Morgunblaðið - 08.10.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUISBLAÐIÐ
Laugurdagur 8. okt. 1955
JllwgflttiMðfrib
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Skuggar verkfallsins
setja svip á störf Alþingis
Paul i_. West;
Reynt er að samræma tiUögur
Rússa off vesturveldasana
í aivopnunarmáíum
IDAG kemur Alþingi saman til
funda. 52 þjóðkjörnir fulltrú-
ar taka að ráða ráðum sínum, og
varða veg framtíðarinnar. Síð-
asta þing var meðal hinna at-
hafnasömustu og víst er að þing-
menn okkar hafa enn áhuga fyr-
ir að koma fram sem mestum og
merkustum umbótum. Sýnir það
hinn mikla framfarahug þjóðar-
innar, að alltaf er meir knúð á,
heldur en fjárhagsgetan leyfir.
Það er engin stöðnun á ferðum,
heldur eru óþrjótandi verkefni
til að glíma við.
En á þessu þingi, sem nú er að
hefjast, eru þó erfiðleikar af
vissum ástæðum, sem eru yfir-
gnæfandi, þegar litið er á verk-
efnin. Það eru þau vandræði, sem
steðja að öllum efnahagsmálum
þjóðarinnar, sem fylgifiskar verk
fallsins mikla í marz og apríl s.l.
Kauphækkanirnar að af-
loknu þessu verkfalli hafa
komið öllu fjárhagskerfi þjóð-
arinnar svo úr skorðum, að
hættuleg dýrtíðarskrúfa er nú
í fullum gangi. Ástæðan tli
þessa er fyrst og fremst sú,
að framleiðsluatvinnuvegir
þjóðarinnar hafa ekki getað
borið kauphækkunina. Þjóð-
artekjurnar höfðu ekki vaxið,
sem þeim nemur. Þess vegna
gátu þær ekki fært mönnum
aukin verðmæti, heldur urðu
þær óhjákvæmilega til þess
eins að lækka verðgildi krón-
unnar, hleypa af stað nýrri
dýrtíðaröldu.
r
Stöðvun víxláhrifanna
Erfiðleikanna af verðhækkun-
aröldunni mun ófrávíkjanlega
gæta miög í öllum störfum þings-
ins. Það verður fyrst og fremst
að taka ákvarðanir um hvernig
er hægt að forða frekara tjóni.
Athuea, hvort hægt er að stöðva
dýrtíðarskrúfuna, hin ægilegu
víxlaáhrif milli kaupgjalds og
verðlags, sem hóta því að gera
krónuna verðlausa. Og Alþingi
verður að taka ákvarðanir um
hvernig hægt á að vera þrátt
fyrir sligandi kostnaðarbagga, að
starfrækja framleiðsluatvinnu-
vegina, undirstöðu lifs okkar á
köldu landi. Það er ekki auðvelt
verkefni, því að ekki verður séð
að atvinnuvegir þessir geti nokk-
urs staðar fengið fjármagn til að
greiða aukinn reksturskostnað
út af verkföllunum, nema frá
ríkissjóði.
Þannig enda öll þau fögru lof-
orð, sem kommúnistar gáfu verka
mönnum, er þeir ginntu þá út í
hið langvinna ■'•“rkfall s.l. vetur.
Þau enda með hví að öll súpan
verður að greiðast úr ríkissjóði.
Á herðar
skattgreiðandans
Kommúnistar hétu verkfalls
mönnum bættum kjörum, sem
skyldu nema 60%. Aðvaranir
voru bomar fram á móti um
það, að enginn grundvöllur
væri í þjóðfélaginu fyrir slík-
um kjarabótum. Hin endan-
Jega niðurstaða hefur orðið
einvörðungu verðrýrnun pen-
inganna og að ríkissjóður verð
ur að verja milljónatugum til
þess að geta haidið atvinnu-
vegunum gangandi. Á ríkis-
sjóð hefur mestur kostnaður-
inn lagzt.
En er lokastigið í þessari til-
færslu peninganna, að ríkissjóð-
ur greiði þá af hendi úr kassan-
um. Er vandinn e.t.v. enginn ann
ar en að prenta bara meiri seðla I
Jú, vandinn, sem að höndum
steðjar er meiri en svo. Allur
þessi aukni kostnaður leggst að
lokum á almenning í landinu.
