Morgunblaðið - 30.11.1951, Blaðsíða 8

8
MORGUHBLAÐIÐ
Föstudagur 30. nóv. 1951
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
ÍJárlöp í
FJÁRI.GG ríkisins fyrir árið
1952 eru nú í deiglunni á Alþingi.
Fjárveitingarnefnd hefur skilað
áliti ©g breytingartillögum við
fjárlagafrumvarpið og 2. um-
ræðu uro það hefst i dag.
Má gera ráð fyrir að henni
verði ekki lokið fyrr en fyrri
hluta næstu viku. Að umræðunni
og atkvæðagreiðslu lokinni mun
fjárveitinganefhd og ríkisstjórn
taka frv. á ný til athugunar.
Þríðja umræðan mun svo senni-
lega fara fram um eða eftir miðj-
an desember.
Óhætt er að fullyrða að af-
greiðslu fjárlaga muni ljúka fyr-
ir jól. Mun ríkisstjórnin jafnvel
hafa hug á að slíta þingi fyrir
hátíðar. Er að sjálfsögðu æski-
legt að það takist. Stytting þing-
haldsins sparar ekki aðeins fje,
heldur getur hún einnig átt þátt
í að bæta vinnubrögð löggjafar-
sarakomunnar og gefa störfum
hennar eðlilegri og ákveðnari
svip.
í áliti meirihluta fjárveitinga-
nefndar, þ. e. þess hluta hennar,
sei* styður ríkisstjórnina er frá
því skýrt, að fram til þessa hafi
ekfci endanlega verið gengið frá
tekjuáætlun fjárlagafrumvarps-
ins. Mun sú hlið þess verða tekin
nánar til athugunar fyrir þriðju
unsræðu. En samkvæmt tillögum
meirihlutans er gert ráð fyrir að
hækkun útgjalda verði um 9.8
millj. kr. frá því, sem lagt er til
í frumvarpinu. Ef allar tillögur
nefndarinnar verða samþykktar
munu útgjöld á rekstraaryfirliti
verða 324,4 millj. kr. en tekjur
357.9 millj. kr. og rekstrarhagn-
aður þvi 33,5 niillj. kr.
Sjóðsyfirlitið mun líta þannig
út, að innborganir munu verða
363.9 millj. kr. en útborganir
371,1 millj. og greiðslujöfnuður
því óhagstæður um 7.3 millj. kr.
Enda þátt heildarniðurstöðn
tilar fjáilaga fyrir næsta ár
sjeu ekki kunnar á þessu stigi
málsins má þó sjá þær nokk-
uraveginn fyrir. Auðsætt er að
feækka verður tekjuáætlunina
a. m. k. na 10—12 millj. kr. ef
hagstæður greiðslujöfnuður á
að nást. Hvorki þing nje stjórn
getur láíið sjer til hugar koma
að afgreiða fjárlög með
greiðsluiialla.
Fjárveitinganefnd hefur áreið
anlega unnið verk sitt af vand-
virkni. Hún hefur líka verið til-
tölulega snör í snúningum að
þessu sinni. Mörg hundruð erindi
berast nefndinni á hverju ári. Er
mikið verk að vinsa úr þeim og
fara nákvæmlega í gegn um
myrkviði ríkisbáknsins. En þetta
verk er lagt á herðar þessarar
þingnefndar. Er það engan veg-
inn vinsælt, hvorki hjá þingmönn
um nje mörgum þeipa umsækjend
um um fjárhagslegan styrk eða
stuðning, sem óhjákvæmilega
hljóta að ganga bónleiðir til búð-
ar.
Alþingi og fjárveitinganefnd
reyna á hverjum tíma að verða
sem flestum nauðsynjamálum
þjóðarinnar að liði. En það er í
mörg horn að líta. Fjölþættar
þarfir kalla að úr öllum áttum.
Ókleift er að srnna þeim öllum í
einu, ef unnt á að vera að halda
fjárhag ríkisins í sæmilegu horfi.
Þeíta íjárlagafrumvarp bygg
ir á svipaðri stefnu og fjárlög
síðustu ára ga tivart fram-
kvæmdvni og umbótum í land
inu. Fjárveitingum til þessara
mála er haldið í ho: 'inu, þanp
ig að unnt v« ði að vinna
áfram að þvi ft bæta aðstöðu
þjóðarinnar fjölmörgum
deigkmni
sviðum athafnalífs hennar, fje
lagsmála og menningarmála.
