Morgunblaðið - 17.08.1950, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 17.08.1950, Blaðsíða 6
6 MORGUNBLAÐIÐ Fimtudagur 17. ágúst 1950. Bandalag íslenskra leikfjelaga DvaiarheimiN AÐ UNDIRLAGI þeirra Ævars Kvarans leikara, Lárusar Sig- urbjörnssonar og Þorst. Einars- sonar íþróttafulltrúa, var boðið til undirbúningsfundar 12. júní s. 1. til að stofna bandalag með leikf jelögum og öðrum fjelögum sem hafa á starfsskrá sinni að sýna sjónleiki á landi hjer. Á þeim fundi mættu fulltrúar frá 10 leikfjelögum, 9 ungmenna- fjelögum, 1 íþróttafjelagi, 1 stúku og 1 hjeraðssambandi ungmenna- og íþróttafjelaga. Var samþykkt að boða til stofn fundar Bandalags íslenskra leikfjelaga (skammstafað: B. í. L.), eigi síðar en um miðjan ágúst og kosin undirbúnings- nefnd til að ganga frá frum- varpi til laga fyrir bandalagið. í nefndinni áttu þessir fulltrú- ar sæti: Ævar Kvaran formað- ur, Lárus Sigurbjörnsson ritari, Helgi S. Jónss. (UMF Keflavík- ur), Sigrún Magnúsdóttir (Leik fjelag ísafjarðar), Þóra S. Jóns dóttir (Stúkan Framsókn, Siglufirði), Sigurður Gíslason (Leikfjelag Hafnarfjarðar) og Pjetur Sumarliðason (UMF Þórsmörk, Fljótshlíð). — Nefnd in samdi lagafrumvarp, sem var sent út með fundarboði til stofnfundar 12. ágúst. Á laugardaginn var komu samkvæmt þessu saman í Bað- stofu iðnaðarmanna í Reykja- vík fulltrúar frá 15 leikfjelög- um, 10 ungmennafjelögum, 2 stúkum, 1 íþróttafjelagi og 1 hjeraðssambandi ungmennafje- laga. Auk þess tilkynnti eitt leikfjelag um þátttöku síðar, eitt fjórðungssamband og þrjú ungmennafjelög áttu að þessu sinni ekki fulltrúa, en höfðu tilkynnt um þátttöku sína á undirbúningsfundinum. Nokkr- ir fulltrúanna höfðu þann fyr- irvara um þátttöku sína, að fje lög þeirra hefðu ekki gert al- menna fundarsamþykkt um þátttöku í bandalaginu að svo komnu. Fjelaga- og fulltrúatal: Þessi fjelög áttu fulltrúa á stofnfund inum: 1. Leikfjelög: Vestmanna eyja, fltr.: Sigurður Scheving; ísafjarðar, fltr.: Sveinn Elías- son; Húsavíkur, fltr.: Skúli Jónasson; Hafnarfjarðar, fltr.: Sigurður Gíslason; Hveragerð- is, fltr.: Herbert Jónsson; Hofs óss, fltr.: Þorsteinn Hjálmars- son; Eyrarbakka, fltr.: Guðjón Guðjónsson; Akureyrar, fltr. Sigurður Pálsson; Reykjavíkur, fltr.: Þorsteinn Ö. Stephensen; Templara, Rvík, fltr.: Freymóð ur Jóhannsson; Akraness, fltr.: Ævar Kvaran; Blönduóss, fltr.: Kristín B. Tómasdóttir; Bol- ungarvíkur, fltr.: Sigurður Frið riksson; Dalvíkur, fltr.: Sigtýr Sigurðsson; Bíldudals, fltr.: Sæmundur Ólafsson; Sauð- árkróks, sendi ekki fltr., en til- kynnti um þátttöku síðar. 2. UMF: Baldur, Flóa; Skallagrímur, Borgarnesi og UM Sambarid Norður-Þingey- inga, umboð fyrir öll: Lárus Sigurbjörnsson; Ásahrepps, fltr.: Hermann Guðjónsson; Keflavíkur, Eyjólfur Guðjóns- son- Hrunamanna og Gnúp- verja, umboð fyrir bæði: Emil Ásgeirsson; Hvöt, Grímsnesi, fltr.: Böðvar Stefánsson; Dreng ur, Kjós, fltr.: Haukur Hannes- son; Afturelding, Mosfellssveit, fltr.: Jón Guðmundsson; Skeiða manna, fltr-: Þorsteinn Eiríks- son. Án fulltrúa, en höfðu til- kýnnt þátttöku 12. júní: Sam- Hyggð, Gaulverjabæ; Reyk- dæla; Þórsmörk, Fljótshlíð og UM og íþróttasamband Austur- lands. 