Hvern einasta eyri, sem atvinnu-
vegirnir fá í styrk vegna dýrtíð-
Sameinuðu þjóðunum,
New York: —
UNDIRNEFND Sameinuðu þjóð
anna um afvopnunarmál, sem
skipuð er fulltrúum fimm stór-
velda — Bandaríkjanna, Bret-
lands Frakklands, Kanada og
Sovétríkjanna — hefur nú setið
á rökstólum í rúmlega tvær vik-
ur, eða síðan 29. ágúst, og má
segja, að enda þótt lítið sé vítað
með vissu um árangur af viðræð-
um nefndarinnar, sökum þess að
flestir fundirnir hafa farið fram
fyrir luktum dyrum, þá eru
fréttamenn sammála um að ti'du-
verðrar bjartsýni gæti meðal
st j órnmálamanna.
MIKIÐ YANDAMÁL
Þess er ekki að vænta, að nefnd
þessi taki neinar fastar og bind-
andi ákvarðanir, til þess hefur
hún ekki vald. Hlutverk hennar
er fyrst og fremst að finna full-
komnar skýringar á þeim tillög-
um, sem fram hafa komið frá
einstökum ríkisstjórnum um af-
vopnun og eftirlit með vopnabún
aði. Ef nefndinni tekst að sam-
SKYRA MALIN FYRIR
RÚSSUM
í sl. viku voru haldnir fjórir
fundir og notuðu hinir banda-
rísku, frönsku og kanadísku full-
trúar þá aðallega til þess að ut-
skýra einstök atriði í afvopnun-
artillögum viðkomandi ríkis-
stjórna. Mikill hluti þessarra skýr
ræma skilning og túlkun á ein- inga voru svör við spurningum,
stökum tillöguatriðum, getur það er rússneski fulltrúinn Arkady
orðið mikilvægur liður í endan- I A. Sobolev, hafði lagt fyrir nefnd
legri lausn og samkomulagi tim
þetta mikla vándamál, sem án
efa verður eitt af aðalviðfangs-
efnum utanríkisráðherra stór-
veldanna fjögurra, er þeir koma
saman til fundar í Genf í næsta
mánuði. „
\JelvakancU
/ í\
ikrifar:
Sendiherra.
arflóðsins verða skattgreiðendur CENDIHERRA er eitt þeirra
að inna af hendi. Hið tilgangs- ^ orða sem hefir varpað tignar-
lausa verkfall hefur því óhjá- svip á íslenzka tungu og sýnt hve
kvæmilega og þráðbeint í för með vel hún getur samrýmzt kröfum
sér hækkun á öllum opinberum tímans. Orðið er sutt og fagurt
gjöldum. Enda er hugsanlegt, að og í alla staði prýðilegt um þá
það hafi einmitt verið hinn duldi menn sem ganga erinda stjórna
tilgangur kommúnista í verkfall- sinna í erlendum ríkjum. Það yrði
inu, að valda óreiðu í íslenzku því mikill söknuður að þessu
fjármálalífi samfara skattahækk orði, ef það glataðist úr tungunni
unum, þótt annað hafi þeir gefið og gleymdist í rykföllnum orða-
upp.
Stórfellt fjárhagstjón
Verkfallið hefur þegar orðið al
menningi í landinu dýrkeypt, þar
sem öll þjónusta og verð á land-
búnaðarafurðum hefur hækkað
stórlega. M.a. hefur það snert illa
hag þeirra manna, sem höfðu
búið sig undir húsbyggingar. Það
hefur komið sér illa fyrir þá,
hvernig öll þjónusta og vinna í
sambandi við byggingamálin hef-
ur stórhækkað. í
En það er því miður ekki
enn séð fyrir endann á því,
hver áhrif það mun hafa á
ríkisbúskapinn. Ríkissjóður
verður auk niðurgreiðslna og
styrkja til atvinnuvega að
veita fé til verklegra fram-
kvæmda ýmissa í landinu. Það
er hætt við að skórinn kreppi
nú í vetur meir að en venju-
lega, þegar leggja verður auka
skatta á til að standast öll hin
margvíslegu verkfallsútgjöld.
Margur þingmaðurinn sem vill
framfarir og framtak í sínu hér-J
aði mun nú hugsa til þess með ] bókum sem fáir
---- ---- _ i'iíof í_• ' IrmrÍQn/íi nQiiíScvr
nokkrum ugg, að lítið kunni að
verða eftir til skiptanna, þegar
dýrtíðar-gámurinn hefur heimt-
að sinn skatt.
