Morgunblaðið - 16.10.1952, Síða 2

r 2
M ORGUN BL AÐIÐ
Fimmtudagur 16. okt. 1962
Varnarilfisniáiin flR um
ræðu á ASþingi í gær
|Öl lí
'í GÆR kom til umræðu á fundi
sameinaðs þings fyrirspurn frá
þeim Gylfa Þ. Gíslasyni og Har-
;aldi Guðmundssyni, er fjallaði |
um samskipti Islendinga og varn-1
arliðsins,
Flutti Gylfi Þ. Gíslason stutta j
framsöguræðu með málinu. þar
sem hann vék að nokkrum atrið-
um varðandi dvöl liðsins hér á
landi, m. a. um næturorlof vc.rn-
arliðsmannanna og hvort rétt
væri, að þeim væri heimilt að
klæðast borgaralegum klæðum.
HEIMSÓKNUM FÆKKAR
Á FLUGVÖLLINN
Utanríkis- og dómsmálaráð-
herra, Bjarni Benediktsson, varð
!fyrir svörum og flutti ítarlega og
greinargóða ræðu um malið, þar
sem hann sva-raði i einstökum lið-
um fyrirspurmnni og hrakti jafn
framt misfærslur þær og sögu-
burð er „Þjóðviljinn" hefur haft
uppi í malinu undanfarna daga.
Kom glögglega frarn í ræðu ráð-
herrans, að stjórn varnarliðsins
vill í öllu hlíta settum reglum og
;gjörðum samningum milli henn-
ar og ísienzku rikisstjórnarinnar;
að óeinkennisklæddir varnarliðs-
menn lúta í öl'lu þeim reglum, er
gefnar voru út um heimferðar-
tinia liðsins og loks það, að heim-
sóknum íslenzkra kvenna á Kefla
víkurflugvöll hefur íarið mjög
fækkandi.
Fer hér á eftir útdráttur úr
xæðu ráðherrans:
NÝJU REGLURNAR
Hinn 30. sept. setti Brownfield
hershöfðingi nýjar reglur um
heimild varnarliðsmanna til dval
ar ut.an stöðva sinna, eftir að við-
ræður höfðu átt sér stað milli ís-
lenzkra stjórnarvalda og fyrir-
.svarsmanna varnarliðsins um
málið. Hafa reglur þessar síðan
verið birtar og eru öllum aimenn-
ir.gi kunnar.
Síðan varnarliðið kom til lands
ins hefur eftirfarandi reglum
verið fylgt um aðgang íslendinga
að Keflavíkurflugvelli:
1) Öllum íslendingum sem
starfa á flugvellinum er heimill
aðgangur að honum að svo miklu
leyti sem störf þeirra krefjast.
XJm síðustu mánaðarmót unnu á
flugvellinum 1300 íslendingar,
karlar og konur. Sumt af þessu
fólki býr á flugvellinum, ýmist
eitt eða með fjölskyl'dur sínar. Að
sjálfsögðu hafa íslendingar bú-
settir á vellinum frjálsan aðgang
vegna heimila sinna.
2) Flugfarþegar sem fara um
völlinn og fylgdarlið þeirra hafa
írjálsan aðgang að flugstöðinni.
3) Gestum . þeirra fslendínga,
sem á vellinum búa, er frjáls t'ör
til þeirra heimila, sem beir ætj.a
að heimsækja.
SÉRSTAKT LEYFI
LÖGREGLUNNAR
4) Varnarliðsmenn, er óska að
taka á móti íslendingum í heim-
sókn er það heimilt, en hér er þó
höfð sérstök gát á.
Þurfa varnarliðsmenn sérstakt
leyfi ísienzku lögreglunnar til að
taka á móti íslendingum í héirn-
sókn. Slík leyfi eru ekki veitt
þegar um er að ræða unglings-
stúlkur, enda cru engin brögð að
því að eftir slíku sé leitað. Gest-
ir varrtarliðsmanna verða að vera
farnir burtu af vellinum kl. 11,30
að kvöldi alla daga vikunnar
nema laugardaga kl. 12,30. Er
fylgzt rækilega með því að þessu
sé fylgt og fólk sem ekki gerir
það *er útilokáð frá heimsóknum
á völlinn.
