Morgunblaðið - 06.09.1950, Side 6

6
** o k o v is ia l Att i &
Miðvikudagur 6. sept. 1950
Árni 6. Eylands: \ finnskri foldu - III. grein
RÆKTUIM ARÞ JÓÐ AÐ VERKI
EINS OG áður var frá skýrt
misstu Finnar um 11% af akur-
landi landsins við friðarsamn-
ingana við Rússa, en íbúar hjer
aðanna, sem lentu/ undir yfir-
ráðum þeirra fluttu yfir hin
nýju landamæri heim til þess
Finnlands, sem ennþá er finnsk.
Þótt bændur hafi látið ræktað
land af hendi rakna til þess að
sem flest af 46 þúsundum land-
flótta fjölskyldna gætu mynd-
að sjer nýja bólfestu, er ráða-
mönnum Finna fullljóst að slíkt
er engin fullnaðarlausn á mál-
inu, það þarf að bæta skaðann
eftir því sem hægt er með því
að brjbta og rækta nýtt land í
stað þess sem horfið er í hend-
ur annarar þjóðar. Það er hin
fyrsta hagfræðilega bót, hvað
sem öðru líður.
Það voru nær 300 þús. ha. af
akurlendi, sem Finnar misstu
og þeir ákváðu án tafar að
rækta sem því semur, í einni
hviðu og á sem allra styttstum
tíma. Af þessu er þegar búið
að rækta 100 þús. ha. og sá
skriður er á nýræktinni að þeir
hafa góða von um að geta rækt-
að 50 þús. ha. á ári næstu ár-
in, svo að markinu verði náð
eftir 4 ár.
Að búnaðarþinginu í Helsing
fors loknu var efnt til 12 hóp-
ferða um landið, við mikla þátt-
töku hinna útlendu gesta og á-
gæta leiðsögn finnskra fræði-
manna á búnaðarsviðinu. Eru
þessar hópferðir ekki ómerk-
asti hluti NJF þinganna. A
ferðunum er mönnum skipað í
flokka eftir áhugamálum og
sjerþekkingu. Að þessu sinni
voru ferðirnar tveggja til sex
daga ferðir víða um Finnland.
Við hjónin rjeðumst til ferðar
til Tavastehus og voru um 30
manns í þeim flokki. Aðalleið-
sögumaður á ferðalaginu-var O.
Jaakkola forstjóri hins mikla
ræktunarfjelags Pellonraivaus
Oy, enda var leikurinn til þess
gerður að kynnast nýræktar-
framkvæmdum og landnámi.
Ræktunarfjelagið finnska.
Er þá að segja nokkuð frá
fjélagi þessu og starfsemi þess.
Að sjálfsögðu er það sVo í
Finnlandi, eins og í öllum bú-
menningarlöndum, að nýrækt-
arframkvæmdirnar hvíla fyrst
og fremst á herðum hinna ein-
stöku bænda og það er einstakl-
ingsframtakið, sem hefur stein
ana úr jörðu og gerir skóga og
auðnir að ökrum. En þetta get-
ur verið gert með fjelagsátök-
um. Hin nýja tækni, sem nú er
völ á bendir mjög inn á þá
braut. Þetta sáu Finnar og
tóku þann nýja sið upp með
þeim stórhug og víðsýni, sem
er einsdæmi á Norðurlöndum.
Þeir ályktuðu sem svo: Þáð er
takmarkað, sem vjer getum
veitt oss af ræktunarvjelum,
vjer megum því alls ekki peðra
þeim. niður hjer og þar til tak-
markaðra nota. Það verður að
láta vjelarnar vinna, helst án
afláts og á margvíslegan hátt.
