Morgunblaðið - 21.10.1954, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAtflÐ
Fimmtudagur 21. okt. 1954
oruunWaMD
CTtg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Fraxnkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanland*
í lausasölu 1 krónu eintakið
Sparnaður og ráðdeild
er leiðin til farsœldar
ÚR DAGLEGA LÍFINU
S
IHAUST hefst almenn spari-
fjársöfnun bama í öllum
kaupstöðum landsins. Er það
Landsbanki íslands með aðstoð
menntamálaráðherra og fræðslu-
málastjóra, sem beita sér fyrir
henni. En forystu um undirbún-
ing hefur hinn ágæti skólamaður,
Snorri Sigfússon, fyrrverandi
skólastjóri, haft.
Landsbankinn gefur . öllum
skólabörnum á aldrinum 7—12
ára 10 króna ávísun til stofnun-
ar sparisjóðsbókar, en foreldrar
eða forráðamenn barnanna velja
síðan innlánsstofnun, þar sem
bókin á að geymast. Með því að
kaupa sérstök sparimerki, sem
gefin hafa verið út og hvert barn
límir inn í þar til gerða spari-
merkjabók, getur svo barnið lagt
sparipeninga sína inn í banka-
bókina.
Tilgangurinn með slíkri
sparifjársöfnun skólabarna er
að stuðla að ráðdeild og spar-
semi meðal æsku landsins. Um
árangur hennar veltur mikið
á samvinnu heimilanna, skól-
anna og þeirra, sem hrundið
hafa þessari hugmynd í fram-
kvæmd.
íslenzka þjóðin hefur á síðustu
áratugum verið í mikilli fram-
sókn. Hefur hefur byggt upp at-
vinnuvegi sína og bætt lífskjör
sín á marga lund. Um það getur
engum blandast hugur, að grund-
völlurinn að þessum miklu fram-
förum og breytingum til batn-
aðar í lífi og starfi þjóðarinnar
var lagður af einstaklingum, sem
mikið lögðu á sig, strituðu til
lands og sjávar og byggðu fram-
kvæmdir sínar á ráðdeild og hag-
sýni.
Enda þótt þjóðin verði að sjálf-
sögðu ennþá að vinna, og vinna
mikið, hefur eðli vinnunnar
breyzt verulega. Hún er ekki
það strit og sá þrældómur, sem
hún áður ýar. Tæknin hefur létt
þjóðunum störf þeirra, einnig ís-
lenzku þjóðinni. Hún hefur eign-
azt ný og fullkomin tæki til þess
að draga með björg í bú sitt.
En til þess að arðurinn af
vinnu fólksins hagnýtist, ein-
staklingunum og þjóðinni í
heild til farsældar, þarf að
fara vel með hann. Hver ein-
staklingur verður að gera sér
það ljóst, að afkoma hans
sjálfs og þjóðfélags hans velt-
ur á því, að hann kunni að
fara með fjármuni. Ráðdeild-
arlaus stóun þeirra leiðir til
ófarnaðar og fátæktar. Sparn-
aður og hagsýni ber velmeg-
un og bjarta framtíð í skauti
sínu.
En það er ekki aðeins að hver
einstaklingur treysti framtíð
sína með sparnaði og hirðusemi
í fjármálum. Hann leggur jafn-
framt grundvöll að auknum
framkvæmdamöguleeikum í þjóð
félagi sínu almennt. Lánsfjár-
magn banka og lánastofnana
eykst. Þær verða færari um að
styðja ýmsar þjóðnytjafram-
kvæmdir og geta þannig stuðlað
að bættri aðstöðu alls almenn-
ings í lífsbaráttunni.
Það veltur mikið á því, að ís-
lenzk æska geri sér það ljóst,
að framtíð hennar veltur að
mestu á því, hver afstaða henn-
ar verður í þessum efnum. Ef
hún lætur sóunar og eyðslu-
hneygð ráða gerðum sínum mun
hún mæta mörgum erfiðleikum,
sem hún hefði getað forðast. Ef
ráðdeild og sparsemi, hirðusemi
og nýtni móta líf hennar og starf,
á hún vísa farsæld, velmegun og
menningarlíf. Og þá á þjóðin í
heild einnig bjarta framtíð í
vændum. Því miður brestur tölu-
vert á það, að íslenzk æska fari
eins skynsamlega með fjármuni
um þessar mundir og æskilegt
væri.
Veltiár síðustu heimsstyrjaldar
voru ekki til þess fallin að örfa
til sparsemi og hagsýni. Þvert
á móti gáfu þau sóunarhneigð
og óreglusemi byr imdir báða
vængi.
