Morgunblaðið - 01.04.1955, Blaðsíða 12

12
MORGlirsBLAÐl®
Föstudagur 1. apríl 1955
$
ÞJÓDLEIKHÖSID
í
Aldarafmæli vcrzlunarfrelsis á íslandi
sambandi við hana varð
sá, að sumarið 1951 var
s
V
s
s
s
s
J
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
v
s
s
s
I
s
s
I
s
i
J
s
s
s
s
Minnst 100 ára afmælis i
frjálsrar verzlunar á fslandi S
kl. 14,00 í dag.
CULLNA HLIÐIÐ
Sýning í kvöld kl. 20,00.
Fáar sýningar eftir.
Ætlar konan
að deyja ?
Og
ANTIGONA
Sýning laugardag kl. 20.
Næst síðasta sinn.
Pétur og Úlfurinn
Og
DIMMALIMM
Sýning sunnudag kl. 15.
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Seldir aðgöngumiðar að sýn )
ingunni, sem féll niður 20. ^
f.m., gilda að þessari sýn- S
ingu. — s
FÆDD í CÆR i
s
s
s
Framh. af bls. 7 I voru í
1925. Með árinu 1924 batnaði (m. a.
verzlunarárferðið mjög og mátti unnt á ný að slaka verulega á
það heita gott í flestum árumj verzlunarhöftunum sem þjóðin
til 1930, þannig að hægt var á hafði þá búið við óslitið um nær
þessu árabili að samrýma það að 20 ára skeið.
verzlunin væri frjáls og gengið
Sýning sunnudag kl. 20.
Aðgöngumiðasalan opin frá (
kl. 13,15—20,00. — Tekið á S
móti pöntunum. Sími 8-2345, ^
tvær línur. — S
S
iLEIKFEIAG!
^REYKJAVÍKDR1
82. og 83. sýning
RtMA CHABiEVS
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
j
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
laugardag kl. 5 og sunnu- ■
dag kl. 8. s
s
Sala aðgöngumiða að auka- s
sýningu á morgun er í dag ■
kl. 4—7, að sunnudagssýn- s
ingu kl. 4—7 á morgun.
Síðustu sýningar
fyrir páska.
Ath.: Engin sýning í kyrru (
vikunni og heldur ekki á 2. J
í páskum. i
s
s
Sími 3191.
þó stöðugt.
TÍMABIL HAFTAVERZLUNAR
1932—1951
Eftir það að heimskreppunnar
miklu fór að gæta hér á landi
árið 1931 fór verzlunarárferði
mjög versnandi Var gjaldeyris-
skortur orðinn svo tilfinnanleg-
ur árið 1932, að ekki þótti hjá
því komizt að heimila bönkun-
um takmörkun á gjaldeyrissölu
og sáu bankarnir þá um þær tak-
markanir á innflutningnum sem
nauðsynlegar voru taldar.
Árið 1934 var horfið að algeru
haftafyrirkomulagi, samkvæmt
ákvörðun þeirrar ríkisstjórnar
er þá var mynduð af Framsókn-
arflokknum og Alþýðuflokkn-
um. Var allur innflutningur þá
gerður háður leyfisveitingum, er
stjórnskipuð nefnd annaðist. Með
þessu fyrirkomulagi var verzlun-
in raunvei-ulega hneppt í meiri
fjötra en hún hafði nokkru sinni
búið við síðan gömlu einokun-
inni var aflétt 1787.
Þrátt fynr hin ströngu inn-
flutningshrft og þrát! fyrir það
þó verzlunarárferði færi mjög
batnandi eftir 1934 óx þó gjald-
eyrisskorturinn stöðugt og vax-
andi upplausnar gætti í öllu
efnahagskerfi þjóðarinnar. Var
að lokum gripið til þess sem
neyðarúrræðis vorið 1939 að fella
gengi krónunnar. Ekki komst þó
reynsla á árangur þeirrar ráð-
stöfunar, því að nokkrum mánuð-
um síðar skall síðari heimsstyrj-
öldin á svo sem kunnugt er.
Á heimsr.tyrjaldarárunum síð-
ari batnaði gjaldeyrisaðstaðan
brátt svo, að ekki hefði verið
ástæða til þess að beita áfram
innflutningshöftum hennar
vegna, en hinsvegar var það tal-
ið óhjákvæmilegt vegna flutn-
ingaörðugicika.
Eftir það að styrjöldinni lauk
var fyrst ? stað dregið mjög úr
innflutningshöftunum, en brátt
sótti þó í svipað horí og verið
hafði fyrir styrjöldina, að tekin
voru upp alger innflutningshöft
á ný sökum gjaldeyrisskorts.
Hinar miklu erlendu innstæður,
sem íslendingar höfðu eignast á
stríðsárunum, voru að mestu
gengnar til þurrðar um mitt ár
1947, ollu því bæði nýsköpunar-
framkvæmdirnar og hinn mikli
aflabrestur á síldveiðum, sem
verið hefir síðan 1945.
Reynslan af höftunum eftir
styrjöldina varð þó síst betri en
fyrir styrjöldina. Afkoma út-
flutningsatvinnuveganna fór sí-
hrakandi þrátt fyrir mikil fram-
lög úr ríkissjóði þeim til styrkt-
ar. Algert öngþveiti 4ók að
myndast á neyzluvörumarkaðin-
um, þrátt fyrir stranga skömmt-
un nauðsynja, þannig að fjölmarg
ar nauðsynlegar vörutegundir
voru jafnvel mánuðum saman
ófáanlegar nema á svörtum
markaði.
Til þess að forða algerri upp-
lausn í efnahagskerfi landsmanna
