Morgunblaðið - 22.12.1951, Blaðsíða 2

r 2
MORCVNBLAÐÍÐ
Laugardagur 22. des. 1951.
Hæsta tjáFlapfriiinvarpi fil
þessa samþykkt á AEþingi
Hagsfæður greiðslujöínuður um 3 miilj. krónur
jEINS og skýrt var frá í gær fór fram atkvæðagreiðsla um fjárlaga-
frv. fyrir 1952 s.l. fimmtudag. Allar tillögur meirihluta fjárveit-
énganefndar voru samþykktar og nokkrar tillögur frá einstökum
fíingmönnurri:' -f- Þetta eru hæstu fjárlög sem samþykkt hafa verið
tiér á landi og eru útborganir á sjóðsyfirliti um 380 millj. kr. eða
trm 80 millj. hærri en í fyrra. Samt er gert ráð fyrir að hagstæður
Cgreiðslujöfnuðuf verði um 3 millj. kr. — Einstætt ábyrgðarleysi
æinkenndi afstöðú stjórnar^andstæðinga. Voru þeir fylgjandi hverri
■einustu tillögu til gjaldahækkunar, en bentu ekki á neina færa eða
«kynsámlega leið til tekjuöflunar fyrir ríkissjóð. Gerði stjórnar-
.andstaðan allt sem í hennar valdi stóð til að koma því til leiðar
■aS fjárlagaftv. væri samþ. með greiðsluhalla.
3LANDHEÉGÍSGÆZLAN
AUKIN
Hér á eftir verður skýrt frá
anokkrum af þeim breytingartil-
Jögum, sem samþykktar voru. —
Fyrst éru tillögur meiri hluta
■fjárveitinganefndar.
Samþykkt var að hækka fram-
lög til landhelgisgæzlu um tæpa
% miilj. kr. Stafar sú hækkun af
jþví að tyéii: bátar verða settir til
landhelgi'Sgíeízlu í viðbót við þá,
c:m ráð yar fyrir gert í upphafi.
Verður annar báturinn fyrir
3Norðurlánði,nén hinn við vestur-
«tröndina.
Fjárveiting til berkiavarna var
tiækkuð upp í 160 þús. kr„ þar
«em ætlunin er að láta fara fram
almenna berkiaskoðun á nokkr-
nm stöðum á landinu, t.d. á
fSiglufirði. ’ ‘
Til Bandalags íslenzkra leik-
féiaga voru veittar 20 þús. kr.
og til eftirfarandi manna var
^amþykkt að veita 8000,00 kr. til
tivers til söngnáms erlendis: Guð
Tnundar Baldvinssonar, Kristins
-Hallssonar, Magnúsar Jónssonar
<ig Olafs Jakobssonar í viðbót
við þá, sem áður hafði verið sam-
þykkt,að veita slíka styrki og
jskýrt ítefur verið frá áður hér í
. blaöinu.
JFÉ VEITT TIL BYGGINGAK
H J ÚKRUNARKVENNA-
KKÓLA
Til byggingar iðnskóla var
framlag hækkað úr Vz milljón í
1 millj. kr. pg til brennisteins-
rannsókna einnig úr V2 millj. í 1
millj. kr.
í vísitöluuppbætur á lífeyri úr
lífeyrissjóðum starfsmanna ríkis-
ins, barnakennara, Ijósmæðra og’
hjúkrunarkvenna var" samþykkt
að veita 575 þús. kr. og vegna
verðlagsuppbóta, sem ef til vill
J>arf að greiða opinberum starfs-
mönnum, vegna hækkaðrár vísi-
.Aölu, 3,5 milij.
Til viðbótarhúsnæðis við ríkis-
«pítalana voru veittar 1,8 millj.
V.r. og þar af 250 þús. kr. til bygg
ángar hjúkrunarkvennaskóla.
Ríkisstjórninni var heimilað að
verja ailt að 1 millj. króna til
hyggingar sementsverksmiðju.
25 ÞÚSUNB KR. TIL
SÓLIIEIMADRENGSINS
Einnig var ríkisstjórninni heim
ílað að greiða hafnarsjóði Húsa-
vikur vegna samnings við Síld-
arverksmiðjur ríkisins allt að
240 þús. kr.
Þá var heimilað að greiða allt
að 25 þús. kr. til foreldra Sól-
Iieimadrengsins, ef að því ráði
yrði horfið að fara með hann til
Bandaríkjanna og koma honum
t>ar á skóla fyrir vansköpuð
börn.
Heimilað var að lána bændum
á harðíndasvæðunum frá 1949—
51 alíí að 5 millj. kr., enda greið-
ist féð af tekjum ríkissjóðs árið
1951.
