Morgunblaðið - 20.08.1953, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 20. ágúst 1953
Guðmundur á Fossum
FREMSTI bær í Húnavatnssýslu inni og er sú einna stærst, auk
>! austan verðri heitir „Fossar“. — þess er áður er talið, að leggja
Þar er landslagi svo háttað, að bílfæran veg heim til Fossa frá
frá botni Svartárdals gengur dal- skilaréttinni Stofnsrétt. Er það
ur til suðvesturs inn í heiðina og löng leið og örðug. Er mikið stór-
heitir hann Fossárdalur. Er dalur virki af einum félitlum bónda, að
þessi grösugur til beggja hliða og koma því í verk. En þetta er líka
‘ björgulegur hvar sem litið er. þýðingarmikil umbót fyrir hina
Eini bærinn í dalnum er „Foss- ; afskektu jörð.
ar“ og stendur að vestan verðu j Þeir, sem í fjölmenninu búa og
gegnt suðaustri. Er þar fagurt geta notið allra þeirra þæginda,
um að litast. Fram að Fossum er sem nútíminn hefur að bjóða,
' um 60 kílómetrar frá Blönduósi. ’ geta flestir eigi gert sér í hugar-
Þarna býr Guðmundur Guð- . lund hvernig aðstaðan er í okkar
■ mundsson, gangnaforingi Ey- afskektustu byggðum. Og á
vindastaðaheiðarmanna, ásamt Fossum er ljóst dæmi þess, hverj
sonum sínum. Hann átti sextíu ir eru kostir og gallar við það að
ára afmæli 10. þ. m. — Var þá eiga bústað svo langt frá sam-
margt manna saman komið á gönguleiðum almennings. Síma-
Fossum og tekið á móti gestum samband er ekkert, en talstöð var
með stórveizlu, svo sem bezt ger- 1 var upp sett fyrir nokkrum ár-
ist í góðsveitum. Súkkulaði, kaffi um. Þó slarkfært sé á öruggustu
og vín var þar á boðstólum eins bifreiðum fram í Svartárdals-
Englarnir fagna nú ástríkum
vini
á ódáins-morgni í guðsdýrðar-
skini
og eilífa dísin við útsýnið
bjarta
á arma hann tekur og leggur á
hjarta. (J.H.).
og hver vildi hafa og brauðteg- botn um hásumarið, þá er þangað HINN 13. þ. m. lézt hér í Lands
undir í fullkomnasta stíl. I ófært aðra tíma nema á hestum.
Þar voru ræður fluttar, sungið Örðugleikar fjarlægðarinnar eru
og kveðið og að öllu hinn bezti því miklir og margvíslegir. En
fagnaður, enda stillt og gott veð- [ Guðmundur á Fossum setur þá
spítalanum Óskar Óskarsson, að-
! eins 9 ára að aldri, fæddur 9.
október 1943.
Óskar var sonur Óskars Gísla-
ur. Hlíðarhreppsmenn eru söng- 1 ekki fyrir sig. Hann hefur ekki [ sonar, Ijósmyndara, og frú Edith
menn góðir og neyttu þarna í- , löngun til að blanda sér í deilu- Beck Gíslason, konu hans. Þau
þróttar sinnar af fullum krafti. ' mál og stéttarríg fjölmennisins. hjónin hafa orðið fyrir því þunga
Þarna var vasklegur hópur Að ráða sér sjálfur og njóta af- áfalli að missa yngstu börn sín
1 þeirra er gangnamenn hafa ver- ' dráttarlauss frelsis inn í fjalla- ' bæði á eins árs bili, en dóttir
ið á Eyvindastaðaheiði að undan- ' dalnum er honum þýðingarmikið þeirra, Randí, lézt i sama mán-
förnu og það menn á öllum aldri. Hfsskilyrði. Þess vegna færir , uði fyrra árs, 4 ára gömul. —
Hylltu þeir nú konung sinn hann sig ekki og hans efnilegu Óþarft er að greina þann mikla
(,,fjallkonunginn“) af fullri ein- synir hafa drukkið í sig sama sviptir og harm, er orðið hefur
lægni, eins og vera bar á hans hugsunarháttinn. Þó er þetta fé- j við sviplegt lát yngstu barna
‘ merkisdegi, enda er enginn mað- lagslvndur maður og vel til for- j þeirra beggja — en í engu er of-
ur vinsælli um þær sveitir. | ystu fallinn. Það hefur meira en sagt, þó þess sé getið, að þá
Guðmundur er fæddur að Foss 30 ára reynsla sannað inni á heið i miklu raun hafa þau hjón borið
um 10. ágúst 1893 og hefur alið um og öræfum. Þar hefur Fossa-1 með stakri, og raunar frábærri
þar allan sinn aldur. J bóndanum aldrei fatast stjórnin. ’ stillingu.
