Morgunblaðið - 28.10.1949, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAftlfl
Föstudagur 28. okt. 1949.
Útg.t H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Frámkv.stj.: Sigfus Jónssoru
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla'
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með LesbóE. 1F
Dómur þjóðarinnar
DÓMUR sá er þjóðin kvað upp við þessar kosningar varð
kunnur í gær. Atkvæðamagn það, sem flokkunum var greitt,
er mælikvarðinn á, hvaða flokki hver einstakur kjósandi vill
fela stjórn landsins. Breytingarnar á kjörfylginu urðu ekki
miklar frá því sem það var árið 1946. Sjálfstæðisflokkurinn
íiekk ofurlítið hærri prósenttölu atkvæðanna en áður, hafð’
39,4%, en fjekk nú 39,5%.
Framsóknarflokknum jókst aftur á móti fylgi, úr 22,1%
1946 í 24,5% nú. En þess ber þá að geta, að kjósenda prósenta
Framsóknarflokksins lækkaði árið 1946 í 23.17Ó úr 26.6%,
er hann fjekk við kosningarnar 1942.
Alþýðuflokkurinn fjekk nú 16,5% atkvæðanna, en hafði
við síðustu kosningar 17,8%. En kommúnistafl. stóð alveg í
stað við þessar kosningar, fjekk 19,5% árið 1946 og nú. Þannig
skiftast kjósendurnir í flokka. En þingmannatalan er, eins og
rrænn vita, ekki í samræmi við þetta, þar sem færri kjósendur
eru á bak við hvern þingmann Framsóknarflokksins en
hinna flokkanna.
Við þessar kosningar hefur Sjálfstæðisflokkurinn fengið
17 kjördæmakosna þingmenn, og fær tvo uppbótarþing-
menn. Það verða frú Kristín L. Sigurðardóttir og Þorsteinn
Þorsteinsson sýslumaður, er fjekk 11 atkvæðum færra en
frambjóðandi Framsóknarflokksins í Dölum og kemur á
þing sem uppbótarþingmaður, með hæsta prósentu kjósenda
í kjördæmi sínu. Jón Kjartansson sýslumaður er fjekk 5
atkvæðum færra en frambjóðandi Framsóknar í Vestur-
Skaftafellssýslu hafði afsalað sjer uppbótarþingsæti. Annars
hefði hann hlotið þetta sæti.
Þingsætin þrjú, sem Framsóknarflokkurinn hlaut til við-
bótar við fyrri þingfulltrúa sína, fjekk hann frá Alþýðu-
fiokknum tvo, og einn frá kommúnistum. Þetta eru þær
breytingar, sem orðið hafa á skipun Alþingis við þsssar
kosningar.
Á öðrum stað hjer í blaðinu er birt ummæli Ólafs Thors
formanns Sjálfstæðisflokksins, um úrslit kosninganna, þar
sem hann m. a. kemst svo að orði, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi stefnt að því, að öðlast meirihlutavald á Alþingj, til
þess að „takast mætti að leiða þjóðina farsællega í örðug-
leikunum“.
„Hið mikla kjörfylgi Sjálfstæðisflokksins ér eitt út af
fyrir sig ánægjulegt,“ segir hann, „en það raskar ekki því
meginatriði, að þjóðin hefur ekki veitt Sjálfstæðisflokknum
umboð til að reyna að ráða fram úr örðugleikunum, eftir
þeim leiðum, sem flokkurinn benti á í stefnuyfirlýsingu
sinni.“
Eins og mönnum er í fersku minni, ætlaði kommúnista-
ílokkurinn að þessu sinni að fleka kjósendur, sem annars
fylgja öðrum flokkum, að kjósa frambjóðendur flokks síns
með þeim forsendum, að hjer færi í raun rjettri fram sú
þjóðaratkvæðagreiðsla, sem Fimtuherdeildarmenn heimtuðu
að fram færi í vor, út af þátttöku íslendinga í Atlantshafs-
bandalaginu.
Kosningar þessar leiddu í ljós, að alt fimbulfamb þeirra
um það, að í þessu máli ættu þeir að fagna fylgi annara
flokka eða flokksmanna en þeirra, sem eru í hinni skipu-
lögðu flokksdeild þeirra, hefur reynst gersamlega staðlausir
stafir. Næst þegar kommúnistar fá tækifæri til þess að sýn?
kjörfylgi sitt, vita menn, að þeir geta ekki teflt fram öðrum
en sínu trygga fjarstýrða liði, sem annaðhvort er í Fimtu-
herdeildinni, eða fylgir henni að málum.
Kosningarnar eru traustsyfirlýsing lýðræðisflokkanna til
stefnu ríkisstjórnarinnar í utanríkismálum. Þetta er óhrekj-
anleg staðreynd.
