Morgunblaðið - 07.11.1951, Blaðsíða 2

M ORGVIS BLAÐIÐ
Miðvikudagur 7. nóv. 1951 ]
« 2
¥ififif-skipstiórí svlptur skip=
stjórnur- og sðýrimunnsr jettindum
Dómur síglingadóms i máfí hans
Bretar hafa nú mjög styrkt varnir sinar við Suez-skurðinn með
því að flytja hersveitir þangað loftleiðis. Á efri myndinni sjást
hermcnn ganga inn í herl'lutningaflugvjei en neðri myndin er tekia
í flugvjelinni sjálfri. ,
Gylfi Þ. Gðs!as@n fagnar
till. um launaskerðingu
opinberra starfsmanna
í GÆR voru fundir í báðum deildum Alþingis. í Nd. Urðu all«
miklar umræður um staðfestingu á bráðabirgðalögum, sem gefin
voru út í sumar um að greiða fulla vísitöluuppbót' á laun opinberra
starfsmanna. Imiá^
í SIGLINGADÓMI er genginn
<3ómur í máli Gisla Bjarnasonar
Ækipstjóra á Patreksfirði. Hann
var skipstjórinn á togaranum
Verði, er hann fórst í hafi út af
Vestmannaeyjum 29. janúar 1950.
Gisli skipstjóri var dæmdur til
missis skipstjórnar- og stýri-
mannsrjettinda í eitt ár. — Þá var
hann dæmdur til að greiða 5000
Itr. sekt til ríkissjóðs. Honum var
og gert að greiða allan máls-
kostnað.
Það er ákæruváldið sem mál
þetta höfðaði gegn skipstjóran-
tlm. Akæruskjalið var gefið út í
júlímánuði. í því skjali segir
m. a.:
ÁKÆRUSKJALIÐ
Gísli Bjarnason, Patreksfirði,
áður skipstjóri á togaranum
Verði B. A. 142 ákærist hjer með
fyrir siglingalagabrot og manns-
bana af gáleysi, samkvæmt 261.
gr. siglingalaga nr. 56 1914 og
215. gr. almennra hegningarlaga
nr. 19. 1940, með því að hafa
ckki gætt þess, sem skipstjóri á
togaranum Verði B. A. 142, er
leki hafði komið að skipinu á
hafi úti á leið þess til Englands
hinn 29. jan. 1949, að hefjast
handa um björgun skipshafnar
togarans yfir í togarann Bjarna
Ólafsson, sem kominn var á stað-
inn, fyrr en togarinn Vörður
sökk um kl. 18,45, með þeim af-
leiðingum, að 5 menn af skips-
höfninni drukknuðu.
FORSAGA MÁLSINS
Forsögu þessa sjóslyss er al-
menningi kunnugt um. — Togar-
,inn Vörður var á leið til Bret-
lands er slysið varð. — Hreppti
hvassviðri, 8—9 vindstig, og mik-
inn sjó. — Togarinn lagði af stað
fimmtudaginn 26. jan. Snemma.
á sunnudagsmorgun, 29. janúar,
verða skipverjar þess varir að
togarinn er tekinn að hallast ó-
cðlilega á bakborða og taka á sig
■évenjumikla sjói, í ekki verra
verði en var um morguninn, 5—6
vindstig.
Þegar farið var að birta, um
kl. 7,30 um morgunirm, voru
menn sendir. fram í skipið til
eftirlits. — Kom þá í ljós að
ixeðri hásetaklefinn, en þar bjó
f>á enginn, var hálffullur orðinn
Æif sjó, og einnig var sjór kominn
í netalest. — Hófust nú tilraunir
skipstjóra og skipshafnarinnar
til þess að bjarga togaranum.
Togarinn Bjarni Ólafsson, sem
bjargaði skipbrotsmönnum af
Verði, kom á vettvang kl. 2,30 á
sunnudaginn. Hjelt kyrru fyrir
allan daginn, en Vörður sökk um
kl. 6,45 um kvöldið.
í forseiidum dómsorða sigl-
ingadóms segir m. a. svo:
FORSENDUR DÓMSORBA
Ákæran á hendur ákærða er,
„að hafa ekki gætt þess ....
að hefjast handa um björgun
skipshafnar togarans yfir í tog-
arann Bjarna Ólafsson, sem kom-
ir.n var á staðinn, fyrr en togar-
inn Vörður sökk um kl. 18.45.
