Morgunblaðið - 18.03.1955, Blaðsíða 11

Föstudagur 18. marz 1955
MORGUNBLAÐIÐ
11
LEIKFÉLAG SAUÐÁRKRÓKS:

ORÐIÐ" effir Kaj Munk
ílanii bj
bömtmiiffl
LEIKFÉLAG Sauðárkróks hefur
að undanförnu sýnt leikrit Kaj
Munks „Orðið“ og er nú að und-
irbúa sýningu á Nýársnóttinni
eftir Indriða Einarsson. — Á að
sýna hana í sæluvikunni og verð-
ur frumsýning á sunnudaginn
kemur.
Nöfn þessara tveggja leikrita
nægja til að sýna, að Leikfélag
Sauðárkróks ræðst ekki á garð-
inn þar sem hann er lægstur í
leikritavali. — Með leiki þessa
báða er mjög vandfarið.
En þessi stórhugur hefur jafn-
an einkennt Leikfélag Sauðár-
króks. Þannig hefur það sýnt á
undanförnum árum þessi leikrit:
Pilt og stúlku, Mann og konu,
Jeppa á Fjalli, Fjalla-Eyvind,
LénharS fógeta, Gullna hliðið,
Skugga-Svein, Þrjá skálka, auk
niargra annara, því að leikið er
á hverjum vetri.
En eitt er að velja vandasama
sjónleiki og annað að sýna þá
svo, að þeir njóti sín og hrífi
áhorfendur. Hvernig hefur þá
Leikféiagi Sauðárkróks tekist að
leysa vandann? Því mundi ég
hiklaust svara, að því hefur oft
tekist afbragðs vel, stundum
ágætlega, eða öðrum orðum,
þetta hefur tekist rétt eins og í
hverju öðru leikhúsi.
Hér er ekki tækifæri til að telja
upp alla þá góðu leikara, sem að
sýningunum standa, bæði karla
og konur, en ég vil þó nefna Ey-
þór Stefánsson sem oftast er leik-
stjórinn og ósjaldan fer einnig
með aðalhlutverkin. Enda þótt
hann sé að mestu sjálfmenntaður
í list sinni, hefur hann fyrir með-
fædda smekkvísi og listhneigð og
mikla þjálfun og ástundun náð
miklum árangri á leiksviðinu.
Leikstjórn hans einkennist fyrst
og fremst af því, hve strangar
kröfur hann gerir til leiksviðsút-
búnaðar, búninga leikara og stöðu
þeirra á leiksviði. En þetta er
einmitt undirstaða þess, að leik-
sýning fái traustan heildarsvip
við það, að leikararnir inni svo
hlutverk sín með skilningi, ör-
uggir og mótaðir.
Gagnrýnandinn, hvort sem
hann er í Þjóðleikhúsinu eða hér
í félagsheimilinu, getur fundið að
einu og öðru, en þegar ég nú rifja
upp sýningar Leikfélags Sauðár-
króks á undanförnum árum, finn
ég í huganum ógleymanlegar
persónur og mjög minnisstæðar
sýningar í heild.
Þannig tókst flutningur ,.Orðs-
ins“ ágæta vel. Engum dylst, að
vandi er að fara með þetta drama,
svo að það verði ekki skoplegt.
Það sem heilagt er og skoplegt,
getur stundum jaðrað saman á ó-
trúlegan hátt fyrir augum mann-
skepnunnar. En alvara leiksins
og helgiblær duldust engum, en
hreif margan áhorfanda. Leik-
sviðin, eins og jafnan, ágæt,
sömuleiðis búningar, persónur vel
mótaðar og að ég hygg af réttum
skilningi. Borgen gamli (Kristján
Skarphéðinsson) aðsópsmikill
bændahöfðingi og þó viðkvæmur
í sorginni, Inga (Helga Hannes-
dóttir) sterk og mild í senn, Jó-
hannes (Eyþór Stefánsson) ó-
ýktur og raunalega sannur í geð-
veiki sinni, Pétur skraddari (Guð
jón Sigurðsson) fyrirgefandi
helgislepjan, Mikkel (Árni Þor-
björnsson) trúleysinginn og þó
tvískinnungur, eins og slíkir
menn eru oftast, litla stúlkan
(Hildur Vilhjálmsdóttir) indæl.
Aðrar persónur koma minna við
sögu, en hafa þó sína þýðingu.
