Morgunblaðið - 12.10.1954, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 12. okt. 1954
.nuMðfrifo
tJtg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Frámkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Ef rétt er á haldið
ISAMTALI, sem Mbl. birti við
Ólaf Thors, forsætisráðherra,
s.l. sunnudag minntist ráðherr-
ann m. a. þær bollaleggingar, að
stuðningurinn við togaraútgerð-
ina boðaði nýja gengislækkun. —
Komst hann síðan að orði á þessa
leið:
„í tilefni af þessu vil ég
geta þess og leggja á það ríka
áherzlu, að ríkisstjórnin öll er
sammála um, að þessar ráð-
stafanir hafi verið nauðsynleg
ar m.a. í því skyni að forðast
gengislækkun. Og stjórnin er
einnig öll sammála um, að
ekkert sérstakt í efnahags- eða
atvinnulífi þjóðarinnar bendi
nú til nýrrar gengislækkunar,
ef þjóðin sjálf óskar ekki eftir
henni. Hin eina gengislækk-
unarhætta, sem grúfir yfir
þjóðinni, felst í því, að nýjar
kröfur verði settar fram á
hendur atvinnurekstri henn-
ar, um útgjöld umfram gjald-
getu hennar“.
Ólafur Thors lauk orðum sín-
um um þessi efni með því að
segja, að ríkisstjórnin væri að
sjálfsögðu í fararbroddi í barátt-
unni gegn þeirri ógæfu, sem fæl-
ist í nýrri gengislækkun.
Til þess var sannarlega ástæða
að forsætisráðherra landsins
kvæði upp úr um ástand og horf-
ur í gengismálunum. Undanfarið
hafa allskonar flugufregnir og
spásagnir verið á kreiki um þessi
mál. Hafa þær gengið svo langt,
að einstakir kaupsýslumenn hafa
jafnvel auglýst það í blöðum, að
gengislækkun væri yfirvofandi.
Það, sem skiptir meginmáli í
þessu sambandi er, að framleiðsla
þjóðarinnar er nú í fullum gangi.
Framleiðslukostnaðurinn hjá ein
stökum atvinnugreinum er að
vísu orðinn svo hár, að ekki má
neitt út af bera um að tækin geti
borið sig. Það er þess vegna mjög
þýðingarmikið að þjóðin geri
sér það ljóst að hún má ekki
spenna bogann hærra í kaup-
gjaldsmálunum í bili. Til þess
virðist heldur ekki vera nein
nauðsyn. Almenningur í landinu
nýtur nú góðrar atvinnu og af-
komu. Sparifjárinnlög hafa auk-
izt verulega í lánastofnunum á
árinu. Má vera að það reki að
einhverju leyti rætur sínar til
þess, að síðasta Alþingi breytti
skattalögum m.a. á þá lund, að
sparifé var gert skattfrjálst. í
öðru lagi er batnandi afkoma
almennings meginorsök aukinna
sparif j árinnlaga.
í þessu sambandi má einnig
benda á það, að verðlag hefur
haldizt í nokkuð föstum skorð
um s.I. tvö ár. Vísitalan hefur
staðið svo að segja í stað. Að
vísu hefur ríkissjóður aukið
framlög sín til niðurgreiðslna
á verðlagi verulega. En það
hefur verið gert samkvæmt
óskum og í samráði við verka-
lýðssamtökin.
Ástæðulítið er þess vegna
að óttast, að ný verðbólgualda
sé að rísa.
Þrátt fyrir þessar staðreyndir,
sem benda ótvírætt til þess, að
þjóðin eigi að geta haldið gengi
krónunnar óbreýttu, ber þó ekki
að dyljast þess, að ýmsar ógeð-
þekkar blikur eru á lofti í efna-
hagsmálum okkar. Er þar fyrst
að geta þess, að það er engan-
veginn glæsilegt, að sú atvinnu-
grein, sem lengstum hefur gefið
drýgstan arð í þjóðarbúið, tog-
araútgerðin, skuli nú rekin með
opinberum styrkjum. Slíkt ástand
getur ekki verið til frambúðar.