Yfir þessu kvartar Þjóðviljinn í gær í ámátlegri grein
En harmakvein hans er ástæðulaust. Þareð foringjar Fimtu-
herdeildarinnar geta hampað því framan í húsbændur sína,
að hvergi með vestrænum lýðræðisþjóðum hafi kommún-
istum eða Fimtuherdeild Moskvavaldsins tekist að blekkja
kjósendur til fylgis við sig eins lengi og í eins stórum mæli
og hjer á landi. Þetta hlýtur að vera fjöður í þeirra hatt
Hvernig þessi vitnisburður skartar á þjóðinní í augurn
annara lýðfrjálsra þjóða er svo annað mál.
Uílwerji ólripar:
UR
Dani talar um
Island í'New York
C.A.C. BRUN, fyrveraridi sendi
herra Dana á íslandi, er nú einn
af háttsettustu embættismönn-
um utanríkisráðuneytisins
danska. Þegar Gustav Rasmus-
sen utanríkisráðherra fór til
Ameríku í haust, fór Brun með
honum, sem ráðunautur hans.
Um það leyti, sem þeir voru
í New York hjelt danska fje-
lagið þar í borg samkomu og
fjekk Brun til að tala. Hinn
kunni danski Grænlandsfari,
Peter Freuchen, hefir lýst fund
inum og ræðu Brun’s í grein í
Politiken og þar sem hún snert
ir okkur íslendinga, þykir
rjett að segja frá henni hjer.
Stærsta skrcfið til
varðveislu friðarins
RÆÐUMAÐURINN mintist á
samvinnu Norðurlanda og sagði
að það væri langt frá því, að
dregið hefði úr henni upp á
síðkastið Nefndi hann dæmi
máli sínu til sönnunar. Þá gat
hann þess, að Norðmenn og Dan
ir væru sem kunnugt er aðil-
ar að Atlantshafssáttmálanum,
og þar með hefðu Danir fallið
frá þeirri stefnu, sem þeir
hefðu haldið í utanríkismálum
frá 1814, en hún var að ganga
ekki í bandalög við aðrar þjóð-
ir. —
En Atlantshafssáttmálinn,
sagði Brun, er stærsta skrefið,
sem tekið hefir verið til varð-
veislu friðarins í heiminum.
slendingar hefðu haldið há-
tíð er Danmörk var frelsuð, en
hinsvegar hafi verið hundur
(Danskerne var sure) í Dönum
vegna þess, að íslendingar
hefðu sagt upp sambandinu við
þá.
En sterk vinátta getur skap-
ast milli þjóðanna. En það
veltur á Dönum, bætti Brun
við.
ViII afhenda
handritin
„TSLENDINGAR vilja fá
gömlu handritin sin heim“,
bætti Brun við. , Það þýðir alt
fyrir íslendinga, en hefir ekki
minstu þýðingu f-yrir Dani. —
Spyrjið almenning í Danmörku
og hann veit ekki að til eru 15
bækur osr nokkur hundruð hand
rit í Háskólasafninu. En allir
Islendingar vita þetta. — Þeir
vilja fá þetta“ Og Brun gerðist
talsmaður þess. að íslendingum
yrðj skilað handritunum.
Við Danir höfum svo marga
minjagripi frá gamalli tíð,
byggingar og fleira, en á þeim
tíma. sem Danir rjeðu á ís-
landi, var ekki reist eitt einasta
mannvirki með listrænu gildi“.
„Látið íslendinga fá
handritin“
„VIÐ EIGUM að láta íslend-
inga fá handritin. Vísindin eru
alþjóðleg og það geta allir al-
veg eins stundað sitt nám og
rannsóknir í Reykjavík eins og
Kaupmannahöfn. Á íslandi eru
og færir vísindamenn.
Þótt Danir kunni að hafa
lagalegan rjett til að halda
handritunum, þá hafa Islend-
ingar þann siðferðilega rjett til
þéirra verka, sem orðið hafa
til i landi þeirra. Þann rjett
eigum við að virða“.
Drengilega mælt
ÍSLENDINGAR munu telja að
Brun fyrverandi sendiherra
Dana hjer á landi, hafi vel
Islendingar glöddust
— en hundur í
Dönum
í ERINDI sínu talaði Brun itar-
lega ,um sambandið milli Dan-
merkur og íslands, enda hefir
hann góða þekkingu á þvi máli,
þar sem hann hefir verið sendi
herra á íslandi. Sagði hann að
samkomulag væri hið ákjósan-
legasta milli þjóðanna og gæti
verið — ef Danir vildu.
mmmmimimmmmMmMmii iiMmmmMmMimmifrMn
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
mælt og drengilega í New
York.
Við, sem þektum Brun per-
sónuiega, erum ekkert hissa á
þessari afstöðu hans. Við þekkt
um hvern hug hann bar í okkar
garð og að hann myndi aldrei
sýna Islendingum annað en vin
áttu og láta þá njóta sann-
mælis.
Síðast er jeg hitti Brun og
konu hans var á aldarafmæli
=tiórnarskrárinnar dönsku. —
Bæðí híó^in lietu ánæviu sína
í liós yfir pð hafa hitt íslend-
inCTa og báðu að heilsa öllum
sínum vinum oa kunningjum
á landi. Er bví skilað hjer með
bótt seint sje.
