Morgunblaðið - 08.02.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUTSBLAÐIÐ
ÞriSjudagur 8. febrúar 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskxiftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
<jl
ái
„Hann vnr óþreytnndi í triinni
á sigur hins gáða“
íslendingar segja ólit sitt
ó siðiausum rógburði Breta
Á BRETLANDSEYJUM býr sú
Íl þjóð, sem hefur öðrum þjóð-
um fremur kennt sig við lýðfrelsi,
mannvernd, þingræði og réttlæti
dómsvaldsins. Hún hefur flaggað
með móður parlamenntanna, og
haldið fram til sigurs kenningunni
um það að dómstólar skuli vera
óháðir til þess að finna réttláta
lausn í hverju máli.
Svo gerist sá atburður að lít-
il nágrannaþjóð ákvað að neyta
fullkomins og algers réttar síns
og hindra eyðingu fiskimið-
anna sem hún byggir allt sitt
líf á. En þessari sjálfsbjargar-
viðleitni íslendinga svarar sóma
þjóðin brezka með því að gera
tilraun til að svelta okkur til
hlýðni. Þá tala þeir ekki leng-
ur um réttlæti heldur sýna kald
an hnefa ofbeldis. Þá var reynt
að banna Islendingum allar
bjargir. I einu vetvangi var
stærsta fiskmarkaði okkar lok-
að.
Það skal sagt fullkomlega sem
er að við Islendingar teljum okkur
ekki eiga skilið slík bolabrögð og
kúgun af hendi brezku -ofbeldis-
þjóðarinnar. Við höfum á engan
hátt gert svo á hluta hennar að
þeir geti á nokkum hátt réttlætt
ofsóknirnar gegn Islandi.
I fyrsta lagi stendur það fast
að friðunarráðstafanir íslendinga
voru lífsnauðsyn fyrir okkur og
þær voru fyllilega réttmætar. Við
Islendingar gengum ekki lengra í
þeim, heldur en dómur Haag-dóm-
stólsins hafði sýnt okkur að væri
alþjóðalög í deilu Norðmanna og
Breta. Þeir hafa ekkert gert til
að véfengja þessa staðreynd fyr-
ir alþjóðadómstóli.
1 öðru lagi gilda friðunaraðgerð
irnar og veiðibann togara jafnt
fyrir okkar eigin togara sem
brezka togara, svo að ekki er um
að ræða neina mismunun.
1 þriðja lagi þá hafa Bretar svo
áratugum saman sótt auð fjár á
íslenzk fiskimið. Réttindi til þess
fengu þeir með samningi við Dani
en hafa ekkert látið okkur í té
í staðinn.
í fjórða lagi er fjandskapur
þeirra allur gegn fslendingum
fullkomlega óverðskuldaSur. —
Um langt árabil höfum viS haft
vinsamleg samskipti viS Breta.
Siglingar okkar á hættusvæði
urSu Bretum mikill styrkur á
styrjaldarárunum og viS höfum
skipað okkur meS þeim í bar-
áttu þeirra gegn ógn nazismans
til verndar lýSræSi og réttlæti
í heiminum. En svo kynnumst
við því síðar hvernig það rétt-
læti var sem Bretar börðust fyr
ir. Það virðist hafa verið rétt-
læti fyrir hinn sterka, þar sem
sjálf sú þjóð, sem þóttist vera
öndvegis þjóð frelsishugsjón-
anna er barizt var fyrir, beitir
okkur Iiinni svívirðilegustu
kúgun.
Að vísu er það nú komið í ljós
að svelti Breta hefur ekki haft
tilætluð áhrif. Það hefur sem sé
komið í ljós að við getum komist
af alveg án brezks markaðar. Að
vísu voru viðskiptin við Breta okk
ur hagstæð og okkur líkaði við vör
ur sem þeir buðu okkur. En fyrst
viðmót þeirra er slíkt, þá getum
við alveg komizt af án þeirra og
þurfum og ættum engin viðskipti
frekar að hafa við þessa ofbeldis-
menn.
En hitt tekur þó yfir allan laga-
bálk, þegar nú er hafin í Bret-
landi, rógsherferð gegn Islending
um. Hreinum lygum og blekkingum
er beitt til að saka íslendinga um
dauða 40 brezkra sjómanna. Málið
er komið á alvarlegt stig þegar
stórblað með milljónum lesenda,
flytja þá fregn sem staðreýnd að
Islendingar hafi fast að því myrt
brezka sjómenn. Við vitum það, að
þekkingarskortur brezkrar alþýðu
á Islandi er dæmalaus og því er
auðvelt fyrir stórblöðin að koma
þeirri hugsun inn hiá lesendum
sínum að á íslandi búi villimenn
eða eskimóar eða morðingjar. Fyr
ir það verður málið þeim mun ai-
varlegra að það er auðvelt með
slíkum lygum að vekia hatur
Breta á okkur. En hiá því gæti
varla farið ef það tækist að gagn-
kvæmt hatur Islendinga myndi
rísa þar á móti.
