Morgunblaðið - 17.07.1955, Blaðsíða 7

Sunnudagur 17. júlí 1955
MORGVNBLAÐIÐ
7
Með byggingu spilavítisins hófst „gull
Carlo
i jyj
Stjórnarkreppa og fjárhagsvancfræði hrjá Rainier
m sem fær önnur og erfiðari viðfangsefni
en veióiferðir og fagrar konur
HEIMSÓKN í spilavítið í Monte
Carlo er líkleg til að valda
mönnum vonbrigðum. Flestir
gera sér í hugarlund, að æstar
raddir hljómi um salina og jafn-
vel skammbyssuskot kveði við,
er spilamennirnir, sem hafa tap-
að aleigu sinni, fullir örvænting-
ar fi'emja sjálfsmorð.
Því fer fjarri. í sölunum heyr-
ist aðeins lágur kliður — gest-
imir tala yfirleitt í hálfum hljóð-
um — en yfir hann gnæfa róleg-
ar, tilbreytingarlausar raddir
stjórnendanna við spilaborðin:
Messieurs, faites les jeux (Herr-
ar mínir, spilið)! Og spilamenn-
irnir leggja marglitar töflur, sem
jafngilda vissum peningaupp-
hæðum, á númer eða reiti. Stjórn
andinn þeytir kúlunni af stað i
„roulettunni", og hún hafnar í
númeri hins heppna.
* V ♦ *
Salir spilavítisins eru skraut-
lýstir, og veggirnir skreyttir
fögrum, dýrmætum málverkum.
Hingað streyma menn frá öllum
löndum heims, milljónamæring-
ar, fátækir skrifstofumenn, for-
vitnir blaðamenn, ævintýramenn
og aðalsmenn, sem ekkert eiga
nema titilinn, til að freista gæf-
unnar við spilaborðið. En það er
oftar tapað en unnið í spilavít-
inu í Monte Carlo.
AUt fer fram með kyrrð og
spekt, og er stjórnað af sömu
reglusemi og ákveðni og umferð-
inni á götunum, enda er lög-
regluliðið í Monacco bæði fjöl-
mennt og vel þjálfað. — Ferða-
mannastraumurinn til Monte
Carlo er gífurlegur, og Monacco-
búar hafa ásett sér, að hver
ferðamaður geti fundið þar það,
sem hjarta hans girnist: Náttúru
fegurð, tilbreytingu fjölbreytts
íþrótta- og skemmtanalífs, eftir-
væntingu fjárhættuspilsins — og
ekki sízt friðsæld.
A V ♦ *
Á aðaltorginu fyrir ofan spila-
vítið standa þessi orð: Ni vitesse,
ni bruit (Hraði og hávaði bann-
aður). Ekki er þó hægt að neita
því, að í þessum orðum felst
nokkur skinhelgi. Þó að æstar
raddir glymji ekki um spilasal-
ina, spegiast engu að síður æstar
tilfinningar í andlitum manna
þeirra og kvenna, er sitja við
borðin, og stirðnuð örv.ænting
sést í svip margra, er yfirgefa
salina —. hafi þeir ekki tapað
aleigunni, kunna þeir að hafa
tapað fargjaldinu heim.
Og sagan segir, að sérstakir
menn á vegum spilavítisins hafi
þann starfa að vera á hnotskóg
í trjágarðinum kringum spiia-
vítið eftir mönnum, er tapað
hafa öllu í fjárhættuspilinu — og
fái þeir greiddan farareyri heim
á kostnað spilavítisins.
A V ♦ *
Það er algengt að sjá menn
sitja og reikna í óða önn við
borðin. Og til hvers? yrði ein-
hverjum á að spyrja. Þeir trúa
því, að komist þeir að því rétta
kerfi, er fylgja beri í spila-
mennskunni, séu þeir „lukkunn-
ar pamfílar1* upp frá því. Fjöl-
margir er þykiast hafa uppgötv-
að leyndarmál „roulettunnar"
lifa af því að vera ráðgjafar
órevndra spilamanna.
Hiátrú — ef svo mætti segja —
annarra spilamanna er mun ein-
faldaiú, þeir spila á sina happa-
tölu — ef hún bregzt má alltaf
grípa til aldurs sonar sms, dóttur
eða eiginkonu, númersins á gisti-
húsherberginu, mánaðardagsins
o. s. frv.
A V ♦ #
Það var Karl IIT., langafi nú-
verandi fui'sta. Rainiers III., sem
átti hugmyndina að spilavítinu,
sem fvrst tók til starfa áríð 18^6.
en Monacco-búa1' hafa sjálfir
kallað það ár „fmðingarár Monte
Carlo“. Spilavitið var í miklu
húsnæðishraki fvrstu túx árin oe
yfirleitt halli á i'ekstri þess, en
þá skarst í leikinn franskur og
snjall kaupsvslumaður, og m. a
fyrir hans duenað og atorku var
reist bveeing sú, sem spilavítið
er enn til húsa í. Henni var lokið
í maí 1865, en á árunum 1878—79
vann Charles Garnier, húsameist-
arinn, sem gerði uppdrátt að
Óperunni í París, að bví að lag-
færa og brevta bvggingunni.