Skuggar verkfallsins
Þannig hefur fallið nýr skuggi
yfir öll fjárhagsmál þjóðarinnar.
Það er hinn langi skuggi af van-
hugsuðu eða illhugsuðu.verkfalli
kommúnista á s.l. vetri. Þetta
þýðir að allsstaðar í öllum verk-
legum framkvæmdum þjóðarinn-
ar verður að kífa á brattann og
berjast við ótal torfærur, sem
hóta þjóðinni óförum.
Nú riður því á, að Alþingi
íslendinga gangi hreint og
lesa nema af
knýjandi nauðsyn. Því miður er
ekki annað að sjá en örlög þessa
ágæta orðs verði einmitt þau sem
fyrr getur. Það er að vísu ekkert
nýtt, að orð lifi og deyi. Mörg af
ágætustu orðum tungunnar eru
nú flestum gleymd nema kannski
nokkrum grúskurum sem um-
gangast þau eins og prinsessuna á
bauninni. Aftur á móti eru þau
horfin af vörum fólksins, sum
jafnvel fyrir ævalöngu.
Áður en langt um líður
OKKUR er sagt, að fjölmargir
sendiherrar íslands verði áð-
ur en langt um líður gerðir að
i „ambassadorum", eins og komizt
djarft til verks. Það er nauð- er ag orgj af smákarlalegu yfir-
syn að stöðva dýrtíðarskrúf- ]æf j pa muni norrænir sendiherr-
una og gera einhverjar ráð-.ar hér á landi sömuleiðis hljóta
stafanir til þess að atvinnu-
vegirnir geti borið sig. Ýmsar
fjárhags- og framkvæmdaáætl
anir hafa þegar beðið stórfelld
an hnekki af verðbreytingum.
Menn sjá að það er enginn
leikur að færa til betri vegar,
það sem úr skorðum fór.
En alþjóð mun fylgjast með
því máli af vakandi áhuga,
hverjir mæta örðugleikunum
af hreinskilni og hinsvegar
þessa tign, sumir þeirra hafa jafn
vel nú þegar verið skipaðir
„ambassadorar“. Og ekki alls
fyrir löngu kom víst fram tillaga
á þingi S.Þ. þess efnis, að allir
sendiherrar verði gerðir að
„ambassadorum".
Sendiráðherra.
EINS og þið sjáið, hef ég alltaf
ritað „ambassador“ innan
dæma þá hart sem svíkjast gæsalappa. Ástæðan er sú, að
undan merkjum með ábyrgð- mér finnst ekki nauðsynlegt að
arlausu Iýðskrumi. taka þetta orð inní tunguna. Það
yrði mikil skaði að því, ef orðið
„ambassador“ ætti að leysa sendi-
herra af hólmi. Hvílíkur munur
á orðum! Velvakandi vill þvi
skora á menn að finna nýtt orð
yfir „ambassador", og senda hon-
um. Sjálfur stingur hann uppá
því, að við notum í staðinn fyrir
það orðið sendiráðherra. Það er
að vísu einu atkvæði lengra en
sendiherra og ekki eins þjált í
munni, en þó hefir það allmarga
kosti: það er rammíslenzkt og
lýsir ágætavel viðkomandi persón
um.
Útlendur söngvari.
KÆRI Velvakandi!
Mig langaði til að spyrja
þig, hvort hljómplata, úr Töfra-
manninum, eftir Mozart, sem
leikin var í óskalagatímanum s.l.
laugardag hafi verið sungin af
íslenzkum söngvara.
Mér þótti mjög vænt um að
aría þessi var leikin þar, því að
ég hafði nýlega séð óperuna í
leikhúsi Heimdallar og þótti lag-
ið fallegt. Var það e.t.v. Kristinn
Hallsson, sem söng á plötuna?
Svar: Nei, það var útlendur
söngvari, sem var á hljómplötu
þessari. En satt er það, að vel
væri þegið af útvarpshlustendum,
ef útvarpið léki fallegustu aríurn
ar úr þessari skemmtilegu óperu
Tvö bréf.
ÞÁ eru hér glefsur úr tveimur
bréfum:
„Ein sem fylgir tímanum"
sendir mér pistil, þar sem hún
gagnrýnir Húsmæðraskólann tals
vert, einkum óþarfavafstur og
litla vélakennslu. Finnst henni
nauðsynlegt, að stúlkunum sé
kennt að fara með algengustu
heimilisvélar og nota þær, svoog
saumavélar. Er þessu komið á
framfæri við viðkomandi aðila í
fullri vinsemd.
