Morgunblaðið - 12.01.1952, Blaðsíða 2

UU-
Ný amerisk tegund máln.-
ingar veldur byltingu
NÝ TEGUND málningar er komin á markað hérlendis. Hefur
hún reynzt ákaflega handhæg í meðíerð og kostnaður við málun
verður allt að því helmingi minni en venjulega ef ekki meira.
fCEFUR VAI.DIÐ BYLTINGU
Það er H.F. Egill Vilhjálmsson,
sem flytur þessa nýju málningar-
tegund hingað til lands frá Amei’-
íku. Bauð hann fréttamönnum
blaða á sinn fund í gserdag.
Þessi nýja tegund málningar er
amerísk, enda eru Bandaríkja-
menn mjög framlega á þessu
sviði. Hefur málning þessi valdið (
byltingu þar í landi og fer nú
sigurför um heiminn.
Málningin er gúmmíkennd og
• Jjegar hún er borin á myndast ör-
smáar, tæplega sjáanlegar bólur,
sem breiðast síðan út og mynda
jafnt og mjög endingargott lag.
VEiitK HÚSMÓÐURINNAR
Aðalhagnaðurinn við notkun
málningarinnar, er vinnusparnað-
ur. Meðalstórt herbergi málar
duglegur maður á kiukkustund og
hafi það verið málað fyrir, er ein
umferð nægileg. Sé hinsvegar bor-
it á ireran steininn, verður fyrst
að rífa hann með sandpappír, en
úíðan fara tvaer umferðir. Þeim
*ná Ijúka á einum og sama deg-
inum, því ekki þurfa að líða nema
4 stundir á milli umferðanna.
Ákaflega er auðvelt að bera
máluinguna á veggina eða loftin.
Ðraga má úr á alla vegu, því
f>ensilför sjást tæpast. Ameríku-
niemi segja nú, að það sé verk
bú.-niáðarinnar að mála húsið.
KOSTNAÐUR OG REYNSLA
Hin nýia málningartegund er
fra ínleidd í 12 aðallitum, en úr
þeirn er hægt að fá mikinn fjölda
annara lita, með blöndun. Verðið
á rúmlega 5 kg. dós er 110 kr., en
það dekkir 40—60 ferm., eftir því,
hvernig undirlagið or,
Hægt er að bera málninguna á
hverskonar undirlag sem er, stein,
tré, málrh eða bó olíumálað hafi
verið undir, en þessi nýja tegund
hefur rnatta áferð.
Nokkrar íbúðir liér . í bæ hafa
þegar verið málaðar með hinni
nýju tegund málningar. Iteynslan
er alls staðar í stuttu máli ágæt
og sparnaður af notkun hennar
ótrúlega mikill. Meðal húsanna eru
skrifstoíur og gangar í húsi Egils
Vilhjálmssonar við Laugaveg.
Eftirspurn eftir málhingunni er
þegar mikil, en birgðir hinsvegar
mjög af s’kornum skammti vegna
erfiðleika á því, að fá innflutn-
ingsleyfi.
Skíðaferðir
EINS og getið var um í blaðinu
s.l. laugardag, hafa íþróttafélög-
in hafið sameiginlegar skíðaferð-
ir að skálum sínum og að Lækjar
botnum, en afgreiðslustaður í
miðbænum var þá ekki ákveðinn.
Nú hefir það orðið að samkomu i
lagi við stjórn íþróttasambands
Islands að sambandið veitir fé-
lögunum aðgang að skrifstofu
sinni að Amtmannsstíg 1 og verð
ur afgreiðslustaður þar, sími í. S.
í. er 4955.
Bifreiðarnar munu þá leggja
af stað frá Amtmannsstíg eða
Lækjargötu.
Eins og áður er getið, eru aðrir
afgreiðslustaðir í Félagsheimili
KR við Kaplaskjólsveg og í Skáta
heimilinu við Snorrabraut, en
uppiýsingasími Guðmundar
Jónassonar er 1515.
„Hvinfýri Holfmanns“
á Tjaffnarbíói
ÞESSI kvikmynd, sem Tjarnar-
bíó tekur nú að sýna, er tekin
af saina félagi og með samstarfi
sömu manna og tóku og sömdu
hina fögru ballettmynd, „Rauðu
skóna“, sem Tjarnarbíó sýndi á
sínum tíma við miklar vinsældir.