Engin þjóð getur rekið höfuð-
bjargræðisveg sinn til lengdar
með framlögum úr sameiginleg-
um sjóði sínum. Slík ráðabreytni
gengur beinlínis í berhögg við
heilbrigða skynsemi. Hljótum
við að leggja allt kapp á að koma
rekstri þessarar atvinnugreinar
á heilbrigðan grundvöll eins
fljótt og frekast er kostur á. Við
höfum ekki keypt hina nýju og
fullkomnu togara okkar til þess
að togaraútgerðin komist á ríkis-
framfæri í fyrsta skipti síðan slík
útgerð hófst í þessu landi.
í afurðasölumálum okkar
eru horfurnar í bili góðar.
Sala afurðanna hefur gengið
vel og mikil eftirspurn er eftir
þeim. Ef rétt er á haldið eig-
um við þess vegna að geta
framleitt meira á þessu ári en
nokkru sinni fyrr. Síldarhall-
ærið fyrir Norðurlandi hefur
að vísu gert sitt venjulega
strik i reikninginn. En engu
að síður hefur heildarfram-
leiðslan til þessa orðið mikil.
Umfram allt þarf svo öll þjóð-
in að gera sér ljóst, að um
aukningu framleiðslunnar og
heilbrigðan og öruggan rekst-
ur atvinnurækjanna liggur
leiðin til bættra lífskjara og
afkomuöryggis.
Engin tilviljun
TÍMINN heldur áfram s.l. sunnu-
dag að skamma Ingólf Jónsson
viðskiptamálaráðherra blóðugum
skömmum fyrir að hafa haft for-
göngu um að létta þeirri skatt-
lagningu af jeppainnflutningi,
sem Framsóknarmenn hafa tal-
ið sjálfsagða og eðlilega s. 1.
tvö ár.
Bændur gera sér það áreiðan-
lega ljóst að það er engin til-
viljun að auka-skattlagningu
jeppanna skuli hætt einmitt nú.
Þegar byrjað var að skattleggja
þennan innflutning í þágu út-
gerðarinnar fyrir tveimur árurn
átti Ingólfur Jónsson ekki sæti
í ríkisstjórn. Framsóknarmenn
töldu þá eðlilegt að leggja 40%
auka-skatt á jeppainnflutninginn.
Á þeim tíma var slíkur skattur
þó ekkí lagður á aðrar bifreiðar.
Það er fyrir frunikvæði Ingólfs
Jónssonar,. sem þessari skatt-
lagningu er nú hætt á jeppana.
Framsóknarmenn hafa því síð-
ur en svo af nokkru af státa í
þessu máli. Það hefur sannast
á þá, að þeir hafa sjálfir verið
harðánægðir með þær álögur á
jeppainnflutninginn, sem þeir
reyna nú að telja bændum trú
um að Sjálfstæðisflokkurinn einn
hafi viljað.
Hinar áköfu deilur þeirra á
Ingólf Jónsson sanna það svo
enn einu sinni að Framsóknar-
flokkurinn hatar þá menn inni-
legast, sem bezt hafa unnið í þágu
bændastéttarinnar.
Ingólfur Jónsson hefur haft
víðtæk afskipti af hagsmuna-
málum bænda og aflað sér fyr
ir þau trausts og vinsældir.
Bændur landsins vita að í
honum eiga þeir traustan og
heiðarlegan málsvara. Þeirri
staðreynd fá hræðsluskrif
Tímans ekki breytt.
JÓHANNES Kjarval er einn af
þeim listamönnum, sem kæra
sig kollótta um umbrotin í ná-
grenninu en láta berast af einu
sviði yfir á annað eins og verur
í draumi, staðnæmast sjaldan til
að skoða þröngan bás eða djúpa
gjótu.
