Morgunblaðið - 21.03.1952, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIB
Föstudagur 21. marz 1952
Ótg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 18,00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
Komimúnistar og móthirmái
BINN þeirra manna, sem komm-
únistar hafa lengst haft á oddi
hér á landi og talið sérstakan
menningarfrömuð, komst fyrir
skömmu þannig að o:ði í blaða-
grein um afstöðu sína til íslenzkr-
ar tungu:
„Ég hefi aldrei elskað móð-
urmál mitt og aldrei borið fyr
ir því neina virðingu fremur
en öðrum mállýzkum, sem
nefnast þjóðtungur“.
„Menningarfrömuðurinn“,
sem þessi orð Iét sér um munn
fara var Þorbergur Þórðarson.
í þessum ummælum felst
hin raunverulega afstaða
kommúnista til þeirra verð-
mæta, sem bessi þjóð á dýrust,
tungu hennar, þjóðernis, þjóð-
fána og annara tákna sjálf-
stæðis hennar.
Fyrir tveimur áratugum könn-
uðust kommúnistar hreinskilnis-
lega við þessa afstöðu sína. Þá
lýstu þeir því yfir, að hver sá,
sem sýndi þjóðfánanum virðingu
og risi á fætur fyrir þjóðsöngnum
væri þý „auðvaldsins" og „yfir-
stéttanna“ i þjóðfélaginu.
Síðan kommúnistar gáfu þessar
yfirlýsingar hefur mikið vatn
runnið til sjávar á íslandi. Síð-
ustu árin hafa þeir fylgt allt ann-
sri „linu“. Þeir hafa keppst við
að telja íslendingum trú um, að
einu mennirnir, sem berðust fyr-
ir frelsi þeirra, vernduðu þjóð-
erni þeirra, stæðu vörð um tungu
þeirra og önnur verðmæti, væru
leiðtogar „Sameiningarflokks al-
þýðu, sósíalistaflokksins“.
A þessari staðhæfingu hafa mál
gögn og málpípur kommúnista
hamrað ár eftir ár.
En nú hefur einn af áróðurs-
postulum þeirra allt í einu tekið
upp þráðinn frá árum hreinskiln-
innar, meðan kommúnistar komu
til dyranna eins og þeir voru
klæddir. Þorbergur Þórðarson
hefur allt í einu orðið þreyttur
á nýju „línunni". Þess vegna
gengur hann fram fyrir skjöldu,
kastar grímunni og segir:
„Ég hefi aldrei elskað móður-
mál mitt og aldrei borið fyrir því
neina virðingu fremur en öðrum
mállýzkum, sem nefnast þjóð-
tungur“.
Greinilegar er ekki hægt að af-
hjúpa sinn innri mann en með
þessum ummælum.
Allir þeir, sem þekkja íslenzka
sögu og sjálfstæðisbaráttu vita,
að grundvöllur frelsisbaráttu þess
arar litlu þjóðar var menning
hennar, gömul handrit og bækur,
er geymdu norræna tungu. I þessi
r&enningarverðmæti hefur fólkið
sótt kjark og trú á framtíð sína
sem sérstæðrar þjóðar. Þess vegna
lögðu foringjar frelsisbaráttunn-
ar jafnan mikla áherzlu á rækt
við þessi verðmæti. Skáld henn-
ar ortu ljóð um „ástkæra yl-
hýra málið“, fræðimenn hennar
tóku gömul handrit og sóttu í
þau rök fyrir rétti fólksins í bar-
áttu þess gegn kúgun og niður-
lægingu fyrir frelsi og framför-
um.
Af þessu leiðir það, að ís-
lenzk tunga og sjálfstæði
þessa lands eru eitt og
verður ekki að skilið.
Ef þessi þjóð hefði glatað
tungu sinni ætti hún enga sjálf
stæða þjóðlega menningu. Þá
væri þetía Ianti heldur ekki
sjálfstætt heldur ófrjáls hjá-
lenda.
-A-
Enginn íslendingur, sem ekki
virðir tungu sína og skilur þýð-
ingu hennar fyrir þjóð sína í nú-
tíð og framtíð, getur unnað sjálf-
stæði lands sins. Yfirlýsing Þor-
bergs Þórðarsonar felur því ann-
að og meira í sér en vanmat hans
á íslenzkri tungu. Hún felur í sér
hyldjiioa fyrirlitningu fyrir sjálf
stæði Islands.
Þeir íslendingar, sem muna
fyrri afstöðu kommúnista til þjóð
legra verðmæta munu ekki undr-
ast hina hreinskilnu yfirlýsingu.
