Morgunblaðið - 17.10.1950, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐÍÐ
Þriðjudagur 17. okt. 1950
J$t®rgsssiMaM&
ÍTtg.: H.1. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Vaitýr Stefánsson (ábyrgðarm.j
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Askriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innnnWriff
1 lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura meS Lesboa.
•
Oviturlegar tillögur
BÆÐI KOMMÚNISTAR og Alþýðuflokksmenn flytja nú
frumvörp á Alþingi um breytingu á ákvæðum gengisbreyt-
ingarlaganna um greiðslu uppbóta á laun. Miða tillögur
þessara flokka að því að hleypa á ný í gang kapphlaupinu
milli kaupgjalds og verðlags, en í gengisbreytingarlögun-
um er reynt að stöðva það og skapa jafnvægi í efnahags-
málum landsmanna.
Engum getur dulist að tillögur þessar eru hinar óvitur-
legustu og fela í sjer mikinn háska fyrir launþega og þjóð-
ina í heild, ef að lögum yrðu. Augljóst er að nýtt kapp-
hlaup milli kaupgjalds og verðlags innanlands hlyti að leiða
til nýrrar gengislækkunar.
★
íslenskir jafnaðarmenn hafa mjög annan hátt á í þesum
efnum en flokksbræður þeirra í Bretlandi. Sir Stafford
Cripps lagði ekki til að laun yrðu hækkuð um leið og hann
feldi gengi sterlingspundsins um rúmlega 30 af hundraði.
Hann skoraði þvert á mðti á launþegasamtökin að krefjast
ekki kauphækkana. Slíkt hlyti að eyðileggja árangur gengis-
breytingarinnar og þrengja þar með kosti útflutningsfram-
leiðslunnar og launþega almennt.
Bresku verkalýðssamtökin, sem stjórnað er af jafnaðar-
mönnum, tóku fullt tillit til þessara óska flokksbræðra
sinna í ríkisstjórn Bretlands. Þeir áfelldust stjórnina ekki
z'yrir þá ráðstöfun hennar, að lækka gengi sterlingspunds-
ins, heldur unnu með henni að framkvæmd hennar. Þeir
vissu að launþegar, verkamenn og fólkið,, sem vann að út-
flutningi iðnaðarvara, átti mikið undir því komið, að gengis-
breytingin hefði tilætluð áhrif.
Það er vitað, að gengisbreyting í Bretlandi hefur átt
verulegan þátt í að örfa útflutning Breta síðan hún var
framkvæmd. Er óhætt að fullyrða, að hún hafi orðið at-
vinnulífi landsins að miklu gagni. Hún hefur einnig átt
sinn þátt í því, að atvinnuleysi hefur verið sáraHtið í Bret-
landi undanfarna mánuði.
★
Við íslendingar höfum verið mjög óheppnir með at-
vinnulíf okkar síðan að við breyttum gengi gjaldmiðils okk-
ar. — Okkur var mjög áríðandi að geta framleitt
mikið til útflutnings fyrst eftir að krónan var lækkuð.
Niðurstaðan varð hinsvegar sú, að vetrarvertíð var víða
um land mjög ljeleg, sumarsíldarafli brást og togaraflot-
inn hefur legið bundinn í höfn í hálfan fjórða mánuð vegna
kaupdeilu. — Útflutningur okkar hefur því verið í allra
minnsta lagi. Verðhækkunin af völdum gengisbreytingar-
innar hefur þessvegna skollið á okkur mjög varnarlitla.
En til viðbótar þeirri verðhækkun höfum við orðið að horf-
ast í augu við aðra verðhækkun á fjölmörgum erlendum
vörum, á sama tíma, sem verð á okkar eigin afurðum og
þá fyrst og fremst sjávarafurðum hefur lækkað mjög í mark-
aðslöndum okkar og sala þeirra orðið erfiðarL
Allt þetta hefur skapað okkur margvíslega erfiðleika og
dregið úr árangri gengisbreytingarinnar í bili.
