Morgunblaðið - 21.10.1954, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 21. okt. 1954
//
MORGVN BLAÐIÐ
ISikliir samgengubætur, byggingar
og jarðrækt í V-Húnavatnssýslu
rrélíjr úr V-Húnavafnssýslu og frá Hvammsfanga
«*
VORIÐ var óvenju gott oog grasspretta skjót og góð. En er leið
á sumarið, kólnaði mjög í veðri og tíðarfar spilltist. Varð
sumarið kalt og heldur óhagstætt. Einkum á Vatnsnesi og í Hrúta-
íirði, en þar voru brælur og þokufýlur tíðar, með langvarandi
óþurrkum og erfiðleikum, einkum framan af túnaslætti.
arfundurinn
<íÓÐUR HEYFENGUR ^
Þrátt fyrir þetta varð heyfeng-
ur að lokum sæmilegur að vöxt-
um, en nýting víða bág, hey hrak-
in og illa hirt. Heybirgðir eru
góðar yfirleitt og víða ágætar,
m. a. vegna mikilla fyrninga frá
árinu áður.
MIKIL JARÐRÆKT
Mikið var í sumar unnið að
ræktunarstörfum í héraðinu. —
Standa þær ennþá yfir og verður
lialdið áfram fram eftir hausti,
meðan tíð leyfir, bæði byltingu
lands og skurðgreftri með jarð-
ýtu og skurðgröfum, á vegum
ræktunarsambands sýslunnar,
eins og undanfarin sumur.
SAMGÖNGUBÆTUR
Allmikið hefur verið unnið að
samgöngubótum. Lagningu nýrra
vega, viðhaldi og endurbótum á
eldri vegum. Vegna verkfræð-
ingaverkfallsins varð að fresta
byggingu brúar á Víðidalsá hjá
bænum Hvarfi í Víðidal, en mik-
ið af byggingarefni er búið að
flytja að fyrirhuguðu brúarstæði.
í sumar var einnig lokið við að
leggja símalínu heim á alla bæi
í sýslunni. Nokkur íbúðarhús
liafa verið reist í héraðinu og
einnig gripahús.
KIRKJUBYGGING HAFIN
Óvenjumikið var um bygginga-
framkvæmdir á Hvammstanga í
sumar. Eru þar nú 4 íbúðarhús
í smíðum, einnig smíðaverkstæði
og stór bifreiðageymsla sem kaup
félagið reisir. Loks er byrjað á
kirkjubyggingu.
Ekki hefur fiskazt neitt telj-
andi frá Hvammstanga, nema að'
2 menn stunduðu lítilsháttar
rauðsprettuveiðar þar í sumar.
TÆPUM 20 ÞÚS. SLÁTRAÐ
Sauðfjárslátrun er lokið á
Hvammstanga. Alls var slátrað
við Kaupfélag Vestur-Húnvetn-
inga um það bil 19.800 kindum.
Þar af 3000 fjár í sumarslátrun
í ágúst og fram í september. Hjá
Sigurði Pálmasyni kaupmanni
var slátrað í allt um 1900 kindum,
þar af 700 í sumarslátrun.
Héraðsskólinn að
Núpi settnr
S.L. sunnudag var héraðsskólinn
að Núpi við Dýrafjörð settur. —
Nemendur í vetur verða 73 tals-
ins. Við skólasetninguna messaði
skólastjórinn, sr. Eiríkur J. Eiríks
son, og setti hann skólann. •
Nýr kennari bætist við kenn-
aralið skólans þetta starfsár. Er
það Gunnlaugur Sveinsson frá
Flateyri.
Skólinn starfar í þremur deild-
um í vetur.
Ennþá karíöflur
í görðurn
á Héraði eystra
SEYÐISFIRÐI, 20. okt. — Ennþá
eiga bændur á Héraði, allmikinn
hluta kartaflna sinna í görðunum.
Eru margir þeirra orðnir von-
lausir um að þær náist úr jörð í
vetur, og þó svo færi að jörð
þiðnaði, má telja víst að mestur
hluti þeirra sé þegar orðinn ó-
nýtur vegna frosta.
Rjúpnaveiðin er þegar hafin
hér eystra og er óvenju mikið af
rjúpum hér. Menn frá Seyðisfirði
sem stunda nú rjúpnaskytterí í
fjöllunum umhverfis fjörðinn,
hafa komið með 50—60 rjúpur
eftir daginn. Þeir segja rjúpuna
þó talsvert stygga og erfitt að
komast í skotfæri við hana.
