Morgunblaðið - 14.05.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUN BLAÐIÐ
Laugardagur 14. maí 1955

Útg.: H.í. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason írá Vijrur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni GarSar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 fi mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
FRAM - VIKINGIJR 1:0
SÍÐASTLIÐINN fimmtudag léku
þessi lið saman við slæmar að-
stæður, 6—8 vindstig og 2 stiga
hiti herjuðu á leikmenn, sem áttu
fullt í fangi með að halda á sér
hita.
j Framarar léku undan vindi
j fyrri hálfleikinn og var stöðug
1 pressa á Víkingsmarkið fram að
hálfleik. Við slíkar aðstæður
verður ætíð lítið um virka knatt-
Merki’egt menningnr-
og stjórnmálnstnrf Heimdallar
spyrnu, þegar 21 leikmaður af 22
eru saman komnir á öðrum vall-
arhelmingnum. Framarar reyndu
stöðugt að ná í gang samleik, en
mistókst herfilega, sennilega
vegna þess, að of margir menn
voru þarna saman komnir á litlu
svæði. Þó fannst manni með til-
liti til sýnilegs vanmáttar Vík-
ingsliðsins, að þeir hefðu átt að
geta skipulagt leik sinn betur og
Xjalvakandl ábri^ar:
FUNDIR þeir, sem Heimdallur,
félag ungra Sjálfstæðismanna
hér í Reykjavík hefur boðað til
um menningarmál og einstaka
þætti stjórnmálanna, hafa vakið
mikla athygli. Hefur þetta þótt
mjög gagnleg og merkileg ný-
breytni í starfsemi þessa stærsta
stjórnmálafélags ungra manna í
landinu.
Á einu ári hefur Heimdallur
haldið fjóra slíka almenna fundi,
þar sem öllum hefur verið heim-
ill aðgangur. Var hinn fyrsti
þeirra haldinn í fyrravor um
handritamálið. Þar hafði pró-
fessor Alexander Jóhannesson
háskólarektor framsögu. Næsti
fundur var haldinn um haustið
um vestræna menningu og komm
únismann, og var Gunnar Gunn-
arsson rithöfundur framsögu-
maður.
Þriðji fundurinn var um æsk-
una og kirkjuna og voru þeir
séra Jóhann Hannesson og séra
Jón Auðuns þar málshefjendur.
Fjórði og síðasti fundurinn var
svo haldinn s.l. miðvikudag um
áróður kommúnista í íslenzku
menningarlífi. — Framsögumenn
voru þar þrír, þeir Kristmann
Guðmundsson rithöfundur, Guð-
mundur G. Hagalín rithöfundur,
og séra Sigurður Pálsson í Hraun
gerði.
Eins og þessi upptalning ber
með sér hafa frummælendur
á öllum þessum umræðufund-
um Heimdallar verið þjóð-
kunnir menntamenn og rithöf-
undar. Þeir hafa tekið um-
ræðuefnið föstum tökum og
gert því þau skil, sem því
hæfði. Og Reykvíkingar hafa
kunnað að meta þessa nýung i
starfsemi Heimdallar. Mikill
mannfjöldi hefur sótt alla
fundina. Hin rúmgóðu sala-
kynni Sjálfstæðishússins hafa
jafnan verið troðfull af áhuga-
sömu fólki. Oftast hafa einnig
orðið miklar umræður um
málin.
Þessir fundir hafa því orðið
Heimdalli til hins mesta sóma,
um leið og þeir hafa orðið þús-
undum Reykvíkinga til gagns og
upplýsingar um hin þýðingar-
mestu mál.
Óttinn við Heimdall
Það sætir engri furðu þótt
andstæðingar Sjálfstæðisflokks-
ins séu hræddir við Heimdall. En
þess ótta verður oftlega vart í
blöðum þeirra. f Heimdalli eru
nú um þrjú þúsund ungra karla
og kvenna. Á síðasta félagsfundi
í marz gengu yfir 300 manns í
félagið. Það er þannig í örum
vexti og mik'um uppgangi.
En hvers vegna ganga hundruð
reykvískra æskumanna nú í
Heimdall?