Um það hefur töluvert verið
rætt undanfarin ár, og ekki að
ófyrirsynju, að brýna nauðsyn
beri til þess að færa ríkisbáknið
saman, draga úr útgjöldum rík-
isins vegna margskonar umboðs
starfa og skriffinnsku. Núver-
andi ríkisstjórn hefur lagt
áherslu á að stöðva ofvöxt ríkis-
báknsins. Hefur nokkur árangur
orðið af þeirri viðleitni. En því
fer viðsfjarri að um nokkra
stefnubreytingu sje að ræða í
þessum efnum. Til þess að sann-
færa sig um það þarf ekki nema
að lesa yfir fjárlagafrumvarpið,
sem fjármálaráðherra lagði fyrir
Alþingi í þingbyrjun. Þar hefur
lítið verið aðgert í áttina til raun
verulegs sparnaðar. Fjárveitinga
nefnd hefur heldur ekki treyst
sjer til þess að gera tilraun tii
neins siíks. Þess verður a. m. k.
ekki vart í tillögum hennar.
Stjórnarandstaðan, sem ævinlega
krefst sparnaðar, hefur ennþá síð
ur gert nokkrar tillögur um raun-
verulegan sparnað. Hún hefur að
vísu fjargviðrast yfir þeim út-
gjaldaauka, sem leiðir af hækk-
uðu kaupgjaldi í samræmi við þá
samninga, sem gerðir voru á s.l.
vori við verkalýðssamtökin og
opinbera starfsmenn. Má öllum
vera ljóst, hversu mikils sam-
ræmis gæti í slíkum málflutningi.
Sannleiliurinn er sá, að það
er auðvelt að tala um sparnað.
Hitt er erfitt, að framkvæma
hans eins og margir gera sjer
í hugarlund, án þess að hann
bitni á einhverjum. En ein-
hvem góðan veðurdag vaknar
þessi litla þjóð upp við þann
raunveruleika, að hún verður
að lækka risið á yfirbyggingu
sinnl.
„Bænahús
krjupandi þræla"
I LONDUM þeim, sem kommún-
istar stjórna er skammt á milli
ráðherrastóls og tukthúss. I
hverju landinu á fætur öðru hafa
ráðherrar og æðstu valdamenn
kommúnistaflokksins verið rekn-
ir úr embættum sínum og hneppt
ir í fangelsi. Nýjasta dæmið um
það er handtaka og fangelsun
Rudolf Slansky í Tjekkóslóvakíu.
Rudolf Slansky var aðalritari
kommúnistaflokks landsins. Fyr-
ir þremur mánuðum var hann
gerður að varaforsætisráðherra.
En örlög hans urðu svipuð og
Clementis fyrrverandi utanríkis-
ráðherra, sem eitt sinn var einn
áhrifamesti maður Tjekkóslóvkíu
og í innsta hring kommúnista-
flokksins. Báðir þessir menn hafa
orðið „hreinsunum“ að bráð.
Hver er orsök þessara tíðu
stjörnuhrapa í Sovjetlöndunum?
Hún er fyrst og fremst sú, að
stjórnir kommúnista í leppríkj-
um Rússa eru gjörsamlega háðar
einvaldinum í Kreml og klíku
hans. Þær verða að dansa í einu
og öllu eftir línu hans. Ef þeim
skrikar fótur á henni er þeim
hrundið út í ystu myrkur.
Af þessu hlýtur að leiða
rotnun og spillingu innan
fimmtuherdeiidanna í lepn- 1
ríkjunum. Þar er allt boigraf- j
ið. Enginn veit, hver verður j
næstur úr lá.Tl ' ri f > i
fangaklefann. í þessu „bæna- j
búsi krjúpandi þræla", er það j
þrælsóttinn, spillingin og ::nd- j
irferlin.'sem seija svip sinn á.
+ ísbraginn.