FÁAR STÚLKUR Á
HANSLEIKJUM
Mjög lítið kveður nú að
heimsóknum íslenzkra kvenna'
á flugvöllinn. Þegar dansleik-'
ir eru um helgar ber mest á
heimsóknum þeirra, en þó er
Söguburði Þjó
fjöldi þeirra stúlkna, er þá
koma innan við 10. Aðra ílaga
vikunnar cru heimsóknir
kvenna hverfandi og oftast
engar. Hcimsóknum kvenna á
völlinn hefur fækkað mjög
vegna þess að strangt eftirht
cr haft rneð komum þeirra og
ísíenzka lögreglan hcfur algjör
iega útilokað þær stúlkur frá
því að koma á völiinn er ekki
fóra cítir settuni reglum eða
hegðuðu sér ósæmilega. Tala
þeirra kvenna, sem bannaður
er aðgangur að vcllinum cr
sm 100.
5) Þeim öðrum, sem lögmætf
etindi eiga á flugvöllinn er leyft
að fara þar inn. Er leitast við að
gæta þess, að menn geri sér ekki
upp erindi, án þess þó að amast
sé um of við, að menn fari inn á
völlinn.
REGLUR UM BÆJARVIST
VARNARLIÐSMANNA
Samkvæmt íslenzkum lögum
hefur ríkisstjórnin ekki, amfram
það sem ákveðið kann að verá
með sérstökum samningum, heiii
ild til að setja reglur um það, hve
lengi menn, er hér dvelja löglega
megi vera á ferli að næturlagi eða
hvenær þeir skuli vera komnir
hcim ti lsín.
MacGaw setti á sínum tíma regl
ur þær, sem í fyrstu giltu um dvöl
hermanna utan herbúða sinna og
voru reglur þessar settar af hers-
höfðingjanum sjálfum án nokk-
urra viðræðna eða samkomúlags
við íslenzk stjórnarvöld og
breyttu fyrirsvarsmenn varnar-
liðsins þeim síðan, án samráðs
við íslenzk stjórnarvöld.
En síðan hefur málið verið lil
athugunar milli aðila. Hitt er og
vitað að mjög dró úr heimsóknum
varnaríiðsmanna á s.l. vetri, þeg-
ar erfiðara varð um íerðalög til
Reykjavíkur.
ÓEINKENNISKLÆÐDIR
HLÍTA SÖMU REGLUM
I þessu sambandi vísast og til
hinna nýju reglna frá 30. sept.
1952, er nú gilda um þessi mál og
voru samþykktar af nefnd þeirri,
sem fjallað hefur um vandamál
varðandi samskipti íslendinga og
varnarliðsmanna. Hafðí nefndin
að vísu gert róttækari tillögur,
enda samþykkti hún þessar regl-
ur, þar sem hún taldi þær til
stórra bóta frá því sem verið
hafði.
Varðandi dvöl óeinkennis-
klæddra hermanna í Reykja-
vík gat ráðherra þess, að þar
væri aðeins farið eftir þeim
reglurn, scm tíðkast um slíka
starfrækslu, en þaö f.vrirkomu
lag breytti alls engu varðandi
dvöl þeirra í Reykjavík og
giltu nýju reglurnar jafnt um
þá sem einkennisklædda varn-
arliðsmenn.
ÍSLENDINGAR HLJÓTA >AÐ
BERA ÁBYRGÐ
Ráðherra kvað augljóst vara að
mörg vandamál og nokkur hætta
væri dvöl liðsins hér á landi sam
íara; um það hefði enghm-efas£
Gallinn væri aðeins sá að hættan
væri ennþá meiri ef liðið dveld-
ist ekki hér á landi. Voði væri
búinn friðnum í þessum heims-
hluta ef ísland stæði eitt og óvar-
ið fyrir öllum árásum, og því
væri það, að íslendingar yrðu
sejn aðrar frjálsar þjóðir að
leggja fram sinn skerf og takast
nokkurn vanda á herðar.
Skilyrðisláust yrði fylgt íslenzk
um rétti og íslenzkum lögum í
samskiptum við hið erlenda lið,
en hinu mættu menn held.ur ekki
glejnna að -koma -fram-með þæirri
sómatiifinningu og sjálfsvirðingu
gagnvart varnarliðinu, að ís-
ler.zku þjóðerni og menningu
stafi engin hætta af.
SIÐFERDISVITUND
Um leið og við gerðum kröfur
mættum við heldur ekki gleyma
siíkum skyldum okkar., sem sjálf _
stæð þjóð, og lítið væri gert úr
þreki þjóðarinnar og nanndómi,
er hún hefði svo glögglega sýnt
á liðnum oidum, ef hún gæti ekki
sigrast á erfiðleikum beim, seirn
sambúðin vúð varnariiðið hefði
; í för með sér.
En bönn og reglur væru hér
ckki einhlít til úrhóta. Þroski
cg siðferðisvitund almennings
yrði að skera úr um hvernig
Fundarhsmarlnn, sem iíkir;:tjómin gaf S. þ.