Svarið við þeirri spurningu er
einfaldlega það, að unga fólkið
finnur að félagið er brjóstvörn
frjálslyndra hugsjóna og einn
þróttmesti boðberi víðsýnustu
þjóðmálastefnunnar, sem uppi er
með þjóðinni í dag. Æska lands-
ins hefur á undanförnum árum
séð það og fundiS, að í Heimdalli
hafa mörg glæsilegustu framfara-
og menningarmál landsmanna
fyrst verið borin upp. Þar hafa
þjóðnýtar hugmyndir verið sett-
ar fram og mótaðar.
Unga fólkið vill taka þátt í
félagssamtökum, sem byggjast
á lifandi áhuga fyrir þróun
og uppbyggingu. Það vill ekki
grafa sig í klíkum, sem dregið
hafa úrelta kúgunarstefnu við
hún, eins og hin svokallaða
„Æskulýðsfyiking“ kommún-
ista. Er nú svo komið, að þýð-
ingarlaust er fyrir kommún-
ista að boða til funda í þess-
ari klíku sinni. Unga fólkið
kemur ekki þangað. Aðeins
örfáir öfgagoggar á borð við
Bjarna frá Hofteigi sækja þá
til þess að hlusta á eða flytja
boðskap svartnættisins.
Það er þess vegna ekkert und-
arlegt þótt kommúnistar biðji um
að fá að boða til sameiginlegra
funda með Heimdalli. Það er eina
leið þeirra til þess að ná eyrum
unga fólksins.
Öflug samtök lýðræðis-
sinnaðrar æsku i
Hinir almennu umræðufundir
Heimdallar hafa e. t. v. sýnt það
betur en nokkuð annað, að fé-
lagið er fyrst og fremst frjáls-
lynd óg öflug samtök lýðræðis-
sinnaðrar æsku í höfuðborg
landsins. Það hefur sameinað
mikinn fjölda ungs fólks til ein-
arðrar baráttu gegn hinni kald-
rifjuðu niðurrifs- og mannhaturs-
stefnu kommúnista. Fleiri og
fleiri æskumenn sjá og skilja, að
þeim ber að taka upp merkið inn
an raða Heimdallar, merki frjáls-
lyndis og virðingar fyrir mann- *
helgi og persónufrelsi. Kommún-
isminn stefnir að því að svipta
æskuna frelsi hennar, hindra þá
uppbyggingu, sem heilbrigð og
óspillt æska telur frumskilyrði
þess að vonir hennar um betra
og þroskavænlegra þjóðfélag,
rætist.
Áróður kommúnista í
íslenzku menningarlífi
Kommúnistar bera sig nú mjög
illa yfir því, að áróður þeirra í1
íslenzku menningarlífi var sér-
staklega tekinn til meðferðar á
síðasta umræðufundi Heimdallar.
Verður sá fundur ekki gerður
sérstaklega að umræðuefni hér.
Lesendum blaðsins gefst væntan-
lega tækifæri til þess á næstunni
að kynnast því, sem þar var sagt.
En rík ástæða var vissulega
til þess að taka það mál til með-
ferðar. Kommúnistar hafa lagt
ofurkapp á það undanfarin ár að
læða áróðri sínum inn á mörg
svið íslenzks menningarlífs. Þeir
hafa reynt að telja þjóðinni trú
um, að svartnættispostular þeirra
væru hinir einu sönnu menning-1
arfrömuðir, nokkurs konar „and-
legur aðall“ eða „yfirstétt“, sem
öllu ætti að ráða á sviði menn-
ingarmála. '
Það er vissulega kominn tími
til þess að þjóðin átti sig á fárán-
leik þessarar kenningar Kristins
Andréssonar og „mannsins sem
bar út ekkjuna".
Sannleikurinn er auðvitað
sá, að meðal allra menningar-
þjóða er litið á kommúnista
sem örgustu fjandmenn and-
legs frelsis og heilbrigðrar
menningarstarfsemi.
Heimdallur hefur því unnið
þarft verk með því að vekja
þjóðina til umhugsunar um
moldvörpustarfsemi kommún-
ista í islenzk’u menningarlífi.
Hryggileg saga
NÚ á dögunum var mér sögð
saga, sem ég held að hljóti
að vekja í senn reiði og and-
styggð allra góðra manna — en
hún er svona í höfuðdráttum:
Nýlega voru nokkur börn að
leikjum í sandhaugunum fyrir
neðan Fífuhvamm hér rétt utan
við Reykjavík. Þarna hefur
myndazt nokkuð jarðfall af sand-
námi til bygginga undanfarin ár
og jafnframt smá vatnstjarnir af
rigningum og jarðvatni. Þarna á
eina tjörnina hafa andahjón ein
vanið komur sínar að undanförnu
og voru orðin gæf og spök, alls
óhrædd við börnin, sem þarna
voru oft í kring, enda höfðu þau
jafnan vikið góðu að fuglunum
og var bæði ánægja og skemmt-
un að þeim.