Sparifjársöfnun skólabarna
er viðleitni, sem miðar í rétta
átt. Skólunum, heimilunum
og þjóðinni í heild ber að
styðja hana. Þá mun hún líka
bera ávöxt og hafa margt gott
í för með sér fyrir land og
lýð.
Er hann
li! skipfannal
ALÞÝÐUBLAÐIÐ skýrir frá
því í gær, að s. 1. sUnnudag
hafi verið stofnað „Málfundafé-
lag jafnaðarmanna“ í Reykjavík.
f stjórn þess hafi verið kosnir
nokkrir nafngreindir menn. For-
maður félagsins var kjörinn Al-
freð Gíslason, sem líkti bæjar-
félagi sínu við ómokað fjós í út-
varpsumræðum við síðustu bæj-
arstjórnarkosningar.
Auðsætt er að þetta „málfunda
félag jafnaðarmanna“ er ekkert
annað en klofningsfélag hins ný-
fallna formanns Alþýðuflokksins.
Mun það nú ætlun hans og dr.
Gylfa prófessors Þ. Gíslasonar að
taka þar til við að æfa sig í ræðu-
list af miklu kappi. Verða „mál-
fundir“ haldnir oft og tíðum í
félaginu og kapparnir þjálfaðir
í orðsins list. Mun verða lögð
sérstök áherzla á að kenna Hanni
bal að stilla skap sitt og reynt
að venja Alfreð af að nota mjög
óviðeigandi orð um borg sína og
það fólk, sem hann vill fá til að
kjósa sig.
En sú spurning hlýtur að rísa
þegar við fæðingu þessa nýja
félags Alþýðuflokksmanna í
Reykjavík, hvort flokkurinn
þeirra sé virkilega til skiptanna?
Alþjóð veit, að það var á Haraldi
Guðmundssyni, sem náði kosn-
ingu hér í Rvík, sem 5 uppbótar-
þingmenn Alþýðuflokksins flutu
inn á Alþing í síðustu kosning-
um. Ef ffokkurinn klofnaði í
höfuðborginni, eins og stefnt er
að með „málfundafélagi" hins
nýfallna formanns, er ekkert lík-
legra en að það hefði þá afleið-
ingu, að Alþýðuflokkurinn fengi
engan þingmann kjörinn við
næstu kosningar. En vera má að
Hannibal ætli sér að hefna sín
þannig á flokki sínum.
Þeir, sem bezt þekkja til þess-
ara mála gera sér áreiðanlega
ljóst, hvert „samfylkingarmenn"
í málfundafélaginu stefna. Og
engum dylzt, að „þjóðin á Þórs-
götu 1“ byggir miklar vonir á
þeim og félagi þeirra.
Þess má svo að lokum geta,
að stofnfundur hins nýstofn-
aða félags var haldinn í sam-
komusal Framsóknarflokksins
í Edduhúsinu. Var andrúms-
loftið þar þrungið af „frjáls-
lyndi“ og ríkri andúð á hvers-
konar „braski“!!
★ FYRIR rúmlega fjörutíu
árum var nafn risaskipsins
TITANIC á allra vörum. Og
enn í dag minnast menn sjó-
slyssins, sem átti sér stað 14.
apríl 1912, er 711 björguðust
af 2500 farþegum og 700
manna áhöfn. — Það er margt,
sem bendir til þess, að nafnið
TITANIC verði aftur á allra
vörum áður en langt um líður.
★—•—★
★ BREZKA flotamálaráðuneyt-
ið vinnur nefnilega að ráðagerð-
um um að reyna að bjarga aftur
einhverjum af verðmætum þeim,
sem þar fórust, en skipið liggur á
4,500 metra dýpi! Af þeim verð-
mætum má nefna 50 þúsund
kassa af te, hollenzka demanta
að verðmæti fleiri hundruð þús-
und enskra punda, auk 50,000
kassa af kaffi — allt verðmætið
skiftir mörg hundruð milljónum
króna! /
Fyrir nokkrum árum hefði
J4ef.r fUá af
dJítamc j'andizt?
björgun af þessu dýpi verið talin
fásinna ein. Það tók brezka kaf-
ara sjö ár að bjarga 5 milljónum
gullpunda úr flakinu af „Lauren-
tic“, sem þýzkur kafbátur sökkti
árið 1917 úti fyrir írlandsströnd-
um. Flakið var á 40 metra dýpi.