Svo stofnuðu þeir ræktunarfje-
lagið Pellonraivaus Oy., Búnað-
arfjelög, ramvinnufjelög, bank-
ar og aðr ir stofnanir eru hlut-
hafar og þar að auki ríkið með
nær % hlutafjárins, sem alls er
105 milj marka. Fjelagið á 225
nýræktunarvjelar og flutninga-
tæki þar að auki. Af þessu
eru 16 kurðgröfur og 4 lok-
ræsagrö 'ur, en traktorarnir eru
205, mest allt beltatrkatorar,
og fjöldí þeirra með ýtum af,
mismunandi gerðum. Megnið,
af beltatraktorunum eru Cater-
pillarvjelar. Ein nýjasta viðbót-
in af beltatraktorum er þó Allis
Chalmers beltatrkator með ýtu,
163 hestaíla vjel. Af slíkum vjel
um munu ekki vera nema 5
hjer í álfu enn sem komið er.
Þessa tröllauknu vjel ætlar fje-
lagið að nota við að ryðja flug-
velli og þess háttar.
Um skóga og sveitir.
En við erum á ferð um Finn-
land og það ber margt fyrir.
Það er staðnæmst í víðum
skógi, þar er verið að ryðja
flugvöll. Skógurinn hefir verið
höggvinn, jarðýturnar ýta við
rótarstúfunum, svo að þeir
verða undan að láta. Skurðgrafa
mokar mold á bíla og halar upp
rætur, sem vega fleiri smálest-
Gistihúsið Aulanko í Tavastehus.
Starfslið fjelagsins er 926
manns. Af því er 39 á skrif-
stofu fjelagsins í Helsingfors,
732 vinna með vjelum að ný-
rækt og öðrum víðavangsstörf-
um víðsvegar um landið og
155 vinna á verkstæðum fjelags
ins, en þau eru þrjú, aðalverk-
stæðið í Tavastehus.
Aðalverkefni fjelagsins er að
taka að sjer nýræktarfram-
kvæmdir svo sem að ræsa fram
land, lokræsa það, ryðja skóg
og fullvinna landið til rækt-
unar. En til þess að nota- vjela-
kostinn sem best og geta veitt
góðum starfsmönnum vinnu
sem lengst árlega, tekur fjelagl
ið einnig að sjer ýmsar aðrar
framkvæmdir, t. d. að ryðja
snjó af vegum, aka timbri úr
skógum o. s. frv. Einnig jarð-
vinnslu á ökrum þegar svo
stendur á, að grafa fyrir hús-
um og margt fleira, sem vinna
má með jarðýtum og öðrum
slíkum vjelum.
Tölur, sem íala.
ir. Vjelakosturinn er mjer kunn
j uglegur og það er gaman að
j ræða um hlutina við vini mína,
j sem eru með í förinni, t. d.
I próf. Berglund og Yngva And-
ersen, tilraunastjóra frá Uppsöl
um, sem báðir eru í fremstu
röð sjerfræðinga á Norðurlönd-
um á sviði búvjelatækninnar.
Næst er komið að góðu bónda
býli. Akurlendið er 60 ha. og
skógur 35 ha. Af þessari jörð
voru 7 ha. afhentir til land-
náms handa flóttafólki og auk
þess verður bóndinn að láta
ryðja og rækta 7 ha. til land-
náms í viðbót. 30% af akur-
landinu ber korn, 13,4% kartöfl
ur og rófur. Sáðtún er 26,6%
og ræktað til beitar 20%. Hest-
j arnir eru 4 og í fjósi eru 37
jnautgripir, þar af 20 mjólkur-
kýr. Af ársfóðri kúnna er vot-
hey 24%. Kýrnar eru af Ayrs-
hirekyni. Meðalársnyt var í
’ fyrra 4647 kg. af 4,4% feiti
mjólk.
Erfið ræktun.
Á stórbýlinu Tarvakoski hef
ir verið mikið aðhafst. Þar var
700 ha. akurlendi. Nú eru út-
mæld þar 76 nýbýli, sem hafa
fengið 2012 ha. lands. Af því
voru 522 ha. akrar og tún, 462
ha. ræktunarland og 1028 ha.
skógur. Nýbýlingarnir hafa tek
ið til höndunum, þeir eru bún-
ir að rækta 274 ha. Við þá rækt
un hafa verið höggnir upp 25
þús. rúmm. af trjárótum og
grafnir 150 km. af skurðum. —
Búið er að byggja íbúðarhús á
43 nýbýlum en víða eru grip-
irnir í ljelegum bráðabirgða-
skýlum. Eitt nýbýli er heimsótt.