Við erum fáir. fálækir, smá-
ir. Fn smæð okkar hefur seint
getað orkað því að við þornm
ekki nð láta álit okkar í liós
hreint «" umbnSalaust. ViS eet-
um pS vísu ekki breytt bví pS
pf t>rrtrke stót-bióSin vill beita
ofkotdi viS okkur. bá getnr hún
v:Shf>ld!S sínu löndiinarbanni.
O" ef hún ætlar aS koma af
staS hatursherferð gegn okkur
í brezkum blöSum- þá getum
viS litlu haggaS meS þaS. j
En hvar sem viS erum stadd-
ir, á hvaSa vettvangi sem er,
skubim viS bafa dirfsku til meS
hreinu móSurmáli okkar, aS
Ivsa vfir vanþóknun okkar yf- ,
ir siSlausri «" særandi fram-
komu stórhióSnrinnar. — Um
ÞaS eru allir íslendingar sam-
mála.
RÆÐA forsaetis- og utanríkis-
ráðherra Danmerkur, H. C.
Hansens yfir líkbörum Hans
Hedtofts í Ráðhússal Kaup-
mannahafnar við útförina 6.
febr. 1955:
ÞAÐ varð hlutverk mitt, að
taka til máls yfir líkbörum
Hans Hedtofts og þó eru ekki
nema tæpir tveir mánuðir síðan
við kvöddum konu hans, frú Ellu.
Þá bað Hans mig um að tala, því
hann var vanbúinn til þess sjálfur
í sinni djúpu sorg.
Við vonuðumst eftir, að hann
— smátt og smátt — fengi þrótt
og styrk eftir það áfall. En hann
reyndist að vera niðurbrotinn
maður. Og í dag fylgir öll þjóðin
honum til grafar. Hann, sem var
lífsfögnuðurinn sjálfur, maður-
inn sem tók lifandi þátt í öllu sem
gerðist í kringum hann, var sí-
vakandi samvizka alls vinaskar-
ans, er nú horfinn sjónum vorum.
Þjóð vor upplifir, að baráttuvopn
eru lögð til hliðar og sverðin
slíðruð og ekkert styggðaryrði
sagt þá stundina, meðan þessu
mikilmenni er fylgt til grafar.
Fyrir mörgum var hann mikils
metinn flokksbróðir, hinum var
hann eindreginn andstæðingur,
allir hylla hann nú. Þegar hann
kvaddi jarðlífið var hann einn
síns liðs, sofnaði einmana í hótel-
herbergi sínu, án þess að nokk-
ur vinarhönd styddi hann síðustu
augnablikin. En heill heimur
fylkti sér um hann af samúð og
viðurkenningu þakklátum huga
fyrir lífsstarf og mikið afrek.
UPPALINN í BÆ
PÉTURS SABROES
Hans Hedtoft ólst upp utan
höfuðstaðarins í bæ Péturs
Sabroe — Árósum. Það er engin
tilviljun að ég nefni nafn Péturs
Sabroe, því þessi alveg sérstæði
stjórnmálamaður hafði hreint og
beint töfrandi áhrif á heimili
verkamanna í þeim bæ. Sabroe
túlkaði vonir fátæku verkamanna
heimilanna í mannúðarátt, hjálp-
aði vanhirtum börnum.
Hans Hedtoft óx upp á heimili
þar sem andi Sabroes lifði. Móð-
irin var hinn sterki persónuleiki
er ól upp tvenna barnahópa og
það markaði djúp spor í endur-
minningu Hans Hedtofts. Þegar
Pétur Sabroe féll frá söfnuðu
verkamannakonurnar úr smá-
garðahverfum sínum blómum til
ULl andi ibriýar:
Séslalisminn fallinn
NORÐFIRÐINGAR hafa skipað
nefnd til þess að athuga mögu-'
leika á kaupum á nýjum togara
í stað Egils rauða, sem fórst und-
ir Grænuhlíð. Hafa ailir flokk-
arnir í bæjarstjórn samstarf um
þetta nauðsynjamál bæjarins.
En í þessu sambandi vekur það
einna mesta athygli að ákveðið
hefur verið að stofna nýtt útgerð-
arfélag, væntanlega hlutafélag,
um kaup og rekstur hins nýja
togara. Þar með virðist eiga að
leggja niður bæjarútgerðina í
Neskaupsíað.