Sainþvkkt var, að ríkissjórnin
mætti ábyrgjast lán allt að 6
millj. kr. til byggingar hrað-
frystihúsa og fiskimjölsverk-
*miðja.
XÁN EFTIRGEFIN TXL
SÍLDARÚTVEGSMANNA
Alþingi samþykkti samhljóða
að gefa eftir að einhverju leyti
aðstoðarlan úr ríkissjóði, sem
voitt. voru. á ái unuiri 1945.-r-49 ,til
fildarútvegsmanna, er ekki hafa
notið eftirgjafar samkvæmt lög-
um nr. 120 frá 1950.
Með 33 atkv. gegn 8 var sam-
þykkt, að af þeirri f.iárveitingu,
sem veitt er til styrktar íslenzk-
um námsmönnum erlendis skuli
275 þús. kr. veittar námsmönn-
um sem lán Vneð hagkvæmum
kjörum samkv. reglugerð, er
menntamálaráðuneytið setur.
Einnig var samþykkt að hækka
fjárveitingu til Alþýðusambands
íslands upp í 50 þús. kr.
SAMÞYKKTAR TILLÖGUR
EINSTAKRA ÞINGMANNA
Nokkrar af þeim tillögum, sem
einstakir þingmenn fluttu voru
samþykktar og verður þeirra
helztu getið hér.
Samþykkt var tillaga frá Sig-
urði Bjarnasyni o. fl., að ríkis-
stjórninni væri heimilt að verja
í samráði við vitamálastjóra fé
til að ljúka viðgerð á brimbrjótn
um í Bolungarvík vegna
skemmda er urðu á mannvirkinu
10. des. 1950.
Tillaga frá Gunnari Thorodd-
sen var samþykkt um, að ríkis-
stjórnin mætti ábyrgjast allt að
6 millj. kr. lán fyrir h.f. Skipa-
naust vegna dráttarbrautar og
skipasmíðastöðvar.
Einnig var ríkisstjórninni heim
ilað að greiða að fullu kostnað
við viðgerðir á skemmdum, sem
urðu á hafnargarðinum á Dalvík
haustið 1950. Samkv. tillögu frá
Magnúsi Jónssyni o. fl.
SKIPASMÍÐASTÖÐVUM
BÆTT TAP
í sambandi við tillögu, sem
Jóhann Þ. Jósefsson og fleiri
fluttu um að heimila ríkisstjórn-
inni að bæta skipasmíðastöðvum
þeim. er smíðuðu báta fyrir rík-
issjóð, upp tap vegna smíði bát-
anna. Þá lýsti Ólafur Thors því
yfir, að stjórnin myndi gefa eftir
aðflutningsgjöld á efni í þessa
báta og fleiri hluta á þá, allt að
því 25 þús. kr. á minni tegund
bátanna, en 35 þús. kr. á þá
stærri. Var þessi tillaga því tek-
in til baka.
Einnig lýsti menntamálaráð-
herra því yfir, í sambandi við
tillögu um að veita styrk til
dvalar ísl. stúdenta við Norræna
sumarháskólann, að mennta-
máiaráðuneytið myndi veita fé
til þess, án þess að það væri tek-
ið inn á fjárlög.
EINSTÆTT ÁBYRGÐARLEYSI
STJÓRNARANDSTÆÐINGA
Stjórnarandstaðan flutti nokkr
ar sýndartillögur, sem aðeins
voru ætlaðar til áróðurs, um að
leggja fram fé til atvinnuaukn-
ingar í landinu.
I sambandi við það lýsti ríkis-
stjórnin því yfir, að hún væri að
afla sér víðtækra upplýsinga um
atvinnuástand út um land, og að
hún myndi eftir því sem gjald-
þol ríkissjóðs leyfði, leita að ráð-
um til úrbótar fyrir þá staði þar
sem til vandræða horfði og myndi
gera sitt bezta til þess að leysa
þau vandræði.
Sem dæmi um ábyrgðarleysi
stjórnarandstöðunnar við þesSa
atkvæðagreiðslu um fjárlögin er
það, að hún greiddi átkvæði með
hverri einustu tillögu til gjalda-
hækkunar, þótt hún gæti, ekki á
neinn hátt bent á liði til tekju-i
„ Framh. á bls. 12.