3. önnur fjelög: íþróttafjelag ið Grettir, Flateyri, fltr.: Svein björn Jónsson; St. Framsókn, Siglufirði, fltr.: Þóra Jónsdótt- ir og St. Vík, Keflavík, fltr.: Jón Tómasson. Lög og starfssvið: Fundur- inn hófst kl. 4 síðd. og stóð til kl. 9.30 síð. Var Ævar Kvaran leikari fundarstjóri, en fundar- ritari Guðmundur Þorláksson kennari frá Eyrarbakka. — Fór mestur fundartíminn í umræð- ur um frumvarp til laga fyrir bandalagið, sem er mikill bálk- ur, enda verksvið þess ærið víðtækt. Breytingartillögur komu fram frá nokkrum full- trúum og var frumvarpið að lokum samþykkt með nokkrum breytingum. Helstu greinar laganna eru þessar: Tilgangur bandalagsins er að vinna að eflingu íslenskrar leik listar (2. gr.). Þessum tilgangi hyggst bandalagið að ná með því: a. að samræma starf allra leikfjelaga eða leikhópa í bandalaginu, b. að beita sjer fyrir samræmingu í byggingum leiksviða utan Reykjavíkur, c. að gangast fyrir fræðslu og kennslu í leiklist fyrir fjelaga bandalagsins, d. að efna til leik listarmóta í höfuðstaðnum eða annars staðar, þegar tiltækilegt þykir, e. að framkvæmdarstjóri bandalagsins í Reykjavík sje umboðsmaður allra f jelaga þess og annist fyrir þau innkaup á ýmsum nauðsynjum til leikstarf seminnar, útvegun leikrita, leikstjóra og önnur þau erindi, sem reka þarf í höfuðstaðnum fyrir fjelögin vegna leikstarf- semi þeirra, f. að gæta í hví- vetna hagsmuna fjelaga banda lagsins, bæði menningarlega og fjárhagslega, og styðja eftir föngum starfsemi þeirra. (3. gr-þ Þátttaka. Öll fjelög áhuga- manna, sem hafa leiklist á stefnuskrá sinnj, geta orðið þátttakendur í bandalaginu, þó þannig, að sje starfandi banda- lagsfjelag eða fjelög í bæ eða byggð, fær nýtt fjelag í sama byggðarlagi ekki upptöku án meðmæla frá því bandalagsf je- lagi eða fjelögum, sem þar eru fyrir. (4. gr.). Fjármál. Bandalagið aflar sjer starfsfjár a. með styrkjum frá opinberum aðiljum, b. með árstillögum bandalagsfjelaga. Árstillag til bandalagsins mið- ast við sætafjölda, sýningar- fjölda og verð aðgöngumiða á hverjum stað, þannig: — Fyrir hverja leiksýningu, sem banda lagsfjelag heldur og stendur yfir a. m. k. hálfa aðra klukku stund, greiðist: a. fimmfallt meðalverð eins aðgöngumiða í samkomuhúsum með allt að 200 sætum. Sjöfalt meðalverð eins aðgöngumiða í samkomuhúsum með yfir 200 sætum og allt að 400 sætum, c. tífallt meðalverð eins aðgöngumiða í samkomu- húsum með yfir 400 sætum. (8. gr.). Áætlanir og nálægustu verk- efni: í umræðum á fundinum kom það greinilega í ljós ,að menn hugðu gott til starfs bandalagsins, einkum fjelög í kaupstöðum og sveitum, sem verst eru sett hvað snertir verk efni og leikstjórn. Var augljóst að árstillög fjelaganna myndu hrökkva skammt til að standast kostnað við útvegun leikrita og leikstjóra. en hjá því verður ekki komist, að bandalagið ráði fastan leíkstjóra. sem ferðast á milli bandalagsfjelaga og segir Framh. á bls. 10. Fiskveiðar Japana aldraðra sjómanna