Morgunblaðið - 21.03.1954, Síða 1
16 síður og Lesbók
41. árgangur.
67. tbl. — Sunnudagur 21. marz 1954
Prentsmiðjs Mergunblaðsint
BandarÉkJamenn leita effsr
samkomulagi við iússa
iim kjarnorkumál
WASHINGTON, 19. marz.
DULLES, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, kom í dag að máli
við rússneska sendiherrann, Georgi Zarubin. Héldu þeir áfram
viðræðum þeim, sem hafa verið á döfinni síðan í janúar, um tillög-
ur Eisenhowers forseta í kjarnorkumálum. Tillögur þessar lagði
forsetinn fyrir allsherjarþing S. þ. 8. des. s. 1.
AÆTLXJN UM HAGNYTINGU ♦
KJARNORKU TIL
FRIÐ SABILEGRA NOTA
Málið bar svo á góma, er þeir
hittust á Berlínarfundinum ut-
anríkisráðherrarnir Dulles og
Molotov. Þar var gengið frá sam-
komulagi þess efnis, að Banda-
ríkjamenn sendu rússnesku
stjórninni áætlun um hagnýtingu
kjarnorku til friðsamlegra þarfa.
Gengið hefir nú verið frá frum-
drögum að þessari áætlun, og
var afrit af þeim lagt fyrir rúss-
neska sendiherrann í Washing-
ton í dag'.
RÚSSNESKAR TILLÖGUR
TIL ATHUGUNAR
Þá hefir rússneska stjórnin af-
hent Bandaríkjastjórn tillögur
um kjarnorkumál. Eru þær til
athugunar.
Afríkumenn ffyfja
gull fil Lundúna
LUNDUNUM, 20. marz. — Fjár-
málaráðherra Suður-Afríku sagði
í dag, að Suður-Afríkumenn
mundu selja mikið af gullfram-
leiðslu sinni á gullmarkaðinn í
Lundúnum, sem hefst að nýju
á mánudag. Gullmarkaðurinn
hefur verið lokaður síðan í stríð-
inu öndverðu.
Þeirri ráðstöfun brezku stjórn-
airnnar, að gullmarkaður skuli
taka til starfa í Lundúnum að
nýju, hefir verið tekið vel í Suð-
ur-Afríku. Einnig hefur hún
fengið góðar undirtektir í Kan-
ada og New York.
Fröhkum berst liðs-
uuki til Dien Bien Phu
Uppreisiarmenn halda uppi skofhríð á virkið
LUNDÚNUM, 20. marz.
FRÖNSKU hersveitirnar í Indó-Kína verjast enn hraustlega í
virkisbænum Dien Bien Phu. Hafa þær fengið þangað liðs-
auka, auk þsss sem þeim hafa bæzt vopn og vistir. Hefir orðið
að varpa þessu niður í fallhlífum. Særðir menn hafa verið flutt-
ir burt með þyrilflugum.
Islendingar geía sjálfnm sér um kennt
Nafionaltidende ræðir ummæli Ólafs Thors
KAUPMANNAHÖFN, 20. marz frá Páli Jónssyni.
NATIONALTIDENDE skrifa í gær að leitt sé að ekki ríki sam-
komulag milli Dana og íslendinga nú þegar heimsókn forseta
íslands til Danmerkur sé ráðin. Segir blaðið, að ummæli Ólafs
Thors forsætisráðherra, krefjist ótvíræðs svars af hálfu Dana.
Síðan segir blaðið út af urnmælum Ólafs Thors: Hásætisræður
forsætisráðherra á þingi og loforð, sem í þeim eru gefin eru ætíð
skoðaðar sem viðurkenning á því, að um málin skuli fjallað á
þinginu. En þó ríkisstjórnaskipti verði, og að kröfur íslendinga
séu Dönum kunnar, þá felist ekki í hásætisræðunum loforð um
skilyrðislausa uppfyllingu óska íslendinga.
Hann er sendiherra Breta í
Madrid. Sendiráðið hefir öðru
hverju í vetur orðið fyrir árás-
um uppþotsmanna, sem heimta
Gibraltar af Bretum. Hefir Bal-
four borið fram barðorð andmæli
vegna þessara árása.
Skal eðæ
skal ekki ?
PARÍS, 20. marz. — ítalska
jafnaðarmannaforingjanum
Nenni hefir nú verið veitt land-
vistarleyfi í Frakklandi, þar sem
hann hyggst sitja fund ýmissa
jafnaðarmannaforsprakka, sem
andvígur eru Evrópuher.