í þessu felst, að áliti dómsins,
að ákærða sje gefið að sök, að
hann hafi látið hjá líða að gera
rr.uðsynlegar ráðstafanir ski.p-
höfn sinni til bjargar, eftir pð
togarinn Bjarui Ólafsson kom á
vettvang, og hefir vörnum ver-
4ð haldið uppi á þeim grund-
vtlli.
GAT EKKÍ SJÁLFUR RANN-
SAKAÐ ÁSTAND SKIPSINS
Þegar það varð Ijóst, að hin
djúpa lega skipsins að framan
og bakborðs halli þess, stafaði
af.leka að framan, hefði verið
rjett, að áliti hinna siglingafróðu
dómenda, að beita afturenda
íkipsins upp í sjó og vind og
taka nær af alla ferð þess, en
ir.eð því mcti hefði verið hæg-
ara að athafna sig fram á skip-
ími, Ákærði rannsakaði ekki sjálf
ur ástand skipsins fram á, eftir
að lekans varð vart. Ekki gekk
hann heldur eftir því, að reynt
væri að mæla vatnsmagnið í botn
hylkinu undir hásetaklefa nje
ljet athuga, hversvegna vjeldæl-
an dró ekki meiri sjó úr því.
Hefir ákærði borið fyrir sig í j
þessu efni, að hann hafi staur-
fót um ökla, skipið oltið mikið
og hann því ekki treyst sjer fram
á, en auk þess hafi hann fylli-
lega treyst bæði 1. stýrimanni,
sem fylgdist með ástandi skips-
ins að framan og 1. vjelstjóra,
sem stóð fyrir austrinum með
vjeldælunni. Loks telur ákærði
að það hafa verið skylda sin að
vera á stjórnpalli og stjórna sigl-
ir.gu skipsins. Er ekki efni til
að sakfella ákærða fyrir aðgerð-
arleysi hans í framangreindum
efnum. Þeir skipverjar á togur-
unum, sem um það hafa verið
spurðir, eru allir sammála um
það, að ekki hafi verið hægt
e:ða mjög vafasamt, að koma bát
á flot óbrotnum frá Verði, eftir
að Bjarni Ólafsson kom á vett-
vang. Eins og á stóð, verður á-
kærði því heldur ekki sakfelld-
ur fyrir að reyna ekki að koma
skipverjum sínum á bátum um
borð í togarann Bjarna Ólafs-
son.
ÞAÐ VAR HÆGT AÐ FLYTJA
MENNINA Á FLEKUM
Samkvæmt 48. gr. siglingalag-
anna er skipstjóra skylt að gera
allt, er hann má, til bjargar skipi,
ef það kemst í sjávarháska, og má
ekki hverfa frá því meðan nokk-
ur von er um björg þess. Ber
?.ð hafa þetta í huga, þegar kann-
að er, hvort ákærði hafi of seint
bafist handa um a<5 flytja skips-
böfn sína um borð í togarann
Bjarra Ólafsson. Upp er komið
í málinu, að tveir lit'lir korkflek-
ar voru í báðum afturreiðum
„Varðar“ og einn stór timbur-
fleki á aftanverðu bátaþilfari.
Einnig er leitt í Ijós, að hægt hafi
verið að koma línu milli togar-
anna, meðan bjart var. Er það
álit hinna siglingarfróðu dóm-
er.da, að eins og veðri, sjó og öðr-
um aðstæðum var háttað, hafi
verið gjörlegt að flytja skipshöin
Varðar á korkflekunum yfir í
Bjarna Ólafsson meðan birta
hjelst, og rjett að freista þess
allt fram til kl. 18.00. Þegar litið
er til þess, að veður fór vaxandi
a. m. k. eftir kl. 17.00 að skips-
höfn „Varðar“ mun hafa verið
orðin mjög þreytt eftir að hafa
staðið í austri og kolamokstri
frá því snemma morguns, að
austurinn mun lítinn sem engan
árangur hafa borið og allt óvíst
um orsök hins alvarlega leka, þá
lítur dómurinn svo á, að ákærða
hafi borið að hefjast handa fyrst
og fremst meðan birtu naut, og
allt fram til kl. 18.00 að freista
þess að þjarga skipverjum á
korkflekunum um borð«i togar-
ann Bjarna Ólafsson. Það gerði
ákærði ekki. Engar ráðstafanir
gerði hann heldur í þá átt að hafa
fleka tiltækilega við skipshlið.