Leikstj.. og. kvikmyndahöf. eru
Michel Powell og Emeric Press-
tmrger,' teiknari er Hein Heckroth
baliettmeistari Frederisk Ashton,
aðaldansarar Moira Shearer,
Robert Helpmann og Leonide
Massine, en auk þeirra fjöldi
frægra leikara og söngvara, svo
sc Robert Rounseville, Ann
Ayat s, Owen Brannigan og Bruce
Dai-gayek Hljómsveitarstjóri er
sem fýrr Sir Thomas Beecham,
og gerði hann tónhandritið upp
úi hi.nni frægu óperu Offenbachs.
St jórnar . hann Royal Philhar-
írionic Orchestra.
Offenbach byggði óperu sína, á
ævintýrasögum hins fræga þýzka
Ijóðskálds E. T. A. Hoffmanns og
•gerði skáídið sjálft að aðalsögu-
h 'tju og sögumanni óperunnar.
Ekki entist Offenbach aldur til
pess að sfá þetta göfugasta tón-
verk oitt .á'sviði, því að hann lézt
nokkrum vikum fyrir frumsýning
una. En svo miklum vinsældum
náði óperan þegar í stað, að varla
hefur liðið svo mánuður síðan
1880, að óperan væri ekki ein-
hvérsstaðar á leiksvtði. •
I .kvikmyndinni er efnið tekið
nokkuð' öðrum tökum, eins og við
er að'búast. Byggja höfundarnir
þar á reynslu þeirri, er íékkst af
„Rauðu skónum“. Einkum hefur
þoA gefizt vel að auka ballett-
kaflana að miklum mun og
skeyta saman dönsuðum hreyfing
uin og’ sungnum lögum. Af þess-
urn ástæðum er tvísett í flest
hiutverkin. Leikari eða dansari
loikur hlutverkið í myndinni en
siingvari sjrngiir með hljómsveit-
ínni. Áðeins Eounseville (Hoff-
Jtnaiia) og Ann Ayers (Antónía)
gera hvort tveggja, að leika og
syngja.
Þegar „Rauðu skórnir" komu
fram, var myndinni fagnað sem
nýju listformi: kvikmyndaballett.
Þessi ópera hefur sitt hvað fram
yfir þær óperur, sem áður hafa
Rússneska dansmaerin Ludmilla
Tcherina í hlutverki Giuliettu í
„Ævintýrum Hoffmanns“.
verið kvikmyndaðar, og mun
mörgum þykja það ómaksins vert
að sjá, hversu hér er tekið nýstár-
legum tökum á hinu nýja við-
fangsefni: kvikmynda-óperunn’i.
Varlegast er þó fyrir þá, sem ekki
þekkja óperuna, að kynna sór
sfnið yel á undan sýningu, an:i-
ars verða sumir kaflarnir tut-
skildir. B. G.
MGRGVNBLAÐIÐ
; Laugardagur 12. jan. 1952 1
Mæðrasiyrksnefnd
f DAG frumsýnir Hafnarbíó
dönsku stórmyndina, „Við vilj-
um eignast . barn“, er heitir á
frummálinu „Vil vil ha’ et barn“.
Þetta er mjög athyglisverð mynd
og óvenjulegt að því leytiaðáhorf
endur eru sjónarvottar að stærsta
augnabliki í lífi hverrar konu,
augnablikinu þegar hún á fyrsta
barnið sitt.
Mynd þéssi hefúr verið sýnd á
öllum Norðurlöndunum við mjög
góðan orðstír, og rann allur
skemmtanaskatturinn af sýning-
um hennar til Mæðrahiálparinn-
ar í þeim löndum. Mæðrastyrks-
nefndin hérna mun einnig fá all-
an skemmtanaskattinn af sýning-
um myndarinnar hér á Jandi.
Efni myndarinnar er skemmti-
leg frásögn af ungum nýgiftum
hjónum, sem langar til þess pð
eignast barn.
Aðalhlutverk leika Ruth Brejn
holm, Jörgen Reenberg og Ib
Schönberg. Myndin er vel leikih,
eins og nöfn leikendanna gefa til
kynna.

Gullna hliðið æfíð
fyrir fullu húsi
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ hefir sýnt
Gullna hliðið síðan á annan jóla-
dag við mjög góða aðsókn. Upp-
selt hefir verið á hverja sýningu.
Þetta vinsæla leikrit verður
sýnt enn á meðan aðsókn helzt
jafngóð og verið hefir.