Ég vil með línum þessum þakka
Leikfélagi Sauðárkróks fyrir
Orðið og þá um leið fyrir margt
annað, sem það hefur gert til
gleði og menningarauka. Það
þarf kjark til, í þessari allt gleyp-
andi útvarpsmenningu, að troða
upp á litlu leiksviði við erfið
skilyrði. En vel sé hverjum þeim,
sem vill leggja fram krafta sí'na,
þó að launin séu lítil önnur en
þakkir fáeinna samborgara. Og
satt að segja finnst mér þeim
peningum vel varið, sem ríkið
leggur fram til að styðja slíka
starfsemi, sem óhjákvæmiiega
hlýtur einatt að vera kostnaðar-
söm, enda þótt leikararnir sjálf-
ir fái lítil ómakslaun fyrir starf
sitt, sem þó er æði tímafrekt.
Sauðárkróki, 15. marz 1955.
Helgi Konráðsson.
Hitaveitn í Hveragerði
HVERAGERÐI, 16. marz: — Nýt-
ingu jarðhitans í Hveragerði hef-
ur verið mjög ábótavant. Venju-
lega hafa nokkrir menn samein-
azt um leiðslur og borholur, en
þær framkvæmdir hafa flestar
verið af vanefnum gerðar, og því
ekki til frambúðar.
Sameiginleg hitaveita hefur
verið á dagskrá í Hveragerði í
mörg ár, en framkvæmdir hófust
fyrst haustið 1953. Síðar tafðist
framkvæmd vcrksins um skeið
vegna fjárskorts. Framkvæmdir
voru síðan hafnar að nýju haust-
ið 1954, og tók hitaveitan til starfa
15 marz s.l. Var þá búið að tengja
við hitakerfið eina gróðurhúsa-
samstæðu, eign Fagrahvamms h.f.
Ætlunin er, að gróðurhús og
íbúðarhús verði tengd við hita-
kerfið smám saman, eftir því sem
ástæður leyfa. — Hitaveita þessi
er fyrir austurhluta þorpsins.
Áætlanir allar og teikningar
gerði Sveinn Torfi Sveinsson,
verkfræðingur hjá Hitaveitu
Reykjavíkur, og hefur hann ver-
ið ráðunautur Hvergerðinga varð
andi hitaveituna.
Röralagnir annaðist Aðalsteinn
Michelsen, bifvélavirki, en um-
sjón með framkvæmd verksins
alls höfðu þeir á hendi Eggert
Engilbertsson, verkstjóri hrepps-
ins og Oddgeir Ottesen, sveitar-
stjóri.
Vatnið í hitakerfinu er hitað
með gufu. Aðallögnin er í steypt-
um stokki. í stokknum er tvöföld
pípulögn, hringrásarkerfi, og er
Hitaveita Hveragerðis fyrsta hita
veitan hérlendis með tvöföldu
kerfi. — G. M.
Ver5ur vetnissprengjan
til að koma á friði
• LONDON, 9. marz. — Birgða
málaráðherra Breta, Selwyn
Lloyd, lét svo ummælt í dag, að
eftir aldaraða viðleitni mann- :
kynsins til friðsamlegrar sam-
búðar, að vetnissprengjan yrði ef
til vill það afl, er komið gæti á ;
varanlegum friði í heiminum. — I
Gereyðingarafl vetnissprengjunn
ar gerði aðstöðu stórra og lítilla
landa í styrjöld jafnari. Gríðar-
stór landflæmi Bandaríkjanna og
Ráðstjórnarríkjanna væru nú
jafn óverjandi og Bretlandseyj-
ar. Hefðu Bretar nú ákveðið að
framleiða vetnissprengjur, en
hyggðust engu siður færa venju-
legan vopnabúnað sinn í nýtízku
form. Jafnframt yrði að halda
samningaleið við Ráðstjórnarrik-
in opinni.
• „Hinn raunverulegi óvinur
okkar, er styrjöld, en ekkert sér-
stakt vopn. Ef Ráðstjórnarríkin
hyggja ekki á árásarstyrjöld, er
ekkert að óttast. Ef þau óska eft-
ir alþjóða afvopnun, stendur
þeim það til boða. En eins og
málin standa nú, verðum við að
vera við öllu búnir“, sagði ráð-
herrann.
í‘| 'i Í \ i ;i .. : : ' ;i
ÞETTA er Sigursteinn Sævar
Sigurðsson, Skúlagötu 70, sem
fyrir nokkrum dögum bjargaði
tveim börnum frá drukknun í
Reykjavíkurtjörn. — Sigursteinn
Sævar var á leið meðfram Tjörn-
inni með innheimtutösku sína, er
hann sá tvö lítil börn úti á Tjarn-
arísnum og voru þau með skóflu.
Litli drengurinn missti skófluna
ofan í vök, skammt frá þar sem
frárennsli Tjarnarinnar er. Hann
ætlaði að ná henni upp úr vök-
inni, en þá sá ég hvar hann datt
ofan í vökina, sagði Sigursteinn.
