Morgunblaðið - 10.02.1950, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 10. febrúar 1950
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)' fWiS,
Frjettaritstjóri: ívar Guðmunasson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 12.00 á niánuði, innanlands,
í laiisasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók,
kr. 15.00 utanlands.
Vesturveldin og
Mao Tse-tung
HIN OPINBERA yfirlýsing bresku stjórnarinnar í byrjun
þessa árs um viðurkenningu Bretlands á stjórn Mao Tse-tung
í Peking vakti mikla athygli og undrun. Ástæður þess að
margir undruðust viðurkenningu Breta á hinni kínversku
kommúnistastjórn voru fyrst og fremst þær að með því
spori bresku stjórnarinnar skapaðist nokkuð ósamræmi í
utanríkisstefnu hinna vestrænu lýðræðisþjóða og ennfrem-
ur var um að ræða viðurkenningu á kommúnistiskri upp-
reisnarstjórn.
Síðan að yfirlýsing Breta um þessi efni varð kunn hafa
málin skýrst og augljóst hefur orðið, hversvegna breska
stjórnin taldi sjer nauðsynlegt að taka þessa afstöðu. Eng-
land hefur riðið á vaðið með að taka afleiðíngunum af því,
að stjórn Chiang Kai-shek hefur tapað borgarastyrjöldinni
á meginlandi Kína. Hagsmunir Breta hafa knúð stjórn þeirra
til þess að viðurkenna þessa staðreynd. Hafnbann það. sem
Chiang Kai-shek stjórnin heldur uppi á margar hinna gömlu
hafna Kína ógnar hagsmunum breskrar verslunar og sigl-
inga.
Það eru þannig fyrst og fremst hagsmunaástæður, sem
hafa valdið viðurkenningu Breta á sjórn Mao Tse-tung. Þeir
eiga mikilla hagsmuna að gæta á hinu víðlenda kínverska
meginlandi. Með því að halda áfram að viðurkenna stjórn,
sem raunverulega hefur engin völd í landinu, var þessum
hagsmunum stofnað í fulikomna óvissu.
Um afstöðu Bandaríkjanna til Kína hefur verið nokkur
óvissa. Síðari hluta s. 1. árs leit út fyrir að þau ætluðu sjer
að styðja stjórn Chiang Kai-shek á Formósu. En hinn 5.
janúar lýsti Truman forseti því yfir við fulltrúadeild Banda-
ríkjaþings að hernaðarleg hjálp til Chiang Kai-shek kæmi
ekki til mála. Bandaríkin hefðu ekki í hyggju að blanda
sjer í hina kínversku borgarastyrjöld. Virðist sú skoðun nú
orðin ofan á meðal bandarískra stjórnmálamanna, enda þótt
enn sjeu uppi allharðar kröfur um bandarískan stuðning
við þjóðernissinnastjórnina. Hinsvegar virðist ekki líta út
fyrir að Bandaríkin muni á næstunni viðurkenna stjórn
Mao Tse-tung. Síðan að Bretland viðurkennd; stjórn hans,
hafa ýms ríki, þar á meðal Noregur og Danmörk, viður-
kennt Pekingstjórnina.
Viðurkenning á nýju ríki þýðir það að stjórnmálasam-
band er tekið upp við stjórn þess og rjettur skapast til
þess að senda þangað diplomatiska fulltrúa og taka á móti
slíkum fulltrúum þaðan.
í viðurkenningunni þarf hinsvegar alls ekki að felast sið-
ferðileg viðurkenning á stjórnarstefnu þess lands, sem við-
urkennt er. Viðurkenning Breta, Dana og Norðmanna á
Pekingstjórninni felur þessvegna engan veginn í sjer
minnstu samúð með kommúnismanum og hinum kommún-
istiska einræðisherra Mao Tse-tung. Þessi ríki leggja ekk-
ert mat á kínversku borgarastyrjöldina og þær aðferðir,
sem hún hefur verið háð með. Þau viðurkenna aðeins þá
staðreynd, að það er í bili Mao Tse-tung, sem hefur sigrað og
xæður ríkjum á mestum hluta hins kínverska meginlands.
