Morgunblaðið - 23.07.1955, Blaðsíða 9

r
Laugardagur 23. júlí 1955
MORGUNBLAÐIÐ
9
Stærsta mjóíkurbúiö 25 ára
IDAG minnist Mjólkurbú Flóamanna þess að
það hefur starfað í 25 ár. Afmælið var að
vísu hinn 5. desember s.l., en rétt þótti að minn-
ast þess frekar að sumarlagi. Á öðrum stað hér
1 blaðinu rifjar Dagur Brynjúlfsson frá Gaul-
verjabæ upp nokkrar endurminningar sínar frá
Etofnun Mjólkurbúsins, hér verður lauslega sagt
írá rekstri þess og viðgangi síðan.
ÞRÓUN ÖRARI EN NOKKURN
r ÓRAÐI FYRIR
Á stofnfundinum 10. desember 1927 skuld-
bundu 52 menn sig til að selja Flóabúinu mjólk
6Ína og á fyrsta degi sem tekið var á móti mjólk
voru vigtuð inn 1284 kg. mjólkur frá 52 fram-
leiðendum.
Bráðlega fjölgaði félagsmönnum nokkuð, þegar
það kom í Ijós að Mjólkurbúinu tókst að selja
afurðir sínar og voru þeir árið 1930 um 200 tals-
ins. Innvegin mjólk á fyrsta starfsári sem var
13 mánuðir nam 1,2 millj. kg. Af þessu var seld
neyzlumjólk 230 þús. lítrar.
Nú er svo komið að tala félagsmanna er 1145.
Á s.l. ári var innvegin mjólk nærri 24 millj. kg.
en seld neyzlumjólk 13 millj. lítrar.
Hefur þróunin orðið miklu örari en nokkurn
gat órað fyrir.
NÝI TÍMINN OG SAMGÖNGURNAR
Eitt af því sem helzt stóð i vegi fyrir stofnun
mjólkurbúsins í upphafi var samgönguleysið.
Menn hugðu að það myndi verða erfitt jafnvel
að sumarlagi að flytja svo mikið mjólkurmagn
á einn stað og koma henni á markað. Og að
vetrarlagi yrði það óframkvæmanlegt.
Nú hefur slík stórkostleg þróun orðið í sam-
göngumálunum, að mjólkin er flutt frá hverju
býli á Suðurlandsundirlendi allt frá Selvogi og
austan frá Kerlingardal skammt fyrir austan Vík
í Mýrdal. Aðflutningsleiðirnar eru nú samtals
um 4000 kílómetrar og eru notaðir við mjólkur-
flutningana rúmlega 40 stórir vörubílar. Mjólkin
er sótt daglega á hvern bæ og jafnt vetur sem
sumar. Eru nú notaðir sérstakir kraftmiklir bílar
með drifi á öllum hjólum, sem eiga að geta kom-
izt állt að vetrarlagi.
ÖRUGGARI MARKAÐUR
Það hefur að sjálfsögðu hina stórkostlegustu
þýðingu fyrir Mjólkurbúið, hve mjóikurmarkað-
urinn er öruggur í höfuðborginni Reykjavík.
Þegar búið var stofnað var íbúatala Reykjavíkur
þegar um 25 þús. manns, hafði aukizt stórlega á
nokkrum árum. Þessi staðreynd gerði það þegar
aðkallandi að auka mjólkurframleiðslu fyrir höf-
uðborgina. Nú er íbúatala Reykjavíkur sem kunn-
ugt er yfir 60 þúsund og þýðir mjólkursalan að
stórfelldu fjármagni er veitt frá höfuðborginni
austur um sveitir. Nú er mjólk einnig seld til
Keflavíkur, Hafnarfjarðar og nú síðast til Vest-
mannaeyja.
Engum getur um það blandazt hugur, að mjólk-
ursalan og starfsemi Mjólkurbús Flóamanna í
heild er grundvöllur allra verklegra framkvæmda
á Suðurlandsundirlendinu. Mjólkursala bænda
þýðir, að þeir fá afurðir sínar greiddar í bein-
hörðum peningum, en eins og kunnugt er tíðkast.
það ekki enn á öllu landinu. Með mjólkursölunni
hefst hin almenna velmegun manna og með hinu
sameinaða átaki hætta hinar fyrri erfiðu og oft
lítt ábatasömu langferðir bóndans með vörur
sínar í markaðsleit suður yfir heiði.
