Morgunblaðið - 21.01.1954, Blaðsíða 5

jrimmtudagur 21. janúar 1954
MORGUNBLAÐIÐ
Siarismenn Búnaðarfél. Isl.( er vinna ú fræSslusíaríi efnahagssamvinnunnar

Tíminn reynir að skrökva
miiljnnaskuldum á Reykvfkinga
Skuídir ríkisspðs við Reykjavík eru óreiðuskuldir
& myndinni eru. Standandi, talið frá vinstri: Örnólfur Örnólfsson, umferðaráðunautur, Egill Jóns-
son, umferðaráðunautur, Sigfús Þorsteinsson, umferðaráðunautur og Agnar Guðnason, umferðaráðu-
nautur. — Sitjandi: Ólafur Stefánsson, nautgriparæktarráðunautur, Björn Bjarnarson, jarðræktar
ráðunautur, Páll Zophoníasson, búnaðarmálastjóri, Gísli Kristjánsson, ritstjóri, Halldór Pálsson,
sauðfjárrældarráðunautur, Ásgeir L. Jónsson, vatnsvirkja- og jarðræktarráðunautur og Gunnar
Árnason, skrifstofustjóri og gjaldkeri Búnaðarfél. íslands.
Tiliiöpin fræðslustnrfsins er nái
til nlirn hreppa á landinn
Fyrirlestraferðirnar
hefjast í byrjun febrúar
Örnólfur Örnólfsson frá Bol- , um hætti og á þessum vetri. Efnt
ungarvík, búfræðikandidat frá
landbúnaðarháskólanum í Kaup-
mannahöfn.
PÁLL Zophoníasson búnaðar-
málastjóri kallaði blaðamenn á
fund í gær og gerði nánari grein
fyrir fyrirætlunum þeim á sviði
rannsókna og fræðslustarfs fyrir
bændur þessa lands, er efnahags
samvinna íslands og Bandaríkj-
anna gengst fyrir.
> Gísli Kristjánsson ritstjóri
Freys á að veita hinni væntan-
legu „fræðsludeild landbúnaðar-
ins“ forstöðu, eins og getið var
lim hér í blaðinu í gær.
j Fjórir umferðaráðunautar eiga
aðallega að hafa þetta fræðslu-
starf með höndum, er á að standa
yfir í 2 V2 ár. Á þessu ári fer
fræðslustarfið fram á Austur- og
Norðurlandi, en árið 1955 á Suð-
ur- og Vesturlandi.
! Umferðaráðunautarnir eiga að
fara um allar sveitir og halda
fundi í hverjum hrepp, nema þar
sem lítil hreppsvæði eru um-
kringd stærri hreppum, verða
hreppafundirnir sameiginlégir
fyrir tvo hreppana, eins og t. d.
þar sem kauptún mynda sérstök
hreppsfélög.
)
JJMFERÐARÁÐUNAUTAR
FERÐAST UM
J Umferðaráðunautarnir hefja
þessi fundaferðalög sín snemma
í næsta mánuði, því þessum
fyrstu fundum þarf að vera lok-
jð fyrir vorið. Þar gera ráðunaut-
arnir grein fyrir, hvernig hægt er
Eð draga úr framleiðslukostnaði
og hverjar eru orsakir til þess,
að kostnaður bænda er mismun-
andi mikill.
HINIR UNGU RÁÐUNAUTAR
Þessir fjórir búfræðingar, er
tekið hafa að sér fræðslustarf-
semi þessa, og umferðakennslu,
ef svo mætti að orði komast eru:
i Agnar Guðnason, Reykjavík,
er lokið hefur almennu búfræði-
prófi á lar.dbúnaðarháskólanum í
Kaupmannahöfn, en áður var
hann nemandi í Hólaskóla.