Loks er hér bréf frá verka-
manni. Hann segir:
Velvakandi góður.
Ég var mjög gramur Ferðaskrif
stofunni um daginn. Svo er mál
með vexti, að ég fór á hennar
vegum í smáferðalag uppí Mos-
fellssveit. Hafði ég keypt far
fyrir mig og fjölskyldu mína fram
og til baka, en þegar við ætluðum
heim, var bifreiðin orðin svo yfir-
full, að til vandræða horfði. Gat
ég því ekki notað farseðil okkar
og urðum við af ferðinni. Ég bið
Velvakanda fyrir þessar línur
vegna þess að aldrei verður nóg-
samléga brýnt fyrir mönnum, hve
mikil slysahætta er af ofhlöðnum
langferðabifreiðum.
MerklH,
sem
klæðir
landið.
armennina. í svörum sínum gerðu
fulltrúar vestúrveldanna greín
fyrir afstöðu sinni til einstakra
liða í rússnesku tillögunum.
Er fundum nefndarinnar lauk
á föstudag hafði Soboiev hins
vegar ekki svarað spurningum,
sem fyrir hann höfðu verið lagð-
ar, eða útskýrt afstöðu sína og
ríkisstjórnar sinnar til banaa-
rísku tillaganna.
SAMI AGREININGUR?
Hinir bjartsýnustu þeirra
manna, sem fylgjast með þessum
málum vildu túlka þetta þannig,
að Sobolev væri að bíða eftir
nánari skýringum og fyrirmæl-
um frá Moskvu um afstöðu rúss-
nesku ríkisstjórnarinnar til síð-
ustu tillagna Eisenhowers forseta
um afvopnun og vopnabúnað.
Aðrir vilja túlka þetta svo. að
krafa Sobolevs um nákvæmar og
skýlausar skýringar bendi til, að
enn gæti sama ágreinings milli
austurs og vesturs um það hverja
leið eigi að fara til þess að koma
á afvopnun.
TVÖ SJÓNARMIÐ
Sovétríkin halda því fram, að
fyrsta sporið sé að draga þegar í
stað úr vopnabúnaði og fækka
herliði. Vesturveldin halda því
hins vegar fram, að útilokað sé að
ná viðunandi samkomulagi um
slíkar ráðagerðir, fyrr en skapað
hefur verið fullkomið og gagn-
kvæmt traust milli þessara þjóða
og að bezta leiðin sé að koma á
fót eftirlitskerfi, sem fylgist með
öllum herbúnaði og og veiti nægi
lega aðvörun ef um meiriháttar
vigbúnað væri að ræða hjá ein-
hverju þeirra landa, sem aðildi
ættu að væntanlegu samkomu-
lagi.
Upp á síðkastið virðast Rúss
ar hafa færst nokkuð nær því
að viðurkenna, að slíkt eftir-
lit sé nauðsynlegt, og er þvi
ágreiningurinn aðallega fólg-
inn í því hvernig framkvæmd
slíks efirlits skyldi háttað.
SKOÐANIR SAMRÆMDAR
Harold E. Stassen, sem er full-
trúi Bandaríkjanna í nefndinni og
sérstakur ráðunautur Eisen-
hawers forseta í afvopnunarmál
um, hefur lagt fram álitsgerð,
sem felur í sér töluverða tilslök-
um af hálfu Bandaríkjamanna
og er þar gerð tilraun til
þess að sameina tillögur Rússa og
Bandaríkjamanna. Leggur hann
þar til að áætlanir hvors um sig
verði sameinaðar þannig, að
Bandaríkin og Sovét-Rússland
skiptist á nákvæmum upp-
dráttum og upplýsingum um
herstöðvar í hvoru landinu um
sig, samkvæmt tillögum Eisen
howers, og hvor aðilinn um
sig gangi úr skugga um að upp
lýsingar þessar séu réttar, með
því að taka ljósmyndir af her-
stöðvum úr lofti. Til viðbótar
þessu verði síðan samkvæmt til-
lögum Rússa, komið á fót eftir-
litsnefndum, sem hefðu aðsetur
í landi hvors um sig og gætu
fylgst með öllum herbúnaði og
hugsanlegum undirbúningi undir
skyndiárás.
Frh. á bls. 12.