MJÓLKURIÐNADUR
í Mjólkurbúinu hefur m. a. orðið að leysa það
vandamál, hvernig eigi að nýta undanrennuna
með hinu síaukna mjólkurmagni og smjörfram-
leiðslu. Þetta hefur að sjálfsögðu verið leyst fyrst
og fremst með framleiðslu skyrs. En sú fram-
leiðsla hefur aukizt gífurlega. Fyrsta árið voru
framleiddar 90 smálestir af skyri en s.l. ár voru
framleiddar 870 smálestir. Markaður fyrir skyr
hefur stækkað stórlega hin síðustu ár og stafar
það m. a. af því að nú er sá siður upp tekinn
að gefa ungbörnum þessa heilnæmu fæðu. En
almennt hefur skyr vaxið í áliti og neyzlu al-
mennings hin síðustu ár.
Þá er ostaframleiðsla mikil í Flóabúinu. Nam
hún s.l. ár 240 smálestum. Húsnæðisskorturinn
hefur einna mest háð ostaframleiðslunni, því að
til hennar þarf mjög mikið og vandað húsrúm.
Þarf miklar ostageymslur, þar sem osturinn er
geymdur við visst raka og hitastig. Úr þessu er
nú verið að bæta með nýju ostageymsluhúsi sem
er í smíðum. Framleiðsla osta er að jafnaði einn
meginhluti mjólkurbúa hvar sem er í heiminum.
Fyrir nokkrum árum hóf Mjólkurbúið vinnslu
þurrmjólkur. Aflaði það sér hinna fullkomnustu
tækja sem til eru frá Noregi, en á þessu sviði
hafa Norðmenn verið brautryðjendur. Nú er að-
allega unnið úr undanrennu. Er undanrennu-
mjölið mjög hentugt til súkkulaðigerðar og til
alls konar kökugerðar.
VÖRUVÖNDUN
Mjólkurbú Flóamanna leggur mikla áherzlu á
það að vanda sem bezt framleiðslu sína. Þessi
viðleitni kemur fram þegar í eftirliti þess með
framleiðslu bændanna. Bændur fá betra verð
fyrir mjólkina eftir því sem hún er fitumeiri.
Þetta hefur valdið því að fitumagnið hefur hækk-
að verulega, líklega að meðaltali úr 3,5% í 3,9%.
Og einn hreppur, þ. e. Hrunamannahreppur, fór
yfir 4% meðalfitu og er enginn vafi á því að það
er að þakka athyglisverðum kynbótum á naut-
gripum. Þá er og strangt eftirlit haft með öllu
hreinlæti á mjólkinni og eru bændur skyldaðir
til að senda mjólk á hverjum degi. í Mjólkur-
búinu sjálfu er viðhaldið fullkomnu hreinlæti
og er t. d. lögð sérstaklega rík áherzla á það að
nýmjólkursendingar til Reykjavíkur og annarra
staða verði eins hraðar og frekast er unnt.
Þegar hinar nýju byggingar mjólkui’búsins rísa
verður þó enn auðveldara að vinna verkin skjótt
og vel. Núverandi bygging er orðin alltof lítil
fyrir reksturinn.
ÞEIR SEM STJÓRNA
Núverandi stjórn Mjólkurbúsins skipa: Egill
Thorarensen formaður, Sr. Sveinbjörn Högnason,
Eggert Ólafsson, Dagur Brynjúlfsson og Sigur-
grímur Jónsson.
Mjólkurbússtjóri hin síðustu ár hefur verið
ungur mjólkurfræðingur Grétar Símonarson, sem
hefur stjórnað allri starfseminni af röggsemi og
hagsýni. Á hann sinn þátt í hinum miklu breyt-
ingum og endurbótum, sem nú er verið að gera
á Mjólkurbúinu.
Vinstri myndin er úr mjólkurmjölsverksmiðjunni. Þar stendur Grétar Símonarson mjólkurbússtjóri
og danskur starfsmaður búsins við ketilinn þar sem mjólkin er eimuð við undirþrýsting og 60
stiga hita. Hægra megin eru byggingamenn i óða önn að steypa hina nýju ostageymslu Mjólkur-
búsins. í baksýn er hinn voldugi reykháfur gamla mjólkurbúsins. Hann verður bráðlega felldur.
— Ljósm. Gunnar Rúnar.
M§éikmr§®gsa&sirinn
Þessar þrjár ljósmyndir tók Gunnar Rúnar í Mjólkurbúi Flóa-
manna. Efsta myndin er tekin í ostageymslu búsins, þar sem ost-
arnir eru geymdir og látnir gerjast í um mánaðartíma og sumar
tegundir lengur, eða allt að tveimur árum. í miðjunni sjást rokk-
arnir þar sem skyrið er síað og á neðstu myndinni er hin nýja
og fullkomna smjörpökkunarvél Mjólkurbúsins.
★
NÚVERANDI STJÓRN MJÓLKURBÚSINS.
Eggert Ólafsson, Sigurgrímur Jónsson, Egill Thorarensen, for-
maður, Dagur Brynjúlfsson og sr. Sveinbjörn Högnason.
*