Nenni kom til Frakklands í
gær, en var þá tilkynnt, að hann
fengi ekki landvistarleyfi. Sneri
hann heim á leið og var einmitt
kominn aftul- að frönsku landa-
mærunum, þegar ályktuninni var
breytt og honum heimluð land-
vist. Höfðu jábræður hans i þing
inu borið fram kröftug andmæli.
— Nenni sneri til Parísar með
næstu lest.
NORRÆNN VINARANDI I
Það var ósk margra að hægt
væri að leysa þetta mál á grund-
velli. norræns vinaranda, en
jafnvel þeir er lengst vildu ganga
vildu ekki skilyrðislaust beygja
sig undir íslenzkt einræði.
íslenzkir gagnrýnendur verða
að minnast þess að Danir eiga
lagalegan rétt á handritunum og
íslendingar geta aðeins borið
fram óskir — ekki kröfur. Blað-
ið segir og að óskír séu þau um-
mæli Ólafs Thors, að Dönum
væri óhætt að skrínleggja fleira
íslenzkt en handritin, ætli þeir
sér að skrínleggja það mál. En
sé um einhver óleyst dönsk-
íslenzk vandamál að ræða, þá
geti íslendingar sjálfum sér um
kennt, því þeir hafi kosið að
skilja við Dani á stríðsárunum,
þegar ekki var hægt að ganga frá
óleystum vandamálum.
Vid gerðum þuð -eitf
skyldan bauð
LOFTARASIR FRAKKA
Frakkar halda úppi loftárásum
á stöðvar uppreistarmanna, en
uppreistarmenn halda stöðugt
uppi skothríð á virkisbæinn. —
Hins vegar sækir fótgöngulið
þeirra ekki að virkinu.
T; lið er, að þeir undirbúi nú
sókn á virkisbæinn.
VESTUR UM HAF
Forseti franska herforingja-
ráðsins er kominn til New York
frá París, en förinni er heitið til
Washington. Eru fyrirhugaðar
viðræður milli hans og banda-
rískra herráðsmanna og embætt-
ismanna utanríkisráðuneytisins
bandaríska um horfur í Indó-
Kína.
Sprengjur springa
í Kairo
KAIRÓ, 20. marz. — Seinasta
sólarhring hafa fimm sprengjur
ekkert orðið á mönnum. — í dag
sprungu 2 sprengjur í háskólan-
um, þar sem stúdentar létu ófrið-
lega og skiptust í tvo flokka með
og móti stjórninni. Hinar sprengj
urnar sprungu á almannafæri, en
tjón af þeim varð ekki mikið.
Sýning á íslenzkum
iistaverkum í Höfn
Þar verða 70 mélverk og 10 höggmyndir.
MEÐ SÍÐUSTU ferð Dronning Alexandrine til Kaupmannahafn-
ar fóru listaverkin, sem verða á íslenzku myndlistarsýning -
unni, sem opnuð verður þar í borg 1. apríl n. k. í tilefni af komu
forseta íslands þangað. Á henni verða 70 málverk eftir 23 íslenzka
málara og 10 höggmyndir eftir 6 myndhöggvara. í nefndinni, sem
völdu þessi listaverk voru þeir Þorvaldur Skúlason, Jón Þorleifs-
son, Svavar Guðnason, Finnur Jónsson og Ásmundur Sveinsson.
LISTAMENNIRNIR, SEM TAKA
ÞÁTT í SÝNINGUNNI
Hér fara á eftir nöfn þeirra list-
málara, sem málverk eiga á sýn-
ingunni og tala listaverka þeirra:
Ásgrímur Jónsson 5, Benedikt
Gunnarsson 3, Gunnlaugui Blön-
dal 2, Gunnlaugur Scheving 3,
Hörður Ágústsson 2, Jóhann
Briem 3 Jóhannes S. Kjarval 5,
Jón Engilberts 3, Jón Stefánsson
5, Jón Þorleifsson 3, Júlíana
Sveinsdóttir 5, Karl Kvaran 2,
Kristín Jónsdóttir 3, Kristján
Davíðsson 3, Nína Tryggvadóttir
2, Sigurður Sigurðsson 3, Snorri
Arinbjarnar 3, Svavar Guðnason
3, Sveinn Þórarinsson 1, Sverrir
Haraldsson 3, Valtýr Pétursson
2, og Þorvaldur Skúlason 3.
Þessir myndhöggvarar sýna
þar listaverk sín: Ásmundur
Sveinsson 3, Ólöf Pálsdóttir 1,
Gerður Helgadóttir 1, Gunnfríð-
ur Jónsdóttir 1, Ríkarður Jóns-
son 1 og Sigurjón Ólafsson 3.