•
Vaiirækt
örvegi=ráðstöfun
FLUGMENN eru sammála höf-
undinum, sem skrifaði hjer í
blaðinu um þá vanrækslu, sem
átt hefir sier stað í sambandi
við loftsialingaöryggi hjer við
baeinn. Lagt var til að loft-
skeytastengurnar á Melunum
yrðu lækkaðar, eða rifnar með
öllu og rök færð fvrir þessu.
Sakast var við flugráðið í þéss
ari grein.
Flueráðið mun þó ekki eiga
sök að máli hjer, heldur fvrst
og fremst stjórn landsímans,
sem þrjóskast við, að taka til-
lögur flugmanna og flugráðs til
greina og á þann hátt er sjálf-
sögð öryggisráðstöfun van-
rækt.
•
Eki farið að lögum
MEIRA, að segja hefir nýlega
verið rokið til og loftskeyta-
stengurnar málaðar gráar, en
ekki eins og fyrirskipað er í
alþjóðalögum um öryggi, rauð-
ar qg hvítar.
Sennilegt er að loftskeyta-
stöðin gamla á Melunum sje
alveg orðin óþörf og best væri
að flytia það, sem þar er eftir
af tækjum og annað og rífa
stenpurnar á Melunum, sem
vissulega eru búnar að vinna
sitt gagn og mega nú hverfa.
Fyrsti hjónabandsskóli heimsins í Kaupmi nnahöfn
Eftir Charles Croot,
frjettaritara Reuters.
KAUPMANNAHÖFN: Hjóna-
bandsskóli hefir verið opnaður
hjer í Kaupmannahöfn, og mun
hann vera fyrstur sinnar teg-
undar.
Kjörorð skólans er: „Betra er
heitrof en hjónaskilnaður“. —
Markmið hans er að veita ung-
um mönnum og konum þá þekk
ingu og þá reynslu. sem gerir
þeim unt að standast erfiðleika
hjónabandsins eða eftir atvik-
um komast hjá þeim.
• •
KUNNIR MENN
STYÐJA SKÓLANN
Margir kunnir Danir teljast
tíl kennaraliðs skólans. Þektur
doktor, frægur kvenlögfræð-
ur, formaður danska húsmæðra
sambandsins og .handlæknir,
svo að dæmi sjeu nefnd. For-
stöðumaður skólans er sjera
Carl Edward Dam-Hendriksen.
Þessi kunni kennimaður
leggur áherslu á, að skólinn
starfi á eins breiðum grundvelli
og unnt sje.
• •
ENGIN ÁVÍSUN
„Vandamái hjónabandsins
verður ekki leyst með því, að
þylja upp ritningarstaði“, segir
hann. „Menn geta hvarvetna
lært næstum því allt milli him-
ins og jarðar. En eftir því, sem
jeg best veit, þá geta menn
ekki lært að vera góður eigin-
maður eða eiginkona, nema á
einum stað, og það er í Kaup-
mannahöfn".
Skólinn miðar að að komast
til botns í vandamálum hjóna-
bandsins. — Hugmvndin er þó
ekki sú, að gefa ungu fólki ávís-
un á farsælt hjónaband. Þess
konar ávísun er engin til. En
námskeiðunum er ætlað að gefa
mönnum reynslu og þekkingu,
sem mun hjálpa þeim til að
komast gegnum þá margskonar
erfiðleika, sem geta skotið upp
kollinum í hjónabandi þeir"ra“.
• •
MARGVÍSLEG
FRÆÐSLA
Allverulegur hluii kenslunn-
ar verður helgaður því, að æfa
ungar konur í matargerð. Hinir
matelsku Danir ganga þess
ekki duldir, að farsælt hjóna-
band getur aðeins verið sam-
fara góðum mat,, sem er vel
fram reiddur.
I skólanum fer og fram vís-
indaleg fræðsla um kynferðis-
mál, sem skifta einnig miklu
máli um sambúð hjóna. Sál-
fræði og hjálp í viðlögum, er og
ætlað nokkurt rúm, svo og kurt
eisi og háttvísi, sem seint verð-
ur ofbrýnd fyrir hjónum.
Má raunar segja, að raktir
sjeu sundur hinir mörgu þætt-
ir hjónabandsins og þeir skoð-
aðir hver fyrir sig.
• •
MARGIR ÞARFN-
AST LEIÐBEIN-
INGA
Öll hnígur fræðslan i þá átt,
að reyna að fá „nemendur“ til
að leggja eitthvað af möfkum
sjálfa. Dam-Hendriksen sagði,
að námskeiðið næði ekki settu
marki, nema þátttakendurnir
tæki afstöðu til málanna og
sýndu vilja til samstarfs.
Skólinn er heimill bæði gift-
um og ógiftum. Tvær ekkjur
eru í hópi nemenda fyrsta nám-
skeiðsins.
Dam-Hendriksen telur, a,(5
brýn þörf sje fyrir hjúskapar-
skóla. Of mörg hjónabönd hafa
farið út um þúfur, segir hann,
vegna þess, að ungir karlar og
konur áranna eftir stríðið hafa
FramhaJö á bls. 12.