Morgunblaðið - 01.04.1955, Blaðsíða 5

Föstudagur 1. apríl 1955
MORGZJ NBLAÐIB
6
— Bæjarstjórnarfundurinn
Helga Björnsdóttir
Framh. af hls. 1
sem höguðu sér í öllu prúðmann-
lega ijfma hvað einn mæta vel
efnum búinn kommúnisti, sem
vel hefur þrifizt í Reykjavík,
muldraði eitthvað um að setja
ætti Sjálfstæðismenn í gapa-
stokk!
Ekkert nýtt kom fram í ræð-
um fulltrúa minnihlutaflokk-
anna. Guðm. Vigfússon endurtók
þá kenningu sína, að kaupgjald,
hversu hátt sem það væri, gæti
engin áhrif haft á gengi krón-
unnar. Petrína Jakobsson
(Komm.), kom viða við og taldi,
að meirihluti bæjarstjórnar hefði
aldrei léð neinu máli lið, sem
minni hlutinn hefði stungið upp
á en flokksbróðir hennar, Sig^
urður Guðgeirsson, andmælti
þessu og taldi, að tillögur minni-
hlutaflokkanna hefðu ætíð mark-
að stefnuna í öllum framfaramál-
um bæjarins. Urðu ræðurnar
fljótlega að svæsnum kjósenda-
ræðum, sem hvergi komu nálægt
því máli, sem rætt var um.
Jóhann Hafstein bftr. tók til
máls og kvaðst vilja leiðrétta
það ranghermi, að borgarstjóri,
sem nú er fjarverandi, hefði á
síðasta bæjarstjórnarfundi á
nokkurn hátt bundið Reykjavík-
urbæ við það, sem kynni að ger-
ast í Hafnarfirði en hann hefði
spurt fulltrúa sömu flokka í bæj-
arstjórn Reykjavíkur og þeirra,
sem ráða í Hafnarfirði, hvað þar
yrði aðhafst og þeir þá ekki get-
að svarað.
J. H. taldi að vafalaust væri,
að ýms núgildandi ákvæði um
kaup og kjör þyrftu lagfæringar
við en aðstæður þeirra, sem í
deilunni ættu, væru mjög ólíkar
innbyrðis. Sjálfstæðismenn hefðu
ætíð vilja stefna að því, að hag-
ur launþega og annara bæjarbúa
gæti orðið sem beztur. Árangur-
inn hefði líka orðið sá, að hag'-
ur almennings og. félagsleg að-
búð væri betri í Reykjavík en
annarstaðar enda væri slíkt al-
mennt viðurkennt og bæri að-
streymið til bæjarins líka vott
um þetta.
J. H. kvað afstöðu Sjálfstæðis-
manna til tillögu minnihluta-
flokkanna vera þá, að þeir vildu
vísa henni frá með vísun til
greinargerðar, sem bókuð yrði í
fundargerð bæjarstjórnar.
Greinargerðin er svohljóðandi:
Bæjarstjórn Reykjavíkur
hefir aldrei tekið þátt í vinnu-
deilum sem virkur samnings-
aðiii, nema þegar kröfum hef-
ir verið beint einungis gegn
bæjarfyrirtæki, svo sem Stræt
isvögnum.
Deilur um almennt kaup-
gjald í landinu hefir bæjar-
stjórn jafnan leitt hjá sér, en
þó fylgst með þeim, stuðlað að
lausn þeirra eftir ástæðum, og
hin síðari árin gerzt aðili að
kaup- og kjarasamningum við
nokkur verkalýðsfélög.
Af þeim 12 verkalýðsfélög-
um hér í Reykjavík, sem nú
eiga í vinnudeilum (verkfalli),
hafa 2 gert kaup- og kjarar
samning við Reykjavíkurbæ,
þ. e. Verkamannafélagið Dags
brún og Sveinafélag járniðn-
aðarmanna. Þessi félög hafa
nú sagt upp samningum sín- ]
um við Reykjavíkurbæ og haf-
ið verkfall til að koma fram
bveytingum á samningum.
