Morgunblaðið - 01.10.1955, Side 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Laug'ardagur 1. okt. 1955
ovgtisiHðMb
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Reytingsafli hjá
Hafnarijarðar-
Framtíð Kópavogskaupstaðar
Á S.L. VETRI sendi meirihluti
kjósenda í Kópavogshreppi Al-
þingi skriflegar áskoranir um að
veita byggðarlaginu kaupstaðar-
réttindi. Alþingi varð við þess-
um óskum. Þingmenn úr öllum
lýðræðisflokkunum studdu frum
varp, sem flutt var um málið.
Ekkert var eðlilegra en að við
þessum óskum íbúa Kópavogs-
hrepps yrði orðið. Töluvert á
fjórða þúsund manns byggði
hreppinn. Hann var í örum vexti.
Það skipulag, sem þessi byggð
bjó við miðaðist við þarfir nokk-
ur hundruð manna. Á undanförn-
um árum hafði mörgum kaup-
túnum, sem höfðu um og innan
við eitt þúsund íbúa, verið veitt
kaupstaðarréttindi. Enginn mót-
mælti þeirri ráðabreytni.
En þegar veita átti Kópa-
vogshreppi hliðstæð réttindi
ætluðu kommúnistar að verða
vitlausir. Þeir höfðu greitt
atkvæði með því að Ólafsfjörð
ur, Sauðárkrókur og Húsavík
yrðu kaupstaðir. En Kópavog-
ur mátti ómögulega verða það.
Það væri „ofbeldi“; sögðu
kommúnistarnir, ef hreppsfé-
lag með á fjórða þúsund íbúa
yrði gert að kaupstað!
Svona eru kommúnistar
samkvæmir sjáifum sér.
_ mÆm:
Sameiningin við
Reykjavík
Mjög líklegt er talið að það
samræmist bezt hagsmunum
Kópavogsbúa að byggðarlag
þeirra sameinist með tímarum
Reykjavík. Hafa allir flokkar
tekið það mál á stefnuskrá sína
við bæjarstjórnarkosningarnar,
sem fram fara á morgun.
Það er athyglisvert, að komm-
únistar leggja nú megináherzl-
una á þetta mál. Þeir eru nú allt
í einu komnir á þá skoðun, að
Reykjavík sé svo vel stjórnað
undir forystu Sjálfstæðismanna,
að hagsmunum Kópavogsbúa sé
bezt borgið með því að bæjar-
félag þeirra sameinist höfuðborg-
inni.
Á önnur hagsmunamál Kópa-
vogsbúa minnast þeir naumast.
Þeir virðast hafa gleymt þeim
öRum með tölu.
Auðvitað hefði það verið miklu
betra fyrir íbúa Kópavogshrepps
ef þeir hefðu notið forystu Sjálf-
stæðismanna á undanförnum ár-
um og verið hluti af Reykjavík.
En Finnbogi Rútur og lið hans
hafa haldið uppi stöðugum rógi
um stjórn Sjálfstæðisflokksins
þar. Nú virðist hann hinsvegar
hafa skipt um skoðun. Nú segir
hann kjósendum í Kópavogs-
kaupstað að hann sé allra manna
líklegastur til þess að semja um
hagsmunamál þeirra við stjórn
Reykjavíkurbæjar með góðum
árangri.
Almenningur í hinum unga
kaupstað sér í gegnum blekk-
ingavef kommúnista. Fólkið
gerir sér það Ijóst, að þeir hafa
vanrækt öll umbótamál byggð
arlagsins og nú reyna þeir að
leiða athyglina frá slóðaskap
sínum með því að láta allt
snúast um sameiningarmálið.
; Það iiggur líka í augum uppi,
að kommúnistar eru manna ólík-
legastir til þéss að halda vel á
samningum við bæjarstjórn
Reykjavíkur um sameiningu bæj,
arfélaganna. Starf þeirra hefur
fyrst og fremst verið fólgið í
pólitískum illindum og hrekkja-
brögðum. Á því yrði engin
breyting ef kommúnistar héldu
meirihluta í Kópavogi eftir að
hann er orðinn kaupstaður. Það
er meira að segja líklegast að
þeir myndu algerlega svíkja fyrir
heit sín um að vinna að samein-
ingu kaupstaðarins við Reykja-
vík.
Allt ber því að sama brunni.