Þar eru öll hús í einni lengju.
bæði íbúðarhús og útihús, en
slíkt er óvenjulegt. Þar búa
hjón með 4 börn. Þau flúðu frá
Karelen 1944. Býlið er ekki
nema 13 ha. akurland, 10 ha.
skógur og rjettindi í sameign-
arskógi 7 ha. Áhöfn er 2 hest-
ar, 4 kýr, 3 kálfar, 5 svín, 10
hænsni og 7 kindur.
Einkennilegur þykir oss hinn
mikli múrofn í horni stofunn-
ar, gerður að Pfarelskum sið.
Fólkið flytur venjur sínar og
hætti með sjer eftir því sem
því reynist kleift.
Þannig er haldið áfram að
lítast um. Það er farið fram hjá
seðlaverksmiðju finnska ríkis-
ins, og það er stungið upp á
því við Finnana, leiðsögumenn
vora, að eiginlega þyrftum vjer
útlendu ferðamennirnir, að fá
þá stofnun til umráða til þess
að geta ferðast dálítið að ráði
um Finnland. Oss þykir seðl-
arnir finnsku vilja verða ódrjúg
ir og peningatölrunar háar við
hinar ýmsu greiðslur í land-
inu.
í Tavestehus er gist í hinu
nýbyggða gistihúsi, Aulanko,
sem jeg hygg vera glæsilegasta
og sjerkennilegasta ferðamanna
gistihús á Norðurlöndum, utan
höfuðborganna. Þarna gistum
við hjónin fyrir 20 árum í gamla
gistihúsinu. Umhverfið er enn
hið sama, fagurt og frjósemd-
arlegt, víðáttumiklir skrúðgarð
ar, vel um gengnir, en bygg-
ingarnar hafa tekið stakka-
skiptum. Það þarf mikinn stór-
hug til þess að byggja þannig,
Þáttur fjelagsins í nýrækt-
arframkvæmdum Finna sjest
allvel af eftirfarandi tölum:
Ár: Nýrækt alls Nýrækt
í Finnlandi: P. Oy.:
1945 1828 ha. 1100 ha.
1946 6597 — 2600 —
1947 15864 — 4800 —
1948 29200 — 7100 —
1949 40000 — 8100 —
Öll styrkir starfsemi P. Oy.,
og þessi háttur Finna að hafa
mikinn vjelakost á einni hendi
og stjórna vjelavinnunni þar eft
ir, mig mjög í þeirri ekki ný-
fengnu skoðun minni, að mjög
sje misráðið hvernig búnaðar-
samböndin eru brytjuð niður í
smá ræktunarsambönd, svo að
víða er svo að segja hver hrepp
ur að pukrást út af fyrir sig
méð eigin vjelakost sem svo
notast misjafnlega. Og þó er
enn meiri galli hve ljelega vill
verða fyrirsjeð um meðferð
vjelanna og, viðhald. Hjer þarf
áreiðanlega aukna forsjá á
þessu sviði, verður það brátt
mikið vandamál, og torvelt mun
reynast að sameina þá krafta
er dreifst hafa, þótt það mætti
verða til úrbóta.
Jarðýta, scm rífur upp rætur.
Stórbýlið Kytája var áður
stærsta bújörð Finnlands í
einkaeign. Ræktað land var
100 ha en öll landstærð 10800
ha. Nú hafa verið byggð 40
nýbýli í landi jarðarinnar. —
Þessi býli hafa fengið 1235 ha.
lands. Af því er 183 ha. gamal-
ræktaðir akrar, 179 ha. nýrækt-
ar akrar og 712 ha. skógur. —
Auk þess á höfuðbólið að láta
ryðja 161 ha. handa nýbýling-
unum. Stórbýlið er því énn stórt
býli. I
þegar þjóðin er í sárum og þarf
í mörg horn að líta um endur-
reisn og framkvæmdir.
Viðhald vjelanna.