AÐEINS örfá orð vegna seinni greinar hr. Þorvaldar Björnsson- ar, þ. 28. júlí síðastliðinn. í fyrri gerin minni legg jeg eindregið til að háttvirt Sjó- J mannadagsráð taki landssvæði það er stendur til boða á Laugar- | ásnum, undir dvaiarheimilið, á ’ meðan að því er óráðstafað, til í annarra nota, í stað þess að, þvinga í gegn að það fái mjög i þrönga lóð á Laugarnesinu, þar, ! sem dvalarheimilið gæti á engan 1 hátt notið sin. Þetta segir hr. Þ.! B. að þýði það að jeg haldi því ' fram að Sjómannadagsráð hafi þegar hafnar Laugarásnum. Þegar jeg segi frá því og hefi í öllum aðalatriðum orðrjett eftir, hr. verkfræðingi Þór Sandholt, að búið sje að ráðstafa öllu Laug- arnesinu í framtíðinni fyrir iðnað arsvæði og geti þar aldrei orðið um að ræða nema mjög takmark- aða lóð undir dvalarheimilið, sem sje til athugunar hvort hægt sje að veita. Og þegar jeg að fengn- um þessum upplýsingum held því fram að slík stofnun, sem dvalar- heimilið eigi ekki heima innan um allskonar fiskiðjuver eða verksmiðjur, þá er því snúið við og sagt að jeg haldi því fram að verksmiðjur og geymsluhús eigi að staðsetjast þarna og hvergi annarsstaðar, eins og það væru mín einkasjónarmið, þó jeg þar skýri aðeins frá þeim staðreynd- um er yfirmaður skipulagsmál- anna var svo vinsamlegur að skýra mjer frá. Ef nokkur leið væri að fá mein ingu út úr slíkum málflutningi, sem þessum, þá er hún helst sú, að hr. Þ. B. ætlisti til þess að þetta landssvæði verði skipulagt með tilliti til dvalarheimilisins og horfið frá því, sem þegar hef- ur verið fyrirhugað, með þetta landssvæði. Þar er jeg ekki sam- mála hr. Þ. B. Jeg held því fram, að slíkri stofnun, sem dvalarheim ilinu beri að velja stað með til- liti til hins fyrirhugaða skipu- lags og helst með sem mestri framsýni. Jeg tel ekki aðalatriði að staðurinn sje fast við sjó, en jeg tel það aðalatriði, að þar sje nóg landrými og umhverfi hans fagurt og með nægum mögu leikum til ræktunar og hollrar útivistar fyrir heimilismenn. — Alla þessa kosti tel jeg Laugar- ásinn hafa og því aðeins hefi jeg mælt með honum, en alls ekki til að verja þá aðila, sem boðið hafa upp á Laugarásinn, því að það boð tel jeg þeim til sæmdar og þurfi því alls ekki að taka upp vörn fyrir það. Jeg læt svo staðar numið með skrif um Laugarásinn og stað- setningu dvalarheimilisins og mun ekki ræða þetta mál meira við hr. Þ. B. eða hans nóta opin- berlega, en hlýt að endingu að þakka honum fyrir þá framúr- skarandi „háttvísi“ og „prúð- mensku“, er hann hefur sýnt í skrifum sínum og ef hann trúir i því, að hann hafi öðlast einhvern J „helgihjúp" með slíkum mál- j flutningi, er þar kemur fram, þá i ma hann lifa í þeirri sælu trú óáreittur af mjer. Reykjavík, 10. ágúst 1950. Þorkell Sigurðsson, vjelstjóri. Flýr „sælu" kommúnismans BERLÍN, 15. ágúst — Dr. Sieg- fried Wijte, fyrrum fjármála- j ráðherra í þýska smáríkinu Mecklenburg á rússneska her- ' námssvæðinu flýði í dag frá , rússneska hernámssvæðinu til V-Berlínar, þar sem honum var , veitt hæli sem pólitískum flótta manni. Austur-þýskir