Hins ber þó engan veginn að dyljast, að ef gengi ísl.
krónu hefði ekki verið brejrtt á s. 1. vetri, væri afkoma þess-
arar þjóðar ennþá hrapalegri nú. Öll útgerð, hvort heldur
<fcr vjelbáta eða togara, væri þá gjörsamlega vonlaus. Sjó-
menn vjelbátaflotans fengju þá 45—50 aura fyrir fiskkílóið
og trúlega sæi enginn útgerðarmaður sjer fært að gera út
á síldveiðar, hvort heldur væri til bræðslu eða söltunar.
Þetta er svo augljós staðreynd, að ekki er hægt að ganga
á snið við hana.
Þeir flokkar, sem voru gengisbreytingunni andvígir,
lommúnistar og kratar, bentu heldur ekki á neinar aðrar
ieiðir til þess að halda atvinnulífinu í gangi. En nú koma
þessir flokkar og leggja fram tillögur um að hleypa skrúfu-
gangi dýrtíðarinnar á ný í fullan gang!!! Það er þeirra
bjargráð. Verðminni króna, versnandi lífskjör og þverrandi
atvinnuöryggi. Það er hið fyrirheitna land þessara skamm-
sýnu manna.
Vikve^iijkri^ ýR daglEGA LÍMNU
VISSARA AÐ LÆSA
FYRIR nokkrum kvöldúm bar það við hjer í
miðbænum, að tveir menn höfðu skilið eftir
bifreiðar sínar, frekar seint að kvöldlagi, á
götunni. Báðum mun hafa láðst að læsa bif-
reiðunum, eða ganga svo frá þeim, að ókunn-
ugir ættu óhægt að komast inn í þær. Afleið-
ingin varð sú, að kveikt var í öðrum bílnum,
en frakka stolið úr hinum.
Fyrir snarræði manna, sem komu að bílnum,
sem kveikt hafði verið í, tókst að bjarga vagn-
inum frá stórskemmdum, en það var ekki
skemmdarvörgunum að þakka. — Það er viss-
ara að læsa.
•
EINS Á FLEIRI SVIÐUM
ÞANNIG er þetta á mörgum öðrum sviðum. —
Ekki er óhætt að skilja eftir opnar íbúðir, ef
menn vilja ekki eiga á hættu að fá þjófa inn
til sín. Jafnan er stölið miklu verðmæti hjer í
bænum úr opnum forstofum í húsurh, og ætlar
að ganga seint að kenna fólki að loka húsum
fyrir þjóíum.
Margir eru svo elskulegir við þjofana, að þen-
skilja eftir lykla að íbúðum undir gólfmottum,
eða hengja þá á snaga undir hatt í forstofunhi.
•
TALSTÖÐVAR
LANGFERÐAMANNA
EINAR MAGNÚSSON menntaskólakennari
kom á dögunum með skýringu, sem hann bað
að birta. Er það í sambandi við talstöðvar fyrir
ferðamenn. Einar skrifar á þessa leið:
„Kæri Víkverji! — f dálkum þínum hefir
nokkrum sinnum verið vikið að því, að nauð-
synlegt sje að bifreiðar í öræfaferðum hafi tal-
stöðvar, en leyfi til þess hafi ekki fengist. — í
viðtali við frjettastofu útvarpsins um ferð okk
ar um Suður-Öræfin 14.—20. sept. s. 1., vjek
jeg fyrst að þessu með þeim ummælum: —
„Leyfi til þess að hafa talstöðvar í bílum, sem
fara í Öræfaferðir, nefir enn ekki fengist“.
•
BYGGT Á MISSKILNINGI
„MEÐ ÞVÍ“, segir áfram í brjefi Einars, „að
þessi ummæli mín hafa valdið nokkrum mis-
skilningi, vildi jeg skýra þetta nokkru nánar.