Almenningur í Kópavogi verð-
ur að losa sig við forystu
kommúnista, ef hann vill
sjálfum sér og bæjarfélagi
sínu vel.
Um hvað er barist?
Baráttan í þessum bæjarstjórn-
arkostningum stendur þessvegna
um það, hvort hinn ungi kaup-
staður á að fá nýja og fram-
kvæmdasama forystu, eða hvort
sama sleifarlagið og ríkt hefur
undanfarið á að halda áfram und
ir forustu kommúnista.
Sjálfstæðismenn hafa tölu-
verða möguleika á því að fá
þrjá bæjarfulltrúa kosna. —
Andstæðingum kommúnista,
sem vilja fá Kópavogskaup-
stað athafnasama stjórnendur
ber þess vegna að fylkja sér
um D-Iistann, sem er skipaður
vinsælu og dugandi fólki. Það
væri hinum unga kaupstað til
mikillar óþurftar og beins
tjóns, ef ofbeldisstjórn komm-
únista yrði þar áfram við völd.
Handíðaskólinn
FRÁ ÞVÍ var skýrt í blöðum í
gær, að Handíðaskólinn væri að
flytja í ný húsakynni. Við það
tækifæri er ekki úr vegi, að hug-
leiða hve merkilegt það starf
hefir verið, sem Handíðaskólinn
hefir unnið á þeim sautján ár-
um, sem liðin eru frá stofnun
hans. Þegar Handíðaskólinn var
stofnaður var engin sú stofnun í
landinu, sem veitti kennslu í al-
hliða gerð listmuna, teiknun og
listvinnu.
Skólinn hefir líka reynzt hlut-
verki sínu vaxinn. Að honum
völdust í fyrstu ágætir hæfi-
leikamenn og hefir hann síðan
notið prýðilegrar stjórnar. Þeir
skipta örugglega þúsundum, ung-
ir menn og gamlir, sem hafa
setið á skólabekk Handíðaskól-
ans. Þar hafa hinar fögru listir
jafnan verið stundaðar, að hin-
um hagnýtu þó ógleymdum. Þar
hafa teikni og föndurkennarar
hlotið þjálfun sína og menntun
og breitt hana síðan út um
byggðir landsins. Þeir eru líka
ótaldir, sem í húsum Handíða-
skólans hafa stigið sitt fyrsta
skref á listamannabrautinni, og
margir þeirra hafa síðar getið
sér frægðarorð meðal hinna
yngri málara okkar.
Sú þjóð er fátæk, sem engan
slíkan skóla á, og því ber að
þakka þeim, sem Handíðaskól-
ann stofnuðu og hafa rekið hann
síðan. Er þar Lúðvig Guðmunds-
son skólastjóri, fremstur í flokki.
Það fer vel á því, að ríkisvald-
ið skuli sýna, að það kann vel
að meta starfsemi Handíðaskól-
ans með því, að í ár hefir Ing-
ólfur Jónsson ráðherra ákveðið
að nota lagaheimild til þess að
veita skólanum sama styrk og
veittur er til gagnfræðaskóla.
HAFNARFIRÐI: — Reytingsafli
var hjá síldveiðibátunum um
helgina. Voru margir þeirra með
hátt í 100 tunnur en sumir minna.
í gær hafði Hafdís mestan afla
eða um 140 tunnur. — Hér í Hafn
arfirði hafa nú verið saltaðar
9.313 tunnur. Aðeins í Keflavík
og Grindavík hefir verið saltað
! meira. Þá hefir verið fryst næg
síld fyrir vetrarvertíðina. —
Surprise er nú aftur byrjaður
veiðar fyrir Þýzkalandsmarkað.
— G. E.
Bnggiero Bicci einn knnnnsii
fiðluleikori Bnndaríkjonnn leikur
hér d vegum Tónlistnrlélogsins
AMERÍSKI fiðlusnillingurinn
Ruggiero Ricci, sem talinn er
meðal fimm fremstu fiðlusnill-
inga Bandaríkjanna, kemur hing-
að til lands um helgina og mun
halda hér tónleika fyrir styrktar-
meðlimi Tónlistarfélags Reykja-
víkur og Hafnarfjarðar.