Jafnframt hafa þessi félög
myndað samstöðu með hinum
félögunum um það, að ekkert
félagið semji án samþykkis
hinna.
Það er í samræmi við fyrri
venju, að gera ekki sérsamn-
inga við einstök félög laun-
þega, sem hafa gert verkfall
hjá bænum og atvinnurekend-
um, enda voru síðustu samn-
ingar bæjarins við framan-
greind 2 verkalýðsfélög, svo
sem jafnan áður, gerðir eftir
samninga félaganna við at-
vinnurekendur eða í beinu.
sambandi við slíka samninga, j
og samningarnir við bæinn að
öllu aðalefni samhljóða samn-
ingunum við atvinnurekend-
urna.
Meirihluti bæjarstjórnar tel
ur óaðgengilegar sumar kröf-
urnar, sem Verkamannafélag-
ið Dagsbrún hefir gert á hend-
ur bænum, og sama gildir um
sumar kröfur annarra verk-
fallsfélaga.
Meirihluti bæjarstjórnar tel
ur að bæjarstjórninni sé skylt
að gæta hagsmuna bæjarbúa
i heild, efíir föngum; ekki að-
eins þeirra, sem sagt hafa upp
samningum við bæinn og bæj-
arfyrirtækin.
Meirihluti bæjarstjórnar
telur því ekki rétt að bæjar-
stjórnin skipi sér á bekk með
Hvað er verkfallsbrot?
AÐ hefir farið mjög í vöxt að
undanförnu að margs konar
lögbrot og ofbeldisaðgerðir séu
hafðar í frammi af svokölluðum
„verkfallsvörðum" í skjóli þess
að verið væri að hindra „verk-
fallsbrot".
Það er með orðið „verkfalls-
brot“, eins og ýmis önnur orð að
þau eru notuð í mismunandi
merkingu og er því nauðsynlegt
að gera sér grein fyrir því hvað
er átt við með „verkfallsbroti“,
samkvæmt lögum þ. e. a, s. hvað
er bannað samkvæmt lögum að
unnið sé í verkfalli. Ákvæði þau
sem hér koma til álita, er að finna
í lögunum um stéttarfélög og
vinnudeilur nr. 80 frá 11. júní
1938.
í 18. gr. þeirra laga segir:
„Þegar vinnustöðvun hefur
verið löglega hafin, er þeim sem
hún að einhverju leyti beinist
gegn, óheimilt að stuðla að því
að afstýra henni með aðstoð ein-
stakra meðlima þeirra félaga eða
sambanda, sem að viiinustöðvun-
inni standa.“
Þetta er eina alm. ákvæðið í
lögum um það, hvað sé bannað að
láta vinna á meðan verkfall
stendur. Þó eru sérákvæði í iðn-
námslögunum um vinnu nema,
þegar verkfall stendúr, og er
ástæðulaust að ræða hér þau sér-
ákvæði.
„Óheimilt er að stuðla að því,
að afstýra „verkfalli“ með að-
stoð meðlima þeirra félaga eða
sambanda, sem að vinnustöðvun-
inni standa“, segir í greininni.
Augljóst er því, að ófélags-
buntlnu fólki er heimilt að vinna
hvaða vinnu, sem er án tillits til
verkfalla, ef það, utan verkfalla,
hefur rótt til að vinna þá vinnu.
Engu máli skiptir í þessu sam-
bandi hvort verkfallsmenn hafa
áður unnið þau störf, sem um er
að ræða eða ekki.
Ennfremur er öllum þeim sem
ekki eru í þeim félögum eða sam-
bönduip, sem að verkfallinu
standa, heimilt að vinna á sama
hátt þó þeir séu félagsbundnir í
öðrum stéttarfélögum.
Það er t. d. heimilt fyrir félags-
mann í Verzlunarmannafélaginu,
að vinna þau störf, sem Dags-
brúnarVerkamenn eða Iðjufólk
befur lagt niður, svo dæmi séu
nefnd.