Söngskemmtun
í 61. híói
GUÐMUNDUR Baldvinsson hélt
söngskemmtun í Gamla Biói 9.
þ. m. með aðstoð dr. Urbancic.
Hann hefur stundað nám í
Napoli á Ítalíu undanfarin ár,
og mun þetta vera fyrsta söng-
skemmtun hans. Guðmundur er
enn æði skammt kominn á náms-
brautinni, og því erfitt að spá
nokkru um framtíð hans. Rödd-
in er lagleg og hefur hlotið tals-
verða þjálfun, en ennþá skortir
mikið á að hann geti komið frarn
sem fullgildur söngvari, ekki
sízt þegar þess er gætt að músik-
gáfur hans virðast af skornum
skammti. Annars var öll fram-
koma hans á söngpallinum geð-
þekk og lýsti alvörugefni, að-
eins skorti kunnáttuna og get-
una ennþá, því miður.
Guðmundur söng ítölsk lög og
aríur og svo íslenzk lög. Það
brá oft fyrir fegurð í einstökum
laglínum, sem niáske gefur von-
ir. En meðferð hans á móður-
málinu var svo hrakleg, að ann-
að eins hefur ekki heyrzt áður,
svo ég muni. Maður spyr sjálf-
an sig' hvernig þeirri söng-
kennslu sé varið, sem ekki legg-
ur áherzlu á að nemendurnir
læri að aðgreina sérhljóða í fram
burði og kynnast frumstæðustu
reglum í meðferð máls. Er þó
öll þekking á þessu sviði eitt af
undirstöðuatriðunum i öllum
söng. Þetta þarf hinn ungi
söngvari að taka til rækilegrar
íhugunar, enda ætti að vera auð-
vejt að kippa þessu í lag. Að-
sókn var góð og var söngvar-
anum óspart klappað lof í lófa.
Dr. Urbancic lék ágætlega und-
ir, en hefði að ósekju mátt leið-
beina hinum unga manni í ýmsu,
því það stóð í hans valdi.
P. í.
ðfdráffur m erindi IiðpfoksSjóra
sm nauSsynlegf er að fó!k kynni sér

iýniflgis VefurliSa
MJÖG mikii aðsókn var að mál-
verkasýningu Veturliða Gunnars-
sonar í allan gærdag. I gær tókst
listmálaranum að fá sýningar-
skálann leigðan í tvo daga til við-
bótar og lýkur sýningunni því á
föstudagskvöldið.
Meðal hinna fjölmörgu gesta á
sýningunni í.gær, var _forseti ís-
lands, hérra Ásgeir Ásgeirsson.
í gærkvöld var og fjölmenni á
sýningunni og mun tala sýningar-
gesta nú vera um 2500, og Vetur-
liði hefur selt 40 myndanna :;em!
á -sýnktgunni eru.
MANNTAL það, sem fram á að
fara um ailt land, miðað við dag-
inn á morgun, 16. október, kem-
ur í stað hins venjulega árs-
manntals lögum samkvæmt. í
kaupstöðum annast bæjarstjórn*-
ir um framkvæmd manntalsins
og annars-steðar hreppsnefndir,
en hvorum tveggja til aðstoðar
eiga að vera sóknarprestur, lög-
reglustjórar og hreppstjórar. —r
Lögin um manntal 16. okt. 1952
mæla svo fyrir, að það sé á valdi
hverrar bæjarstjórnsr eða
hreppsneí'ndar, hvaða tilhögun
sé höfð við útfyllingu og söfnun
skýrslnanna, og veröa sums stað-
ar notaðir sérstakir teljarar til
þess, en annars staðar er ætlazt
til, að húsráöendur og húseig-
endur geri það, eða sjái'um að
það sé gert.
I Ástæðan fyrir því, að manntal
ársins 1952 er hagað á sérstak-
I an hátt, or sú, að vegna vel-
spjaltískrár beirrar yfir rilla
landsmenn, sem mi er verið að
vinna að, þarf manntalið í ár
nauðsynlega að fara fram á sama
tíma um allt land, og í cðru
lagi þarf tilhögun manntalsins
að vera hin sama alls staðar og
miðuð við gerð hinnar fyrirhu.g-
uðu spjaldskrár. Um hana skal
, að sinni það eitt sagt, að hún
, muni, ef allt fer að vonum, nafa
f í för með sér mikinn vinnu-
sparnað og stórbætt vinnubrögð
í opinberri starfsemi, og að
spjaldskráin muni auk þess, þeg-
, ar frá líður, verða notuð til
margvíslegra gagnlegra verka,
sem, eins og nú er ástait, er ekki
hægt að iáta vinna.