__ Og aðeins fæturnir stóðu upp
úr. Leiksystir hans ætlaði að
hjálpa honum, en þá féll hún á
eftir honum. — Ég snaraðist strax
út á ísinn að vökinni. Þannig lýsti
Sigursteinn Sævar þessu. — Og
í leðjubotni Tjarnarinnar var
drengurinn fastur, er höfuðið
stakkst á kaf í leðjuna. Ég varð
að taka dálítið á til að ná strákn-
um upp, sagði Sigursteinn Sævar,
og er ég hafði lagt hann á grúfu
á isinn, náði ég í telpuna sem þá
var komin á kaf. Allt gerðist
þetta í skjótri svipan.
— Hvernig heldurðu að börn-
unum líði?
— Nú veit ég ekki, ég hefi ekk-
ert frá þeim heyrt síðan. — Og
við nánari eftirgrenslan tíðinda-
manns blaðsins, kom í ljós, að for
eldrar barnanna eru ekki einu
sinni farin að þakka Sigursteini
Sævari fyrir að hann bjargaði
börnum þeirra.
Hverjir verða Reykjavíkuf
meisíarar í körfuknattleik
Fimm féiög iska þáfi í móiinu.
MEISTARAMÓT í körfuknattleik hefst í kvöld kl. 8 að Háloga-
landi. Er mót þetta hið 4. í röðinni.
Á mót þetta senda eftirfarandi félög lið: Iþróttafélag Reykja-
víkur, Körfuknattleiksfélagið Gosi, íþróttafélag stúdenta, Iþrótta-.,
félag starfsmanna á Keflavíkurflugvelli og Ármann. Akureyrinjjp^
ar ætluðu að senda lið á mótið, en töldu ekki varlegt að fara, sök,- j
um samgönguerfiðleika þessa dagana, og var það leitt.
Enda þótt körfuknattleikur sé Körfuknattleikur hefur lítiði)
enn ung íþrótt hér á landi, á hann verið kynntur ennþá, fá mót, að-(5
orðið mikilli og óðum vaxandi eins eitt á ári. En vonandi cr,F
vinsæld að fagna. að mót þetta stuðli að því, að
Leikurinn var fyrst tekinn upp þau íþróttafélög, sem enn ekki
hér á landi við íþróttakennara- hafa tekið leikinn upp, sjái sér *
skólann að Laugarvatni. Voru fært að hefja kennslu í honum
það þau frú Sigríður Valgeirs- að hausti komanda, því leikurinjn.
dóttir og Bragi Magnússon, sem hefur hlotið lof allra, sem v|t
fluttu með sér leikinn frá Banda- hafa á líkamsmennt og hafa sép
ríkjunum, en þar er körfubolti hann. Körfuboiti stuðlar mjög í§S
önnur fjölmennasta íþróttagrein- mýkt líkamans, sem er meira i«i
in. Ári seinna hóf Iþróttafélag sagt verður um ýmsa þá knatt-jS
Reykjavíkur kennslu í leiknum leiki, sem hér eru mest iðkaðijf. j
og síðan hafa 3 önnur félög tek- Auk þess er hann jafn aðgengl- ’)
ið leikinn upp. Körfubolti hefur legur fyrir konur sem karia, 4
átt erfitt uppdráttar úti á landi, unga sem fullorðna. , »;)
vegna þess, hve stóran sal þarf Annað kvöld keppa í II. fl.: I ^
til að iðka hann. Þó hafa nokk- Ármann — ÍR. — Meistarfl.: ífi )
ur félög út um landið tekið leik- — ÍS.
inn upp og má þar nefna Akur- I Fólk getur komizt inn að H
eyringa, Vestmannaeyinga og logalandi með Vogavagni, séj
Ólafsfirðinga, sem allir eiga orð- fer kl. 7,35 og 7,45 frá Lækjai
ið allgóða körfuboltamenn. 1 torgi.
| j)
— Lestrarkennsla ,
Framh. af bls. 6 | á að skilja bað, sem það les, hef-
thing for the car. We can get ir ávallt slæma lestrartækni. . . )
it here“.
Við þurfurrj að æfa barnið við
Oh, Father,“ said Sally, „what ^ að bera fram þau hljóð, sem bók-j
stafirnir tákna“ (tilvitnun stytt.
do you want? What do you want
for the car?“
Father sa'd, „You will see. You
will see“.
Up, up went the car. „Oh, oh“,
said Jane „See the car go up.
The car can go for a ride. It can
ride up“.
Sally sa'd, „Oh! See Tim: He
went up, too. He and Spot and
Puff went up“.
Sally said. „Look, Father! Spot
hér. M. J ).
III.