Hinum, sem fyrst og fremst hafa
hlustað á hræsnishjal þeirra um
sjálfstæðismál þjóðarinnar mun
hins vegar koma hún nokkuð ann
arlega fyrir sjónir. En þeir verða
að gera sér það ljóst, að þeir
hafa verið herfilega blekktir.
Norræna ráðlð
Á SÍÐASTA fundi utanríkis-
ráðherra Norðurlanda, sem lauK
í Kaupmannahöfn 16. þ. m. var
m. a. rætt um stofnun hins vænt-
'anlega fulltrúaþings Norður-
Jlanda, Norræna ráðsins eins og
það hefur verið kallað. Varð sam
komulag um að málið skyldi lagt
fyrir þjóðþing landanna til end-
anlegrar meðferðar.
j Deildir Norræna þingmanna-
sambandsins í Danmörku, Noregi,
Svíþjóð og á íslandi hafa allar
samþykkt að taka þátt í þessari
nýju stofnun. En fcrmlega á-
kvörðun þinganna vantar enn
um hana. Eftir það, sem á und-
I an er gengið virðist fullvíst að
Norrænt ráð verði stofnað með
þátttöku hinna fjögra ríkja.
| Með þessu norræna ráðgjafar-
' þingi er áformað að gera nor-
ræna samvinnu raunhæfari og
fjölþættari en hún hefur ver.ið'
til þessa. Störf, sem áður hafa
verið falin ýmiskonar nefndum
verða nú tekin til meðferðar inn-
an vébanda þess. En þar eiga
sæti þingmenn og ráðherrar frá
öllum þátttökuríkjunum. Ætlun-
. in er að milli ráðsins og ríkis-
stjórna landanna verði náið sam-
band. Með því sambandi er
stefnt að því, að samþykktir
þess og áform verði framkvæmd
en ekki lögð á hilluna.
) Einhverjir kunna að varpa
þeirri spurningu fram, um hvaða
I hagsmunamál þessi samkoma
eigi að fjalia.
j Hinar norrænu þjóðir eiga
mörg sameiginleg áhugamál,
bæði á sviði menningar og við-
skipta. Þær þurfa að greiða götu
einstaklinga sinna til þess að
kynnast innbyrðis, auka viðskipti
sín í milli, treysta samvinnu sína
í alþjóðamálum, vinna að gagn-
kvæmum félagslegum ráðstöfun-
u mog leysa ýms ágreiningsmál,
sem uppi eru á milli þeirra.
Ef hinn Norræna ráði auðn-
ast að taka á viðfangsefnum
sínum af raunsæi og mark-
vísi getur mikið gagn að því
orðið. Ef hinsvegar verður
látið sitja við ræðuhöld ein
hefur verr farið en skyldi. En
við skulum vona að þannig
takizt ekki til. AHir þeir, sem
unna þróttmikilli og raun-
hæfri norrænni samvinnu
hljóta að óska hinu norræna
ráði góðs gengið og þjóðum
þess farsældar og gagns af
störfum þess.
Þar eru ógrynni banono pg óhiriir
óvextir — en þjóðin sveliur
HUGSIÐ yður land, þar sem
allar mikilvægar samgöngur
verða að vera með flugvélum
— vegna þess að engir not-
hæfir vegir eru til, land þar
sem lostæt ávaxtategund, sem
getur keppt við appelsínuna á
heimsmarkaðinum, vex án
þess að nokkur reyni til að
selja hana, land þar sem allt
er fullt af banönum og ó-
mögulegt er að losna við þá
— en á sam tíma líða flestir
landsmenn stiiðugt af næring-
arskorti. Land, þar sem ein-
ungis eru tvær stórar borgir,
önnur með sjsðandi hitabeltis
loftslag, en hin svo köld, að
ganga verður í þykkum ullar-
fötum og vetrarfrökkum all-
an á’-sins hring.
Ef til vill haldið þér að land
ið sé ekki til. En svo er ekki.
FAO, matvæla- og landbún-
aðarstofnun SÞ, hefur nýlega
fengið mikla skýrslu þaðan og
Iandið er Ecuador.
Dr. Lawrence Campbell frá
FAO kom fyrir skömmu frá Ecua
dor. Hann var sendur þangað til
að kynna sér hvað hægt væri að
gera til að útvega íbúum Ecua-
dor meira að borða. Ríkisstjórnin
í Quito hafði beðið FAO um að
kynna sér aðstæðurnar og leggja
fram tillögur til úrbóta. Starfi
dr. Campbells er enn ekki lokið,
en hann hefur þegar séð nóg til
að styrkjast í þeirri trú sinni, að
starfið geti borið góðan árangur.