Það tók fimm ár að bjarga
gull- og silfurverðmætum úr
brezka gufuskipinu „Egypt“, en
það heppnaðist ítölskum köfur-
um með mestu erfiðismunum.
Flakið lá á 140 metra dýpi, 68
kílómetra út af Brest.
★-•-★
★ SKÖMMU fyrir seinni heims-
styrjöldina hafði köfunartækni
farið það mikið fram, að það tók
ekki nema fjóra mánuði að
VetaL andi óhrijar:
„Studiosus“ skrifar.
HÉR á dögunum lagði ég leið
mína niður í Ríkisútvarp
með auglýsingu í vasanum, sem
mig langaði til að fá birta — hún
var á latínu. Okkur, sem hlust-
um nauðugir viljugir eða af
gömlum vana á auglýsingaroms-
ur okkar kæra Ríkisútvarps —
dag hvern, kemur það víst fæst-
um til hugar, að það slái hend-
inni á móti þesskonar efni, sem
því berzt frá öllum þeim gráð-
ugu auglýsendum, sem að því
sækja allan ársins hring, því að
óhætt mun að fullyrða, að aug-
lýsingarnar, með því verði, sem
þær gerast, eru feitasti tekjulið-
urinn, sem Ríkisútvarpið hefur
sér til fjárhagslegs framdráttar.
Fleiri kynnu að koma
á eftir!
EN svona fór nú þetta. — Mér
var neitað um auglýsinguna
— þeir vildu hreint ekki birta
hana og ég labbaði mína leið til
baka með latínuna mína í vas-
anum. Mér kom þetta annars
heldur spánskt fyrir sjónir, ekki
sízt það, hverju var borið við um
(neitunina: auglýsingin var á
(latínu, það gat verið hæpið að
, gefa öðrum fordæmi í þessu efni
— hver veit nema fleiri kæmu á
eftir? O, sei, sei, sérhver var nú
I hættan á því, eða var auglýsinga-
stofa Ríkisútvarpsins smeyk um,
, að rigna mundi yfir hana aug-
K
Tillögur Neytenda-
samtakanna.
ÆRI Velvakandi!
ANIMUM ATTENDITE
Iam nunc novi pisces, prima boni-
tate proteruntur!!
lýsingum á latínu um harðfisk
eða nýtt slátur, sokkabönd eða
höfuðklúta? Eða var þetta bara
af umhyggjusemi fyrir, að aug-
lýsingin næði rétta boðleið til
allra, sem áttu að heyra hana,
en slíkt hélt ég nú reyndar að
væri á ábyrgð auglýsandans
sjálfs. — Með vinsemd og virð-
ingu. — „Studiosus“.
Ég vil eindregið lýsa ánægju
minni yfir tillögu Neytendasam-
takanna um afgreiðslutíma sölu-
búða, sem eru í því fólgnar, að
neytendum sé gefinn kostur á að
verzla lengur en nú er gert, án
þess að vinnutími afgreiðslufólks
sé á nokkurn hátt lengdur, þvert
á móti styttist hann allverulega,
ef farið væri að tillögunum. —
Kjarni málsins sýnist mér vera
sá, að allar verzlanir þurfi ekki
endilega að loka samtímis. Ef ein
eða tvær verzlanir væru opnar
nokkru lengur en hinar í hverju
hverfi, þá getur þó engin kvartað
yfir því, að hann geti ekki kom-
izt í búð, þótt hann verði ef til
vill að ganga lengra eftir hinn
almenna lokunartíma en annars.
í allra þágu.
ÞAÐ má ekki gleymast, að marg
ir eiga mjög erfitt með að
verzla fyrir núverandi lokunar-
tíma, vegna vinnu sinnar eða
heimilisástæðna. En með þessu
móti væri þeim stórum auðveld-
að að draga í búið. Vinnutími
verzlunarmanna styttiSt, þjón-
ustan við neytendurna batnar og
viðskiptaveltan eykst fyrir kaup-
menn. Hverjir geta verið á móti
þessu? Aðeins þeir, sem ekki
skilja þessar tillögur. — Hús-
móðir við Snorrabraut".
Meira frjálsræði.
EG er á sama máli og húsmóð-
irin. Tillögur Neytendasam-
takanna miða mjög í rétta átt og
eru öllum aðilum í vil. Mjög víða
í erlendum borgum er hægt að
komast í matvöruverzlanir svo
að segja allan sólarhringinn,
margar nýlenduvöruverzlanir
opnar allt fram til miðnættis. —
Vitanlega er ekki nándar nærri
eins mikið verzlað á þessum tím-
um dagsins, sem fyrr um dag-
inn, enda oft ekki nema einn
maður við afgreiðslu, og þá oft-
ast verzlunareigandinn sjálfur
eða kona hans. Lokunartíminn er,
að því er virðist algerlega frjáls.