Þegar störf þessara manna eru
stöðvuð gegn vilia beirra af svo
kölluðum „verkfallsvörðum“ er
um ofbeldisaðgerðir eða hótanir
um ofbeldisaðgerðir að ræða.
Óþarfi ætti að vera, að taka
fram að hinum svokölluðu ..verk-
fallsvörðum“ er með öllu óheim-
ilt, án leyfis viðkomandi vinnu-
veitenda, að ryðjast inn á -vinnu-
pláss og inn í hús, eins og brögð
eru að nú í yfirstandandi verk-
falli.
trá Borgarnesi 75 ára
öðrum deiluaðilum í hinni al-
mennu kaup- og kjaradeilu,
sem nú er, hvorki með at-
vinnurekendum né verkfalls-
mönnum, en vill hinsvegar nú,
sem jafnan áður, eiga hlut að
máíi um að samningar megi
takast á milii deiluaðilanna, og
mun fúslega semja um kaup
og kjör í samræmi við nýja
samninga.
Borgarritari, sem gegnir störf-
um borgarstjóra meðan hann er
fjarverandi, kvað borgarstjóra
hafa faiið einum af starfsmönn-
um bæjarins að vera einskonar
áheyrnarfulltrúi við samninga-
umleitanirnar. Þessi fulltrúi hefði
þegar átt tal við samninganefnd
launþega um ýms atriði, sem sér- j
staklega vörðuðu Reykjavíkurbæ 1
og mundu þau atriði leysast
jafnskjótt og heildarsamningar
um kaup nást.
Björn Guðmundsson bftr.,
(Framsókn) kvað enga von til
þess að tillaga hinna 6 bftr., um
að bærinn gengi þegar að öllum
kröfum launþega, yrði samþykkt.
Kvaðst hann koma með aðra til-
lögu, sem hann vonaðist til að
gæti orðið einskonar varatillaga
og allir samþykktu. Biðu menn
nú með óþreyju að heyra hvað
þetta snjallræði Framsóknarfull-
trúans væri en það var þá á þá
lund að bæjarstjórn sejti á lagg-
irnar nýja sáttanefnd, sem skipuð
væri einum fulltrúa fyrir hvern
stjórnmálafl. auk borgarstjóra.
Ekki var ljóst hvernig þessi sátta
nefnd B. G. ætti að starfa nema
þá ef hún ætti að vera til að
sætta verkfallsmenn annarsveg-
ar og sáttasemj ara rikisins og þá,
sem með honum starfa að lausn
deilunnar hinsvegar. Vakti til-
laga B. G. ekki alllitla kátínu og
var að því leyti vel þegin
tilbreyting í öllu moldviðr-
inu um verkamennina og „at-
vinnurekendaklikuna“, sem var
þrástagast á í mörgum og löng-
um ræðum.
Fundi lauk um kl. hálf átta um
kvöldið og fór atkvæðagreiðsla
þannig, að frávísunartillaga Sjálf
stæðismanna var samþykkt með
8 aíkv. gegn 6, B. G. sat hjá.
Tillaga B. G. fékk ekki nægan
stuðning með því að einungis 3
greiddu henni atkvæði, en 12
bæjarfulltrúar sátu hjá.
Á. BEZT AÐ AUGLÝSA Á.
