Morgunblaðið - 26.11.1953, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 26. nóv. 1953

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgfiarm.)
Stiórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, simi 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.

Óheilindi Tímamanna
í UMRÆÐUNUM um varnarmál-
in bæði í útvarpinu á dögunum
og í blöðunum, hefur fram-
kvæmd varnarsamningsins orðið
Þó að menn undruðust þessar
löðurmannlegu árásir Timans á
Bjarna Benediktsson þáverandi
utanríkisráðherra í sambandi við
fyrir ýmiskonar gagnrýni. Hafa þessi mál og mörgum fyndist
kommúnistar og taglhnýtingar
þeirra, Þjóðvarnarmenn einkum
haft sig í frammi í þessu efni, og
þá að vanda brugðið fyrir sig sí-
endurteknum ósannindum, rang-
færslum og staðlausum þvætt-
ingi. Kemur engum á óvart slíkur i
málflutningur þessara flokka,
því að báðir beita þeir sér af al-
efli fyrir því að felldar verði
niður varnir landsins og neyta
allra bragða til þess að ná því
marki.
En í þessari baráttu sinni
hefur kommúnistum og Þjóð-
varnarmönnum orðið sáralítið
ágengt, því að almenningur
veit sem er, að mönnum þess-
um er ekki sjálfrátt, í þessu
efni, — heldur hlíta þeir um
það skýlausum fyrirmælum
húsbænda sinna austan járn-
tjalds.
Hinsvegar hefur það vakið
undrun manna hvernig málgagn
Framsóknarflokksins, Tíminn,
hefur rætt um framkvæmd samn
ingsins og varnarmálanna í heild
allt fram undir stjórnarskiftin í
september s.l. Linnti hann síð-
ustu mánuðina ekki á illkvitni og
rakalausum ásökunum í garð
Bjarna Benediktssonar, er þá var
utanríkisráðherra og sakaði hann
og varnarmálanefnd um allt sem
miður fór um framkvæmd samn-
ingsins. En um það þagði Tíminn
vandlega, að öll atriði er
nokkru máli skiptu um fram-
kvæmd varnanna voru borin
undir ríkisstjórnina alla og
þau rædd og um þau tekin
sameiginleg ákvörðun á ráð-
herrafundum.
En við þessa sameiginl. yfirstjórn
ríkisstjórnarinnar allrar á varn-
armálunum bættist svo það, sem
Guðm. I. Guðmundsson þingmað-
ur Alþýðuflokksins tók réttilega
fram í útvarpsræðu sinni, að
„sérhvert ráðuneyti stjórnaði
framkvæmd þeirra mála, sem
eðli sínu samkvæmt heyrði undir
ráðuneytið. Þannig fór dómsmála
ráðuneyti Bjarna Benediktssonar
með stjórn dómsmálanna, fjár-
málaráðuneyti Eysteins Jónsson-
ar með stjórn tollmála, og ann-
aðist öll landakaup vegna varn-
arliðsins, félagsmálaráðuneyti
Steingríms Steinþórssonar ann-
aðist allar mannaráðningar til
varnarliðsins, úrskurðaði hversu
marga menn mætti ráða, samdi
launaskrá með aðstoð Alþýðusam
bands íslands og Vinnuveitenda-
sambands íslands, sá um hús-
næði fyrir fslendinga í þjónustu
varnarliðsins og annaðist inn-
heimtu opinberra gjalda-----“.
Allt þetta vissu Tímamenn
mætavel, enda máttu þeir vera
þess minnugir, er á síðasta
flokksþingi Framsóknar-
manna var borin upp tillaga
um vantraust á Bjarna Bene-
diktsson vegna framkvæmda
varnarsamningsins, en ráff-
herrar Framsóknarflokksins
lýstu þá yfir því, aff ef van-
traustiff yrffi samþykkt, þá
tæki þaff einnig til þeirra, þar
eff rikisstjórnin hefffi öll haft
samráð um þessi mál og bæri
því á þeim sameiginlega
ábyrgff.
UR DAGLEGA LIFINU i
blaðið með þeim höggva allnærri
sínum eigin mönnum í ríkisstjórn
inni, sást þegar betur var að gáð
hvað fyrir Tímamönnum vakti
með þessum árásum. — Þeir
hugffust meff þeim búa í hag-
inn fyrir hinn væntanlega ut-
anríkisráðherra, er þeir töldu
víst aff verffa mundi úr flokki
Framsóknarmanna, sem og
varff. — Því var Tímamönnum
um að gera að rakka sem mest
niður framkvæmd varnarsamn-
ingsins og um fram allt gera hlut
Bjarna Benediktssonar að þeim
málum sem verstan, til þess svo,
er Framsóknarráðherrann tæki
við, að hrópa hátt um það, að nú
hefði þessum ráðherra þeirra
tekizt á skömmum tíma að bæta
úr allri vanrækslu og mistökum
fyrirrennara síns í embættinu og
samstarfsmanna hans.