Egill Jónsson frá Hoffelli, er
lokið hefur framhaldsprófi í bú-
fræði við Hvanneyrarskóla. Hann
hefur á undanförnum misserum
starfað með stórvirkum jarð-
vinnslutækjum hjá Ræktunar-
samböndum.
Sigfús Þorsteinsson frá Sand-
brekku. Hefur hann lokið fram-
haldsprófi við Hvanneyrarskóla.
Hefur hann verið aðstoðarmaður
Halldórs Páissonar 1 Búnaðarfé-
laginu.
SKIFTA MEÐ SÉR
VERKUM
Þessir fjórir búfræðingar
skipta með sér verkum þannig,
að Agnar og Sigfús ferðast sam-
an um vestanvert Norðurland og
byrja í Vestur-Húnavatnssýslu.
Örnólfur og Egill ferðast um
Austurland og austanvert Norð-
urland. Þegar þeir hafa heimsótt
hvern hrepp á sínu svæði, mæt-
ast þeir í Eyjafirði.
í þeim héruðum þar sem sér-
stakir héraðsráðunautar eru starf
andi, verða þeir þessum umferða-
ráðunautum til aðstoðar. Ekki er
fyllilega ákveðið, hvernig sam-
vinnu þeirra verður háttað. Ólaf-
ur Stefánsson ráðunautur Bún-
aðarfélagsins í nautgriparækt og
Halldór Pálsson ráðunautur í
sauðfjárrækt verða þeim að ein-
hverju leyti til aðstoðar, svo og
aðrir ráðunautar Búnaðarfélags-
ins, Ásgeir L. Jónsson og Björn
Bjarnarson.
Reynt verður eftir megni að
útvega umferðaráðunautunum
fræðslutæki til notkunar á fund-
um þeim sem haldnir verða í
hverjum hreppi, svo sem línurit
og skuggamyndir.
SÝNIREITUR
Eins og getið var um hér í blað
inu í gær, er gert ráð fyrir að
komið verði fyrir sýnireit, einum
hektara að stærð i hverjum
hreppi. Þar verða gerðar áburð-
artilraunir á ræktuðu túni. Gerð
ar verði ráðstafanir til þess að
bændur fái tækifæri til að fylgj-
ast með þessu tilraunastarfi og
árangrinum þegar til uppskerunn
ar kemur, svo þeir geti haft það
fyrir augum, hvers gæta þarf til
þess að sprettan og afraksturinn
verði sem beztur, svo af þessu
fái þeir nokkurn hagnýtan lær-
dóm, hvernig hægt sé með góðri
ræktun að fá framleiðslukostn-
aðinn lækkaðan.
Næsta vetur er gert ráð fyrir
að leiðbeiningar umferðaráðu-
Inautanna fari fram með svipuð-
verði þá til sýnikennslu og til-
raunareita í hverjum hreppi
Suður- og Vesturiandi.
VÍÐTÆK
UPPLÝSINGASTARFSEMI
Gísli Kristjánsson annast um
víðtæka upplýsingastarfsemi
dreifir ritum og ritlingum til
bændanna um ýmiskonar nýj-
ungar og hagkvæmar leiðbein
ingar, er þeim koma að gagni.
Ætlast er til, að hann leiti sam-
vinnu við blöð og tímarit, er geta
vissulega á margan hátt orðig til
gagn fyrir þessa starfsemi.
Áður en samtalinu við blaða-
mennina lauk, mælti Gísli
Kristjánsson nokkur orð, þar
sem hann gat þess sérstaklega að
umferðaráðunautarnir myndu
sýna skuggamyndir til skýringar
fyrirlestrum sínum. Minntist
Gísli m. a. á það að á síðari árum
hefðu kvikmyndirnar vikið
skuggamyndunum nokkuð til
hliðar. Hér væru skuggamyndir
teknar upp að nýju því að þær
væru miklu betri kennslutæki en
kvikmyndir.
ÞAÐ ER óhrekjandi staðreynd að
ríkissjóður skuldar Reykjavíkur-
bæ mikið fé m. a. vegna stofnun-
ar og reksturs skólanna í bænum.