T í MORGU!\BLAÐU\U V
Framh. af bls. 2
Jóhann Jónsson II. stýrimaður,
Símon Símonarson I. vélstjóri,
Barmahlíð 12,
Agnar Hallvarðsson, II. vélstjóri,
Agnar B. Aðalsteinsson, III vél-
stjóri, Haðarstíg 18
Stefán Ágústsson loftskeytam.,
Langholtsveg 183,
Guðm. H. Guðmundsson, brm.,
Ásvallagötu 65,
Þorlákur Hálfdánarson, kyndari,
Langholtsveg 192,
Halldór Bjarnason, mjölv.m ,
Neskaupstað,
Þorsteinn Jónsson háseti, ísafirði,
Steinn Þorsteinsson, háseti,
Laugaveg 87
Ólafur Guðmundsson, háseti,
Vesturgötu 9,
Héðinn Vigfússon, háseti,
Brekkustíg 7,
Svavar Björnsson, mjölvinnslum.,
Suðurlandsbraut 15,
Sveinn Stefánsson, bátsmaður,
Hofsósi,
Thorhallur Andreasen háseti,
Færeyjar,
Eli Petersen, háseti, Færevjum,
Samal J. Petersen, háseti. Fær.,
Sören Olsen, háseti, Færeyjum,
Hans J. Hansen, háseti, Færeyj.,
í DAG, hinn 1. apríl, er 75 ára
hin víðkunna heiðurskona Helga
María Björnsdóttir frá Borgar-
nesi.
Hún er fædd á Svarfhóli í
Stafholtstungum 1. apríl 1880,
dóttir hinna merku hjóna: Þuríð-
ar Jónsdóttur ljósmóður og
Björns Ásmundssonar bónda á
Svarfhóli, er lengi var bæði
hreppstjóri og oddviti í sveit
sinni.
Helga ólst upp í föðurgarði, en
naut snemma góðrar menntunar.
Stundaði nám í húsmæðraskóla
í Reykjavík og siðan í mjólkur-
skóla á Hvanneyri. Varð hún
fulllærð rjómabústýra og stund-
aði það starf um skeið.
Tuttugu og sex ára gömul, h.
12. maí 1906, giftist hún Jóni
Björnssyni, kaupmanni frá Bæ,
sem rak verzlun í Borgarnesi
með miklum myndarbrag í 40
ár, frá 1906 til 1946. Fluttust þau
hjón þá til Reykjavíkur ag hef-
ur frá Helga Björnsdóttir átt þar
heima síðan ásamt fjölskyldu
sinni.
Jón Björnsson andaðist árið
1949.
Þessum merku hjónum varð
fjögurra barna auðið. Eru þau
nú öll fulltíða og hið myndar-
legasta fólk. Þau eru þessi:
Björn, fulltrúi í Landsbanka ís-
lands; Halklór, verzlunarstjóri
og arkitekt, kvæntur Margréti
Garðarsdóttur Gíslasonar, stór-
kaupmanns; Guðrún, skrifstofu-
stúlka á skrifstofu Forseta fs-
lands. Selma, listfræðingur, for-
stjóri í Listasafni ríkisins.
Frú Helga Björnsdóttir er
framúrskarandi góðkvendi Hún
Pall J. Djurhus, hásetí, Fær.,
Edmund Vang, háseti, Fær.,
Eyðálfur Jóhannessen, hás., Fær.,
Theodor Johannessen, hás., Fær.,
Erik Olsen, háseti, Færeyjum,
Marne Olsen, háseti, Færevjum,
Einar Olsen, háseti, Færeyjum,
Jörvan A. Poulsen, háseti, Fær.,
Haraldur Erlendsscn, háseti,
Laugaveg 87,
Þórarinn Hallvarðsson, netam.,
Langholtsvegi 184,
Sigursteinn Sigurðsson, háseti,
Blesugróf,
Daði Guðmundsson, háseti.
Friðrik L. Fanr.ing, háseti,
Smvrilsvegi 29,
Karl H. Björnsson, kvndari,
Jón Jönsson, I. matsveinn,
Miðtúni 70.
Óskar Guðjónsson, netam,
Stórholti 32.
Jón Guðmundsson, háseti,
Flatevri,
Bragi Guðmundsson, háseti,
Hveragerði,
Rafn Thorarensgn, háseti,
Fólkagötu 14,
Nikulás Jónsson. II. matsveinn,
Sviðnum á Breiðaf.,
Jóhann Steinþórsson, háseti,
Flatey.
er vel vaxin og fríð sínum, sköru-
leg í framgöngu, vel viti borin
og svo alúðleg og hefur svo að-
laðandi framkomu, að hún dreg-
ur að sér athygli hvar sem hún
sést. Gestrisni hennar og skör-
ungsskapur í veitingum er
alkunnugt í mörgum fleiri hér-
uðum en Borgarfjarðar- og
Mýrasýslu.