SAGT hefur verið frá því hér
í MbL, að sjávarseltan, sem barst
í fárviðrinu um daginn, hafi vald-
ið hinum tíðu truflunum á Sogs-
og Hafnarfjarháspennulínum. —
Hér verður reynt að skýra þetta
fyrirbrigði. Ingólfur Ágústsson
verkfræðingur hefir gefið blaðinu
eftirfarandi skýringu:
Samfara suðvestanátt og hryðju
veðri, berzt meira og minna af
saltmettuðu lofti inn yfir suðvest-
urland og veldur oft truflunum
Sérstakt gjatd af kvikmynda
sýningum renni
í GÆR kom til 1. umræðu í neðri deild frv. sem þeir Gunnar
Thoroddsen og Jóhann Hafstein flytja um sérstakt gjald af kvik-
myndasýningum. Var samþykkt samhljóða að vísa frv. til annarrar
umræðu og allsherjarnefndar. — Fara hér á eftir aðalatriðin úr
frv. og greinargerð flutningsmanna.
GJALDINU VARIÐ TIL
MENNINGAR- OG
LÍKNARMÁLA
Sveitarstjórnum (bæjarstjórn-
um og hreppsnefndum) er heimilt
að leggja sérstakt gjald á kvik-
myndasýningar og má gjaldið
vera allt að 10% af aðgangseyri
að kvikmyndasýningum, þegar
frá honurh hefur verið dreginn
álagður skemmtanaskattur.
Gjald þetta skal ákvarðað af
sveitarstjórn, sem einnig setur
nánari reglur um gjalddaga þess
og annað, er að innheimtu lýtur.
Það má innheimta með lögtaki.
Gjaldinu skal varið til menn-
ingar- og líknarmáia í viðkom-
andi sveitarfélagi, eftir ákvörðun
sveitarstjórnar.
FRV. FLUTT VEGNA
ÁGREININGS VIO
KVIKMVNDAHÚSIN
Frv. er flutt að tilhlutan bæj-
arráðs Re.ykjavíkur vegna ágrein
ings, sem kvikmyndahúsin í bæn-
um hafa gcrt um skyldu sína til
að greiða í bæjarsjóð fast gjald
fyrir leyfi til kvikmyndasýninga
í bænum.
Hinn 5. ágúst 1943 gerði bæjar
stjórn Reykjavíkur svofellda sam
þykkt um fast gjald til bæjar-
sjóðs af kvikmyndahúsunum:
„Bæjarstjórnin ákveður, að
kvikmyndahús bæjarins greiði
sýningargi.ald til bæjarsjóðs, er
nemi sem hér segir fyrir hvert
sæti í sýn-ingarsal:
Kr. 3.00 á mánuði fyrir allt að
10 sýningar vikulega.
Kr. 4.00 á mánuði fyrir allt að
11—16 sýningar vikulega.
Kr. 5.00 á mánuði fyrir allt að
17 sýningar vikulega og þar yfir.
Gjaldið greiðist með álagi sam
kvæmt ■ verðlagsvísitölu. Gjald-
dagar eru 1. apríl,’ 1. júlí, 1. okt.
og 31. des. fyrir liðinn ársfjórð-
ung.......“
Þessi ályktun var gerð með sam
þykki eigenda kvikmyndahús-
anna, enda greiddu þau gjöld
samkvæmt samþykktinni með
fullum skilum frá því að hún var
gerð til ársloka 1948.
Þegar líða tók á árið 1949 og
á árinu 1950 fór að bera á því, rð
flest kvikmyndahúsin greiddu
Jekki sætagjaldið skilvíslega, og
|þar kom að lokum, að þau töldu
sig ekki geta greitt það, enda
iværi vafasamt, að gjaldið hefði
stoð í lögum.
Sá ágreiningur leiddi til þess,
að gert var sérstakt samkomulag
um greiðslu vangoldinna sæta-
gjalda frá 1949—-1950, svo og
greiðslu á gjaldinu 1951.
Kvikmyndahúseigendur hafa
nú sagt upp þessu samkomulagi.