AHEINS 900 HITAEIMNGAR —
ÞRÁTT FYRIR AUÐÆFI
LANDS OG HAFS
Enda þótí landbúnaður sá
mikill í Ecuador búa ílestir
landsmanna við stöðugan nær-
ingarskort. Þeir fá um 1350
hitaeiningar á dag, en það er
ekki nema helmingur þess,
sem eríiðismaður þarf. Og til
sveita, þar sem fólkið þrælar
og stritar án véla og tækni,
fær það ekki nema 900 hita-
einingar á dag.
Þessu er hægt að breyta, segir
dr. Campbell. Útvegið mjólk,
kjöt og fisk og þá renna upp vel-
sældartímar í Ecuador. Naut-
peningur er í landinu, en skort-
ur er á nýtízku mjólkurbúum og
ekki er hægt að útvega öllum
kjöt með þeim nautgripum, sem
til eru. Hins vegar hefur Kyrra-
hafið upp á auðug fiskimið að
bjóða, en fiskiflotann skortir ný-
tizku veiðarfæri.
Að vísu eru fiskveiðar stund-
aðar við strendur Ecuadors og
frosinn túnfiskur er ein helzta
útflutningsvara landsins til
Bandaríkjanna. Meira er flutt út
af túnfiski en neytt er innan-
lands . . . og við þessu er lítið
hægt að gera vegna þess að
Ecuador þarf á að halda öllum
dollurum, sem hægt er að öngla
saman.
NAUÐSYNLEGT AÐ
LEGGJA NÝJA VEGI
Annars er til lítils að búa íiski-
flotann nýtízku veiðarfærum
fyrr en góðir vegir hafa verið
lagðir í Ecuador, því ekki er
hægt að flytja fiskinn á markað
fyrr en vegirnir eru fyrir hendi.
Eins og stendur er fiskur rándýr
i höfuðborginni, Quito, því ekki
er hægt að flytja hann þangað
nema með flugvélum.
Dr. Campbell, sem er matvæla
sérfræðingur, rak fyrst augun í
þetta vandamál, sem vegaleysið
skapar. Hann komst að þeirri
niðurstöðu, að umbætur í þjóð-
féla^slífi Ecuadors gætu ekki
átt sér stað fyrr en góðir vegir
hafa verið lagðir. Og hvar er
hægt að fá fjármagn til vega-
gerðar? Jú, er hægt er að auka
útflutninginn skapast ný tekju-
lind og í Ecuador er til útflutn-
ingsvara, sem selja rhá ótakmark-
að af, ef aðeins er fundin rétt
söluáðferð. Þessi vara er banan-
ar. Svo mikið vex af þeim, að
enda þótt fjórðungur þeirra
hristist í sundur og merjist í
mauk í flutningnum til strandar,
er samt nóg til. Það sem máli
skiptir, er að finna a ðbærustu
aðferðina við útflutning á ban-
j önum. Það er hægt að flytja þá
' út þroskaða með kæliskipum, en
einnig er hægt að vinna ýmis-
legt úr þeim og veitir það auknar
tekjur og skapar samtímis at-
vinnu fyrir landsmenn.
ÁTTA FYRIRÆTLANIR
| MEÐ BANANA
I Dr. Campbell ræddi þetta mál
I við stjórn Ecuadors og í Ijos kom,
að stjórnin hafði gert nægar á-
ætlanir um hagnýtingu banana —
I áætlanir, sem dr. Campbell hafði
aldrei heyrt um eða látið k.orna
sér til hugar. Að minnsta kosti
átta af þessum fyrirætlunum
stj órnarinnar voru framkvæman
legar.
1) Ef óþroskaðir og þurrir ban
anar eru malaðir, er hægt að
j búa til bananamjöl, sem r.ota má
I til brauðgerðar. Ef þetta brauð
nær ekki vinsældum erlendis er
■ hægt að blanda það brauði lands-
' manna sjálfra, en Ecuador flytur
inn fjórðung af brauðkorni sínu
og gæti bananamjölið komið í
þess stað.
2) Á eirifaldan hátt er hægt að
þurrka banana til sölu bæði í
Bandaríkjunum og í Evrópu.
3) Hálf-þurrkaða banana má
skera í þunnar flísar, þurrka þær
og selja til Bandaríkjanna til að
blanda saman við mjólkur-
drykki.
4) Hægt er að framleiða sæl-
gæti, sem mestmegnis er búið til
úr banönum.
5) Bananasulta og mauk er
hægt að flytja út.
6) Bananar geta að miklu leyti
komið í stað hins dýra malts,
sem notað er í ölgerðarhúsum og
lyf tiduf tsverksmiðj um.
7) Úr banönum má búa til
læknislyf, sem notað er við melt-
ingarkvillum.