I þessum kaupstað hefur sá
flokkur verið ráðandi, sem þótzt
hefur boða þjóðinni nýjar og
fullkomnar kenningar um
hvernig haga skuli atvinnu-
rekstri. Boðorð hans hefur ver-
ið að koma hvarvetna á opin-
berum ríkisrekstri eða héraðs-
rekstri. Þessi atvinnu og hag-
fræðikennir.g er mál sem deila
má um. Að minnsta kosti er húnl
eina uppistaðan og grundvöllur-*
inn sem kommúnistar byggja á.
Hvað kemur nú til að þeir
virðast vera orðnir uppgefnir á
að framkvæma þessa stefnu í
verki. Skyldi hún ekki hafa
reynzt vel. Er þá allur botninn
dottinn úr hinum sósíalísku
kenningum kommúnista þarna á
staðnum.
Er þá ekkert eftir af hugsjón-
um kommúnista annað en gat-
slitið merki rússaþjónkunar og
tilgangslaus vilji til skemmdar-
verka og niðurrifs þjóðfélags-
ins?
Gremja og reiði meðal
íslendinga.
REIÐUR íslendingar skrifar:
„Mikla furðu og gremju í
senn hafa vakið meðal íslenzks
almennings fréttir Reykjavíkur-
blaðanna síðustu daga um skrök-
skrif þau og óhróður í garð ís-
lands og íslendinga, sem birzt
hafa að undanförnu í brezku stór-
blaði og dreift er út þar í landi,
í sambandi við hið hörmulega
sjóslys við Vestfirði nú fyrir
skemmstu, er tveir brezkir tog-
arar fórust með manni og mús
og auk þess 5 sjómenn af ís-
lenzka togaranum Agli rauða,
sem týndust og drukknuðu á
skipbrotsstað. Bretar skeila
skuldinni á íslendinga — það er
þeim að kenna, að 40 brezkir
sjómenn létu lífið! — Þegar hefir
verið á það bent, hve fjarstæðu-
kenndar og fúlmannlegar í senn
þessar ásakanir eru af hendi
þeirra brezku manna, sem sekir
eru um þetta ódrengskaparbragð
— og skal ég ekki endurtaka hér
hin ótvíræðu rök okkar máls-
staðar.
Krefjumst leiðréttingar.
EN EITT heimtum við — ég
hlýt að mega gera orð mín
að orðum allra íslendinga — að
níðskrifum, sem slíkum verði
hnekkt, að ábyrgir islenzkir að-
ilar krefjist þess, að umrætt stór-
blað í Bretlandi lýsi ógild og
að engu hafandi falsmæli þau og
ósannindi, sem það hefir haft í
frammi og biðji íslendinga af-
sökunar á freklegri móðgun og
misgerð í þeirra garð.
Hér er ekkert hégómamál á
ferðum. Við íslendingar viljum
ekki una við það, að níð og róg-
ur nokkurra óhlutvandra manna
verði til að kasta skugga á mann-
orð okkar og þjóðarheiður. Þess
vegna verðum við að fylgja því
fast eftir að leiðrétting fáist og
að þeir verði látnir sæta ábyrgð,
sem til óhróðursins hafa stofnað.
— Reiður íslendingur".
Um varphólma í
Tjörninni.
ÞF. E., SEM stundum hefir
skrifað mér áður hefir sent
mér eftirfarandi línur — enn um
Tjörnina og endurnar:
„Ekki bólar á varphólmagerð
ennþá í syðri Tjörninni. Margt
er rætt og ritað um fuglalífið á
Tjörninni og jafnvel tekið í mál
að reyna að fjölga andategund-
um. En fátt er talað um aðal-
skilyrði þess að fuglar haldist hér 1
við til langframa, en það eru
varpstöðvar. Eða hvers vegna
skyldu svo margar tegundir
anda hafa hænzt að Mývatni:
Ætli það sé ekki fyrst og fremst
vegna góðra varpskilyrða? Þau
munu vera hið mesta áhugamál
þeirra næst matnum. Þar sem
dýrin geta ekki aukið kyn sitt,
haldast þau ekki við til lengdar
Komast ekki með
ungana.
ANDAHJÓN skipta hundruðum
á vorin hér á Tjörninni en sára
Andahjón skipta hundruðum á
vorin hér á Tjörninni, en sára-
fáar komast með unga sína þang-
að og sjaldnast nema með 2—4
þeirra, en stokköndin á 10—12!
egg. Leiðin til Tjarnarinnar er
orðin þeim ófær, því að alls kon-
ar hættur eru til staðar. Vilji
Reykvíkingar hafa fugla á

Tjörninni framvegis verður að
gera vel útbúinn hólma handa
þeim í syðri Tjörninni. Þökk sé
þeim, sem höfðu framtakssemi
til að byggja gamla hólmann,
fyrir hans tilveru höfum við krí-
una hér, öllum til ánægju og
gleði. — Hún er ekki stór, tjörn-
in á Akureyri, en Akureyringar
höfðu þó vit á að byggja á hana
hólma.