Það eru aðallega tvö atriði í
framkvæmd varnarsamningsins,
sem gagnrýni kommúnista og
Þjóðvarnarmanna og þá einnig
Tímamanna, hefur beinst að:
ferðir varnarliðsmanna utan varn
arsvæðisins og verkalýðsmálin og
starfsemi hinna erlendu bygg-
ingafélaga.
Um fyrra atriðið hefur verið
rætt áður í forystugrein hér í
blaðinu og þar sýnt fram á, að
með sérsamninginum, sem gerður
var við Bandaríkjastjórn samtím-
is varnarsamningnum, er varnar-
liðsmönnum beinum orðum heim
ilað að fara um landið frjálsir
ferða sinna í leyfum sínum og
búa þá í gistihúsum hér ef nægi-
legt húsrými er fyrir hendi.
Um verkalýðsmálin er það að
segja, að árásir Tímamanna á
Bjarna Benediktsson vegna
þeirra mála koma úr hörðustu
átt því að þær árásir beinast
fyrst og fremst gegn fulltrúa
Framsóknarmanna í fyrrv.
ríkisstjórn, forsætis- og félags
málaráffherranum, Steingrími
Steinþórssyni, því undir fé-
lagsmálaráffuneytiff heyrffu og
heyra þessi mál fyrst og
fremst, sem kunnugt er, enda
þótt allar meiriháttar ákvarðanir
um þau mál sem önnur, er varða
varnarsamninginn, hafi verið
teknar á sameiginlegum fundum
allra ráðherranna.
Hversu óverðskuldaðar og ástæðu
lausar árásir þessara pólitísku
loddara á Bjarna Benediktsson og
varnarmálanefnd hafa verið, sést
bezt á því, sem áður hefur verið
bent á hér í blaðinu, að kjör og
| affstæffur íslenzkra verktaka
hjá varnarliðinu eru nú stór-
um betri en í upphafi var gert
ráff fyrir. Og það sem á hefur
unnist í því efni er öffrum
fremur aff þakka ötulli og ör-
uggri framgöngu Bjarna Bene
diktssonar og varnarmála-
nefnd.
En deilur þær sem orðið hafa
milli félagsmálaráðuneytisins og
Guðmundar I. Guðmundssonar
síðustu daga sanna svo skýrt, að
ekki verður um villst að félags-
málaráðuneytinu sjálfu hafa ver-
ið mjög mislagðar hendur í þess-
um efnum. Fram hjá þeirri stað-
★ UNDANFARIÐ hafa orðið
töluverðar umræður í amer-
ískum blöðum og tímaritum um
„uppeldisfræði" og „sérfræð-
inga“. Bandaríkjamenn hafa
lengi haft forustu á sviði uppeld-
ismála (þar má fremstan nefna
Deweé, er lengi var prófessor við
Columbia-háskólann) og sett
fram ýmsar athyglisverðar kenn-
ingar um uppeldis- og fræðslu-
mál. Þó hefur reyndin orðið sú,
að þótt margt væri fallegt „á
pappírnum“, hefur það reynzt
miður haldgott í kennslustofun-
um, og er nú sýnilegt, að fjöl-
margir ábyrgir menntamenn þar
vestra eru’ að snúast gegn upp-
^JJvemicf er jjeióuL
luíttJ Ljá olili
?
?ur:
eldisaðferðunum nýju og mælast
til að teknar verði upp aftur að-
ferðir, sem reynslan hefur sýnt,
að vera munu beztar.
í tilefni þessara hugleiðinga er
hér tekin grein úr hinu víðkunna
tímariti „Time“. Fjallar greinin
um nýútkomna bók eftir Arthur
E. Bestor, sagnfræðing og
prófesor við hákóla Illinois-fylk-
Veíd andi óLnj^ar:
Enn um
Hallgrímskirkju.
VELVAKANDI GÓÐUR!
Undanfarið hefur verið tals-
vert rætt og ritað um byggingu
Hallgrímskirkju hér í Reykjavík.
: Tel ég nauðsynlegt að kirkjan
komist hið bráðasta upp til efl-
ingar kirkjulífi landsmanna. —
Munu líka flestir sanngjarnir
menn taka undir þá ósk. Á hinn
bóginn verð ég að láta í ljós
undrun mína yfir því að enn
skuli eigi vera búið að ákveða
væntanlegri kirkju annan staff
en þann, sem henni er nú ætlað-
| ur. —
ÍF
Ekkert rými lengur.