var svo gripið til gengislækkun-
arinnar vorið 1950. Árangur
hennar og ráðstafana, sem gerðar
LOSAÐ UM VERZLUNAR-
HÖFTIN 1951
Það var að vonum, að svo stór-
felld gengislækkun, sem fram-
kvæmd var vorið 1950 sætti tölu-
verðri andspyrnu. Verðhækkan-
ir þær, sem ávalt stafa af gengis-
lækkun í landi, sem er svo mjög
háð innflutningi margra nauð-
synja sem ísland, eru af eðli-
legum ástæðum litnar óhýru
auga af almenningi. Meginþorri
þjóðarinnar sætti sig Þó við þessa
ráðstöfun, enda voru þá færð
fyrir því rök, sem aldrei hafa
verið hrakin, að aðrar leiðir komu
ekki til greina eins og þá var
ástatt til þess að forða algeru
öngþveiti í efnahagsinálum.
Árangur þessara ráðstafana
varð sem kunnugt er sá, að hægt
var að losa mjög um innflutn-
ingshöftin og má ábyggilega
fyrst og fremst þakka það frjáls-
ari verzlunarháttum að tekist
hefir að koma í veg fyrir rýrn-
andi lífskjör þjóðarinnar, þrátt
fyrir það að verzlunarárferði
hefir versnað mjög síðan 1949 og
mikil fjárfesting hefir átt sér
stað.
Frjáls verzlun á þó enn marga
og öfluga andstæðinga hér á
landi. Eru þar fremstir í flokki
stjórnmálamenn og flokksgæð-
ingar, sem aðstöðu höfðu til þess
að maka krók sinn fjárhagslega
undir haftafyrirkomulaginu. Má
þar nefna sem dæmi hagnað
þann, sem margir pólitízkir
pótentátar höfðu á haftaárunum
af verzlun með bíla og bílaleyfi,
sem færði mörgum drjúga björg
í bú. Var eðlilegt að þeir menn
litu óhýru auga allar ráðstafanir
til þess að koma á jafnvægi 1
efnahagsmálum, þar sem slíkar
ráðstafanir rýrðu vald þeirra og
hagnaðarmöguleika. Þessir menn
vinna að vísu ekki á þann hátt
að hugðarefni sínu að þeir seg-
ist vera á móti frjálsri verzlun
í sjálfu sér En þeir beita sér af
alefli gegn öllum þeim ráðstöf-
unum, sem eru nauðsynleg skil-
yrði þess, að verzlunin geti ver-
ið frjáls, og styðja af alefli hverja
þá þróun í atvinnulífi þjóðar-
innar, sem torveldar það að
verzlunin geti verið frjáls.
Fyrirheitna landið er pólitísk
nefnd, sem hefir með höndum
úthlutun alls erlends gjaldeyris,
en væntanleg verðlaun fyrir
skelegga baráttu fyrir „umbót-
um“ í verzlunarmálum eru leyfi
til þess að kaupa á ódýru verði
eftirsótta 'lluti á tímum gjald-
eyrisskorts svo sem bíla, sem
greiðlega gengur svo að selja á
allmiklu hærra verði á „frjáls-
um“ markaði.
Þegar minnst er hins verka
áfanga í baráttunni fyrir bættum
verzlunarháttum sem náðist 1855,
og jafnframt þess þáttar, sem
verzlunarfrelsið hefir átt í bætt-
um lífskjörum þjóðarinnar síð-
an, má ekki missa sjónar á þeirri
miklu hættu, sem að verzlunar-
frelsi því sem þjóðin hefir þó
öðlast á ný eftir langvarandi
haftaöngþveiti, steðjar einmitt
nú.
&örhJu dansarnir
úðm
IS
Sími 6485
Útlagarnir í Ástralíu
PATRICIA MEDINA ■ SIR CEDRIC HARDWICKE
Produced bv J0SEPH SISTR0M • ttccted by J0HN FARR0W • Screenplay by J0NATHAH IATIMER
_________ • A PARAMOUNl PICTUíl •__ —
Afar spennandi, ný, amerísk litkvikmynd um flutn-
inga á brezkum sakamönnum til nýstofnaðrar fanganý-
lendu í Ástralíu. — Myndin er byggð á samnefndri sögu
eftir höfunda „Uppreisnarinnar á Bounty“.
Bönnnuð innan 16 ára. Sýnd kl 5, 7 og 9.
Vinstúlka mín Irma, fer vestur
með skopleikurunum frægu:
Ðean Martin — Jerry Louis.
Sýnd kl. 3. — Sala hefst kl. 1.
INGOLFSCAFE
Gömlu dansarnir
í Xngólfskaffi í kvöld klukkan 9,
Jónas Fr. Guðmundssou stjórnar.
Aðgöngumiðar seldir frá bl. 8. — Sími 2828
iranma
w
VETRARGARÐURINN
VETRARGARÐURINN

BUSLEIllll
í Vetrargarðinum í kvöld klukkan 9.
Hljómsveit Baldurs Kristjánssonar leikur.
Miðapantarir í síma 6710 eftir kl. 8.
V G.
nt! m* » ■ « * 3 * a 6 XujiJV *
FÉLAGSVIST
OG DAMS
G.T. húsinu í kvöld kl. 8
Afhént verðlaun fyrir síðustu keppni — Sex þátttakenaur
fá góð verðlaun hverju sinni.
Sigþór Lárusson stjórnar dansinum.
Komið snemma, forðíst þrcngsli.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 8 — Sími 3355
'*•••»»■■•••■■■■■•■»

.■■■n*a0Hai«HiflaaaM« >■*■••■■■*« ■■JUt
Bezt ú auglýsa í Morgunblaðinu
■■>■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■•^■■■■■■■■■■■■■■«M