— Benedikt.
F-amrt af b.s. 1
FJÁRMÁL SKÓLANNA
Bjarni Benediktsson rmddi s:ð-
an um ýmis önnur atriði fræðslu-
málanna, og minntist á fiá-mál
skólanna. Kvað hann ríkið nú
skulda bæjar- og sveitafélögum
um 14 mill'ón króna vegna fram-
laga til skólabvgginga. — Þessu
þyrfti að brevta. og hefði hann
í undirbúningi löggjöf um fjár-
mál þeirra skóla, sem reknir eru
af ríki ng sveitafélögum. Gerði
hann ráð fvrir. að hann gæti lagt
frumvavn um hana fvrir Alþingi
áSll- or| um iv/rvndi sú
löggjöf, ef hún næði fram að
ganga, bæta hag svæitafélaganna
bví. nú er.
Þessu næst ræddi ráðherrann
nokkuð um héraðsskólana og
kvenn^skólana. sem sumir stæðu
nú auðir. Drap hann á. að húsa-
kynni sumra bessara skóla væru
miög gölluð. og hefði það haft í
för með sér ýmisleg yandræði.
i JTVERTTT n-'Sr fiJT1 I-TIX
FORNA MENNING?
Menntamálaráðherra minntist
nú aftur á það, hverja þýðingu
hin forna menning hefur haft
fvrir íslenzku þióðina. En í
hverju var hin forna menning
fólgin, snurði ráðherrann?
Hún var fvrst og fremst snúin
úr tveimur þáttum, þekkingunni
á fornum fræðum og kvistinni
trú. Þetta tvennt hefði verið okk-
ar haldreipi í erfiðleikum ald-
anna, og þetta tvennt ætti að vera
uppistaðan í fræðslu æskulýðsins
meðan við viljum halda mann-
dómi og íslenzkri þjóðmenningu
við á íslandi. Ef þetta tvennt er
fyrir hendi. höfnm vuð ge-t bað,
sem í okkar valdi stendur til þess
i að æskumaðuvinn verði góður Ts-
lendingur og góður og nýtur mað-
ur. «*■'
| Ráðherrann kvaðst ekki geta
rætt um einstaka skóla að þessu
sinni. Minntist hann þó á, að Sjó-
mannaskólinn og Iðnskólinn
hefðu eignast glæsileg húsakynni.
Og fyrir dyrum stæði að byggja
yfir Kennaraskólann og Mennta-
Öl
í Sjátfsfæðishúsínu
á
LÉLEGIR DILKAR
Meðalvigt innlagðra dilka
reyndist mun lakari en undan-
farin ár. Telja sumir að það geti
sumpart stafað af sífelldum
smölunum og þar af leiðandi
ónæði á fénu síðari hluta sum-
ars. Tíðarfar hefur verið heldur
leiðinlegt undanfarið, kalt og
stormasamt. í gær var hvassviðri
með talsverðri snjókomu og í dag
er kalt og loft þungbúið. — Þr. G.
Þáffur Sigurðar
málara
HÁTTUR Sigurðar málara nefn-
ist bók, er Lárus Sigurbjörnsson
hefur skrifað og fjallar um hinn
merka mann Sigurð Guðmunds-
son málara og samtíð hans, hið
mcnningarsögulega hlutverk, er
hann vann í gömlu Reykjavík.
í raun og veru er þetta fremur
þáltur úr menningarsögu Reykja
víkur svo samtvinnað var hið
merkilega menningarstarf Sig-
urðar lífi borgaranna á bernsku-
árum höfuðstaðarins. Útgefandi
er Helgafell
ÖNNUR kvöldvaka Stúdentafé-
lags Reykjavíkur á þessu hausti
verður annað kvöld, 22. okt., í
Sjálfstæðishúsinu og hefst kl.
21.00. —
Þar verður ýmislegt til fróð-
leiks og skemmtunar: Frú María
Markan Östlund syngur nokkur
lög, Lárus Sigurbjörnsson, rit-
höfundur, segir frá upphafi Stúd-
entafélags Reykjavíkur, Benedikt
Árnason, leikari, les upp, og þá
verður visnasamkeppni er Bolli
Thoroddsen, verkfræðingur,
stjórnar. I dómnefnd keppninnar
verða auk hans, Sigurður Gríms-
son, lögfræðingur og þriðji mað-
ur, er kosinn verður úr hópi við-
staddra. í upphafi kvöldvökunnar
leikur GB-kvartettinn stúdenta-
lög. Auk þess verður að sjálf-
sögðu dans til kl. 1 eftir mið-
nætti.