T AF FYRIR sig var það
skynsamlegt á sínum tíma að
velja kirkjunni stað á Skóla-
vörðuholti. En forsendur þess að
byggja hana þar nú, hafa alger-
lega brostið. Er það sökum þess
að ekkert rými er þar lengur
vegna allra þeirra skólabygg-
inga, sem troðið hefur verið nið-
ur á þetta holt. í fyrsta lagi
stendur stærsti barnaskóli lands-
ins þarna, með þúsundir nem-
enda. Þá hefur verið byggður
gagnfræðaskóli, sem er heilmik-
ill geimur. Enn hefur verið sett-
ur þarna, þótt einkennilegt megi
virðast, hinn nýi Iðnskóli, sem
verður með stærstu byggingum
landsins. Svo þröngt var þá orðið
á holtinu, að Iðnskólinn verður
eins konar bakhús við Austur-
bæjarbarnaskólann. Fleiri stofn-
unum mun ætlaður staður þarna
upp í holtinu.
N'
Er á bætandi?
Ú, SAGAN er eigi öll. Austan
til í holtinu er svo búið að
byggja Sundhöllina og nú þessa
dagana nýbúið að reisa eitt stór-
hýsið enn, Heilsuverndarstöðina.
Þykir nú mönnum rétt að bæta
ofan á þetta? Hvers vegna í
ósköpunum að hrúga öllum þess-
um stórhýsum á þenna smáa
blett? Gera þeir menn, sem þessu
ráða sér fulla grein fyrir því að
með þessu er verið að „concentr-
era“ mörg þúsund barna og ung-
menna á einn srná blett. Hvað
skeði, ef sprenging yrði þarna af
einhverjum orsökum?
Stenzt ekki.
AÐ VISU kynni einhver að
segja sem svo, að eðlilegt
væri að setja kirkjuna þarna, á
stað, þar sem allur þessi skari
safnast saman. En slíkt stenzt
þó eigi, einfaldlega vegna þess að
messugjörðir fara yfirleitt ekki
fram á þeim tíma, sem skólarnir
starfa, þ. e. á virkum dögum, og
sjaldan slá menn tvær flugur í
einu höggi, þ. e. hreinsa sálina
og líkamapn í einni lotu;— eitt
mark enn, — svo í SundhölJina
og messu! . iýí1
Auk þessa er á það að.jjta að
troða þeim öllum á sama blett-
inn.
Væri því ekki skynsamlegt að
hætta nú við kirkjubygginguna
á holtinu og velja henni annan
og heppilegri stað?
Vona að þú ljáir þessu birtingu
og þakka þér fyrir það. — Ari“.
Viffbót viff pistil
„Leikhúsgests“.
SKÓLASTÚLKA SKRIFAR:
„Kæri Velvakandi!
Mig langar til að bæta við það,
sem leikhúsgestur skrifaði í
dálka þína fyrir nokkru — um
tiltekna sýningu á „Sumri hall-
ar“ í Þjóðleikhúsinu. Talar hann
um, að skipulagður óeirðarflokk-
ur hafi eyðilagt þetta kvöld fyrir
öðrum leikhúsgestum með hJátri
og ókyrrð, sem kom upp á áhrifa-
mestu augnablikum leiksins. —
Þessi óeirðarflokkur átti að vera
úr sérstökum skóla. En ég vil
taka það fram, að fleiri en einn
skóli voru í leikhúsinu þetta
kvöld og voru engin samtök með
þeim, þó að svona tækist til.
Ég ætla ekki að reyna að af-
saka framkomu unglinganna á
nokkurn hátt, því að hún var
sannarlega ekki til fyrirmyndar.
Leyfist drukknum
mönnum allt?
N MIG langar til að spyrja um
eitt: Er drukknum mönnum
alls staðar heimill aðgangur? Ég
vissi fyrirfram, að þeim leyfist
E
reynd verður ekki gengið, úriþví ( hér í bæ eru ekki þau ósköp af
að Framsóknarménn vílja endi- stórum býggingum, sem geta
lega hafa ýfingar um þessi mál. fegrað borgina, að þörf sé að
flest, en að þeir fengju að stíga
fæti inn fyrir dyr Þjóðleikhúss-
ins, datt mér ekki í hug. Þetta
kvöld var fullorðinn maður und-
ir áhrifum áfengis á þeim stað,
þar sem menning hvers þjóðfé
lags á að vera í heiðri höfð Með
áberandi hlátrasköllum, sem virt
ust brosleg fyrst í stað kom hann
úr jafnvægi óþroskuðum ungling
um, sem ekki skildu leikinn. Eg
vil biðja fólk að taka þetta til
athugunar og spyrja sig hver á
frekar skömmina skilið. — Með
þökk fyrir birtinguna. — „Skóla-
stúlka“.