Um áratuga bil var kauptúnið
Borgarnes miðstöð allra sam-
gangna milli Norðurlands og
Vesturlands annars vegar og
höfuðborgarinnar hins vegar. Á
engum stað milli Akureyrar og
Reykjavíkur var eins gestkvæmt
oft og einatt eins og í Borgar-
nesi Þar var ekki einasta við-
komustaður heldur oftast óhjá-
sneiðanlegur gistingastaður
fjölda ferðamanna, einkum að
vetrinum.
Veitingahúsrekstur gekk mis-
jafnlega í Borgarnesi á þessum
árum, og venjulega gat veitinga-
húsið ekki tekið á móti nema
nokkrum hluta þeirra ferða-
manna, sem að flykktust, þegar
skipsferðir urðu. Margir leituðu
þá til kunningja og vina. Og á-
reiðanlega var þá fjölmennast
hjá Jóni Björnssyni og frú Helgu.
Þar voru viðtökurnar slíkar að
hröktum og þreyttum ferða-
mönnum fannst því líkast, sem
þeir væru komnir í foreldrahús.
Alúðin, nmhyggjan, og glæsi-
bragurinn á öllum viðtökum hjá
hinni skörulegu húsfreyju var
með slíkum yfirburðum, að á
betra verður eigi kosið. — Þó
þrengja yrði að heimafólki, þá
var aldrei í það horft. Borgun
mátti ekki nefna. Það var eins og
á eitthvað móðgandi væri
minnzt.
Síðan frú Helga fluttist til
Reykjavíkur hefúr hún notið
meiri kyrðar, enda þurft á því
að halda eftir langt og' mikið
erfiði. Þó er enn á þeim stað
nokkuð oft gripið til gamallar
rausnar og glaðværðar þegar vin-
ir og velunnarar koma að hitta
hina góðkunnu húsfreyju og
börn hennar. Sama hlýjan, alúð-
in og glæsimennskan er þá í
essinu sínu, eins og forðum í
Borgarnesi, enda þó skiljanleg
aðstöðubreyting hafi sínar eðli-
legu afleiðingar með vaxandi
árafjölda.
Slíkar konur sem frú Helgu
Björnsdóttir ber að hylla öðrum
fremur á merkilegum tímamót-
um æfinnar. Hún á skilið heiður
og þökk fjöldans. Ég óska henni
til hamingju í dag með það, að
hún hefur notið mikillar persónu
legrar gæfu, og með það, að hún
hefur verið og er elskuð og virt
af hinum mörgu gestum og vin-
um og það á allan hátt að verð-
leikum. Ég þakka henni alla henn
ar alúð, vináttu og skörungskap
og óska þess, að hún megi enn,
lengi njóta góðrar heilsu og
ánægjulegra ellidaga og fá að sjá
vaxandi hamingju og gleði um-
vefja sína nánustu ástvini. Sú er
mín afmæliskveðja.
Jón Pálmasou.
Lokaður fundur vesf-
rænna 5u!!frúa
LONDON, 29. marz. — Undir-
nefnd afvopnunarnefndar SÞ hélt
með sér fund í Lundúnum í dag.
Fulltrúar vestrænna þjóða á ráð-
stefnunni höfðu áður haldið lok-
aðan fund í brezka utanríkis-
ráðuneytinu. Eins og áður hefur
verið skýrt frá sitja fulltrúar
fimm ríkja ráðstefnu þessa. -—
Ríkin eru- Bretland, Frakkland,
Kanada, Bandaríkin og Ráðstjórn
arríkin.
- Skipsliöfniii á Jóni Baldvinssym