Fegrun bæjarins
sjálfsögð.
■**ÉR ER VEL ljóst, að okkar
lfl ágæta bæjarstjórn hefir
mörgu að sinna og að allt, sem
gert er kostar fé. En bæði mér
og öðrum hefir dottið í hug,
hvort ekki hefði mátt laga sóma-
samlega blettinn hjá Iðnó, þó að
kostað hefði verið ofurlítið minna
til hans. Þó sé það fjarri mér að
lasta fegrun bæjarins, hún er
sjálfsögð. Þ. F. E.“
List er í því
fólgin að
dylja
listina.
að strá á leiðina þar sem Sabroe
fór um.
Enginn getur umflúið uppruna
sinn. Hann er öllum hugstæður,
lifir í endurminningunni sem
erfðir og skyldur og ég vil í dag
undirstrika orðið skyldur þegar
ég minnist Hans Hedtofts.
Svo komu námsárin sem prent-
ari og æskulýðshreyfing jafnað-
armanna. í flokksstjórninni sem
náinn samstarfsmaður Staunings,
í stöðunni sem formaður fyrir
dönskum jafnaðarmönnum og
forsætisráðherra hefur Hans
Hedtoft borið uppruna sinn með
sér og fundið ríkar skyldur í
starfinu.
V •
MIKIL REYNSLUÁR
Mesti viðburður núlifandi kyn-
slóðar og ströngustu reynsluár
áttu uppruna sinn á árunum eftir
1930 — tímabilinu þegar við lifð-
um sigur þýzka nazismans,
„pestina yfir Evrópu“. Hans Hed-
toft tók virkan þátt í stjórnmála-
baráttunni fyrir lýðræðinu og
lýðfrelsinu. Hin lýðfrjálsa stefna
hans var í sýnilegum tengslum
við allt hans líf og starf. Hernáms
árin voru mikil reynsluár fyrir
Hedtoft, sem var á timabili mjög
beygður og bugaður. En allt það
ófrelsi átti illa við hann. Hann
fagnaði þeim degi er við aftur
vorum frjálsir og sjálfs okkar
ráðandi. Á þeim árum lifði hann
í innilegu sambandi við allt sem
gerðist í frelsisátt. Að öllu leyti
gat hann verið stoltur af fram-
komu sinni á þeim árum.
Árið 1945 kom hann fram, sem
formaður flokks síns og þátttak-
andi í ríkisstjórninni og seinna
sem forsætisráðherra í þeim
tveimur stjórnum er báru hans
nafn. Og formaður stjórnarand-
stöðunnar á árunum á milli.
Honum féll aldrei verk úr hendi.
Sífellt braut hann upp á nýjum
stórvirkjum. Með alhug vann
hann meðal annars að norræna
varnarsambandinu. Stjórnmála-
barátta hans bakaði honum engra
vonbrigða nema þeirra er það
mistóskt að koma þessu varnar-
bandalagi á og hann fann að þeg-
ar hin norræna hugsjón brast í
höndum hans á þennan hátt þá
varð hann að sjá um að leiða
hana til sigurs, að svo miklu leyti
sem það var hægt.
NORRÆN SAMVINNA
Hann kunni vel við sig í sam-
vinnunni við norræna frændur og
hamingja hans var mest þegar
hann opnaði fyrsta mót Norður-
landaráðsins og hann varð forseti
þess. Sem beint framhald af þess-
ari þátttöku hans í samvinnu
Norðurlanda lagði hann áherzlu
á þátttöku Danmerkur í hinu vest
ræna samstarfi eftir að horfið var
frá hinu norræna varnarbanda-
lagi. Hann hafði eins og margir
á árunum eftir 1930, vænzt sam-
starfs lýðræðisþjóðanna gegn ein
ræðinu og þetta var eðlileg af-
leiðing af stefnu hans, að Dan-
mörk tók þátt í hinu vestræna
sambandi lýðræðisríkjanna.
Fyrir blaðamennina var Hans
Hedtoft meira en venjulegur ráð-
herra. Að eðlisfari var hann góð-
ur blaðamaður, hafði innilega
þörf til að líta á alla hluti frá
mannúðarinnar sjónarmiði, hafði
þörf til að taka þátt í öllu sem
lifði og hrærðist með þjóð sinni,
einkum þar sem einhverjar ný-
ungar voru á ferðinni. Hann hafði
innilegan áhuga fyrir móðurmál-
inu og -var meistari í þeirri list
að beita því rétt.
Annað var hjartans áhugamál
hans, er hann sem ráðherra var
viðriðinn og það var friðun nátt-
úruverðmæta í landinu. Hann var
óþreytandi í trúnni á sigur hins
góða. Seint mun mér líða úr
minni síðasta ræðan hans í Stokk-
Framh. á bls. 12