Ég held, að sú skoðun sé
byggð á röngum forsendum, að
: list hans beri hæst í landslags-
myndunum. Eða hefur nokkur
1 fundið kulda landsins anda af
„Skjaldbreið“ og „Ármanns-
felli? “ Eru hraunin og vötnin
þakin neti ílögðu rauðum, brún-
um, grænum, bláum, jafnvel
KJARVAL
svörtum eðalsteinum? Scheving
kreistir safa úr moldinni en Jó-
hannes Kjarval er alltaf að
skreyta jörðina í kringum sig
með táknum, sem hann hrisstir
fram úr erminni viðstöðulaust.
Sú iðja hindrar ekki að hann
geti málað töfrandi landslags-
myndir og teiknað sviphrein and-
lit. En hún bendir óneitanlega
til þess, að draumurinn sé raun-
heimur hans, sá eini, sem hægt
er að reiða sig á.
VeU andi óbripar:
Mótmæli frá húsmóður.
HÚSMÓÐIR ein hefur skrifað
mér og beðið mig að koma á
framfæri mótmælum sínum gegn
því, að sá háttur verði upp tek-
inn að loka verzlunum á hádegi
á laugardögum, — allt árið, — en
verzlunarfólk hefur gert kröfu
þar að lútandi og hótar verk-
falli fáist henni ekki framfylgt.
01
Nógu afleitt yfir
sumarið.
KKUR húsmæðrum þykir
nógu afleitt að þurfa að
sætta okkur við stutta laugar-
daginn yfir sumarmánuðina",
segir bréfritari minn, „þó að hon-
um verði ekki skellt á allt árið.
Bæði er, að við getum ákaflega
vel skilið, að afgreiðslufólk í búð
um vilji njóta sem bezt sumarsins
til útiveru og ferðalaga — og svo
hitt að það er auðveldara fyrir
okkur að skjótast út og verzla
fyrir helgina á föstudagskvöld-
um eða snemma á laugardags-
morgnana, yfir sumarið þegar
veður er að jafnaði gott — og
hægt er að skreppa þetta á morg-
unkjólnum svo að segja.
Það er ekki hægt!
ANNARS er því ekki að neita,
að þessi lokunartími á há-
degi, á sumrin einnig, er mesta
ólán, og bakar húsmæðrum mik-
ið aukaerfiði — og er þó ekki ó
bætandi hjá mörgum. Það er til
dæmis allt annað en þægilegt að
þurfa að kaupa mat til sunnu-
dagsins á föstudegi yfir sumar-
tímann, þegar heitt er í veðri og
vandræði eru með að halda mat-
vælum óskemmdum — það er
ekki til ísskápur á hverju heim-
ili. Og það er enginn barnaleikur
fyrir húsmóður með húsið fullt
af börnum, að komast út fyrir
hádegi á laugardaginn og standa
klukkutíma í biðröð til að fá
kjötpjöru og annað, sem þarf til
sunnudagsins. Það er blátt áfram
ekki hægt — og ekki fremur þeg-
ar frost og illviðri vetrarins koma
nú til viðbótar.
Húsmæður gera
verkfall?
EG mótmæli því harðlega þess-
ari ráðagerð um lokun kl. 12
allt árið — eða hvernig færi ef
allar húsmæður tækju höndum
saman og gerðu verkfall í mót-
mælaskyni? Vilji okkar er, að ég
hygg, óskiptur í þessu máli og
hví skyldum við ekki mega beita
hörðu til að verja hagsmuni okk-
ar rétt eins og hver önnur stétt
í þjóðfélaginu? — Ég þakka fyrir
birtinguna. — Húsmóðir“.
Vegarspottinn við
Miklatorgið.