Þykir bæjarráði því æskilegt,
að tekin verði af öll tvímæli um
rétt bæjar- og sveitarsjóða til að
leggja slíkt sérstakt gjald á þenn
an atvinnurekstur, en ekki mun
ágreiningur um sanngirni og rétt
mæti þess, að bæjar- og sveitar-
sjóðir hafi allríflegar tekjur af
kvikmyndasýningum í umdæm-
inu umfram útsvarstek.iur, enda
er það alþekkt fvrirbrigði víða
um lönd og reyndar hér undan-
farin ár samkvæmt, fyrrgrendri
samþvkkt bæiarstiórnar og sam
.komulagi við éigendur kvik-
myndahúsanna.
Þá er og nauðsyniegt að fá lög-
taksrétt fyrir gjaldinu.
Þegar talað er um sveitarsióð.
er að siálfsögðu bæði átt við sjóði
kaupstaða og hreppa.
PARÍS — Mannréttindayfirlýsing
in, sem upprunalega var senð út
á hinum fimm viðurkenndu
tungumálum SÞ og síðar kunn-
gerð á 32 öðrum málum, hefur nú
verið þýdd á nýja tungu — á hið
auðskiida mál barnanna sjálfrg.
Penisillinverksmiðja
á háspennulínum. í fárviðri því,,
j sem geisaði um síðustu heigi, hef-«
jur borizt óven.iu mikið salt mettað
.hryðjuveður inn yfir landið, og;
jhaft víðtækari truflanir á há-«
spennulínur en dæmi eru um áður*
og hefur saltmettaðs loft gætt all^
leið að Ljósafossi.
Ástæður fyrir því, að saltmett-«
uð úrkoma hefur truflandi áhrif
á háspennulínur, eru þessar: Salt-«
mettuð úrkoma sezt á einangrar-«
ana, sem einangra straumleiðarai
línunnar frá grunntengdum burð-«
arjárnum, en á einangrana mynd-«
ast salthúð, sem samfara raka
minnkar einangrunarhæfileika og
kemur af stað neistaflugi yfir ein->
angrana, sem getur orsakað
skammhlaup.
Myndin sýnir einangrara-keðjú
með skammhlaupi á svipaðan hátt;
og átt hefur sér stað á Sogslín-«
unni, við truflanir undanfarná
daga.
Einangrara-keðjur, eins og
myndin sýnir, eru á Sogslínunni
og erú fimm skálar í hverri keðjrt
á línunni upp á Mosfellsheiði, ört
þaðan og austur að L.jósafossi erU
fjórar skálar á hverri keðju. Ein-»
angrunarhæfileikar keð.ju með S
skálum er 325 þúsund volt, miðaði
við þurra og hreinar skálar, eri
215 þúsund volt við raka. Sam«
ibærilegar tölur fyrir cinangrara-*
keðju með 4-skálum er 270 og 17Cj
þúsund volt. |
Fasaspenna Sogslínunnar or GOj
þús. volt, ,en 35 þúsund volt hvílai
Jyfir einangrunarkeð.junum. VegnE^
salthúðar, sem sezt hefur á skál-»
arnar, hefur cinangrunarhæfileikl
keðjanna á Sogsiínunni lækkað ajltj
niður 35 þúsund volt, þ.e.a.s. umi
það bil niður í fimmta part. . j
Skammhlaup yfir cinangrara-*
keð.ju hefst með því, að neistaií
fara að ieika yfir einstakar skái«
ar keðjunnar, sem síðar mynda!
samfeldan neista yfir allar skálár
keðjunnar og þar með skaimn«
hlaupi á línunni, en skammhlaups«
neistinn slokknar ekki fyrr úri
spennan á línunni hefur lækkaS
verulega, cn spennulækkun verð«
ur samfara skammhlaupinu. —<
Standi skammhlaupsneisti yfir I
10—20 sek., án þess að slokkna^
verður fullkomið straumrof á lín«
unni, með því að rofinn fyrir lí'rU
unni leysir sjálfvirkt línuna Ú4
sambandi við vélarnar. Eftió
slíkt straumrof verður að fram-«
kvæma margskonar tengingar viéS
L.jósafoss, Eiliðaár og í aðveitu«
stöðvum í Reykjavík, áður en hægti
er að set.ja straum á bæjarkerficl
að nýju, enda verður að gæta sér-»
stakrar aðgæziu tii að valda ekkl
slysum og forða tækjum frál
skemmdum. , j
Þess má geta, að hætt er við
truflunum á Sogslínunni vegnaj
seltu á einangrurum þar til rign«
ing hefur gengið yfir og skoia/3
salthúðina af einangrunarslcáluii-*
um. A