) Manntalið er lítið frábrugðið
hinum árlegu manntölum Reykja
, víkur og kaupstaðanna, að öðru
leyti en því, að það miðast við
einn ákveðinn dag.
MANNTALIÐ MIÐAST VIÐ
16. OKTÓBER
Telja skal á manntalsskýrslu
livers húss þá, sem eru í húsinu
þann dag, samkvæmt þar um
gildandi reglur, sem síðar verð-
ur komið að. Ekki þarf að út-
fyila manntalsskýrsluna á sjálf-
an manntaisdaginn. Það mun að
vísu yfirleitt gert þar, sem sér-
stakir teljarar annast færslu
skýrslnanna. Á þeirn stöðum, þar
sem fólk sjalft gerir skýrslurnar,
eins og t. d. í Reykjavík, má út-
fylla þær jafnt fyrir sem eftir
manntalsdag, ef þess er aðeins
gætt, að skýrslugjöfin sé míöuð
við skráningarskykla einstakl-
inga í húsinu iiinn 16. oktcber.
Lögin mæla svo fyrir, að færshi
skýrslnanna skuli hafa veriö lok-
ið í síðasta lagi sunnudaginn 16.
október, og er mjög mikilvægt,
að það bregðist ekki.
Þá er komið að því, hverja ber
að taka á manntalsskýrslu. Lög-
in mæla svo fyrir, að telja skuli
á manntalsskýrslu hvers húss,
í fyrsta lagi alla, sem eiga hcim-
ili í húsinu, eins þótt þeir séu
fjarverandi í húsinu til lengri
eða skemmri dvalar annars stað-
ar, og í öðru lagi alla, sem dvelja
í húsinu en eiga lögheimili ann-
ars staðar — sem getur verið í
sama hrepp eða kaupstað. ann-
ars staðar á landinu eða erlend-
is. Það fyrr nefnda, að taldir séu
allir, sem eiga hein|ili í húsinu,
gildir án undantekningar, en frá
hinu síðarnefnda er .undantekn-
ing: Það á ekki að telja gest-
komandi fólk, sem á heirnili í
öðru sveitarfélagi, enda sé það
skráð þar. Þannig skal ekki
skrá þá, sém dvelja eii-göngu til
lækninga á heimili, þar sem þcir
eru gestir, en aítur á móti skulu
allir sjúklingar á sjúkrahúsum
og vistmenn á hælum o. þ. h.
færðir á skýrslu viðkomandi
sjúkrahúss og hælis, bæði þeir,
sem eiga heimilisfang í umdæm-
inu og aðrir. Gsstkomandi telj-
ast t. d. þeir, sem á manntals-
degi eru við erindisrekstur eða
í heimsókn hjá ættingjum eða
vinum í öðru sveitarfélagi en
þeir eiga lögheimili í. En þeir,
sem t. d. eru víð einhver störf
eða við nám annars staðar en
þeir eiga lögheimili, teljast
aldrei gestkomandi, og ber á-
vallt að taka þá á skýrslu þar,
sem þeir eru staddir, og að sjálf-
sögðu einnig þar, sem þeir eiga
1 heimili. Ef vafi leikur á því,
hvort einhver maður eigi að
teljast gestkomandi, þá skal
i ávallt skrá hann þar, sem hann
er staddur, og eru húsráðendur
■ og húseigendur sérstaklega
beðnir um að gæta þess að skrá
j aðkomumenn, þegar telja ná að
, einhverjar — jafnvei mjög litlar
I — líkur séu fyrir þvi, að þeir
séu ekki skráðir annars staðar.
| Lögin mæla svo fyrir, að hús-
ráðendur skuli afla sér vitneskju
hér að látandi eftir því sern unnt
er. —
| 'Útlesidingar, sem dvelja nér við
nám, atvinnu eða þ. u. 1., skulu
ávallt skráðir á manntal. Aðrir
I útlendingar, sem á manntals-
degi hafa dvalið hér á Jandi 3
mánuði eða lengur, skulu einn-
j ig skráðir. — Manntalið nser þó
. ekki til varnarliðs Bandaríkj-
i anna, en hins. vegar skulu ís-
i lenzkar eiginkonur varr.arliðs-
! manna og börn þeirra tekin á
manntal. Erlendir starismcnn
I varnarliðsins skulu skráðir jafnt
! og innléndir menn í þjónustu
! þess.
| Eftir lögunum um mánntal 16.
október 1952 er hver maðiu*
skyldur til að sjá um, . hann
S2 skráður á manntal og til að
Framhaldá.bla.,12 :