Nú má vænta þess, að hlé verði
á kvöldvökum félagsins um skeið
og má gera ráð fyrir, að aðsókn
verði mikil að þessari kvöldvöku,
og er mönnum ráðlagt að vitja
aðgöngumiða strax í dag, enda
seldust allir aðgöngumiðar að
síðustu kvöldvöku fyrri söludag-
inn, svo að margir síðbúnir urðu
frá að hverfa.
Aðalfundur Stúdentafélagsins
verður haldinn n.k. mánudags-
kvöld.
„Fé!k á sljéi" nýjar
smásögur eftir
KOMIÐ er út nýtt smásagna-
safn eftir Jakob Thorarensen.
Nefnist það ,,Fólk á stjái“. í
þessari bók Jakobs eru 12 sög-
ur, og er þetta fimmtánda bók-
in, sem kemur út eftir þennan
rammíslenzka og gagnmerka
höfund.
Þetta er eiginlega afmælisút-
gáfa, því að á þessu ári á Jakob
Thorarensen fjörutíu ára rit-
höfundarafmæli. Fyrsta bók
hans, Snæljós, kom út 1914.
Þessi síðasta bók Jakobs ber
það greinilega með sér, að hann
er enn í stöðugri sókn. Þær eru
fullar af lífi og fjöri.
Helgafell gefur bókina út. ,
Jakob Thorarensen.
skólann. Hann kvað Háskólanni
standa með miklum blóma, og j
þar væri unnið þjóðlegt starf í
þágu uppeldis og vísinda.
í áframhaldi af skólamálunum
minntist ráðherrann á Ríkisút-
varpið, sem væri eitt mikilsverð-
asta menningartæki þjóðarinnar.
Kvað hann forráðamenn útvarps- j
ins hafa mikinn áhuga á að koma
hér upp sjónvarpi.
RÍKIÐ Á AÐ STYRKJA
LISTINA
| Ráðherrann vék því næst að
öðrum þætti umræðuefnis síns,
listunum. Kvað hann það skoðun
lýðræðissinnaðra manna, að rík-
ið ætti að styrkja þær, en ekki
stjórna. Flestum íslendingum
væri það viðhorf framandi, að
ríkið ætti að segja listamönnun-
' um fyrir verkum. Við erum frá-
| bitnir öllu einræði í meðferð ‘
listamálefna okkar sem öðrum
efnum, sagði menntamálaráðherr-
ann. Allur almenningur á ís-
landi vill fá að dæma um þessi
málefni sjálfur, og ekki lúta for-
sögu annarra um, hvað honum
eigi að líka eða líka ekki.
Hann kvað stefnu Sjálfstæðis-
manna í þessum efnum hljóta
að vera há, að styrkja þá, sem
einhvers væru megnugir til að
fara sínar eigin götur, hvort
sem það væri í bókmenntum,
tónlist eða myndlist.
IIRÆSNISSÖNGUR UM
SKODANAKÚGUN
Bjarni Benediktsson minntist
síðan lítillega á þann hræsnis-
söng, sem haldið hefur verið uppi
í einstökum blöðum í haust, að
skoðanakúgun væri haldið uppi
hér á landi í embættisveitingum
af hálfu Sjálfstæðismanna. Af
eitthvað 270'—300 kennara- og
skólastjórastöðum, sem hann
hefði ráðstafað á þessu hausti,
hefði hann veitt 2—3 með öðrum
hætti en einhverjum spe,kingum
líkaði. Auðvitað væri það fjarri
sanni, að hér væri um nokkuð,
sem héti skoðanakúgun, að ræða.
Nauðsynlegt væri, að sá, sem for-
ysta er falin, þyrði að taka á sig
ábyrgð, og gera það, sem hann
teldi rétt, þótt hann vissi að öll-
um líkaði það ekki, og hann
mætti vænta árása fyrir það.