Skotið úr jeppabíl
EINN dag sem oftar nú fyrir
skömmu voru um 5—6 börn
þarna niðri við tjörnina og virtu
fyrir sér andahjónin. Þá bar þar
allt í einu að jeppabíl, sem kom
æðandi niður brekkuna og í voru
tveir menn. Blika sást á byssu-
hlaup út um annan hliðarglugg-
ann og fyrr en varði var hleypt
af skoti rétt yfir eða á hlið við
börnin, augsvnilega miðað á
andahjónin. Öndin hóf sig í of-
boði til flugs en steggurinn var
helsærður og komst hvergi. Elzta
barninu, sem þarna var statt,
datt strax í hug að hlaupa á eftir
bílnum til að sjá númer hans, en
ódæðismönnunum var bersýni-
lega ekkert um það gefið og hertu
ferðina, sem mest þeir máttu á
brott, áður en barninu tækist að
greina númerið.
Sízt til gæfu
eða velfarnaðar
BÖRNUNUM brá hastarlega við
þetta fólskutiltæki hinna að-
vífandi manna og urðu innilega
sár og reið, er þau höfðu áttað
sig á, hvað gerzt hafði. Þau tóku
hinn deyjandi fugl með sér heim
og máttu vart mæla fyrir geðs-
hræringu og hryggð, er þau tóku
að skýra frá atburðinum.
Venjulega gerðu fólki gengur
að vonum erfiðlega að skilja
drápsfýkn þá og mannfýluhátt,
sem liggur að baki verknaði, sem
þessum. Að því viðbættu, að
mildi má það heita, að ekki
skyldi mannsbani hljótast þarna
af, er skotníðingurinn hleypti af
svo að segja í sjálfan barnahóp-
inn. Hvort sem menn þessir
komast undir manna lög eða ekki
fyrir þetta tiltæki sitt, mega þeir
vera þess fullvissir, að slík fólsku
verk verða þeim aldrei til gæfu
eða velfarnaðar á lífsleiðinni.
Þrengsli á bóka-
söfnunum
ÞÓRÐUR halti hefir skrifað
mér á þessa leið:
„Kæri Velvakandi!
Um leið og ég þakka þér fyrir
þína þörfu, — oftast skynsam-
legu og alltaf sanngjörnu vöku-
pistla, langar mig til að biðja þig
að koma á framfæri kvörtun
minni til starfsmanna Landsbóka
safnsins og Bæjarbókasafnsins.
Á hverju ári um þetta leyti
eru bæði þessi söfn, þ.e. lesstof-
ur þeirra, alltaf yfirfullar af
unglingum, sem sitja þar og læra
lexíur sínar undir vorprófið. —
Það er ekki tiltökumál, heldur
sjálfsagt, að allir nemendur, og
þá ekki sízt nemendur í æðri
skólum, skreppi á Landsbóka-
safnið til að fletta upp í bók,
sem þá vantar eða vinna á annan
hátt úr gögnum safnsins, en hitt
sýnist mér með öllu ótækt, að
krakkar noti lestrarsali safnanna
daginn út og daginn inn til
lexíu-lesturs.
Bætir ekki úr vandanum
EFLAUST búa margir ungling-
ar við erfiðar aðstæður til
lestrar heima fyrir, en úr þeim
vanda er ekki á neinn hátt bætt
með þessum setum á söfnunum,
þegar þess er gætt, að söfnin ráða
aðeins yfir 40—50 sætum, hvort
fyrir sig, en unglingarnir skipta
eflaust þúsundum.
Menn, sem nauðsynlega þurfa
að nota Landsbókasafnið nokkra
stund annað slagið, koma dag
eftir dag, um þetta leyti ársins
án þess að geta tyllt sér nokkurs
staðar niður með bók. Veit ég til,
að utanbæjarmenn hafa hörfað
frá, sem þó höfðu þangað nokkuð
erindi en takmarkaðan tíma.
Skilja ekki,
hvað átt er við?