Betri er einn
biti meff ró, en
fullt hús af
vistum meff
argi.
I
is. — Bókin nefnist Educational
Wastelands.
□—O—□
★ BESTOR heldur því fram í
bók sinni, að skólar í Banda-
ríkjunum séu nú í höndum „fá-
menns hóps uppeldisfræðinga,
sem hafa enga hæfileika til
þeirra starfa, er þeir hafa tekizt
á hendur“.
□—O—□
Á „VÍST er um það, að hversu
mikið sem sérfræðingarnir
hafa lagt að mörkum til uppeldis
mála, þá eru þeir smám saman
að drepa allan menntunaranda í
skóJunum. Af þessu leiðir, að í
skólunum er smám saman verið
að fjarlægjast undirstöðuatriði
vísinda og lærdóms. Andleg
þjálfun er nú orðin hornreka, þó
að slík þjálfun hafi tvímælalaust
verið megintilgangur allrar
fræðslu áður fyrr. „Sérfræðing-
ar“ frá stjórnárskrifstofum og
kennaraskólum eru komnir fram
sjónarsviðið til að fylla upp í
skörðin: námsskrárdoktorar, sam
ræmingarmenn, sálarlífs leið-
beinendur, þ. e. sérfræðingar með
„aðferðir“ í stað þekkingar".
□—O—□
Á ÞAÐ er ekki aðeins (heldur
höfundur áfram), að menn
þessir forðist þekkingu, heldur
virðast þeir oft og einatt hafa 1-
mugust á allri þekkingu. Til er
gamalt orðtak, er virðist falla
fræðingunum vel í geð: „Vér
kennum ekki sögu“, segja þeir,
„vér kennum börnum!“ j stað
þess að kenna meginatriði hverr-
ar námsgreinar, tala þeir um
„raunverulega lífsþörf“ barn-
anna. Þeir fjölyrða um „vanda-
mál skólaæskunnar" (þ. e. „að
bæta útlit sitt.stofna til heil-
brigðra samskipta pilta og
stúlkna“, o. s. frv.) og setja fram
slíka speki í stað lærdóms, eins
og hann var hér áður fyrr, en
hann telja þeir akademískan og
aristókratískan.
□—O—□
★ SANNLEIKURINN er sá, að
„nýgræðingarnir í fræðslu-
málum okkar eru ekki að tala
um að setja fram nýjan skóla-
lærdóm í stað hins gamla, heldur
tala þeir um að afnema allan
skólalærdóm".
Eins og við er að búast eru
„fornmálin (latína, gríska) nær
horfin af námsskrá menntaskól-
anna“. En hitt er verra, að „nýju
málin hafa verið grafin lifandi
með gömlu málunum í sameigin-
legri, ókunnri gröf“. Og jafn-
framt þessu lætur bandaríska
fræðslumálastjórnin þau boð út
ganga — og hlakkar yfir — „að
þeim nemendum hefur fækkað
síðan árið 1915, er hafa lagt stund
á algebru, flatarmálsfræði, eðlis-
fræði og latínu“.
Það er einkennilega líkt hátta-
lagi strútsins að draga úr námi
í erlendum málum meðan heims-
styrjöld er háð og átök eru í heim
inum eftir slíka styrjöld, eða þá
að draga úr stærðfræðikennslu
meðan öryggi þjóðanna veltur á
formúlu Einsteins e = mc2“.
□—O—□
★ ALLT FJAS um „lífsþörf“
(heldur Bestor áfram) „er að
gera skólakerfi okkar hlægilegt.
Ekkert gagn er í formlegri
fræðslu um ómerkileg efni, er
varðar dagleg störf eða einkamál
okkar, og slík fræðsla er bein-
línis forheimskandi. Hún vekur
þá trú hjá nemendum, að þeir
geti ekki fjallað um neitt mál
fyrr en þeir hafa hlotið skóla-
menntun í því. Kjarkleysi, van-
traust og löngun til að vera eins
og aðrir — þetta eru eiginleikar,
sem koma átakanlega skýrt í ljós
hjá þeim, sem útskrifast úr
kennaraskólum okkar .... enda
virðast margir þessara veslings
manna meira að segja efast um
hæfileika sína til að opna glugga
Framh. á bls. 12.