\LLIR UNGLINGAR VERÐI
NÝTIR MENN
í lok ræðu sinnar komst
menntamálaráðherra að orði á
þá leið, að við yrðum að sjá
um að skólarnir gerðu sitt
til að sem allra flestir ungling-
ar verði nýtir menn, með því
að kenna þeim frá barnæsku
það, sem tslenzku þjóðinni
hefir reynst bezt, okkar fornu
tungu og bókmenntir ásamt
kristinni trú. Við verðum að
sannfæra alla æskumenn um,
að engum nýtum manni er of-
aukið í íslenzku þjóðfélagi,
sagði Bjarni Benediktsson.
MEÐ AKADEMÍU ÍSLANDS
Miklar umræður urðu að lok-
inni ræðu menntamálaráðherra.
Fyrstur tók til máls Guðmundur
Einarsson, myndhöggvari. Ræddi
hann m.a. um stofnun og störf
Menntamálaráðs, Listasafn rík-
isins og Bandalag íslenzkra lista-
manna. Hann mælti eindregið
með því, að framkvæmd yrði hug
mynd Björns Ólafssonar um stofn
un Akademíu íslands, sem skipuð
væri 12 mönnum, er hefðu yfir-
stjórn listamála og sætu meðan
ævin entist. Kvaðst hann vona,
að S j álfstæðisf lokkurinn bæri
það mál fram til sigurs.
RANNSÓKNARRÁÐ VERÐI
LAGT NIÐUR
Næstur tók til máls Sigurður
Pétursson, gerlafræðingur, form.
Náttúrufræðifélagsins. — Kvað
hann það skoðun sína, að mennta
skólarnir ættu að vera tveir í
Re-ykjavík, annas á gamla staðn-
um við Lækjargötu, en hinn á
nýjum stað. Ræddi hann því næst
aðallega um náttúrurannsóknir,
lagasetningar um þau efni og
Rannsóknarráð ríkisins. — Benti
hann á tvíveðrunginn í störfum
Rannsóknarráðs, þar sem bland-
að væri saman grundvallarrann-
sóknum á náttúru landsins og
hagnýtum rannsóknum í þágu
atvinnuveganna. Vildi hann
leggja Rannsóknarráðið niður.
VERNDUN ÞJÓÐTUNGUNNAR
Guðmundur G. Hagalín, rithöf-
undur, talaði næstur. Kvaðst
hann fagna þesum umræðum í
Verði, það væri ekki oft. sem
menningarmál væru rædd í póli-
tiskum félögum.
Ræddi hann síðan aðallega um
þjóðtunguna, sem okkur bæri að
standa trúan vörð um. ísland
stæði nú úti á bersvæði í staðinn
fyrir að vera í afkima um marg-
ar aldir. Yrði íslenzka þjóðin að
standa af sér hvers konar hret-
viðri, sem um hana blésu. 1
Nú var liðið á kvöldið. Þessir,
tóku ennfremur til máls: Lúðvík
Guðmundsson skólastjóri og
Sveinn Þórðarson skólastjóri
menntaskólans á Laugarvatni,
Að lokum mælti fundarstjóri og
formaður, Birgir Kjaran, nokk-
ur orð, og sagði hann m. a., að
þessi fundur sýndi, að Sjálfstæð-
ismenn væru svo þroskaðir, að
þeir gætu rætt í bróðerni um
málin, þótt þeir kynnu að hafa
mismunandi skoðanir. En alltaí
sameinuðust flokksmenn undiri
fána andlegs frelsis.
Þannig lítur auglýsingamerki
Flugféiags íslands út, sem nýlega
var sæmt fyrstu verðlaunum hins
kunna danska timarits „Dansfc
Reklame“. Aðeins vantar á hér,
að hægt sé að sýna hina góðu
litasamseíningu á merkinu. Sjá
grein á blaðsíðu 28.
I rl II l£j iefft að b;
n i
ljúki íyrir jól
JÓN Pálmason, þingmaður Aust-
ur-Húnvetninga, gat þess í ræðu
á þingi í gær, að raddir heyrðust
um það, að þessu þingi yrði lokiS
fyrir jól. Hann gat þess þó, að
hann væri ekki trúaður á að þettá
mætti takast. Mörg erfið úrlausn-
arefni lægju fyrir þinginu.
Utanrríkisráðherra
farinn á ráðherra-
fund í Parfs
DR. KRISTINN Guðmundssorf
utanríkisráðherra, hélt í kvöld
af stað flugleiðis til Parísar till
þess að sitja ráðherrafund Norð-
ur-Atlantshafsbandalagsins, serrj
hefst þar 22. október n. k.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
hlutum. (Frá'sví'í.). ***