komm- i únistar höfðu 1 hyggju að hand- taka hann og senda í hermd- arfangabúðir, vegna þess, að þeim þótti hann ekki nægileg undirlægja Moskvavaldsins. ALLIR þeir, sem eitthvað þekkja til fiskframleiðslumála heimsins, vita það, að Japanir hafa verið afkastamestir á því sviði, má t. d. nefna að á ár- unum 1934—1938 var fiskfram leiðsla þeirra árlega um það bil þrisvar sinnum meiri heldur en Norðmanna ^ sama tíma, enda þótt skipakostur Japana og allur útbúnaður hafi að mestu leyti verið mjög frum stæður á Norðurálfu mæli- kvarða. En þessi miklu veiði- afköst Japana vaxa þó ekki eins mikið í augum, þegar þess er gætt, að í Japan er rþmlega ein miljón manna sem stundar fiskveiðar. Hinsvegar er ekki óeðlilegt að menn reyni að gera sjer grein fyrir hvað þessi eina miljón fiskimanna getur afkastað með nýjum og full- komnari tækjum og fullkomn- ari skipulagningu framleiðsl- unnar, en það er einmitt það, sem nú er að gerast í Japan, að unnið er af miklu kappi að nýskipan fiskframleiðslu lands- ins með aðstoð Bandaríkja- manna. I norska fiskiveiðiritinu „Fiskaren“, birtist fyrir nokkru allýtarleg grein um þessi mál, og er hún hjer að mestu í laus- legri þýðingu. — Styrjöldin hafði að sjálf- sögðu mikil áhrif á fiskiðnað Japana, en með núverandi að- stoð Bandaríkjanna, er verið að byggja mikið af nýjum skip- um, þannig, að í stað þeirra skipa og báta, sem eyðilögðust í styrjöldinni, kemur atnnað nýtt og fólkinu fjölgar aftur sem við þessi störf vinnur. — Helstu erfiðleikarnir við endur- skipulagninguna er skorturinn á veiðarfærum, svo sem reknet um, nótum og togi, sem nær því eingöngu var útbúið úr inn fluttu hráefni. Til endurnýjun- ar á gömlum og útslitnum veið- arfærum varð því að hefja stór- feldan innflutning, og árið 1948 var flutt inn 86 milj. pund af manillu og bómullarþræði og einnig 2% miljón tunnur af steinolíu. Þörf landsins fyrir fiskimenn, fiskiskip og veiðarfæraútbúnað, fer langt fram úr því, sem þekk ist hjá öðrum þjóðum, það er t. d. talið, að við framleiðsluna sem náðist 1949 hafi starfað 1.250,000 fiskimenn á 450.000 skipum og bátum. En til þess að viðhalda veiðarfæraþörf flotans og halda honum gang- andi, er talið að með núverandi fyrirkomulagi þurfi ca. 39 milj. pund af manillaþræði, 26 milj. pund af bómullarþræði og 3V2 milj. tunnur af steir.olíu. Við .endurskipan sjávarút- vegs Japana, hefir matvæla- ástand landsins batnað að stór- um mun, með tilliti til þess, að fisknotkun almennrar fjöl- skyldur nemur allt að 8-12V2% af heimilisútgjöldunum. í árslok 1848 var fiskifloti Japana talinn vera 452,142 skip af allskonar tegundum, samtals að stærð 1.093,532 brúttó smál., samkvæmt japönskum fisk- veiðaskýrslum. En betur en nokkuð annað útskýra þó eftir- farandi tölur hvernig flotinn er samansettur. Stálskip með vjel eru 964 br. stærð 217,597 tonn. trjeskip með vjel eru 104.618 og brúttóstærð 563,386 tonn, trje- úti fyrir ströndinni, og um rjett indi þessi giltu sömu reglur eins og um persónulegan eignar- rjett. Það mátti telja þau sem landseign, hægt var að selja, leigja