Þótt Ricci sé ekki nema 33 ára
gamall, hefur nafn hans verið
þekkt meðal tónlistarunnenda,
bæði í heimalandi hans og víðar,
um 25 ára skeið. Ricci er fæddur
í borginni San Francisco og kom
þar fyrst fram átta ára gamall,
en 9 ára að aldri hé!t hann fyrstu
tónleika sína í Carnegie Hall í
New York.
u
ó l /. / fi
eivahandi áhnfar:
Merkilegar rannsóknir
LÆKNIR skrifar mér í gær svo-
hljóðandi bréf:
„Kæri Velvakandi!
Mér líkaði ekki skrif þitt í dag
um mannfræðirannsóknir . þær,
sem framkvæmdar hafa verið
hér á landi undanfarið. Hér er
um mjög merkilegt vísindastarf
að ræða, sem vissulega mun leiða
margt athyglisvert i ljós um lík-
amlegt og andlegt atgervi þjóð-
arinnar.
1 Af blaðaviðtali við mannfræð-
ing þann, sem framkvæmt hefur
þessar rannsóknir, kemur það í
ljós, að hann hefur lagt á sig
geysilega vinnu við þetta starf og
notið við það ágætrar samvinnu
við almenning í svo að segja öll-
um landshlutum.
- Með þessum mælingum á ís-
lendingum hefur merkilegt við-
fangsefni verið tekið til með-
ferðar, það er áhrif gerbreyttra
lifnaðarhátta og bættra lífskjara
! á sjálfa líkamsbyggingu þjóðar-
innar. Af víðtækum upplýsing-
um um hæð, byggingarlag, hára-
og augnalit einstaklinganna má
svo ráða margt um uppruna og
þróun þjóðarinnar.
Verðskuldar stuðning
GUÐMUNDUR heitinn Hannes-
son gerði fyrir mörg-
j um árum slíkar rannsóknir. Nú
hefur ungur og efnilegur mann-
fræðingur, sem lagt hefur sérstak
lega stund á mannfræðivísindi,
tekið við. Má áreiðanlega vænta
mikils af því starfi hans, sem
‘ verðskuldar fyllsta stuðning
Íþjóðarinnar.
íslendingar verða eins og aðr-
_ ar þjóðir að þekkja sjálfa sig,
uppruna sinn og kynfylgjur. —
Mannfræðivísindin hafa greitt
götuna til þess. Þau hafa leyst
margar gátur og leitt til aukins
skilnings og þekkingar á þroska
skeiði mannsins.
Við íslendingar hljótum þess-
vegna að fagna því, að mann-
fræðirannsóknir skuli einnig
unnar meðal okkar eigin þjóðar.
Okkur ber að styðja það starf
eftir megni. Þetta vildi ég að
kæmi fram í dálkum þínum.
— Læknir“.
Af tilefni þessa bréfs, vil ég
aðeins segja það, að ég er bréf-
ritaranum þakklátur fyrir það.
Og ég er fyllilega sammála hon-
um um það, að hér er um að
ræða merkilegt vísindastarf, sem
er þjóðinni stór menningarauki.
Hvar er landslagið?
IDAG ætla ég að birta bréf frá
Akureyrarstúlku, þótt hún
leggi fyrir mig þá erfiðustu
spurningu sem ég hefi þurft að
leysa hingað til. Ég vona samt,
að enginn lái mér, þótt ég láti
henni að mestu ósvarað.
AKUREYRARSTÚLKAN segir
m.a.: — Ég hugsa, að þú og
þeir sem lesa þessar línur, telji
mig mjög ófróða manneskju, þeg-
ar ég varpa fram þessari spurn-
ingu: — Hvað eru abstrakt-mál-
verk? Er hægt að kalla þau lista-
verk? — Sumar abstraktmyndirn
ar heita einhverjum landslags-
nöfnum — en hvar er landslagið?
Listin fyrir listina
EINS og menn geta hér séð, á
ég úr vöndu að ráða. Og þó.
Hvað er abstraktmálverk annað
en leikur listamannsins með liti,
tjáning leitandi sálar. Einhver
hefir sagt, að listin taki við þar,
sem náttúrunni sleppir. Það er
sennilega ýmislegt til í því, þótt
að því megi finna. Hvar getur
meiri list en einmitt í náttúrunni
sjálfri? Kommúnistar segja: List-
in fyrir fólkið — og flokkinn.
Þess vegna eiga þeir svo margar
myndir af kommúnistaleiðtogum
— við rauða fána og fallbyssur.