Úr því að kennarar hafa bein-
línis verið hvattir til að taka
upp orðaaðferð í stað hljóðaað-
ferðar og Kennaraskóla íslands
talið skyP að breyta æfinga-
kennslu sii.ni skv. því, álít ég
rétt að fram komi rödd frá því
landi, sem einna mesta reynslu
and Puff want to jump. Please hefir af orðaaðferðinni. Mörgum
Schweitzer haínar
boði æsknlýðs-
fylkingarimiar
LAMBARENE
• Dr. Albert Schweitzer, Nó-
belsverðlaunahandhafinn og yf-
irlæknir og eigandi sjúkrahúss-
ins í Lambarene í frönsku Mið-
Afríku, hefir hafnað boði um að
leggja eitthvað að mörkum til
hátíðar æskulýðsfylkingarinnar í
Varsjá í ágúst á þessu ári.
• Undirbúningsnefnd hátíðar-
innar, sem hefir aðalsetur sitt í
Stuttgart í Vestur-Þýzkalandi,
bauð Schweitzer að verða heið-
ursmeðlimur nefndarinnar. —
Schweitzer skýrði svo frá í blaða-
viðtali, að hann hefði þekkzt
boðið, þar sem það gaf honum
ekkert tilefni til að álíta að fé-
lagsskapur þessi væri pólitískur.
• Er hann gerði sér ljóst þau
pólitísku öfl, er stæðu að baki
hátíðinni, ritaði hann nefndinni
bréf og hafnaði frekari afskipt-
um af undirbúningi hennar.
make the car come down. Can
you make it come down?“
„Yes, Sally,“ said Father. „We
can make the care come down
We will get Spot and Puff and
Tim“.
,Look, Sally,“ said Dick. „See
come down. See Spot and Puff
come down.“
Sally said, „Down comes the
car. Down comes Spot. Down
comes Puft. And dcwn comes
Tim.“
„Oh, Spot.“ laughed Dick. „You
ride up. You ride down. You
ride up and down. This is a
funny ride for you. A funny
atriðum úr gagnrýni dr. Flesch
hefi ég sleppt með öllu, enda
nægur tími að athuga þau, þeg-
ar þau birtast betur rökstudd í
væntanlegri bók hans. Ég er því
ekki mótfallinn, að orðaaðferðin
verði reynd hér á landi, en sú
the car "ome down. See Tim tilraun yrði að hefjast í
mjög smáum stíl, t. d. í 2—3
bekkjum. Að hæfilegum tíma
liðnum mætti draga ályktun unv
nothæfni orðaaðferðarinnar til
lestrarkennslu í íslenzku máli
Fyrirfram sjáum við þó, að orða-
aðferðin myndi eiga við miklu
meiri erfiðleika að etja í íslenzku
máli en enoku. Því veldur breyti-
leiki orðmyndanna, sem er
ride for Puff. And á funny ride miklu mei'á í okkar tungu. Eiiv
for Tim.“ fallt orð „spakur“ tekur á sig
Father went to the car. He 14 mismunandi myndir, marg-
said, „The car can go. The family brotið endingakerfi, hljóðskipti,
can go. The family can go hljóðvörp og klofning, svo að
away.“ minnt sé á örfá atriði, myndu
„Away we go,“ said Sally. „We gera notkun orðaaðferðar miklu
will not ride up and down. We torveldari á íslenzku en á ensku.
will ride away.“ Away went the
car. Away went the family.
Away, away, away.
Dr. Leonard Bloomfield var
prófessor við Yaleháskólann, víð-
frægur málvísindamaður. Eitt
frægasta verk hans „Language“
kom út 193A Þar segir hann: „Að
því er lesturinn snertir eru skól-
arnir okkar almyrkvaðir. Fátt
er ömurlegra en að lesa leið-
beiningar „lestrarsérfræðinga“
um það, hvernig eigi að kenna
börnum lestur Hér er ekki rúm j ♦
til að gera grein fyrir hinu marg-
víslega öngþveiti, sem þessi mál ■ ♦
eru komin í hjá okkur“. Á öðr-! ♦
um stað segir Bloomfield: „Versti ♦
Því tel ég varhugavert að taka
hana til almennrar notkunar að
órannsökuðu máli. Okkur skort-
ir skipulegar rannsóknir á flest-
um sviðum skólafræðslunnar, eu
af fálmi höfum við nóg. Tilraun-
ir, gerðar með framsýni og
ábyrgðarvitund, myndu leiða til
aukins árangurs í kerinslu og um
leið* til raunverulegs sparnaðar
í skólahaloi
Matthías Jónasson.
•♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦•
♦
B
dragbíturinn á lestrarkennsluna
í enskri tungu er orðaaðferðin.
♦
♦
M
EZT AÐ AUGLÝSA í ♦
♦
ORGUNBLAÐINU ♦
♦
1. . . Barn, sem ekki hefir tök♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦#