Morgunblaðið - 16.07.1955, Qupperneq 9

Laugardagur 16. júlí 1955
MORGUTSBLAÐIÐ
9
Genfarráðsteínan verður haldin í^þessu húsi, Þjóðabandalagshöllinni gömlu.
Þeir Siiftast í Genf
VERKASKIPTING
VESTURVELDANNA
Alþýða Þýzkalands er raunsæ
og vill ekki fóma of miklu fyrir
sameiningu landsins. Hún bíður
Eden: „Það er rétt, að við skulum
vera vel á verði. En ekki er ástæðu
laust að ætla, að árangur verði af
Genfarráðstefnunni".
Faure — Mun einkum ræða um ör-
yggismál Evrópu.
v A ÐALRITSTJÓRI erlendra
A frétta við Newsweek,
Harry R. Kern, er nýkominn úr
ferðalagi um Bretland, .Frakk-
land og Þýzkaland og skýrir frá
afstöðu leiðtoga þessara landa [
til Genfarráðstefnunnar. Hann
segir m. a.:
Brezkur ráðherra hefir nýlega'
komist svo að orði: „Þið skuluð
okki búast við of miklu á Genf-
arráðstefnunni". Þessi reyndi
stjórnmálamaður, sem hefir að
baki sér mikla reynslu í samn-
ingum við Rússa, túlkar áreið-
anlega skoðanir flestra vest-
rænna stjórnmálamanna. Leið-
togar Vesturveldanna fara til
Genfar með sama hugarfari og
Adenauer til Moskvu í haust:
lausir við allar blekkingar og
ekki of bjartsýnir. — Þeir eru
þeirrar skoðunar, að litlar breyt-
íngar hafi orðið á stefnu Rússa;
að friðarsókn og breytt afstaða
Rússa stafi af miklum erfiðleik-
um, sem þeir eigi nú við að etja.
þess nú með óþreyju hvernig
Adenauer reiðir af í Moskvu í
haust. — Skuggi hans mun hvíla
yfir Genfarráðstefnunni, sjálfur
hyggst hann, á meðan á ráð-
stefnunni stendur, búa í Múrr-
en, sem er 80 km. frá Cenf. Bret-
ar hafa lýst því yfir, væntanlega
fyrir hönd allra Vesturveldanna,
að þeir muni ekki íallast á, að
Þýzkaland verði hlutlaust og
varnarlaust í framtíðinni. Sam-
kvæmt þrí’. elda-samningi Vest-
urveldc'nna munu þeir hefja um-
ræður um Þýzkalandsmálin í
Genf, Bandaríkjamenn um af-
vopnunarmálin, Frakkar einkum
um Öryggi Evrópu. Bandaríkja-
menr> eru staðráðnir i að koma í
veg fyrir allar tilraunir Rússa
Framh. á bls. 1J
HVERNIG GETUR ÞA»
GERZT?
Þótt svo virðist sem Evrópu-
menn taki lífinu rólega og Iíti
vonglaðir til Genfar, má full-
yrða, að í engu landi sé rósemi
bugans í eins góðu lagi og í Vest-
ulr-Þýzkalandi. Þó ættu Þjóð-
verjar kannski sízt af öllum
mönnum að vera í fullu jafn-
vægi um þessar mundir, því að
eitt helzta vandamál Genfarráð-
stefnunnar verður framtíð Þýzka
lands.
En Þjóðverjar geta bara
ekki séð á þessu stigi máls-
ins, hvernig Vesturveldin
setla að sameina allt Þýzkal.
undir eina stjórn, svo að Rúss-
ar verði ánægðir og leggi bless
un sína á það. Þá yrðu að fara
fram frjálsar kosningar í land- 1
inu og sérfræðingar eru þess
fullvissir, að flokkur Adcnau-
ers mundi leggja undir sig allt
Austur-Þýzkaland á auga-
bragði.
Bulganin: „Aðaltakmark ráðstefn-
unnar ætti að vera að draga úr
kalda stríðinu. Við munum reyna
eftir megni að ná þessu takmarki."
Eisenhower: „Við ætlum að skýra
málstað okkar með góðu hugar-
fari og látum enga hleypidóma
koma í veg fyrir samkomulag".
Edward Chrankshaw:
Þeir skríða úr bjarnarhíðinu
AÐ er skoðun mín, að Rússar
líti ekki á Genfarráðstefmma
sem endi, heldur upphaf. Ég held
líka, að vænlegasta leiðin til að
skilja áform Rússa sé sú, að líta
í eigin barm. Fullvíst má telja, að
leiðtogar Sovétríkjanna vita ekki
frekar, hvað gerist í Genf en leið-
togar Vesturveldanna. Á ráðstefn-
■■unni mætast tveir andstæðir aðil-
ar, tortryggnir og óvinveittir hvor
öðrum, sem munu leitast við að
endurskoða utanríkisstefnu sína,
áður en það er orðið um seinan.
★
Rússar eru ákaflepa viðkvæmir
fyrir því, að menn líti svo á, að
þeir séu hinir veiku. Dulles hafði
orð á því fyrir skömmu, en ekki
stóð á svari Krusjeffs, eins og
menn muna. Þegar Dulles gat
þess, að ekki væri annað að sjá en
Rússar hefðu misst áhugann á
sameiningu Þýzkalands, rak Kreml
upp reiðiöskur og mótmælti þeirri
staðhæfingu.
RÚSSAR VEIKIR
Fullyrðingar Dullesar eiga við
nokkur rök að slyðjasl, þ.e.a.s.
Rússar eru nú ofveikir til þcss að
halda áfrain stefnu Stalíns —
kalda stríðinu —, sem hefir lagzt
eins og mara á fjárhag ríkisins.
MERKILEG ÁÆTLUN EDENS
Alit bendir til þess, að Rússar
vilji heldur leggja Þýzkalandsmál
ið í salt um nokkurt skeið, heldur
en að ganga að kröfum Vestur-
veldanna um sameiningu þess og
láta fara fram frjálsar kosningar
í öllu landinu. Þeir vilja fremur
viðurkenna vestur-þýzku stjórnina
og ræða um afvopnun í Vestur-
og Austur-Þýzkalandi. — Eden
hyggst koma til móts við Rússa
með áætlan þeirri, sem hann vinn-
Ur nú að. Aðalatriði hennar er, að
Þýzkaland verði sameinað í eitt
ríki, en austurhluti þess verði
hlutlaus. Á móti vill Eden, að
Framh. á bls, 11
1Vttargi ber á góma
ENGIN föst áætlun hefur verið gerð fyrir fundarhöldin
í Genf, sem nú standa fyrir dyrum, en engu að síður
munu allir aðilar koma til ráðstefnunnar með ákveðin mark-
mið í huga — og liggur nú nokkurn veginn í augum uppi,
hvaða höfuðmál koma til umræðu.
MARKMIÐ VESTURVELDANNA
Bandaríkjastjórn hefur lýst yfir þeirri skoðun sinni, að
friði í heiminum stafi mest hætta af algjörum yfirráðum
Ráðstjórnarinnar yfir leppríkjum sínum í A-Evrópu — eitt
aðalmarkmið Bandaríkjanna í Genf verður því að reyna
að draga úr þessari hættu, þ. e. losa um járntök rússneska
kommúnistaflokksins á stjórnum leppríkjanna.
Með aðstoð Bretlands og Frakklands munu Bandaríkin
vinna að því að koma eftirfarandi höfuðatriðum í fram-
kvæmd:
+ Binda endi á heimsveldisstefnu kommúnista og stöð-
ugar tilraunir þeirra til að ná með skefjalausum áróðri yfir-
tökunum í lýðræðislöndum.
Á Frjálsar kosningar í Þýzkalandi og friðsamleg sam-
eining þess — og sameinað Þýzkaland skipi sér undir merki
vestrænna lýðræðisþjóða.
+ Koma á stofn öryggisbandalagi í Evrópu og banna
framleiðslu kjarnorkuvopna.
if Sjálfstæði til handa leppríkjunum á áhrifasvæði Ráð-
stjórnarinnar.
MARKMIÐ RÁÐSTJÓRNARINNAR
Markmið Ráðstjórnarinnar er að fá nokkurn gálgafrest í
vígbúnaðarkapphlaupinu, gera Þýzkaland að hlutlausu og
vopnlausu ríki. koma Atlantshafsbandalaginu fyrir kattar-
nef, bola Bandaríkjunum með öllu burt af meginlandi Ev-
rópu og vinna sér orðstír sem forvígismenn í baráttunni
fyrir friði í heiminum. í Genf mun Ráðstjórnin því kapp-
kosta að fá framgengt:
ir Alþjóða ráðstefnu um afvopnunarmálin — og Ráð-
stjórnin mun þar — ef að líkum lætur — reka mikinn
áróður fyrir banni við framleiðslu kjarnorkuvopna, en ekki
leysa málin með þeim raunhæfa hætti, er Vesturveldin hafa
sett á oddinn, þ. e. að fyrst og fremst verði komið á fót
öruggu eftirliti með afvopnun þjóða.
ic Að öll ríki A- og V-Evrópu geri með sér gagnkvæmt
öryggisbandalag, er komi í stað A-bandalagsins, bandarískar
hersveitir verði fluttar frá Evrópu — svo að Bandaríkin
hafi þá allt í hendi sér.