Þjóðverjar finna oðferð til að
beita rafstraumi við fiskveiðcr
★ÞRÍR þýskir visindamenn, eðlis
fræðingurinn dr. Constantin
Kreutzer, verkfræðingurinn
Herbert Peglow og haffræð-
ingurinn dr. P. F. Meyer,
hafa um nokkurt skeið unnið
að tilraunum við nýja aðferð
við fiskveiðar. Er hún í
stuttu máli í því fólgin að
fiskarnir eru deyfðir með
rafstraum.
★ Tilraunir hinna þriggja
þýsku vísindamanna hafa
hafa staðið í nokkur ár, en
fyrst á árinu 1949 tók að
miða n»kkuð verulega í átt-
ina til jákvæðs árangurs.
★ Tilr.a*inirnar hafa aðallega
farið frara í stórum vatns-
kerum og hafa gefið mun
betri árangur í fersku vatni
en söUu.
★ Nú eftir áramótin manu þeir
leggja út á haf í tilraunaskipi
sínu ©g reyna hina nýju fisk-
veiðiaðíerð þar.
SÍLDARRANNSÓKNARNEFNÐ
GERIR SAMNING VIÐ
ÞJÓÐVERJA
Síida rrannsóknar nef sid islands hefur
siaðið í sambandi vlð vísindamennina.

Herbergt Peglow
Dr. K. Kreutzer
Síldarrannsóknarnefnd hafði
samband við þá þremenn-
ingana snemma árs 1950 í því
skyni að fá úr því skorið hvort
hin nýja veiðiaðferð þeirra kynni
að verða gagnleg við síldveiðar
hjer í Faxaflóa.
Tveir vísindamannanna komu
þá hingað til lands, en tilraunir
þeirra voru þá svo skammt á veg
komnar, að ekki þótti taka því að
þeir kæmu hingað á skipi sínu.
Hinsvegar var þá með leyfi ráðu-
neytisins gerður við þá samning-
ur um að þeir kæmu hingað til
lands s. hl. sumars 1950.
Seint í sumar sem leið reynd-
ust rannsóknir þeirra ekki komn-
ar það langt. En þá sóttu Þjóð-
verjamir um að koma hingað til
lands í vetur. Þeirri beiðni var
hinsvegar synjað, því skip þeirra
raunatæki og ódýr, í stað annara
margfallt stærri og dýrari.
BOTNVARPA AF SJERSTAKRI
GERÐ
Frá því hefur barátta þeirra og
leit beinst að því að hagnýta raf-
magns-aðferðina til veiða í sjó.
Saltvatn leiðir rafstraum 1000
sinnum betur en ferskt vatn og
þar af leiðandi miklu betur en
fiskarnir sjálfir. En með tilraun-
um með mismunandi rafspennu
hefur þeim tekist að leiða það
vandamál til 1: cta.
Ætlunin er, við íyrstu tilraun-
irnar með veiði é höfum úti með
hinni nýju aðferd, að nota botn-
vörpu. En opið á venjulegri botn-
vörpu er þó mikið stækkað. Með
því er inngangurinn í vörpuna
greiður er hún er dregin áfram.
Fiskarnir, sem deyfðir hafa verið
Framh. á hls. 1*
Velvakcmdi skrifar:
ÓB DAGLEGA LÍFINU
...
Dr. C. F. Meyer
er lítið og ekki hægt að halda þvi
úti hjer við land að vetri til. Það
er því útilokað að tilraunaför
þeirra á haf út með hin nýju
veiðitæki verði farin hingað til
lands að svo stöddu.
SAMA AÐFERÐ ÞEKKT
í FERSKC VATNI
í danska blaðinu „Politiken"
birtist s.l. mánudag grein um
rannsóknir hinna þýsku vísinda-
manna og er stuðst við hana að
því er snertir það, sem hjer fer
á eftir.
Rannsóknarskipið þýska kall-
ast „R. 96“, og liggur um þessar
mundir í Hamborg. Utan á síð-
um þess eru raftaugar en á þilfari
háspennurafall. Frá stjórnbrúnni
er rafmagn ••eiðitækjunum
stiórnað, en u j. ; Ijum eru
rafmagnsvjelar og vinnustofur
ví'ndamannanna.
Einá og áður er s. x'. héfur um
nökkurt skii ð . Ali: hægt að nota
þes a ’æi'Haiiferð i fersku v \tn:.