Bvgging spilavífisins var upp-
hafið að „gullöld“ í Monacco.
Sagt er, að borgararnir þurfi
enga skatta að greiða, enda er
ekki auðhlauoið að því að fá
r'kisborgararétt f Monte Carlo —
til þess þurfa menn að vera bæði
vel efnaðir og hafa flekklaust
mannorð í hvivetna. En borgur-
uaum er líka bannað að spila i
spilavítinu.
♦ V ♦ *
í lok 19. aldarinnar lét þekkt-
ur franskur rithöfundur svo um-
mælt, að tveir þjóðhöfðingjar í
heiminum væru öfundsverðir,
j'ússneski czarinn, þar sem hann
væri einræðisherra yfir 120
milljónum manna, og furstinn í
Monte Carlo, af því að hann
gæti ávarpað alla sína þegna með
nafni — í Monacco búa um 20
þús. manns, af þeim teljast tæp-
lega 3 þús. hreinir Monacco-
búar.
Nú er rússneska keisaradæmið
liðið undir lok, og teljast má
vafamál, að furstinn í Monaeco sé
sérstaklega öfundsverður eins og
sakir standa. Þetta smáriki stend-
ur nú í fyrsta skipti í fjöldamörg
ár augliti til auglitis við stjórn-
arkreppu, sem er þó í sjálfu sér
ekki sérstaklega alvarlegs eðlis,
en'á rætur sínar að rekja til
Éf - i
gƑ M Wjt %
m ■ ;'y . . .-.
tJtsýn ylir Monacco. Kleiíaiioxðmn, sem skagar fram iengst til
hægri, ber nalnið Monacco og er höfuðborg ríkisins. Ofan til á
höfðanum stendur furstahöliin, en framan til á liöfðanum við
þverhnípt bjargið stendur sjávardýrasafnið. Höfði þessi var fyrr
á öldum kallaður Herkúlesar-kletturinn, og þótti eitt bezta virkiS
við Miðjarðarhaf, enda börðust margir þjóðflokkar um hann fyrr
á öldum. Svæðið við höfnina og upp frá henni kallast La Conda-
mine. Síðan tekur Monte Carlo við. Fremst á nesinu, sem skagar
fram úr þeim borgarhluta, stendur spilavitið á svokölluðum Hella-
höfða. Við sjóinn fyrir framan spilavítið eru miklar hellamyndanir.
Miklar þjóðsögur hafa myndazt um þessa hella um sundmenn,
sem sogðuðust þar niður i djúpið, og óheppna spilamenn, sem leit-
uðu þar dauða síns.
Itainier ILL — í kröggum.
stórkostlegra efnahagsvandræða,
er geta orðið til þess að kippa
fótunum undan tilveru fursta-
dæmisins — sem tekizt hefur að
halda sjálfstæði sínu óskertu síð-
an í lok 13. aldar — þrátt fyrir
styrjaldir og byltingar.
* FUBSTINN VEEBUB AÐ
KVÆNAST VEGNA
FEAMTÍDAE EÍKISINS
Furstinn af Monacco — sem
hefur að auki titla, er fyllt geta
nokkrar blaðsíður — er 32 ára,
og raunverulega er þekktasti
titill hans „eftirsóttasti pipar-
sveinn Evrópu". Monacco-búar
hafa þó nokkrar áhyggjur af því,
si þessi tátill fylgir furstanum
evijangt. Ástæðan er sú, að
cvænist furstinn ekki og eignist
irfingja, verður Monacco franskt
/erndarriki, og jafnframt ofur-
xelt franskri skattheimtu.
Rainier III. hefur fram að
xessu dýrkað sín áhugamál, sem
:ru fagrar konur og veiðiferðir
.il Afríku, en á veiðiferðum sín-
xm hefur hann orðið sér úti um
jölmargar dýrategundir í dýra-
'arðinn í Monte Carlo og fiska-
egundir í sjávardýrasafn furst-
ans, sem er eitt hið frægasta í
heiminum og Albert I., afj fuxst-
ans, lét reisa.
* GJALDÞEOT
ADALBANKANS
En furstinn hefur nú fengið
önnur og erfiðari viðfangsefni.
í byrjun júni varð ekki annað
séð en að aðalbanki ríkisins,
„Banki dýrmætra málma“, yx-ði
gjaldþrota. Bankinn hafði lagt
mikið fé í íyrirtækið „Images et
Son“, sem rekur sjónvarpsstöð-
ina í Monte Carlo. Skömmu eftir
að bankinn hafði fest svo mikið
Spiiavítið í Monte Carlo.
fé i fyrirtækinu féllu hlutabréf
þess stórkostlega, og allir við-
skiptavinir bankans tóku í óða
önn að bjai'ga fé sínu þaðan.