IANDDYRI Landsbókasafnsins
hangir spjald með eftirfar-
andi áletrun: „Enginn má bera
bækur inn í lestrarsal, nema með
sérstöku leyfi lestrarsalsvarðar.
Ef menn hafa bækur meðferðis,
verður að skilja þær eftir hjá
fataverði". Þetta bendir til þess,
að lexíu-lestur sé alls ekki heimill
á safninu, þótt ekki sé það sagt
berum orðum. Annars er orða-
lag spjaldsins svo vísdómlega
samið, að krakkarnir skilja víst
alls ekki, hvað átt er við. Þeim
dettur sennilega ekki í hug, að
þetta eigi við þau, því að lexíu-
bókarlaus hafa flest þeirra ekk-
ert þangað að vilja.
Mér þykir ekki ósennilegt, að
lestrarverðir, sem allir eru hin
mestu prúðmenni, veigri sér við
að beita valdi sínu gagnvart
krökkunum og er það að vonum.
En ég sé ekki annað, en þeir verði
að herða upp hugann og taka í
taumana, hvort sem þeim líkar
betur eða verr.
Með þökk fyrir birtinguna.
Þórður halti“.
MerxlB
klæfiir bndll.
náð meiru út úr leiknum. Þetta
eina mark leiksins skoraði Eiður,
hægri innherji, eftir 35 mínútur
af fyrri hálfleik, en þá greiddist
örlítið úr flækjunni við Víkings-
markið og fékk Ólafur Eiríksson,
markvörður Víkings ekki gert
við skotinu. Eins og að líkum
lætur gerðu Víkingar ekki annað
en að verjast í fyrri hálfleik og
gengu þar hetjulegast fram Jens,
Konráð og að sjálfsögðu mark-
vörðurinn, sem oft greip inn í
á síðustu stundu og stóð sig með
mestu prýði.
í byrjun síðari hálfleiks fékk
miðframherji Víkings prýðis
tækifæri til að jafna, en mistókst
fyrir opnu marki. Ennfremur
áttu Víkingar skot í þverslá um
miðjan hálfleikinn. Við önnur
tækifæri komst Frammarkið
vart í nokkra hættu. Framarar
náðu í gang sæmilega virkum
samleik á köflum í síðari hálf-
leik, en áberandi var, hve knött-
urinn var gefinn seint og bar við-
leitnin af þeim sökum ekki ár-
angur. Fjórum sinnum sköpuð-
ust dauðafæri á markteig og við
eitt slíkt tækifæri stöðvaði vind-
urinn knöttinn á marklínu, eftir
að markvörður hafði verið gerð-
ur óvirkur.
Liðin:
Þessi leikur segir okkur í
sjálfu sér ekkert um hvað þessi
lið geta snt. Til þess voru að-
stæðurnar alltof slæmar. — Lið
Víkings er mikið breytt frá fyrri
árum og skipað mestmegnis ný-
liðum, sem ekki má dæma eftir
þessum leik.
í liði Fram bar mest á Reyni
og Hilmari, sem ávallt reyndu að
byggja upp. Dagbjartur og Sig-
urður voru einnig virkir í fram-
línunni.
154 áhorfendur greiddu að-
gangseyri að vellinum, en um 300
manns munu hafa horft á leikinn.
— Hans.
Veður lægir vænfanlega,
en sami kuldinn
VEÐURSTOFAN taldi í gær-
kvöldi að norðanáttin myndi enn
halda áfram þennan sólarhring.
Að vísu myndi lægja, en
næturfrost yrði. Búast mætti við
éljum á Norðurlandi.
Ástæðan til þess að veðrið tek-
ur að lægja er að lægðin, sem
hefur verið fyrir austan land, er
að fjarlægjast. Er hún nú kom-
in yfir Skandinavíu. Yfir Græn-
landi er hinsvegar kyrrstætt há-
þrýstisvæði.
I KVOLD verður 8. sýning í
Þjóðleikhúsinu á leikritinu Krít-
arhringurinn eftir Klabund. Eru
nú aðeins örfáar sýningar eftir á
leiknum. Þetta leikrit verður
hugstætt, hverjum þeim, sem sér
það og sérstaka athygli og hrifn-
ingu hafa vakið hinir skrautlegu
búningar og leiktjöld. Myndin að
ofan sýnir Harald Björnsson í
hlutverki Tongs tehúseiganda.