Margt bendir til þess að kommúnistastjórnin kínverska
muni verða í vasanum á Rússum. Milli Moskva og Peking
hafa undanfarið átt sjer stað víðtækar samningagerðir. Leið-
togi kínverskra kommúnista hefur dvalið langdvölum í
Moskva. Um það verður að vísu ekki fullyrt, hversu langæ
hin nána vinátta Kína og Rússlands kann að verða. Það
mun tíminn og þróun málanna leiða í ljós. Á það hefur ver-
ið bent að Kínverjar hafi löngum verið á varðbergi gagn-
vart Rússum og trúlegt sje að sú hefðbundna afstaða þeirra
kunni enn að koma í ljós þrátt fyrir hin nánu tengsl hinna
ýmsu deilda hins alþjóðlega kommúnistaflokks nú. Vitað
er að Rússar hafa freklega blandað sjer í innanlandsmál j
Kína undanfarin ár, þrátt fyrir íhlutunarleysissamning
þeirra við Chiang Kai-shek frá árinu 1945. Takmark Rússa
í Kína nú er að sjálfsögðu það sama og á dögum zarsins,
að tryggja aðstöðu sína meðal hinnar fjölmennu en sundur-
leitu kínversku þjóðar, til þess að víkka út áhrifasvæði hins
rússneska heimsveldis í Austur-Asíu.
Vá ar óhri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Allt er víst
stærst . . .
KUNNINGI Daglega lífsins
hefur sent því úrklippu úr
amerísku blaði, í tilefni af því,
sem í gær var sagt í þessum
dálkum um sívaxandi kostnað
við sviðsetningu leikrita.
Úrklippunni fylgdi eftirfar-
■andi lína, vjelrituð: „Allt er
víst stærst í henni Ameríku".
•
Dýrir hattar
Á ÞESSARI úrklippu er sagt
frá nýju gamanleikriti, sem
nýverið hóf göngu sína í Zieg-
field-leikhúsinu í New York.
Leikritið heitir „Gentelmen
Prefer Blondes“ og er byggt á
samnefndri bók Eftirfarandi
upplýsingar eru birtar sem
dæmi um það, að ekki hafi
það kostað neinar smáupphæð-
ir að sviðsetja leikinn.
„Eitt atriði gerist í París
(segir á úrklippunni) og við
það tækifæri koma fram fimm
dansmeyjar með mjög svo
nýstárl. hatta. Hver liattur er
30 punda þungur og hefur sex
feta „vænghaf", en tvær að-
stoðarstúlkur þarf til að að-
stoða dansmeyjarnar við að
koma á sig höfuðfötunum.
Hattarnir og það litla, sem
þeim fylgir, kosta 1,000 doll-
ara stykkið“.
Litli og stóri
ENDA þótt Tito hafi gert bylt-
ingu gegn Stalin, breytir það
í engu þeirri staðreynd, að
júgóslavneski marskálkurinn
er einræðisherra, og það af
verri tegundinni. Hann heldur
völdum með stuðningi leyni-
lögreglu sinnar og hers, en því
fer fjarri, að hann hafi meiri-
hluta júgóslavne^ku þjóðar-
innar að baki sjer.
Tito verður líka að láta sig
hafa það, að um hann eru
sagðar kuldalegar skrítlur, líkt
og um aðra einræðisherra. —
Skrítlurnar um litla einræðis-
herrann, sem gerði uppreisn
gegn stóra einræðisherranum
í Kreml, ganga svo mann frá
manni í Júgóslavíu, leynilög-
reglu landsins til mikillar ar-
mæðu en almenningi til nokk-
urs hugarljettis.