Hví ekki að færa þetta líka í dá-
lítið frjálslegra horf hér hjá okk-
ur? —
Óttinn
fjötrar.
bjarga gull- og silfurfarmi, hálfri
þriðju milljón punda verðmæti
úr „Niagara“, sem lá á 130 metra
dýpi, 40 kílómetra út af strönd-
um Nýja Sjálands.
En árið 1945 kom algerlega
ný tækni til sögunnar. Brezk-
um verkfræðingum heppnað-
ist að iramlpiða „gerfi-kafara“
sem hægt var að senda í stað
manna niður á 200 metra dýpi.
En hvernig yrði hægt að fá
slíka gerfimenn til þess að at-
hafna sig niðri á hafsbotni?
Sjónvarpið kom með lausn-
ina. Sjónvarps-myndavél var
sökkt úr skipi í stálkaplið og
reyndist ágætlega.
Arið 1951 var neðansjávar-
sjónvarpið reynt í fyrsta sinni.
Með því móti var hægt að hafa
upp-á flakinu af brezka kafbátn-
um „Affray“, sem sökk í Erma-
sundi í mynni Thames. Sama ár
voru einnig framkvæmdar til-
raunir á 2000 mefra dýpi.
Úr leiðangursskipinu var einn-
ig hægt að rspmsaka dýra- og
gróðurlíf sjávarbotnsins. Til þess
voru notaðir geysisterkir neðan-
sjávar-ljóskastarar, þannig að
hægt var að ljósmynda í kolniða-
myrkri sjávarbotnsins á 50 metra
svæði frá ljóskastaranum.
Þessum nýju uppfinningum má
sömuleiðis þakka það, að hægt
var að hafa upp á flakinu af
Comet-þrýstiloftsvélinni, sem
liggur á 150 metra dýpi suður af
Elbu. Hér var framkvæmt ótrú-
legt „leynilögreglustarf“ brezka
flotans með ágætri samvinnu við
vísindamenn og aðra sérfræð-
inga.
Þessar tilraunir gáfu svo góða
raun, að brezki flotinn fór að
rannsaka möguleikana fyrir því,
að fjársjóðunum úr TITANIC
yrði bjargað.
Ennþá er að vísu langt í land,
að hægt sé að segja ákveðið til
um, hvort þetta heppnist. Aldrei
hafa verið framkvæmdar köf-
unar-tilraunir á svo miklu dýpi
— ekki einu sinni með gerfi-
köfurum. En vonirnir hafa sann-
arlega aukizt, síðan prófessoi
Piccard komst niður á 5000
metra dýpi, og fjarstýrði franski
kafbáturinn SFNR 3, sem komst
niður á 4000 metra dýpi.
^
★ í MESTU kyrþey hefur
brezki flotinn hafið byrjunar-
framkvæmdirnar. í sumar hef-
ur flotamálaráðuneytið haft
skipið HELP í sinni þjónustu,
og vakti það nýlega mikla at-
hygli á sér, er uppvíst varð um
störf þess 500 kílómetra út af
■ strönd Ameríku.
Flotamálaráðuneytið hafði
sent aðvaranir til skipa á þeim
slóðum að halda sig í_nokkurri
fjarðlægð frá skipinu. Þessum
aðvörunum hefur verið sinnt
í hvívetna. Þó hafa nokkur
skip tilkynnt, að þau hafi
heyrt drunur miklar frá
HELP líkt og kastað hafi ver-
ið neðansjávarsprengjum frá
skipinu. Ókunnugt er um frek-
ari störf.
Það hljómar næsta ótrúlega, að
tekizt hafi að hafa upp á Titanic-
flakinu. En því mega menn alls
ekki gleyma, að brezka flota-
málaráðuneytið er ekki þekkt að
því að eyða orku og peningum í
tilraunir, sem eru heilaspuni og
vitleysa.
Það var nýlega byggt
MOSKVA. — Nýlega birtist skop-
teikning í rússneska ádeilublað-
inu „Krókódíllinn". Myndin sýndi
mann í heimsókn hjá vini sínurrj
í mjög hrörlegu húsi. „Það lítur
einna helzt út fyrir, að aldrei
hafi verið gert við þetta hús,“
sagði gesturinn. „Alveg rétt,“
svaraði hinn. „Það var byggt ný-
lega...