Skuldin komst allt upp í 9.7
milljónir kr. miðað við 31. cles.
1952. Ekki er enn uppgert, hve
hún nemur miklu fyrir s.l. ár.
í lögum nr. 34/1946 13. gr. seg-
ir að ríkissjóður eigi að greiða
Reykjavíkurbæ alit að helmingi
stofnkostnaðar heimangöngu
skóla. Samsvarandi ákvæði er í
1. 48/1946, 53. gr. um gagnfræða-
skóla. Til húsmæðraskóla á ríkis-
sjóður að leggja allt að % stofn-
kostnaðar skv. lögum nr. 49, 1946,
7. gr.
Af þessu sést að ríkisframlagið
er lögbundið og á að greiðast að
fullu án tafar.
Fjárlög hvers árs geta hér engu
breytt fremur en um önnur fram
lög ríkisins, sem ákveðin eru með
sérstökum lögum.
Skuld ríkissjóðs vegna stofn-
kostnaðar skólanna er því óreiðu
skuld, að þessu leyti, og þýðir
ekkert fyrir Tímann að ætla sér
að berja í þann brest.
Svo eru aðrar óreiðuskuldir
ríkissjóðs við Reykjavíkurbæ
vegna rekstrar skólanna og hluta
bæjarsjóðs af stríðsgróðaskatti.
Sjálfstæðismenn í bæjarstjórn
gátu vitaskuld á árinu 1952 ráð-
stafað til einna og annarra þeim
tæpum 10 millj. krónum, sem
ríkissjóður skuldaði Reykja-
vikurbæ en þessar miiljónir lágu
hjá húsbónda „Tímans“, Eysteini
Jónssyni og voru Reykvíkingum
því ekki tiltækar.
TOGARAKAUPIN
Tíminn reynir að afsaka Ey-
stein með því að skrökva því
upp, að Reykjavíkurbær skuldi
ríkissjóði vegna kaupa á síðustu
togurunum alls 12 miilj. króna.
Ríkissjóður ábyrgist lán það,
sem íslendingar tóku í London
og nam 5.7 millj. kr. á togara
vegna smíða 10 síðustu togaranna
en allir kaupendurnir, Reykja-
víkurbær og aðrir, tóku beinlínis
að sér þessar skuldir.
Ríkissjóður er því einungis í
ábyrgð fyrir þessari skuld ogr
milliliður um greiðslu vaxta og
afborgana.
Þetta er um enska lánið. Þar
er Reykjavíkurbær raunveruleg-
ur skublari en ekki ríkið.
Þegar togararnir voru afhentir
var umsamin útborgun kr. 800
þús. á togara og hefur bæjarsjóð-
ur greitt þá upphæð vegna 4 tog-
ara, sem bærinn keypti. Mismun-
urinn á kostnaðarverði annars-
vegar og enska iáninu og stofn-
framlaginu hinsvegar er iánaO
öllum kaupendum af ríkissjóði.
Enn er ekki vitað hversu há sú.
upphæð verður sem að þessu
leyti verður lánuð bæjarútgerð*
Reykjavikur, því ríkissjóður hef-
ur enn engin lokaskil gert um.
kostnaðarverð togaranna. En á-
ætlað er að beint lán ríkissjóðs
verði um 1.7 millj. kr. á togara
eða alls til Bæjarútgerðar Reykja
víkur um 6.8 millj. kr. sem verði
fast lán til 20 ára.
Þegar hér er öllu til skila hald-
ið, má búast við, að skuld.
Bæjarútgerðar Reykjavíkur
við hið opinbera, vegna tog-
arakaupanna muni nema um 6.0
millj. kr„ en ekki 12 millj. kr.
eins og Tíminn sagði.