ENGIN LÍNA MILLI VINDU
OG IIVALBAKS
Þar sem mikill leki hafði komið
að skipinu, bar ákærða að leggja
svo fyrir í tæka tíð, að skipverj-
ar tækju á sig björgunarvesti eða
belti, sjerstaldega þeir, sem stóðu
í austrinum fram á, en um þetta
er ekki hugsað, fyrr en í þann
mund, að skipið er að sökkva.
Loks vanrækti ákærði að láta
strengja línu milli vindu og hval-
baks til öryggis þeim skipverj-
um, sem unnu að austrinum. Það
verður því að telja, að orsök þess,
að framangreindir fimm skip-
verjar ljetu lífið, megi að nokkru
leyti rekja til þeirrar vangæslu
ákærða, sem hjer er lýst, enda
getur það ekki baft áhrif í þessu
sambandi, þótt ákærða hafi mjög
missýnst um ástand skipsins og
ekki gert sjer grein fyrir, hve
alvarlegar horlurnar voru.
DÓMURINN
Hefur ákærði því brotið gegn
þeim ákvæðum, sem greind eru
í ákæruskjalinu. Þykir refsing
hans eftir öllum atvikum hæfi-
h ga ákveðin fimm þúsund króna
Sfckt til ríkissjóðs, er afplánist
íneð 40 daga varðhaidi, ef hún
greiðist ekki innan 4 vikna frá
birtingu dóms þessa. Svo ber og
að svifta akærða i'jetti til skip-
stjórnar og stýrimennsku um 1 ár
samkvaemt groindum ákvæðum í
ákæruskjalinu. Ákærða ber að
dæma til greiðslu alls sakarkostn
aðar, þar með talin málflutnings-
laun skipaðs sækjanda og verj-
anda,
Dóm þenna hafa kveðið upp
Einar Arnalds, formaður dóms-
ins, og samdómendurnir Haf-
steinn Bergþórsson, forstjóri, Jón
Kristófersson, skipstjóri, Jón O.
Jónsson, sjóma’ður og Þorsteinn
Loftsson, vjelfræðiráðunautur.
Hlðskéladetld við
báða menntaskólana
MAGNÚS Jónsson, Gísli Guð-
mundsson, Jónas Rafnar, Jón
Pálmason, Stefán Jóh. Stefáns-
son, Sigurður Bjarnason, Gylfi
Þ. Gíslason og Jón Sigurðsson
flytja allir í Nd. frv. til laga
um breytingu á lögum um
menntaskóla, svohljóðandi:
„Ríkisstjórninni er heimilt að
láta tveggja ára óskipta mið-
skóladeild starfa við menntaskól-
ana á Akureyri og í Reykjavík,
ef húsrúm og aðrar ástæður leyfa.
Utanbæjarnemendur lærdóms-
deildar sitji fyrir heimavist í skól
anum á Akureyri."
FRV. VARÐ EKKI ÚTRÆTT
íIYRRA
í greinargerð segir á þessa leið:
Á síðasta Alþingi var borið
fram frumvarp þess efnis, að tvö
næstu ár skyldi starfa miðskóla-
deild við Menntaskólann á Akur-
eyri, ef húsrúm leyfði. Neðri
deild gerði þá breytingu á frum-
varpi þcssu, að ríkisstjórn skyldi
heimilt að láta starfa tveggja ára
óskipta miðskóladeild við mennta
skólann á Akureyri og í Reykja-
vík. Þannig breytt fór frumvarp-
ið til efri deildar, en fjekk þar
ekki endanlega afgreiðslu, svo
sem kunnugt er.