Jeg, og jeg held fleiri, töldum að samkvæmt
reglum Landsímans, kæmi það ekki til mála að
hafðar yrðu talstöðvar í bílum. En nokkrum
dögum áður en við iögðum af stað átti Guð-
mundur Jónasson bílstjóri tal við landsíma-
stjóra, Guðmund Hlíðdal, og orðaði það við
hann, að við fengjum talstöð í ferðalag okkar.
Landsímastjóri tók málaleitan hans vel og lof-
aði að athuga málið“.
•
HÆGT AÐ FÁ TALSTÖÐVAR
EINAR segir siðan frá því, að Guðmundur bíl-
stjóri hafi ekki gengið frekár eftir því hjá land
símanum að fá talstöð.
Síðan Einar s<endi þetta brjef, hefi jeg átt tal
við Einar Pálsson skrifstofustjóra Landsímans,
og fullyrðir hann, að engum manni, sem sótt
hafi um að hafa taistöð í leiðangra inn í óbygð
ir hafi verið synjað um leyfi til þess.
Skylt er að hafa það, sem sannara reynist,
stendur þar.
•
HELICOPTER OG ÞYRILL
MÖNNUM finnst vanta nafn á helicopter flug-
vjelar vegna þess hve hið erlenda nafn sje erf-
itt og ljótt fyrir íslenska tungu. — Flugvjelin,
af þessari sjerstöku gerði, sem hjer var í
fyrra, kölluðu margir „Kopta“. Uppástungur
komu fram um, að kalla vjelina þyrilvængju,
eða þyrilflugu. Einn af lesendum daglega lífs-
ins leggur til, að helicoptervjelin verði hrein-
lega kölluð Þyrill.
Því ekki það, eða bara rella?
Rælt við skipstjóra á
dönsku hvalveiðiskipi
DANSKT hvalveiðiskip kom
hingað til Reykjavíkur í gær-
dag til að taka kol, en það er
á leið til Kaupmannahafnar, af
hvalveiðivertíð við Grænland.
Skip þetta á Grænlandsverslun
in í Höfn.
Skipið heitir Sonja, með 300
hestafla vjel og er aðeins 130
tonn. Mbl. átti stutt samtal við
skipstjórann Johanes Larsen, í
gærdag. Sagði hann þetta vera
fimmta sumarið, sem hann
væri á Grænlandsmiðum við
hvalveiðar og hefði vertíðin í
sumar gengið erfiðlega sakir
slæmrar veðráttu.
Grænlendingar fá allt kjötift
Hvalveiðarnar eru aðallega
í því fólgnar, að Grænlending-
ar sjálfir hagnýta allt kjötið til
matargerðar. Er lögð á það á-
hersla að hafa kjötið sem nýj-
ast þegar það er afhent Græn-
lendingunum og er þessvegna
aldrei dreginn að landi nema
einn hvalur í senn. Reynt er að
dreifa lönduninni niður á
Grænlendingaþorpin, en sjálfir
annast þeir hvalskurðinn. Ým-
ist vindþurrka þeir kjötið,
salta það eða borða það 'iýtt.
Grænlendingar taka nýtt nval
kjöt fram yfir dilkakjöt, ;ágði
Larsen skipstjóri.
Hvalspikið, sem Grænlend-
ingarnir nota ekki nema lítið
eitt, er ljettsaltað og látið í
föt, sem síðan eru send til
Kaupmannahafnar en þar er
brætt úr þvi hvallýsi.
Skip Larsens skipstjóra,
Sonja, er nú orðið 41 árs og
fullnægir því eðlilega ekki
þeim kröfum sem nú eru gerð-
ar til hvalveiðiskipa. — Sagðist
skipstjórinn búast við að Græn
landsverslunin hafi nú tryggt
sjer miklu stærra skip og betra
til hvalveiðanna, sem hún mun
haida áfram við Grænland.