Tímann munar auðvitað ekkertr
um að skrökva hérumbil una
helming út af þessum skipakaup-
um. En sjaldan hefur bæjarbú-
um hér veizt betra tækifæri til aO
sj*. hug þeirra Tímamanpa til
Reykvíkinga og málatilbúnað
þess blaðs gegn þeim.
Annarsvegar eru óreiðuskuldir
ríkissjóðs við Reykjavíkurbæ,
hinsvegar samningsbundin lán af
hálfu þess opinbera til kaupa á
f ramleiðslutæk j um.
Þetta tvennt vill Tíminn bera
saman.
Hverjum dettur í hug að sú
vandlæting, sem „Tíminn" er
fullur af, á hverjum degi, miðisfc
við hag og heill Reykjavíkur.
Skrif Tímans um Reykjavík c**
Reykvíkinga eru fyrst og fremst
gerð þeim til minnkunar og mun-
ar blaðið þá ekkert um helmings-
skrök, ef það kemur Reykvík-
ingum ver en Eysteini Jónssyni
betur.
Valgerður Hallvarðsdéllir
Hinninprorð
í DAG verður gerð frá Fossvogs
kapellu útför Valgerðar Hall
varðsdóttur til heimilis á Eiríks
götu 31, Reykjavík.
Aflahæsii báfurinn
nteð 10,5 ionn
AKRANESI, 20. jan.: — Togar-
inn Akurey landaði hér í gær
172 tonnum af karfa og í dag
landaði togarinn Bjarni Ólafsson
98 tonnum af karfa.
Stýrimanninn á Bjarna Ólafs-
syni, Aron Guðmundsson, henti
það, að hann marðist og skarst
illa á hendi undan vír á borð-
stokknum. Ekki munu þó þein
hafa brotnað.
Þegar búið var að vega afla
bátanna hér í gær, reyndist hann
10,5 tonn hjá þeim, sem afla-
hæstur var. Það var Bjarni Jó-
hannesson.
í dag voru 18 bátar á sjó héð-
an frá Akranesi. Austan landsynn
ingsstorum hefur verið á miðun-
um í dag og tregur afli hjá sum-
um bátunum. Þó voru tveir bátar
með um 9 tonn. ■—O.
Hún lézt í Landakotsspítala
hinn 13. þ. m. eftir langa og mjög
erfiða sjúkdómslegu, fyrst í
heimahúsum og síðar í spítölum.
Hér verða ekki rakin æviatriði
hinnar látnu heiðurskonu nema
að litlu leyti en sá er heldur
ekki tilgangurinn með þessum
fáu orðum.
Valgerður Hailvarðsdóttir var
Snæfellingur að ætt, fædd 5. jan.
1878 í Litla-Laugadal á Skógar-
strönd. Foreldrar hennar vom
hjónin Guðný Sveinsdóttir Og
Hallvarður Sigurðsson er þar
bjuggu. Aldamótaárið giftist hún.
Stefáni Guðmundssyni frá Ósi á
Slkógarströnd sérstæðum skap-
festu og mannkostamanni, er
reyndist henni með afbrigðum.
góður og traustur lífsförunautur.
Eiga þau bæði til góðra og vel-
þekktra manna að telja viS
Breiðafjörð og víðar Vestanlands
sem mörgum mun kunnugt.
Valgerður ól eiginmanni sín-
um 4 börn, tvær stúlkur og tvo
drengi. Fyrsta barnið misstu þau.
innan við eins árs aldur. Eldri
sonurinn, Guðmundur, frábær-
lega efnilegur drengur, fórst af
völdum sjóslyss á Breiðafirði þá.
18 ára og færðu þau Ægi kon-
ungi þar dýra fórn, sem efiir
skildi djúp sái' '■>' ~e;nt vildu
gróa. Yngri ron.ulm Guunar,
gisti sömuleiðis hina voíu gröf
þótt sá sorgaratburður geiðist
mörgum árum síðar, hann var
Framh. á bls. 10. ,