Bréf fi! Mbl,:
Sparnaður í
dóður kenxirari iinnur
©kki til erisðleikrana
launagreiðslum
Herra ritstjóri:
ÚT af ummælum hr. alþm. Jó-
hanns Þ. Jósefssonar á Alþingi,
um sparnaðarráðstafanir í rekstri
Þjóðleikhússins, er birtust í Morg-
unblaðinu í dag, vildi ég leyfa
mér að gefa eftirfarandi skýr-
ingar:
Vegna þess hve iítiis fjárhags-
legs stuðnings Þjóðleikhúsið hefur
notið undanfarið hefur það átt við
nokkra fjárhagslega örðugleika að
stríða. Ég taldi mér skylt að gera
það sem unnt væri til þess að
spara á öllum þeim liðum, sem
mögulegt var. Ræddi ég og samdi
við hina ýmsu starfshópa leik-
hússins um þann sparnað er ég
hyggðist gera, sem ýmist var í
því fóiginn að breyta til um skipu-
iag vinnu, svo sem hjá leiksviðs-
mönnum, eða afnema greiðsiu fyr-
ir aukavinnu, þannig, að ef leik-
ari eða annar starfsmaður ynni
yfirvinnu eða á öðrurn uma, en til
væri ætiazt samkvæmt s-imning-
um, greiddi leikhúsið þaö ekfei sér-
staklega. Starfsfólkið tók þessari
málaleitun minni með skilningi og
velvild, og féllst á hana. Gat ég
með þessum breytingum sparað
upphæð er nemur um 150 þús. kr.
á ári og kemur sparnaðurinn nið-
ur á öllum starfshópum stofnun-
arinnar. Föstum launum, sam-
kvæmt samningum og launalög-
um, var að sjálfsögðu ekki breytt.
Breyting á launum og starfsfyrir-
komulagi fatagæzlukvenna var lið-
ur í þessum sparnaðarráðstöfun-
um og nemur þessi umræddi sparn
aður á launum 17 fatagæzlukvenna
og dýravarða, sem allir eru í ein-
um launaflokki, 23 þús. kr. á ári.
Fatagæzlukonur eru nú 9. Þegar
leikhúsið er ekki fullskipað á leik-
sýningum er ekki þörf á ‘ því að
þær mæti ailar, og nægja þá 6, en
3 fá þá frí til skiptis. Það er því
skakkt að það séu aðeins 2 á vakt.
Fatagæzlukonurnar fá 30 kr. í
grunnlaun að viðbættri vísitölu,
sem verður með núgildandi vísi-
töiu kr. 43.20 fyrir sýningu. Sama
gildir um dyraverði beir koma
elcki allir þegar fátt er á sýn-
ingu, af því að ekki er þess börf,
en leikhúsið sparar með því út-
gjöld, þar sem greiít er pr sýn-
ingu. Þess má geta að hór er um
aukastarf að ræða fyrir fatagæziu
konur og dyraverði, sem munu
hafa önnur störf með höndum.
Eeykjavík, 21. des. 1951.
Guðl. Rosinkranz.
Siuff saffifól við 6ís!a iónasson, kennara
GÍSLI JÓNASSON fyrrv. yfir-
kennari við Austurbæjarskólann
á sextugsafmæli í dag.
Þrjátíu ár eru liðin frá því að
fundum okllar bar fyrst saman.
Áf þessum æfihelming hans get
ég ekki fundið að hann hafi
nokkuð breytzt. Hann er alltaf
hinn sami athuguli hlýlegi fé-
laginn, með skagfirzka glettni í
augnakrókunum, þegar hann fer
með, eða þegar hann heyrir eitt-
hvað skemmtilegt.
Gísli er Skagfirðingur að ætt
eins og kunnugt er. Sonur Jón-
asar bónda í Hróarsdal í Hegra-
nesi, er var merkis búhöldur á
sinni tíð, margfróður og vinsæll.
Gísli lét af kennslustörfum
haustið 1946. Hefur hann síðan
verið fulltrúi í félagsmálaráðu-
neytinu. En í mínum augum er
hann alltaf fyrst og fremst kenn-
arinn. Því ungur kaus hann sér
það ævistarf og var snemma vin-
sæll og ágætur kennari.
— Hvað hugsar þú til kennara-
starfsins nú? spurði ég Gísla, er
ég hitti hann í gær.
— Þetta er líkt og að vera í
fríi, sem ég gæti vel hugsað mér
að tæki bráðum enda, og ég byrj -
aði á minni fyrri iðju aftur. En
fjarri er, að ég vilji að svo
komnu rifja upp tildrög þess, að
ég hvarf frá þessu kennarastarfi
nú.
— Hve iengi hefur þá fengizt
við kennslu?