Foreldrar hans voru merkis- Enf'in hríð og engin þoka hefur I Svo sem titt er um unga
hjónin Guðmundur Sigursson og orðið svo dimm, að hann hafi drengi og vaxandi, hafði Óskar
Engilráð Guðmundsdóttir er ekki ratað réttar leiðir. Hann hef útli Óskarsson yndi af öllu því,
sem forvitnislegt er að finna í
umhverfi manna og öðru í ríki
lengi bjuggu á Fossum. Guð- ur haldið liði sínu heilu og sam-
mundur Sigurðsson var af taka í öllum örðugleikum, og ,
Skeggstaðaætt, föðurbróðir hann hefur séð um að kindur og náttúrunnar. Hann hafði gaman
Ingvars Pálmasonar, alþm. Fað- hross Húnvetninga og Skagfirð- af að bauka i tækjum föður síns
ir minn, Pálmi Jónsson og Guð- inga kæmust á hverju hausti til, — °g síðastliðið sumar dvaldi
mundur Sigurðsson voru syst- byggða af þeim víðáttumiklu j hann í sveit fyrsta sinni; þar
kinasynir. i heiðalöndum og öræfum, sem fann hann ótæmandi verkefni
Engilráð á Fossum var dóttir hann hefur yfir að ráða. Hann
hins gáfaða fræðimanns Guð- hefur leitað ef vantaði og lagt
mundar Jónssonar, hreppstjóra í sig í hættu, þó vetur væri kom-
Hvammi í Svartárdal. i inn og ævinlega unnið sigur. En
Guðmundur Sigurðsson var það er líka fjöldi manna í tveim-
gangnastjóri á Eyvindastaðaheiði ur héruðum glaðir og ánægðir
samfleytt frá 1883 til 1924. Þá tók við að fylgja hans forystu og
sonurinn við og hefur gegnt njóta hans stjórnarhæfileika,
þessu starfi alltaf síðan, að frá- þegar inn fyrir byggðina er kom-
fróðsleiksfúss drengshugans. —
Óskar -litli eignaðist ungan fola
í sveitinni, hlakkaði mjög til að
vitja hans aftur — og fór oft
hina síðustu daga orðum um
væntanlega endurfundi þeirra í
sveitinni.
En svo verður snöggur endir
á ráðagerðum öllum: Óskar litli
teknu einu hausti, er hann var ið. Þeir vita, að hann þekkir óskarsson varð fremur skyndi-
forfallaður af lasleika, en þá út
vegaði hann mann í sinn stað.
Árið 1925 kvæntist Guðmund
ur á Fossum Guðrúnu Þorvalds
hverja hæð og hverja dæld,
hverja mýri, hvern mel, hvert
hraun og hverja kvísl. Og hann
segir til vegar og gefur allar leið-
dóttur. Var hún ættuð úr Eyja- beiningar með þeirri prúð-
firði. Þau eignuðust þrjá sonu og mennsku, góðvilja og skarp-
eru þeir nú fullorðnir menn og skyggni, að engum dettur í hug,
allir heima. Eru það vaskir menn að gera athugasemdir.
og efnilegir á allan hátt. 1 Hann er inni á sínum heiðar-
Guðrún Þorvaldsdóttir var löndum eins og öruggur skip-
glaðlynd kona og kjarkmikil, stjóri, sem stjórnar af lipurð og
gestrisin og sköruleg. Flutti hún eftir fullkomnustu þekkingu og
með sér mikla birtu og sterka æfingu, hvað sem að höndum ber.
lega og snemma þessa sumars
gripinn blóðsótt nokkurri, sem ó-
læknandi mun talin — enda varð
lífi hans ekki bjargað, þrátt fyrir
ágæta og ýtrustu umönnun á
sjúkrahúsinu, en þar lá Óskar
um þrjá mánuði á sóttarsæng. —
Fyrst framan af hafði Óskar
nokkra ferlivist; var fremur
hress og deildi geði við félaga
sína á sjúkrastofunni — en vist
hans þar var þeim síðartöldu öðr
um þræði sannur sólargeisli, því
hlýju inn í heiðardalinn og var Þess vegna er Guðmundur á svo lífsglaður og hressandi var
Öskar samvistum, að hann vann
hugástir hinna sjúklinganna
allra, sem þar voru hon,um sam-
tíma. Garnansemin var. ríkur og
sérstæður þáttur í skapgerð Ósk-
ars. Hann var næmur mjög fyrir
því, sem kímilegt var — sá það
víða og hafði orð á — en sakir
ekkert hikandi við að ala aldur Fossum elskaður og virtur af öll-
sinn með sínum elskaða eigin- um sínum liðsmönnum og öðrum,
. manni á hinum afskekta bæ. — sem til þekkja og ávaxtanna
Gekk hún sem maður hennar njóta í hinu víðienda upprekstrar
einbeitt og hugrökk að barátt- félagi Eyvindastaðaheiðar.