Gert er ráð fyrir að forseti
íslands og frú hans muni heim
sækja sýninguna meðan þau
dvelja í Kaupmannahöfn.
Út af þessum ummælum
Nationaltidende skal enn á
það minnt, að það eru Danir,
en ekki íslendingar, sem
vöktu umræður um handrita-
málið „einmitt nú.“ Óskirnar
um þögn koma ekki fram fyrr
en á svari stendur frá Dönum.
því það er alveg rétt hjá hinu
danska blaði, að „ummæli
Ólafs Thors, forsætisráðherra
krefjast ótvíræðs svars af
hálfu Dana.“
ÍSLENDINGAR EIGNAST
EKKERT HANDRIT
Að öðru leyti vili Mbl. að-
eins segja þetta að sinni:
1) Auðvitað skilja allir ís-
lendingar, að loforð Dana í
tveimur hásætisræðum um að
leysa handritamálið fela að
sjálfsögðu ekki í sér „loforo
um skilyrðislausa uppfyllingu
óska íslendinga." En þeir ís-
lendingar eru teljandi á fingr-
unum, sennilega annarrar
handar, sem bjuggust við því
að þessi fyrirheit ætti að efna
með þeim hætti, að íslending-
ar eignuðust ekkert handrit
einir. Dönum þarf að skiljast,
að íslendingar líta á þetta,
sem tillögu um að þeir eign-
ist aldrei bleðil af þessum
þjóðardýrgripum sínum.
2) íslendingar taka sann-
arlega af heilum hug undir
þá ósk „að hægt væri að leysa
þetta mál á grundvelli nor-
ræns vinaranda.“
Með því vinnst m. a. þetta
þrennt: í fyrsta lagi: íslend-
ingar sjá vinarhug Dana í
verki. í öðru lagi munu þeir
tafarlaust endurgjalda þann
vinarhug og í þriðja lagi: ís-
lendingar fá handritin.
DEILUR UM LAGALEGA
RÉTTINN
3) Bezt fer á að deilunni um
lagalega céttinn sé frestað um
sinn. En Danir verða þó að
gera sér grein fyrir að ís-
lendingar telja sér ekki skylt,
né heldur þörf á, að lúta
mætti frómra óska einna. í
handritamálinu eiga fslend-
ingar, auk annars, þann kröfu-
rétt, sem siðuð menningar-
þjóð á á hendur annarri sið-
aðri menningarþjóð. Kröfu-
réttur íslendinga á hendur
Dönum byggist ekki eingöngu
á því, að íslendingar hafa
með handritunum varðveitt
og afhent Dönum ómetanleg-
an fróðleik um fortíð þeirra
og sögu, heldur einnig á
mörgu öðru og m. a. því, að
vegna flutnings handritanna
frá íslenzkum heimahögum
hafa mörg þeirra glatazt, sum
sokkið í sæ, en önnur eyðst
í eldi.
Ef Danir vildu reyna að láta
sér þetta skiljast eða annað
svipað, sem styður rétt ís-
lendinga, ættu þeir án frek-
ari skýringa að geta skilið
þessi orð forsætisráðherra ís-
lands: „Ætli Danir sér að
skrínleggja handritamálið á
þennan hátt, er þeim áreið-
anlega óhætt að láta fleira
íslenzkt en handritin í það
skrín.“
GAGNKVÆMUR
SKILNINGUR
FRÆNDÞJÓÐA
Að síðustu er ástæða til
þess að segja það, að íslend-
ingar þykjast ekki þurfa að
sitja undir stöðugu hnútukasti
Dana vegna þess að þeir hag-
nýttu sér lögmætan rétt sinn
til að slíta þeirri sambúð,
sem þeir í dag óska einlæg-
lega að megi að fullu og öllu
mást út úr eiidurminningunni
og rýma með því fyrir nýju
og betra samstarfi og gagn-
kvæmum skilningi þessara
frændþjóða.
íslendingar vita, að árið
1944, gerðu þeir það eitt, sem
skyldan bauð. Ein sönnun
þess er að jafnvel réttur ís-
lendinga til handritanna skuli
véfengdur.___________
Kóngur heimsækir
Hagih
KAIRÓ 20. marz. — Saud, kon-
ungur í Saudi-Arabíu er kominn
til Kairó í opinbera heimsókn.
Fagnaði Nagíb, forseti, honum
vel svo og aðrir aðilar byltingar-
ráðsins.
Sagt er, að kóngur muni ræða
við Nagíb um varnir i.'álægra
Austurlanda. Dvelst hann um