KÓPAVOGSBÚI skrifar:
„Ég hef oft hugsað um, hve
lengi þetta á svo til að ganga með
vegarspottann milli Miklatorgs
og Þóroddstaða — á Hafnarfjarð-
arveginum. Beggja vegna við
hann er vegurinn 'malbikaður og
hefur verið svo um alllangt skeið
— en þessi millispotti er stöðugt
í sama endemis ástandi: ómal-
bikaður, holóttur og hæðóttur
svo að' ódæmum sætir. Þegar
rigningar koma — og þarf ekki
stórrigningar til eins og þær, sem
gengið hafa að undanförnu —
verður vegurinn eitt forarkvik-
syndi og holurnar magnast og
margfaldast, svo að illfært er um
hann. Víst eru þeir margir veg-
arspottarnir í blessaðri höfuð-
borginni, sem bíða endurbóta —
en er nú hægt að láta þennan
við Miklatorgið sitja öllu lengur
á hakanum? — Kópavogsbúi".
'ordómar er sama
g rangur dómur.
Ég hefi undrast, hvernig Kjar-
val sneiðir hjá beinum línum og
ströngum formum og oft saknað
í myndinni einhvers hlutar, er
bindur saman þættina og stingur
broddinum í auga áhorfandans.
En líklega er þetta heimskulegt.
Getur nokkur ætlast til, að fugl-
inn leggi frá sér vængina einn
góðan veðurdag og hætti að
fljúga? Á Jóhannes Kjarval að
afneita mjúku bogalínunum af
því að sumum okkar hinna finnst
hann stundum vera ragur við
formið? Margt annað kemur í
staðinn: Djúp tilfinning fyrir lit,
ótæmandi vinnugleði og hæfi-
leiki til þess að skapa andrúms-
loft mettað spennu augnabliks-
ins.
Þetta síðasta atriði dregur
hann drjúgan spöl að markinu.
Það skammtar honum verkefni
og veitir honum aðhald. En hvað
er listamaðurinn án þess: ekkert
nema fis í geymnum. Málari, er
lítur á mótífið sem panorama,
verður þannig að sætta sig við
lögmál olíumyndar: að hún er og
verður aldrei annað en lítill
heimur, gæddur þrótti og hlýju.
Um Kjarval má segja ýkja-
laust, að hann er tærastur og
sjálfum sér samkvæmastur í
draum-myndunum. Ég gleymi
ekki litla víkingabátnum, sem
einu sinni var til sýnis í List-
vinasalnum, prófílunum tveim,
ellegar norðurljósamyndinni á
sýningunni nú. Öll þessi verk eru
byggð úr pensildráttum, sem virð
ast grófir á yfirborðinu en eru í
rauninni þýðir og viðkvæmir. —
Stundum standa þeir einangraðir
í myndinni, stundum ríður lista-
maðurinn úr þeim net hvítra og
grárra tóna, er taka á sig mynd
þekktra eða framandi hluta. Slík
men úr safni Kjarvals snerta mig
dýpst, af því að málarinn hefur
gert draum sinn að veruleika
með sköpun þéirra. Raunar fæ
ég ekki séð, að yfir þeim hvíli
blær, sem er sárlega íslenzkur.
En skapið og þyturinn leynir sér
ekki.
Hjörleifur Sigurðsson.
Innheimfa afnofa-
gjalds útvarpsins
í frumv. frá ríkisstjórninni sem
útbýtt var á Alþingi í gær, er
óskað eftir breytingu.m á útvarps
lögum, þar sem innheimtumönri-
um ríkissjóðs almennt sé heimil-
uð innheimta afnotagjald fyrir
útvarp. — 1 greinargerð er sagt
að í núgildandi lögum sé heimilt
að fela innheimtuna póststofum
og póstafgreiðslum. Fjárveit-
inganefnd hefur bent á að hægt
sé að spara fé með því, að hafa
á þessu það fyrirkomulag, að fela
„innheimtumönnum ríkissjóðs"
að annast innheimtuna. Af hálfu
útvarpsins hefur að vísu verið
hreyft ýmsum athugasemdum
gegn þeirra breytingu, en þó
þykir sjálfsagt að afla slíkrar
heimildar. <