Stórveldin geri með sér þá samþykkt, að allt erlent
herlið verði flutt frá Þýzkalandi.
if Haldin verði alþjóða efnahagsráðstefna og Vestur-
veldin afnemi þau höft, er verið hafa á flutningi hernaðar-
lega mikilvægra framleiðsluvara til kommúniskra ríkja.
if Ráðstefna verði haldin um Formósumálin — er kín-
verska kommúnistastjórnin eigi fullan yfirráðarétt yfir —
og gerð verði samþykkt um aðild Rauða Kína að S.Þ.
if Stórveldin gefi út sameiginlega yfirlýsingu, að „status
quo“ í stjórnarháttum leppríkjanna sé viðunandi.
GANGUR MÁLANNA
f upphafi ráðstefnunnar munu „topparnir" hver um sig
og frá sínu sjónarmiði skýra þær orsakir, er liggja að baki
„kalda stríðinu". Síðan verður tekið til starfa í nefndum —
um Þýzkalandsmálin, öryggi Evrópu, afvopnunarmál, verzl-
unarmál og sennilega Austurlönd fjær (þó að Bandaríkin
séu andvíg þvi).
í Þýzkalandsmálunum — nefndin verður sennilega skipuð
utanríkisráðherrunum fjórum og fulltrúum Þjóðverja — er
ólíklegt, að Dulles fallist á tillögu Molotovs um vopnlaust
og hlutlaust Þýzkaland, né heldur munu þeir vilja fall-
ast á tillögu Churchills um nýjan Locarno-sáttmála. —
Bandaríkjastjórn heldur því fram, að yfirlýst hollusta Vest-
urveldanna við stofnskrá SÞ, sé nægileg trygging þess, að
vestrænar þjóðir reyni ekki að frelsa leppríkin með vopna-
valdi.
Vesturveldunum er ljóst, að Ráðstjórnarríkin óttast vold-
ugt Þýzkaland — eins og svo oft áður í sögunni — og eru
Bandaríkin því fús til að fallast á, að A-Þýzkaland verði
vopnlaust svæði innan sameinaðs Þýzkalands. Bretar og
Bandaríkjamenn eru fylgjandi þeirri tillögu Edens, að dreg-
ið sé úr ótta Rússa með því, að fullt jafnvægi verði milli
vopnabirgða V- og A-Evrópulanda — báðir aðilar geti því
verið óttalausir — nægilega öflugir til að verja sig, en ekki
nógu öflugir til að hefja árásarstríð.
HÖFUÐMÁL
Aðalumræðuefni ráðstefnunnar verður vafalaust alþjóða
afvopnun — og er það táknrænt fyrir þrá alls mannkyns
eftir friði. Það er athyglisvert, að á undirbúningsfundum
ráðstefnunnar hefur fulltrúum Bandaríkjanna undanfarið
orðið tíðræddara um „takmörkun vígbúnaðar“ en afvopn-
un. Afstaða Bandaríkjanna er -sú, að algjör afvopnun sé
ekki framkvæmanleg eins og sakir standa, en mögulegt sé
að takmarka kjarnorkuvígbúnað svo, að engin þjóð hafi
tök á að gera skyndiárás með kjarnorkuvopnum.
Af þeirri afstöðu, sem Rúðstjórnin tekur til afvopnunar-
málanna, má ráða, hversu mikil alvara liggur að baki hinni
nýju friðarsókn Rússa. Vesturveldin vilja reyna, hvort
framkvæmd Ráðstjórnarinnar verður söm og loforð þeirra.
Þau hvorki treysta eða vantreysta ráðamönnum í Kreml —
en hyggjast ekki taka viljann fyrir verkið.
--------- i .............. ................. ....................................... 11 »" 1 ~—rrrrr-—ju"* !' 1 1 1111 ■ a~ ■ ■■ 1