•
Sjálfsmorðinginn
HJER er ein:
„Júgóslavneskur borgari var
orðinn svo leiður á lífinu, að
hann ákvað að stytta sjer ald-
ur. Fyrst datt honum í hug að
skjóta sig, en þá átti hann
enga byssuna, þar sem almenn
ingi í Júgóslavíu er bannað að
eiga vopn.
Þá fór hann í lyfjabúð og
bað um eitur, en lyfjafræðing-
urinn benti honum raunamædd
ur á tómar hillurnar og sagði,
að hjer fengist ekki neitt,
hvorki hressandi nje drepandi.
•
Heiliaráð
EN Júgóslavinn gafst ekki upp
og fór frá lyf jafræðingnum
staðráðinn í að hengja sig.
Og enn voru þó öll sund
lokuð Hann átti ekki kaðal-
spotta til í eigu sinni og ekki
gat hann keypt hann, nema
með sjerstöku og torfengnu
leyfi yfirvaldanna.
Svo hann settist niður og
hugsaði og hugsaði, og svo hló
hann allt í einu með sjálfum
sjer, stóð á fætur og tók á
sprett í áttina að höll Titos ein-
ræðisherra. Honum hafði dott-
ið það snjallræði í hug að
hrópa svívirðingar um Tito
beint framan í lífvörð hans, þá
mundi varla standa á þVí, að
hann fengi byssukúlu í haus-
inn.
En einnig þetta brást. Vesa-
lings máðurinn hopaði að visu
hvergi, þegar á hólminn var
komið, heldur grenjaði: „Nið-
ur með einræðisherrann!" og
„Tito er þorpari!“, beint undir
gluggum hans.
En lífverðirnir, sem heyrðu
þetta, fleygðu frá sjer vopn-
unura og föðmuðust og hróp-
uðu hástöfum: „Hermenn Vest
urveldanna hljóta að vera
komnir! Lengi lifi lýðræðið!“
•
Gölluð vara
ÞAÐ kemur sjaldan fyrir, að
kvikmyndahúsin sýni myndir,
sem orðnar eru svo gamlar og
slitnar, að kaflar úr þeim —
stuttir kaflar að vísu — eru
alveg ónýtir. Þó hefur þetta
hent sig og það oftar en einu
sinni.
Við þessu verður ekki am-
ast — ef bíógestirnir fá að vita
það fyrirfram. En er ekki verið
að selja þeim svikna vöru, ef
bíóstiórinn lætur undir höfði
leggjast að skvra frá því í aug-
lýsingum sínum, að tiltekin
mynd hafi skemmst í meðferð-
inni, heilir kaflar jafnvel eyði-
lagst og fallið burtu?
•
Fitt sjest aldrei
JEG minnist á þetta hjer, sök-
um þess að jeg veit, að undan-
farna daga hefur kvikmynd
verið sýnd hier þegjandi og
hljóðalaust, enda þótt hún sje
tæknilega mikið gölluð. Jeg
veit það fyrir víst, að eitt at-
riði þessarar mvndar — og eitt
það skemmtilevasta — kemur
aldrei fvrir siónir áhorfend-
anna, einfaldlega vegna þess,
að það ónvttist og hefur verið
klippt frá.
Það er ef til vill of sterkt tek
ið til orða. að kalla þetta vöru-
svik, en svo mikið er víst, að
bíógesturinn hefur hjer ekki
fengið að sjá aUt það fyrir pen-
inga sína. sem hann rnátti
fyllilega búast við.
• <iiiMiiiiniimrmii«iitiiifuii[(iiciuiimr«Ti 11111 iiii Mifim
........................................... lllllllllim
MEÐAL
ANNARA ORÐA .
Hvar eru bein Kristéfers Kolumbusar nfður kominf
Eftir Henry Buckley,
frjettamann Reuters.