unni við alla örðugleika. En því Það eru allir á einu máli um
miður bilaðist hún á heilsu og Þa vissu, að hann sé bezt til for-
féll í valinn fyrir aldur fram. ystunnár fallinn. Þess vegna er
Hún dó 1949, 43 ára gömul. hann ekki öfundaður af neinum ' bernsku sinnar og skapgerðar
Var sú raun þung í skauti fyrir °S enginn leyfir sér að kasta j laus við bá meinfýsnu blendni,
minn ágæta frænda, Guðmund steini að honum. Allir vita, að sem oftast einkennir kímni full-
Guðmundsson. En hann tók því hann gerir það bezta, sem hægt ’ orðinna.
áfalli með þreki, stillingu og er að Sera í sínum verkahring. Óskar var fremur smágerður
manndómi. Hefðu þó margir flú- hvort sem hann er heima, á ’ vexti, og þó knár og fjörlegur.
ið af hólmi og látið berast með heiðum uppi, eða kemur á Bjartur yfirlitum, greindur vel
straumnum til bæjanna, þegar mannafundi annars staðar, þá er og athugull. Hann var hjálpfús j
svo var komið. En Guðmundur hann alltaf sama ljúfmennið, ! og órætinn, skemmtilegur og
hefur búið áfram með sonum sín- hæglátur en glaður í bragði, gest- j glaður félagi; hugljúfi samfylgd-
um inni í heiðardalnum og hald- risinn heim að sækja og greiða- ‘ armanna og vina.
ið áfram umbótum á jörð sinni, samur hvar sem því verður við þag má þykja tildur, að setja ’
svo þar gerist björgulegra með kcmið. Hann er fastur í skoðun- í gkrá margvíslegt ágæti lítils
ári hverju. um og fer sínu fram hvað sem drengs, sem ungur og lítt-mótað- '
Rafstöð til heimilisnota reisti aðrir segja, þegar um ágreinings-
Guðmundur árið 1930. Gengur mat er að ræða.
hún fyrir vatnsafli úr bæjarlæk Það var Þvi ekkert dularfullt
og hefur reynst þýðingarmikil við það. þó að nokkrir tugir
Leiði Sfeinbjamar
Sveinbjörnssonar
tónskálds
í DAG, 5. ágúst, ritar frk. Thora
Friðriksson grein í Morgunblað-
ið þar sem hún segir frá hinu
vanhirta leiði tónskáldsins Svein
bjarnar Sveinbjörnssonar í
gamla kirkjugarðinum, og bendir
á hve vansæmandi það sé fyrir
þjóðina alla að ekki sé betur að
því búið en gert hefur verið til
þessa. Þö'kk sé þessari ágætis-
konu fyrir sín orð um þetta efni.
í fyrravor ritaði ég smágrein í
Morgunblaðið um þetta sama
efni, og skírskotaði þar til Tón-
listarfélagsins, að það tæki þetta
mál að sér, og sæi um að leiði
tónskáldsins yrði gerður sá bún-
aður, sem minningu þess hæfði,
enda hafði ég einhverntíman
heyrt það sagt, að Tónlistarfélag-
ið hefði eitthvað slíkt í huga
með leiði Sveinbjarnar Svein-
björnssonar tónskálds. En ekkert
hefur verið gert, og eigum við
ef til vill öll jafnt sökina. Nú í
gærdag hringdi einn ættingi
Sveinbjarnar Sveinbjörnssonar
til mín og spurði mig hvort ég
vildi ekki enn fara á stað, og
gera eitthvað til þess að vekja
á ný athygli almennings á van-
hirtu leiði tónskáldsins, og
stugga svolítið við ræktarleysi
okkar í því efni.
Sagði hann að ekkja Svein-
bjarnar Sveinbjörnssonar, sem
enn er á lífi og dvelur í Banda-
ríkjunum, hefði í fyrra skrifað
nákominni vinkonu sinni hér, og
beðið hana að senda sér mynd
af grafreit mannsins síns sáluga,
en sú mynd hefði enn ekki verið
send og er það af eðlilegum á-
stæðum. Ég var staðráðin í því
strax eftir þetta viðtal, að ná
tali af viðkomandi ráðherra í
Stjórnarráðinu, ef hægt væri að
gera þetta að máli ríkisstjórnar-
innar, en nú hefur grein frk.