— Ég tók próf frá Kennara-
Þessa mynd tók ljósmyndari Mbl. í portinu á Laugavegi 7, þar sem
jólatréshappdrætti Landgræðslusjóðs hefur staoió yfir undanfarna
3 daga. Unga fólkið á myndinni var að bera saman númerin á mið'-
um sínum og númerum á vinningatöflunum. — Óðum gengur nú á
jólatrén. í portið kom í gær maður, sem kevpti 40 miða fyrir 400
krónur. Hann var búinn að opna 38 þeirra án árangurs, en á þann
39, og 40. fékk hann tré. ' ’ "' - - - . . . .
skólanum vorið 1917. Gerðist sí3«
an farkennari vestur í Önundar-
firði. Síðan var ég kennari í einn
vetur hjá vini mínum og fyrrver-
andi kennara, Sigurði Þóróifs-
syni síðasta veturinn er hann hélfc
Hvítárbakkaskóla. En ég var
nemandi hans á árunum 1912—14*
Hann var ágætur æskulýðsleið-
togi, snortinn af iýðskólahreyf-
ingunni dönsku, trúði á kraft
hins lifandi orðs, enda fór kennsla
hans fyrst og fremst fram í fyrir-
lestrum. Hann lagði áherzlu á að
vekja áhuga unga fólksins, sem
til hans leitaði, glæða ást æsk-
unnar til íslenzkrar tungu og
sögu. Allar sínar kennslustundir
lét hann byrja með söng. Fjör og
þróttur var í kennslu hans og
skólastjórn.
— Ég gerðist kennari við Mið-
bæjarskólann hér í Reykjavík ár-
ið 1920 og var þar í 10 ár, unz
Austurbæjarskólinn var reistur.
Þar starfaði ég til 1946.
— Kennslugreinar þínar voru?
— Aðallega náttúrufræði, saga
og reikningur.
— Og hverjir voru eftirminni-
legastir erfiðleikar þínir meðan
þú stundaðir kennslu?
— Ég man ekki eftir neinum.
Ég var svo heppinn að ég þurfti
aldrei að standa í neinu stima-
jbraki við nemendur mína í þau
29 ár, sem ég fékkst við kennslu
barna og unglinga.
| — Og hvað þótti þér bezt við
kennarastarfið?
| — Hin andlegu samskipti við
nemendurna. Þegar maður hefur
'góða og áhugasama némendur,
þegar eftirtekt þeirra er vakandi,
Jvilji þeirra til að hlusta og skilja
'svo kennarinn hefur naumast við
jað fullnægja fróðleiksfýsn þeirra
og þekkingarþrá. Það er ekki
erfitt að kenna, þegar þannig er
í pottinn búið.
Ég skal segja þér eitt lítið
dæmi frá daglegu starfi í Austur-
bæjarskólanum. í skólann kom
'góður kunningi minn að norðam
til að fá að sjá hina nýju skóla-
byggingu og kynnast þeirri að-
stöðu, er þar var til kennslu, Ég
Jvar beðinn að ganga með honura
um skólann eftir að kennslu-
jstundir byrjuðu. Sagði við nem-
endur mína um leið og ég hvarf
frá þeim, að ég mundi vera hálf-
tíma í burtu. Þetta var reiknings-
tími. Ég sá um, að þeir höfðu
nægileg verkefni, meðan ég væri
fjarverandi.
Er hálftíminn var liðinn og ég
kvaddi kunningja minn og ætlaði
að fara inn í kennslustofuna aft-
ur, þá segir hann við mig:
Nei. Nú er bezt að ég forvitri-
ist um, hvernig er umhorfs 1
kennslustofu þinni, eftir að þú
hefur verið svona lengi fjarver-
andi.
Hann sneri þangað. Um leið og
hann opnaði hurðina varð hann
þess var, að allir nemendurnir
höfðu setið hver í sínu sæti og
stóðu nú upp í virðingarskyni við
aðkomumann. En engin vorus
merki þess, að kennarinn hefða
verið fjarverandi um stund. Þeir
höfðu sem sé notað allan tímann,
sem ég var í burtu, eins og fyrir,
þá hafði verið lagt. „Þetta var
falleg aðkoma,“ sagði gesturinn.
— Hvað vilt þú segja mér ura
skólamálin eins og þau eru í dag?
— Ég tel að bezt sé að verai
sem fáorðastur um þau á meðan
ég er alveg fyrir utan það svarfs-
svið, eins og nú er.
— Hvað segirðu t. d. um skóla-
skylduna eins og hún er nú?
—■ Ég efast um, að hún nál
að öllu leyti þeim tilgangi, sem
formælendur hennai' hafa hugsað
sér.
— En verklega kennslan?
— Það mál kom á dagskrá eftir
að ég hætti að hafa bein afskipti
af skólamálum. En hvað sem ura
hana ýerður sagt, þá er það víst
Frárrih'.' á 'b'ls.' 12. J