MADRID — Blaðafrjett frá
eynni Santo Domingo í Cara-
bíahafinu hefur orðið til að
koma af stað nýrri þrætu
Spánverja og S.-Ameríku-
manna um, hvar jarðneskar
leifar Kristófers Kólumbusar
sje niður komnar.
• •
FUNDUST 1877
NÚ þegar 400 ár eru liðin frá
dauða hans eru bein hans engu
minna þrætuefni en lík Benitos
Mussolini, einræðisherra frá
20. öld.
Blaðafrjettin, sem hefur vak
ið upp núverandi deilu birtist
í Ciudad Trugillo, höfuðborg
Santo Domingo. Blaðið segir
fyrst frá því, að afhjúpa eigi
minnismerki Kólumbusar í
borginni á þessu ári og bætir
svo við: ,;Undir minnismerkinu
verða grafin bein hins mikla
landkönnuðar“. Frjettin átti
við bein, sem fundust í Santo
Domingo 1877 og hafa verið
þar síðan. Þar til bærir aðilar
hafa þó aldrei viðurkennt, að
þarna væri um að ræða bein
Kólumbusar. Spænska sagn-
fræðifjelagið hefur til að
mynda tvívegis skoðað þessi
mál niður í kjölinn án nokkurs
úrskurðar.
• •
SPÆNSKIR SAGNFRÆÐ-
INGAR Á ÖÐRU MÁLI
FLESTIR spænskir og ýmsir
s.-amerískir sagnfræðingar eru
enn þeirrar skoðunar, að raun-
verulega sjeu bein mannsins,
sem fann Ameríku, í gröf
„Kristófers Kólumbusar" í
dómkirkjunni í Seville. Aðrir
sagnfræðingar bæði á Santo
Domingo og annars staðar eru
því hlynntir, að viðurkennt
verði, að bein hans hafi verið
þau, sem fundust í dómkirkj-
unni í Giudad Trjuillo 1877.
Þeir, sem þessu eru fylgjandi
neita þeirri rökleiðslu andstæð
inga sinna, að beinin, sem
fundust þar 1877 hafi verið
bein annars Kristófers Kólum-
busar, sonar-sonar landkönn-
uðarins_
• •
LEIFAR
EINKENNISBÚNINGS
ÞEIR, sem telja, að bein þaú,
sem fundust í Santo Domingo
sjeu af sonar syni landkönnuð-
arins, færa fram «þau rök, að
með þessum beinum hafi fund-
ist leifar sjóliðsforingjabún-
ings. Þeir segja, sem er, að
landkönnuðurinn hafi ekki ver
ið grafinn í einkennisbúningi
sínum, heldur í búningi Frans-
iskusarreglunnar.
• •
LÁ EKKI KYRR
KRISTÓFER Kólumbus ljest
1506 og var grafinn í Valladol-
id. Seinna var lík hans flutt til
Seville og loks í dómkirkjuna
í Santo Domingo um 1540. Við
friðarsamninga Frakka og
Spánverja í Basel 1795 hlutu
Frakkar nokkuð eyjarinnar
Santo Domingo, svo að Spán-
verjar rieðu af að flvtja bein
Kólumbusar til Kúbu, og
var það gert 1795. Aftur voru
bau flutt frá Kúbu til Seville
1898, er Soánn missti Kúbu
eftir styrjöldina við Bandarík-
in. —
• •
SÖGUGÖGN
í ÞESSU sambandi vitna
spænsk blöð í söguleg sk^jöl,
sem varðveitt eru í skjalasafni
V.-Indía í Selville. Þessi skjöl
hafa að geyma frásagnir um
málið, eftir ýmsum samtíðar-
mönnum þeirra atburða, sem
hjer hefur verið greint frá.
Spænskir sagnfræðingar
vitna í þéssi skjöl til að sýna,
að flutningur beinanna til
Kúbu kostaði miklar vánga-
veltur með borgaraleg um og
Framh. á bls. 8