Morgunin eftir er fyrst á dag
skrá að skoða verkstæði Pellon-
raivaus Oy. Þar vinna á annað
hundrað manns að viðgerðum
og nýsmíði varahluta og jarð-
vinnsluvjela. Byggingarnar eru
nýjar og miklar og góðar. Lok-
ræsagröfurnar, sem fjelagið not
ar, eru smíðaðaar þarna að
mestu og ýmsir varahlutir í
beltatraktorana eru smíðaðir til
þess að spara gjaldeyri. Þarna
hefði jeg viljað dvelja lengur
en kostur var á. Mjer varð star
sýnt á langa röð af brotplógum,
sem stóðu í húsgarðinum. Finn-
ar nota sem sje fullkomna og
viðamikla brotplóga við nýrækt
ina en ekki fleirskera akur-
plóga, eins og hjer er því mið-
ur sótst eftir að nota mjög án
tillits til þess hvað við á. —
Finnsku blotplógarnir plægja
allt að því 80 cm breitt og 40
cm. djúpt og þeir vega um 1350
kg. Jeg er sannfærður um
að vinnubrögð þessara verk-
færa eiga langtum betur við á
mýrunum h.jerna heldur en þær
vinnsluaðferðir, -sem tíðkaðar
eru, en það er langt mál að
ræða það.
Það stendur yfir búnaðarsýn-
ing í Tavastehus, einskonar fylk
issýning og þangað er haldið.
Vjer fáum ákveðinn tíma til að
lítast um og höldum nú lítið
hópinn. Athugun vor verður
frekar að kynnast blænum, sem
er yfir fólkinu og sýningunni,
heldur en að skoða hlutina fag-
lega. Sýningin er á víðum velli,
það er sólskin og blíða og mjer
finnst það stafa vinnugleði og
starfsþrá frá viðmóti bænda-
fólksins, sem þarna er mætt
með gripi sína eða er að skoða
búvjelar, sáðvörur og þess hátt
ar.
Heim til Karelen.
Síðar um daginn heimsækj-
um vjer nýbýlahverfi, þar sem
verið er að ryðja skógi og brjóta
land á vegum Pellonraívaus.
Þar hafa Karelar setst að. —
Gömlu mennirnir horfa á ham-
farir vjelanna með óblandinni
ánægju, það verður hægt að sá
í spildurnar í haust. En í við-
tali kemur fram að þótt þeir
búist um þarna af kappi óg
vilji rækta og uppskera, er
hugurinn enn bundinn við Kar
elen. Einn talar um að þetta
geti orðið gott býli, sem hann
er að rækta, og einhver muni
njóta þess, „þegar jeg kemst
aftur heim til Karelen“. Oss
setur hljóða og enginn vill verða
til þess að veikja trú gamla
mannsins á, að það eigi fyrir
honum að liggja að endur-
heimta sína fornu Eden, smá-
býlið í Karelen.
Næstsíðasti áfangastaðurinn
er Vanjárvi. Það var jörð með
216 ha. akurlendi, 304 ha. ó-
ræktuðu landi, vel ræktanlegu,
446 ha. skógi og miklum bygg-
ingum. Land jarðarinnar hefir
verið tekið nær allt undir ný-
býli. Nýbýlingarnir fá landið
óbyggt og ætla að byggja sjálf-
ir að öllu leyti. Þeir eru búnir
að rækta 200 ha. Skógaríjelag-
ið, sem átti jörðina, fjekk ekki
að halda neinu eftir nema aðal-
íbúðarhúsinu og garðinum um-
hverfis það og þar búa nú nokk
ur gamalmenni, sem eru á fram
færslu fjelagsins og áður unnu
að búskap óg skógarvinnu.
Lokaðar leiðir.
. Síðast nemum vjer staðar hjá
sænskum Finna, Gunnari Á-
berg. Hann er „flóttamaður“
frá Porkalanesinu og hefir
keypt hið nýja býli sitt upp á
eigin spítur. Það er ekki stórt,
12 ha. akrar og 30 ha. skógur.
Áhöfnin er 7 kýr, 2 kvígur, 1
kálfur, 2 hestar, 1 svín og 70
hænsni. Hann á gamlan traijt-
Framhald á bls. 12.