og veðsetja þau eftir því, sem menn kærðu sig um, og þau voru arfgeng. Afleiðing þessa fyrirkomulags varð sú, að þessi rjettindi söfnuðust smátt og smátt á fárra hendur. Þetta fyrirkomulag hefur nú verið afnumið með lögum, sem sett voru á síðastliðnu vori og taka gildi í þremur áföngum, sá síð- asti í mars 1952. Lögunum er ætlað að vinna það hlutverk að færa umráðin yfir fiskveiðun- um í hendur þeirra, sem aðal- lega fást við þær. En áður höfðu verið sett lög, sem auðvelduðu fiskimönnnum að mynda sam- vinnufjelög og talið er að í árs- lok 1949, hafi verið búið að stofna um 5000 slík fjelög með samanlagðri meðlimatölu um 1 milj. manna. Hvað viðvíkur fiskirannsókn um o. fl., hafa Japanir síðan styrjöldinni lauk, sent menn til Bandaríkjanna til þess að kynna sjer nýjustu tækni ann- ara þjóða og fyrirkomulag um fiskmeðferð. Fyrir styrjöldina lögðu Japanir mesta áherslu á að finna ný fiskimið og einbeita veiðunum að heimamiðunum og einnig á niðurstöðu fiskafurða og nokkuð aðrar aðferðir. Sjer- staklega lögðu þeir áherslu á að reyna að vinna fiskinn strax, sem fenginn var á fjarlægum fiskimiðum, en minni áhersla var lögð á að halda uppi af- köstunum á hinum stöðugt plægðu heimamiðum. Eftir styrjöldina hefur verið breytt um í þessu efni, sjer- staklega hvað viðvíkur fjarlæg um fiskimiðum. Það er einnig lögð áhersla á að Japanir breyti til um fyrri aðferðir sínar og brjótist ekki inn á fiskveiða verksvið annara þjóða án þess að taka tillit til þeirra. I fiskveiðiritinu Commercial Fisheries Review hefur nýlega verið skýrt frá fiskimjölsfram- leiðslu Japana, sem fróðlegt er að veita athygli, en þar segir að í landinu sjeu alls 5800 fiski mjölsverksmiðjur og meðal árs framl. á hverja verksmiðju sje um 100 tonn af fiskimjoli. Að- eins 202 af þessum verksmiðj. geta afkastað meira en 4.4 tonna framleiðslu á 10 klukku- stundum. Aðeins örfáar allra nýjustu verksmiðjurnar geta tekið á móti og unnið úr 35 til 50 smál. af hráefni á sólarhring. Flestallar verksmiðjurnar eru reknar sem heimilisiðnaður og útbúnaður allur mjög frumstæð ur. Ekki hefur reynst mögulegt að gera neinar nákvæmar skýrslur um hráefnisnotkun eða smærri fyrirtækja er, heldur liggja aðeins fyrir lauslegar á- ætlanir. Japanir eiga eina fljótandi fiskimjölsverksmiðju og eru árs afköst hennar um 3000 smálest- ir af mjöli. Hámarks fram- leiðslumöguleikar .Tapana á fiskimjöli árle.ga samkvæmt hve mikil framleiðsla þessara þessum skýrslum eru taldir vera um 20.000 smálestir. brúttóstærð 312,549 tonn. Hvað viðvíkur fiskveiðunum var það fyrirkomulag og gildir að nokkru leyti enn þá, að nokkrir einstaklingar fengu einkaleyfi á því að veiða á sjer- Kafbátur í Marmarahafi. skip vjeiarlaus eru 346,560 og •KONSTANTINOPEL. — Nokkr- staklega afmörkuðum svæðumþar. um sinnum hefur orðið vart við kafbát á Marmarahafi. Hefur' bát ur þessi komið snögglega úr kafi. Marmarahaf er einskonar út- víkkun á Dardanellasundi og er j kafbátum samkvæmt alþjóða- samningum óheimilt að dyljast

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.