál mun hafa verið rit
an hann dvaldi erlendis stund- hans um ræktun sem kom út
aði hann ýmist verklegt eða j í sambandi við vikublaðið Vörð
bóklegt nám. En hvort sem fyrir rúmlega 20 árum. Rit-
hann sat á skólabekk eða vannjstjóri Búnaðarblaðsins Freys
að landbúnaðarstörfum erlcnd-
is, kom það altaf í ljós, að hon-
um var og er sífelt lagið, að
heimfæra það sem hann sjer og
heyrir erlendis upp á íslenska
staðhætti.
★
Vorið 1921 kom Árni heim.
Hafði þá verið lengst af í 7
ár utan, mest í Noregi. Hann
gerðist starfsmaður Búnaðar-
fjelags íslands undir stjórn Sig
urðar Sigurðssonar búnaðar-
málastjóra.
Þetta vor var haldin verk-
færasýning á vegum Búnaðar-
fjelagsins. Um sama leyti kom
hin mikilvirka jarðvinnsluvjel
til landsins, sem hlaut nafnið
Þúfnabani, og markaði að vissu
var hann um skeið, sem kunn-
ugt er og naut blaðið fjölfræði
hans á sviði landbúnaðarmál-
anna. Nú í sumar er í prentun
mesta búnaðarrit hans og merk
asta bók hans, er fjallar um
búvjelar og þá tækni, sem kom
ið getur íslenskum landbúnaði
að gagni. Jafnframt er í bók
iþessari gerð grein fyrir sögu-
legri þróun þessara mála.
★
Þegar Pjetur heitinn Magn-
ússon kvaddi Árna Eylands til
fulltrúastarfs í Stjórnarráðinu,
vann hann þarft verk, sem hans
var von og vísa. Með því var
fengin aukin trygging fyrir
því, að öðrum starfsmönnum
leyti tímamót í sögu íslenskrar stjórnarráðsins alveg ólöstuð-
jarðræktar. Árni tók við st.jórn
um, er ekki hafa búfræðiment-
Þúfnabanans, og rak það starf|Un e®a reynslu> að hveit það
mál, sem ráðuneytið fær til fyr-
með dugnaði eins og annað,
> , i- a. * , , iirgreiðslu og snertir landbun-
sem hann hefir haft með hond-1 ° b
Hann hóf þar brautryðj-
um.
endastarfið í vjeltækni hins ís-
lenska landbúnaðar, og hefir
verið í farabroddi á því sviði
alla tíð síðan.
En eins og Tímamenn hafa
sýnt hugulsemi sína og virð-
ingu fyrir sveitastörfum, með
því að finna pólitískum and-
stæðing það til foráttu, að hann
hafi á unga aldri verið „kúa-
smali austur í Flóa“, eins hafa
lítilsigldir menn úr hópi Tíma-
manna látið,þau orð faila um
Árna, og haldið það yrði honum
til ófrægingar, að „ekki væri að
búast við miklu af honum, því
hann væri ekki anneð en gam-
all þúfnabanakúskur“.
★
íslenskir bændur vita vel, að
Árni Eylands hefir bæði verið
að og hagsmuni bændastjettar-
innar, kemur til athugunar
manns, sem fjölfróður er um
búnaðarmál, og hefir einlægan
áhuga á því, að verða íslensk-
um landbúnaði að sem mestu
liði.
Tíminn talar um það í skæt-
ingsgreinum sínum til Árna, að
kosning hans sje vonlaus í Norð
ur Múlasýslu. Jeg skal alveg
láta ósagt um kosningahorfur
þar eystra. Fyrirrennari Árna
á framboðslista Sjálfstæðis-
manna þar í sýslunni, Sveinn
bóndi Jónsson á Egilsstöðum,
er landskunnur dugnaðarmað-
ur og sannkallaður hjeraðshöfð
ingi.
~k
Tíminn hefir reynt að finna
Sjálfstæðisflokknum í sýslunni
það til foráttu, að hann hafi að
þar sem hann sýndi fram á, aS
bolmagn bændastjettarinnar í
þjóðfjel. gagnvart öðrum stjett
um væri nú 1/7 aPþví sem það
var, um það bil sem Framsókn-
arflokkurinn kom til sögunn-
ar. —
Tilllag Framsóknar til land-
búnaðarmálanna hefir lengst af
verið það, að ala á óvild og tei-
tryggni milli sjávarbygða og
sveita. Að efla sinn pólitíska
klíkuskap á kostnað þeirra vel-
ferðarmála, sem bændum eru
nauðsynlegust. Að sundra þeim
kröftum, sem saman ættu að
vinna að framfaramálum
bændastjettarinnar.
★
Árni Eylands er meðal þeirra
manna, sem af mestum skiln-
ingi og þekkingu vill sameina
þá krafta, sem bestir eru og
nýtastir í framfaramálum bænd
anna. Tíminn kann að óska að
það sje vonlaust að þetta megi
takast. Verði Tímanum að beii ri
ósk sinni er íslenskur landbún-
aður í verulegri hættu stadd-
ur.
Jeg er sannfærður um, að
hinn bóginn sannfærður uid, að
takast má að endurreisa ís-
lenska bændastjett, þó tiltektir
Framsóknarmanna hafi leikið
hana svo grátt, að bolmagn
hennar sje ekki nema 15% í
þjóðfjelaginu, af því sem það
var fyrir 30 árum, eftir áliti og
útreikningum Halldórs Sigfús-
sonar. En það mega Norð-Mýl-
ingar, bændur og bæntíavinir
úm land allt hafa á; bak við
eyrað, að vonlaus er sú endur-
reisn því að eins, að yfirgang-
ur og ílokksofstæki Framsókn-
arflokksins fái að „njóta sín“
næstu árin, í sama mæli og ver-
ið hefir undanfarna áratugi.
V. St.
„kúskur“ Þúfnabana og kúa-þessu sinni óskað eftir utan-
laus i 6manna biíreið til
Víkur í Mýrdal á laugar
dag n.k. Upplýsingar i
síma 81411 kl. 3—4 i dag.
iriiitttHiMiitMimmiHM'mMiH'