Abstraktmálararnir segja aftur á
móti: — Listin fyrir listina. Lát-
um náttúruna tala sjálfa sínu
máli, við skulum reyna að snerta
fólkið með litunum einum. Sú
tilraun vill þó fara fyrir ofan
garð og neðan. En við skulum
bara ekki vera að leita að lands-
lagi, þar sem ekkert landslag á
að vera. Ef við getum ekki hrif-
izt af abstraksmálverkum, eins
og tónlist, á þessi listgrein senni-
lega ekkert vel við okkur, og við
getum þá haldið okkur við nat-
úralistana. Við eigum nokkra
glæsilega fulltrúa þeirra hér
heima, svo að okkur er ekki i kot
vísað.
Góðir og lélegir
EG vildi aðeins að lokum segja
þetta: — Hvað á þetta sí-
fellda rifrildi um abstraktlist eig-
inlega að þýða. Hvers vegna mega
menn ekki mála, eins og þeir
vilja og andinn blæs þeim í
brjóst. Minnumst þess, að ab-
straktmálarar eru oft góðir mál-
arar ekki síður en lélegir. Og það
er heilbrigt að leita nýrra tján-
ingarforma og reyna nýjar leið-
ir. Við sklum ekki lasta neinn
fyrir það, þótt við skiljum
kannski lítið í því sm fram er að
fara og sumar tilraunirnar mis-
takist vegna hæfileikaskorts.
c__
MerklS,
sem
klæðir
landlð.
Ruggiero Ricci
Á þessum árum stundaði hann
nám 1 fiðluleik hjá Louis Pers-
inger en hann var á sínum tíma
einn kunnasti fiðlukennari í
heimi og stundaði annað undra-
barn einnig nám hjá honum,
nefnilega hinn heimsfrægi snill-
ingur Yehudi Menuhin.
Er Ricci var 11 ára gamall
hafði hann leikið sem einleikari
með sinfóníuhljómsveitunum í
Manhattan, Minneapolis, Cincin-
nati og Los Angeles, og árið eft-
ir ferðaðist hann um Ervópu og
hélt þar tónleika.
Á stríðsárunum gegndi Ricci
herþjónustu og að stríðinu loknu
gerði hann einnig nokkurt hlé á
tónlistarferli sínum, en kom síðan
fram á sjónarsviðið á nýjan leik.
Hefur hann allt upp frá því unn-
ið hvern sigurinn af öðrum, unz
hann nú skipar sess meðal
fremstu snillinganna. Undanfarin
ár hefur Ricci haldið milli 75 og
100 tónleika á ári hverju og ferð-
ast víðsvegar um heim, þar á
meðal Evrópu, Suður-Afríku,
Mexicó, Suður-Ameríku, ísrael
og Kanada.
Ekki alls fyrir löngu hélt Ricci
einieikstónleika í New York án
undirieiks, sem er nokkuð sjald-
gæft, og vöktu þessir tónleikar
sérstaka athygli og hrifningu.
Hlaut Ricci mjög mikið lof
fremstu og kröfuhörðustu gagn-
rýnenda.
Á tónleikum sínum hér mun
hann leika verk eítir Vivaldi,
Beethoven, Brahms, Bach, Smet-
ana, Locatelli, Prokofieff,
Paganini og fleiri. Undirleikari
Riccis er Ernes Ulmar, kunnur
píanisti.
Þeir félagar halda tónleika hér
í Reykjavík n.k. mánudags- og
þriðjudagskvöld, en í Hafnarfirði
á fimmtudagskvöld.
Dágóð sfldrelði
hjá Akranesbálum
AKRANESI, 26. sept. — A
tveimur dögum hafa borizt
hingað 2200 tunnur af síld. í gær
var allgóð veiðd, og komu þá
22 bátar með samtals 1248 tunn-
ur. Fram var með 128, og Böðvar
107. í dag voru 21 bátur á sjó
og fengu alls 950 tunnur. Ásbjörn
var hæstur með 76 tunnur.
Togarinn Bjarni Ólafsson er
væntanlegur á morgun með full-
fermi. Var hann að veiðum 120
sjóm. norðvestur af Horni. Ak-
urey landar í Eyjum á morgun.
— Lagarfoss lestaði hér í gær-
kvöldi 850 pakka af hvalkjöti og
Helgafell kom með sement til
kaupfélagsins. — Oddur.