Thorú Friðriksson tekið af mér
það ómak. Um grindurnar í
kringum leiði Sv. Sv. er það að
segja, að í ráðherratíð Haraldar
Guðmundssonar að mig minnir,
árið 1935, fór ég fyrir áeggjan
Halldórs sál. Guðmundssonar
klæðskerameistara, á fund ráð-
herrans, og fékk því til leiðar
komið að hann leyfði og lagði
fyrir Ásgeir Sigurðsson, þáver-
andi forstjóra Landssmiðjunnar,
að láta smíða og setja upp járn-
grindur þæb, sem enn eru í kring
um leiði tónskáldsins, og hafa
hlíft því við öllum átroðningi öll
þessi ár. Nú hefur menntamála-
ráðherra, hr. Björn Ólafsson, tek-
ið að sér að sjá um framkvæmd-
ir þessa máls, og verða nú von-
andi áður langt um líður gerðar
þær umbætur á leiði tónskálds-
ins, sem verði minningu þess
samboðin, og öll þjóðin getur við
unað.
Kjartan Ólafsson
brunavörður.
húspparaií
60 ÁRA er í dag Kristjón Ólafs-
son, húsgagnasmíðameistari,
Krossamýrarbletti 6.
Kristjón er fæddur og uppal-
inn í Grundarfirði á Snæfells-
nesi. Tvítugur að aldri fluttist
hann til Reykjavíkur og réðst til
trésmíðanáms hjá Eyvindi Árna-
syni, trésmíðameistara og út-
skrifaðist þaðan sem húsgagna-
smiður og hefur stundað þá iðn
síðan. Fyrst framan af á vinnu-
stofum annarra, en langmestan
tímann á eigin vinnustofu og út-
skrifað nokkra nemendur.
Kristjón er afbragðs verkmað-
ur í sinni iðn, vandaður og verk-
hygginn, glöggur, smekkvís og
hugkvæmur, á allt það sem að
smíðum lítur. Sá sem þessar lín-
ur ritar hefur um margra ára
skeið umgengist og unnið með
| Kristjóni og minnist þess ekki
að hafa kynnzt dagfarsbetri
manni. Síglaður er hann og létt-
ur í lund, greiðvikinn og góð-
gjarn í garð annarra og ávallt
tilbúinn til að veita öðrum hjálp-
j arhönd eftir fremsta megni. —
| Ótrúlegt þykir mér að hann eigi
, nokkurn óvin. Ég býst því við að
flestir sem kynnzt hafa Krist-
jóni minnist hans í dag með hlýj-
um huga.
Kristjón er kvæntur ágætri
konu Magdalenu Guðjónsdóttur
og eiga þau einn son barna,
Hilmar, viðskiptafræðing, sem
dvelur á ftalíu með fjölskyldu
sína og starfar á vegum Sam-
einuðu þjóðanna.
Þrátt fyrir nokkra vanheilsu og
stöðuga vinnu er Kristjón enn
mjög unglegur og ótrúlegt má
telja eftir útliti hans að hann sé
sextugur að aldri, mun þar mestu
um valda hans góða lund og
lífsgleði og óska ég að hann megi
lengi lifa og halda óskertum sín-
um góðu kostum.
K. J. K.
Morgunblaðið
er stærsta og fjölbreytta»*a
» blað laodsins.
ur fellur fyrir ofurborð. En fátt
: mun hér þó ofsagt, og víst kem-
úr lyndiseinkunn manna snemma
í ljós og betur mótuð en fljótt
heimilisbót. Tún sitt hefur hann rnauna víðs vegar að úr strjál- verði séð. Þannig kom Óskar (
sléttað og aukið svo stórkostlega, bwrðinni legðu niður vinnu á litli fyrir sjónir, sem hið ágæt-
að töðufall hefur fyllilega þre- virkum degi um hásláttinn, til asta mannsefni. Slíkra drengja
faldazt í hans búskapartíð. Fleiri heimsækja þenna mann á er sárt saknað en jafnan ljúft að
umbætur hefur hann gert á jörð- J 'ramh. á blu. 12 minnast. Þ. þ.
Húsnæði tið íhign
hentugt fyrir skrifstofu, saumastofu eða léttan iðnað.
Upplýsingar í LJÓSAFOSS H. F., Laugavegi 27.
AFGREIÐUM FOT
með stuttum fyrirvara. — Verð mjög lágt.
ÞÓRHALLUR FRIÐFINNSSON
klæðskeri — Veltusundi 1.
Morgunblaðið með morgunkaffinu —