Furstinn tilkynnti þegar í stað,
að hann hefði látið leggja 250
milljónir franka við sjóð bank-
ans, til að hann gæti haldið
áíram starfsemi sinni. En Þjóð-
arráðið, sem er stjórn ríkisins,
heimtaði nákvæma rannsókn á,
hví svo mikið fé hefði verið fest
í sjónvarpsstöðinni. Rannsókn
þessari lauk með því, að nokkrir
af nánustu vinum og ráðgjöfum
furstans, m. a. fjármálaráðherr-
ann og sjálfur aðalforstjóri spila-
vítisins, Raoul Izer, urðu að víkja
úr stöðum sínum.
Bankastjórinn, Constantine
Liambey, var nýlega handíekinn
í sambandi við gjaldþrotið. Gera
vai'ð sérstakar „diplomatiskar“
ráðstafanir til að láta handtaka
hann, þar sein hann er búsettur
á landamærum Frakklands og
Monacco, og segja má, að lög
hvorugs landsins nái yfir hann.
* BYLTING —
EN GEGN HVEKJUM?
En furstinn lét ekki þar við
sitja, heldur vísaði hann öllum
stjórnarmeðlimum úr embætti
og öllum starfsrnöxinum við hirð-
ina til að íryggja algjört hlut-
leysi í frekari rannsókn.
Ýmsar sögur eru á lofti um,
að raunverulega hafi átt sér stað
bylting í Monacco — en gegn
hverjum? Það, sem virðist liggja
að baki þessari ókyrrð, er sá vilji
Þjóðarráðsins að draga úr áhrif-
um furstans og vina hans á mál-
efni ríkisins. Furstinn hefur nú
gert að fjármálaráðherra hinn
aldna og virta Charles Bellando
de Castro, sem er af einni elztu
og áhrifamestu ættinni í Mon-
acco. Fjölmargir franskir, ítalsk-
ir og svissneskir bankamenn
hafa nú verið kvaddir til Mon-
acco til að leggja á ráðin um
endurreisn bankans.
* HVAR KEMUR ONASSIS
TIL SÖGUNNAR?
Mikið er um það talað í Mon-
acco nú, hvort einhver fótur sé
fyrir þeim sögusögnum, að ríkið
sé í alvarlegum fjáxkröggum, þar
sem spilavítið beri sig ekki eins
vel og undanfarið. Veitingamað-
ur í Monacco tjáði mér nýlega,
að sögusagnir um, að Onassis
héldi nú taumunum í hendi sér
að tjaldabaki yllu talsverðum
óróa meðal íbúanna.
Þessi leyndardómsfulli olíu-
kóngur og skipaeigandi, Aristo-
teles Onassis, hefur um alllangt
skeið haft aðalbækistöðvar sínar
í Monacco. Fyrir um það bil ári
voru uppi miklar ráðagerðir um
að stækka og auka höfnina í
Monte Carlo, lagfæra og breyta
öllu fyrirkomulagi á spilavítinu,
byggja flugvöll o. fl. Sagt er, að
Onassis hafi átt frumkvæðið að
þessum ráðagerðum. Hann er líka
einn aðalhluthafinn í „Société
des Bains de Mer“, sem rekur
spilavítið, og einnig í öllum
helztu gistihúsum á staðnum.
Það vakti athygli, að Onassis
kom skyndilega til Parísar i
byrjun þessa mánaðar, en hann
xxeitar því, að hann sé á leið til
s,í>'
Monacco til að hlaupa undir
bagga í bankagjaldþrotinu og
stjórnarkreppunni. „Ef furstimx
Leitar til mín, er ég reiðubúinn,‘"
sagði Onassis.
A V ♦ *
Bein orsök bankagjaldþrotsins
virðist vera barátta fjársterkra
fyrirtækja um yfirráðin yfir
siónvarps- og útvarpsstöðvun
um, sem eru rétt utan við landa-
mæri Frakklands — og sjónvarps.
stöðin í Monacco er ein af þeim.
Óbein orsok kynni að vera bar-
áttan milli Onassis annars vegar
og Monacco-stjórnar og hinna
gömlu, áhrifamiklu ætta í Mon-
aeco hins vegar. F.n ekki vii'ðist
vera alveg ljóst, hvorum furstinn
fylgir að málum.
Þessir tveir aðilar hafa fram
að þessu átzt við á bak við tjöld-
in. — Þessi harðskeytta viður-
eign hefur látið lítið yfir sér eina
og æstar tilfinningar við spila-
borðin eru bældar niður, en þó
er ekki að vita nema ineiri órói
ríki nú innan furstahallarinnar
en í bi'jóstum þeirra, sem í spila-
vítinu sitja. Innan veggja hall-
arinnar er teflt um fjármál rík-
isins — og ef til vill Iramtíð
„eftirsóttasta piparsveinsins t
Evrópu.“
G. St.
SNOWC
—
’ UlttHWIN "'
SNHWCEM
Hentugt til notkunar á:
9
9
O
9
9
Mjólkurbú
Sveitabýli
Bakurí
Frystihús
Kjallara
Kjallarageymslur
V éla verkstæði
ÞvotlaUús
Súrbeysgryf jur
Skóla
Snyrt iherbergi
Munið eftir Snowcreuj
Hagsýnir nota Snowcrem.
H. Etcnediktsson & Co. h.f.
Hafnarhvoll. Sími 1228.