Nú er málið fram borið að
nýju, en með þeim breytingum,
er Alþi.ngi hafði gert á því áður
en meðferð þess stöðvaðist á síð-
asta þingi. Tímatakmarkið 1953
er þó fellt niour, enda hefur mál-
ið nú tafist um eitt ár. Einsætt
virðist, að húsrúm sje ekki látið
ónotað, og það því fremur sem
menntaskólarnir báðir, bæði á
Akureyri og í Reykjavík, telja
skóla og nemendum hag í því, að
nemendur—eða einhverjir þeirra
að minnsta kosti — komi sem
yngstír í menntaskólana. Mun
það tíðkast víða um heim og
þykir heppilegt, að sá háttur sje
á hafður, ef því verður við kom-
ið. Sem stendur mundi þetta eink-
um koma til greina í Mennta-
skólanum á Akureyri, þar sem
verið er að reisa heimavistarhús,
sem er vel við vöxt, eins og sjálf-
sagt var. Mun fjögurra ára
menntaskóli ekki þurfa um sinn
allt það rúm (fýrir 160—170),
sem þar verður. Virðist eðlileg-
ast, á meðan svo er, að húsrúm-
ið sje notað fyrir miðskóladeild
og þá einkum fyrir þá nemend-
ur, er síðar hyggjast stunda þar
stúdentsnána.
STOBVA VERÐUR
VÍSITÖLUSKRÚFUNA
Jón Pálmason forseti sam.
þings hafði borið fram breyt-
ingartillögu við frv. um að á
árinu 1952 skuli miða verðlags-
uppbót til opinberra starfsmanna
við vísitöluna eins og hún reyn-
ist 1. des. 1951. Skal á árinu
1952 greiða verðlagsuppbót á 50
prósent þeirrar hækkunar á
vísitölu, sem orðið hefur 1. des.
frá því að gengislækkunarlögin
gengu í gildi.
Benti Jón Pálmason á, í um-
ræðunum í gær, að ef m%nn
vildu einhvern tíma spyrna við
fótum og stöðva dýrtíðina, þá
yrði að stöðva vísitöluskrúfuna.
Mifcill hluti af tekjum ríkis-
sjóðs færi í laun til opinberra
starfsmanna og því væru þeir nú
þungur baggi á ríkissjóði.
Auk þess taldi hann aðstöðu
fastlaunamanna betri en annars
launafólks, og því ekki rjettlátt,
að laun þess hækki þótt bættur
sje hlutur verkalýðsins.
GYLFI FAGNAR
I.AUNALÆKKUN
Næstur tók til máls Gylfi Þ.
Gíslason og fagnaði mjög afstöðu
Jóns Pálmasonar um að lækka
laun opinberra starfsmanna.
Kvaddi Ólafur Thors atvinnu-
málaráðherra sjer þá hljóðs og
sagði að sig undraði mjög fögn-
uður Gylfa Þ. Gíslasonar. Það
væri einkenniiegt að þingmaður
flokks sem teldi sig í fyrirsvari
fyrir launafólk gæti sjeð ástæðu
til að fagna því að borin væri
fram tillaga um slcerðingu á kjör
um launafólks. Það væii síst af
öllu fagnaðarefni heldur fremur
áhyggjuefni. Engir gætu fagnað
tillögunni nema þeir sem vildu
rýra kjör launafólksins.
1
RÁBHERRAR SJÁLFSTÆDIS-
FI.OKKSINS EINHUGA GEGN
I.AUNALÆKKUN
Lýsti atvinnumálaráðherra þvl
yfir að allir ráðherrar Sjálfstæð-
isflokksins stæðu einhuga sam-
an um að staðfesta bráðabirgða-
lögin frá í sumar. Þótt margir
tcldu að ríkissjóður Jhefði ekki
efni á því að greiða þessa verð-
lagsuppbót á laun opinberra
starfsmanna, væri það engu ac§
síður skoðun ráðherra Sjálfstæð-
isflokksins að það mætti alls ekki
bitna á þessu launafólki. Það hafi
síst betri kjör en aðrir, og því
alls ekki rjettlátt að skerða hlufc
þess. j
------------------- f t
Flugvjelar í vínberja
flutningi i
FLUGVJELAR Loftleiða voru t
gær í allmiklum vínberjaflutn-
ingum út á land. — Flugvjelar
fjelagsins fluttu tvö tonn aí vín-
berjum til Akureyrar og önnur
tvö til Vestmannaeyja. — í dag
munu enn önnur tvö tonn verða
flutt til Eyja og einnig vestur
á ísafjörð. _J
------------------í'í j
Á eftir áætlun
BUDAPEST — Námumálaráð-
herra Ungverjalands hefir sagS
frá því í ræðu, að kolaframleiðsla
þessa árs væri þegar orðin 500
þús. smál. á eftir áætlun. Tald!
hann iðnaði landsins stefnt í bráS
an voða vegna þessa seinagangs*