8) Hægt er að nota banana
sem skepnufóður, annað hvort
þurrkaða með hýði eða nýja úr-
gangsbanana, en með notkun
þeirra mætti koma upp mikilli
svínarækt í hafnarbæjunum þar
sem þúsundum af skemmdum
banönum er kastað úr hverju
hlassi.
KAKÓÁ GÖTUNUM
Ecuador selur meira en
túnfisk og banana til útlanda.
Morgun nokkurn er Dr. Camp
bell vaknaði í gistihúsi sínii
í Guayaquil fann hann mjög
sterka kakólykt og er hann
leit út um gluggann, sá hann
að gatan var dökkbrún, al-
þaMn þykku lagi af kakó-
baunum. Þær þöktu akbraut-
ina og náðu þvert yfir götuna
kramh. á bls. 8
Vehmmndj skrifar:
ÚB OAGLEGA &1FIMU
Prófáhyggjurnar farnar
að gera vart við sig
KÆRI Velvakandi. Undanfar-
in vor eða síðan 1946 hafa
þeir unglingar, sem hafa ætlað
sér upp í lærdómsdeild Mennta-
skólans, þurft að taka hið svo-
nefnda landspróf. Er talið, að
próf þett'a sé að tiltölu þvngsta
Drófið, sem tekið er við þann
skóla, og þó að víðar væri leitað.
í próflestrinum
Venjulega hefir upplestrar-
leyfi verið þrjár vikur, og hefir
ekki veitt af því fyrir þá, sem
reyna vilja að ná góðu prófi, en
láta sér ekki nægja að skríða
upp.
1800 bls. á hálfum
mánuði
EN svo heyrði ég um daginn, að
í ráði væri að stytta leyfið
um þriðjung eða niður í hálfan
mánuð. Þykir mér þetta alger
óhæfa, og eru allir þeir lands-
prófsnemendur, sem ég hefi átt
tal við, á sama máli.
Kunnugum er yfirleitt Ijóst, að
þetta fyrirkomulag mundi gera
nemendum geysilega erfitt íyrir
við próflesturinn. Annað hvort
yrðu þeir að lesa allt saman í
einum spreng og hvíldarlaust,
eða Velja hinn kostinn að fara
ekki: yfir allt efnið. Eða þykir
þér 'ekki til of mikils mælzt að
ætla nemendum að lesa þessar
1800 bls. ásamt vinnubókum og
fleiru á hálfum mánuði?
Hætt við ofþreytu
ASTÆÐAN fyrir styttingu leyf-
isins, ef til kemur, kvað
vera sú, að kennarar telji nem-
endur orðna þreytta eftir þriggja
vikna lestur. Hafa þeir þar nokk-
uð til síns máls. En þó fer það að
miklu leyti eftir því, hvernig
nemandinn les. Nokkur hvíld frá
lestrinum dag hvern og frískt
loft öðru hverju er nemandan-
um nauðsyn. Réttmætt þætti
mér, að landsprófsnemendur
væru sjálfir spurðir álits um
þetta mál. — Stud. real“.
Yfirráð yfir
landgrunninu.
UM ekkert er nú meira talað en
víkkun landhelginnar og er
það að vonum, því að varla er of
djúpt tekið í árinni, þó að sagt
sé, að með því máli standi og
falli líf þjóðarinnar.
Aldrei fór þó svo, að ekki heryð
ist geðvonzkuhrina úr horni, þeg-
ar tilkynnt var um athafnir ríkis-
stjórnarinnar í málinu. Sumir
unna aldrei neinu msannmælis.
En mikil verða viðbrigðin hjá sjó-
mönnunum, sem daglega hafa
oráið að sæta yfirgangi útlend-
inga, enda hefir ónóg landhelgi
komið þeim verst í koll.
Er Karlsen lélegur
sjómaður?
ÞEGAR Karlsen. skipstjóri,
barðist hugrakkur fyrir sér
og skipi sínu í stórviðrum skamm
degisins, áttum við í honum hvert
bein að okkur fannst. Margvís-
legar eru fréttirnar, sem um
hann hafa borizt. Sú nýjasta er
á þessa leið tekin úr blaði rúss-
neska flotans:
Allt fjas um hetjuskap Karl-
sens var ekki annað en skálka-
skjól til að leyna því að vopn
voru í óleyfi flutt frá Þýzkalandi.
Það var nefnilega alls ekki brota-
járn með skipinu hans Karlsens,
heldur flugsprengjur og önnur
leynivopn frá Þýzkalandi.
Þess vegna fékk skipstjórinn
fyrirskipun frá Bandaríkjunum
um að sigla fyrir enga muni inn
til Brest, því að þar hefðu svikin
orðið uppvís. Vel hefði mátt
bjarga skipinu, ef Karlsen hefði
verið betri sjómaður.