Sú veiðiafferð er gruiidvöjt ir
hinnar nvju í sjó. Þýsku vísindn
mönr.u.' m tókst aö fá lítil til-
Merkisf jelag 80 ára.
IDAG minnist Stúdentafjelag
Reykjavíkur áttræðisafmælis
síns. Margt er nú breytt,
síðan fjelagið var stofnað, en andi
þess er sá sami. Eitt meginbaráttu
mál þess hefir jafnan verið efling
íslensks sjálfstæðis. Og þótt við
þykjumst nú menn með mönn-
um, höfum hlotið. fuílveldi okkar
! mála og hjer hafi loks verið stofn
að lýðveldi, þá er markið óbreytt,
því að aldrei er ofaukið aðhlynn-
ing góðra sona. Til hamingju með
afmælið.
Jólakortin í
búðargluggunum
VELVAKANDI góður. Mig
langar að skrifa þjer örfáar
línur um öll jólakortin, sem nú
eru komin í búðargluggana og
skreyta þá. Eins og að líkum læt-
ur eru þau upp og ofan, sum
falleg, önnur harðla ljeleg. Þó
þykir mjer ein tegundin stinga
dálítið í stúf við það, sem áður
hefir sjest hjer. Jeg á þar við
íslensku kortin eftir Halldór Pjet
ursson úr sveitasælunni, kortin
af bóndanum eða hreppstjóran-
um, húsfreyjunni, dótturinni með
lambið sitt og svo hjúunum, sem
eru að draga sig saman.
Skemmtileg tilbreyting.
AÐ MÍNU viti eru þessi kort
frumleg og skemmtileg jóla-
kort, og væri gaman að fá meira
af þessu tagi í framtíðinni innan
um allar helgimyndirnar, litaðar
Ijósmyndir o. s. frv.
Fyrir mitt leyti þykir mjer sjer
lega falleg vinna á þessum kort-
um, þau eru alíslensk og í þeim
felst græskulaust gaman.
Jeg er nú svona gerður, að jeg
gleðst yfir þessu þjóðlega. Þá
þykja mjer eftirsóknarverð jóla-
kortin með þurrkuðu blómunum,
sem verið hafa á boðstólum und-
anfarna vetur.
Jeg sendi þjer bessar línur,
vegna þess að mjer finnst, að blöð
in eigi að benda fólki á svona
nýjungar, þó að þær sjeu ekki
fyrirferðarmiklar.
Gluggagægir."
Leikfangahappdrætti.
EIM þykir girnilegt börnunum
að skoða í sýningargluggann
í Austurstræti 6, þar sem eru öll
leikföngin í léikfangahappdrætti
Heilsuhælissjóðs Náttúrulækn-
ingafjelagsins. Aldrei hafa jafn-
mörg eiguleg leikföng verið sam-
an komin á einn stað á íslandi.
Það eru helst karlmennirmr.
sem kaupa miða, væntanlega íeð-
ur að hugsa um króana. Og þegar
þeir fá vinning færast þeir ailir
í aukana, því að ekld dugir að
gefa einum, en setja hin hjá.
Drætti frestað uns
miðarnir glatast.
Á ER kosturirin við happdrætti
á borð við þetta, að menn vita
undir eins, hvort þeir hafi unnið
eða ekki. Þannig er komið fram-
an að mönnum. En það er eins og
að koma aftan að mönnum, þegar
happdrætti er auglýst með miklu
brauki og bramli, en síðan ekki
söguna meir, eins og brenna vill
við.
Happdrætti eru á marga lund
æskileg til fjáröflunar, en það er
ekki gengið nógu rækilega eftir,
að dregið sje áður en það er um
seinan. Það hljóta þó að vera eín-
hver takmörk fyrir, hvað mönn-
um helst uppi í þessum efnum.
Farið hjá garði.
ELVAKANDI sæll. Jeg þyk-
ist eiga um sárt að binda.
Er jeg búsettur við Fossvogsblett
inn eins og fjöldi annarra heið-
ursmanna. Nú er jeg gramur
mjög, vegna þess að jeg fæ ekki
sorptunnur mínar tærndar, þó að
sorphreinsunarbílarnir fari hjer
hjá á leið sinni í Bústaðahveifið.
Vonandi kemurði bessu á fram-
færi fyrir mi'* að því verði
kippt í k
Búr - 'lett."