Dilkahausar
Á þilfari skipsins lágu nokkr
ir dilkahausar er virtust vera
af ísl. dilkum, jafnvel úr Slát-
urfjelaginu. En svo var þó
ekki. Valdimar Sigurðsson,
sem veitir forstöðu fjárbúi
Grænlandsstjórnar, gaf Larsen
skipstjóra hausana, er hann fór
frá Julianehaab, en þar hefir
Valdimar nú dvalið í 12 ár og
veitt fjárbúinu forstöðu, en
fjárstofn þess er af íslenskum
stofni. Dilkarnir í Grænlandi
vógu í ár 17—22 kg.
Þorskveiðarnar ganga vel
Um þorskveiðarnar við
Grænland sagði Larsen skip-
stjóri, að þær hefðu gengið
mjög vel í sumar og öfluðu skip
in í hlutfalli við það. Skipin
eru nú flest öll farin heim, en
frjett hefi jeg af því, segir Lar-
sen, að í aftaka veðri, við
Grænlandsstrendur fyrir fjór-
um dögum, hafi norska skipið
Rusken farist en mannbjörg
varð. Skipið var í samfloti /ið
önnur norsk fiskiskip og tókst
þeim við illan leik að bjarga
áhöfninni.
í dág heldur Larsen skip-
stjóri ferð sinni áfram til
Hafnar á hinu 41 árs gamla
skipi sínu.
Jón Halldórsson læfur
af söngsfjórn
JÓN HALLDÓRSSON, sem hef
ir verið söngstj. Fóstbræðra frá
stofnun kórsins hefir nú látið af
því starfi samkvæmt eigin ósk.
í stað hans hefir Jón Þórar-
insson yfirkennari við tónlist-
arskólann í Reykjavík tekið
að sjer söngstjórnina, og æfir
kórinn nú fyrir næsta samsöng
undir stjórn hans.
Stjórnarfrv. vísaS ttl
2. umræðu
Á FUNDI neðri deildar Al-
þingis í gær voru f jögur stjórn-
arfrv. til 1. umr. Fyrsta dag-
skrármálið var frv. um breyt-
ingar á lögum um hlutatrygg-
ingasjóð bátaútvegsins og fylgdi
Ólafur Thors, atvinnumálaráð-
herra, því úr hlaði. Einnig tók
Finnur Jónsson til máls, en
aðrar umræður urðu ekki um
málið. Var því vísað til 2. umr.
og nefndar. Þá voru og á dag-
skrá Nd. frumvarp um heimild
fyrir ríkisstjórnina um að inn-
heimta ýmis gjöld 1951 með
viðauka, frv. um tekjuskatts-
viðauka árið 1951 og frv. um
framlenging á gildi III. kafla
dýrtíðarlaganna frá 1944. —
Eysteinn Jónsson, fjármálaráð-
herra gerði grein fyrir öllum
þessum málum, og var þeim
vísað til 2. umr. og nefndar án
frekari umr. Fundur í Ed. Á
dagskrá Ed. voru 3 mál. Fyrst
frv. um breyt. á vegal. og gerði
Hermann Jónasson, landbúnað-
arráðherra grein fyrir því. Þá
frv. um breytingu á lögum um
bann við botnvörpuveiðum og
fylgdi Bjami Benediktsson,
dómsmálaráðherra, því úr
hlaði. Gat hann þess, að sekt-
irnar, sem lögin ákvæðu, væru
svo háar, að þær hefðu ekki
verið innheimtanlegar. Taldi
ráðherrann hins vegar, að ófært
væri að hafa í lögum fyrirmæli,
sem enginn treysti sjer til að
fylgja fram og væri því rjett að
lækka sektirnar. Loks var frv.
um breyt. á lögum um með-
ferð einkamála í hjeraði, sem
dómsmálaráðherra gerði og
grein fyrir. Það fer fram á, að
forsetaritari hafi sama rjett til
embættisgengis og starfsmenn
þeir, sem lögin ná yfir, en það
embætti var ekki til, er lögin
voru sétt, svo að hjer er nánast
um sjálfsagða leiðrjettingu að
ræða. Öllum þessum frv. var
vísað umræðulaust til 2, umr.
og nefnda. ____