Morgunblaðið - 02.11.1955, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 2. nóv. 1955
avgtsttMoMfr
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigm.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
| íausasölu 1 krónu eintakið.
Atvinnustofnun fyrir
öryrkja - merkileg nýung
ÚR DAGLEGA LÍFINU
ALMAR sferifar:
Óperu-kynning
ÚTVARPIÐ hefur nú hafið vetr-
arstarfsemi sína og væntanlega
með fjölbreyttu efni og mörgum
nýmælum. Ég hef ekki orðið þess
var, að útvarpsstjóri kynnti hlust
endum vetrardagsskrána, enn
sem komið er, en þó má vera, að
það hafi farið framhjá mér. —
Eitt dagskráratriði, sem mun
eiga að vera þáttur vetrardag-
skrárinnar eins og í fyrra, er1
Jrá átuarpinvi
&aótu vilm
í áí
óperukynning Guðmundar Jóns-
sonar. Gladdi það mig og vafa-
laust marga hlustendur aðra að
þáttur þessi hefur nú verið tek-
inn upp að nýju. Guðmundi ferst
kynningin ágætlega úr hendi og
FRÁ því hefur verið skýrt að
innan skamms tíma muni
taka hér til starfa fyrirtæki, sem
hefur það markmið að veita ör-
yrkjum og öðru fólki, með skerta
Vinnugetu atvinnu. Eru það ein-
Btaklingar sem beita sér fyrir
þessari atvinnustofnun, en bæði
ríkisstjórnin og bæjarstjórn
Reykjavíkur hafa veitt þeim að-
Btoð sína. Ríkisstjórnin hefur
veitt fyrirtækinu allmikið lán úr
erfðafjársjóði, en bæjarráð mun
beita sér fyrir því að bæjar-
sjóður gangi í ábyrgð fyrir
greiðslu á helmingi stofnláns
þess. Ennfremur hefur bæjarráð
samþykkt að veita hinni nýju
atvinnustofnun ýmsa aðra fyrir-
greiðslu, sem nauðsynleg kann
að verða.
★
Gert er ráð fyrir að fyrirtækið
muni fyrst og fremst hafa með
höndum létta iðnframleiðslu.
Hér er vissulega um merkilega
nýjung að ræða, sem verðskuldar
fyllsta stuðning, bæði hins opin-
bera og allra þeirra, sem hafa
skilning á því viðfangsefni, sem
hinni nýju stofnun er ætlað að
leysa. Enda þótt félagsmálalög-
gjöf okkar hafi tryggt öryrkjum
og öðru fólki með skerta starfs-
orku nokkurn stuðning, brestur
þó mikið á það, að öryggi þessa
fólks sé tryggt. í mörgum til-
íellum hrökkva örorkubæturnar
skammt til þess að framfleyta
því fólki, sem þeirra nýtur, á
sómasamlegan hátt. Margt af
þessu fólki getur unnið ýmiss
konar létt störf, enda þótt það
geti ekki gengið til venjulegrar
vinnu.
Það getur því bæði unnið
sér og þjóðfélagi sínu mikið
gagn ef það hefur vinnu við
sitt hæfi. Auk þess gefur það
lífi þess aukið gildi að geta
neytt starfskrafta sinna og
tekið þátt í gagnlegu starfi.
Fordæmi S. í. B, S.
í raun og veru hefur Samband
íslenzkra berklasjúklinga riðið á
vaðið í þessum efnum. Það hefur
komið upp glæsilegu vinnuheim-
ili fyrir það fólk, sem náð hefur
bata eftir berklaveiki. Á þessu
vinnuheimili, Reykjalundi í Mos-
fellssveit, hefur á undanförnum
árum verið unnið geysimerki-
legt og þjóðnýtt starf. Um leið
og vistfólki þar hefur verið
hjálpað yfir örðugan hjalla hef-
ur það lagt sinn skerf fram til
gagnlegra starfa í þjóðfélagi sínu.
Þýðing hinnar nýju atvinnu-
stofnunar fyrir öryrkja er tví-
þætt. Hún gefur lífi fólksins, sem
þar mun starfa, aukið innihald,
léttir því róðurinn í lífsbarátt-
unni. Og hún hjálpar þjóðfélag-
inu til þess að hagnýta starfs-
krafta þeirra borgara sinna, sem
orðið hafa fyrir barði slysa eða
sjúkdóma.
★
Við skulum vona að þessari
nýju stofnun farnist vel. Þessi
litla þjóð hefur komið á hjá sér
fullkomnari félagsmálalöggjöf en
flestar aðrar þjóðir. Hún hefur
leitazt við að tryggja félagslegt
öryggi borgara sinna eftir föng-
um. Það er ætlan hennar að
halda áfram á þessari braut,
reyna að finna nýjar leiðir til
þess að hjálpa þeim til sjálfs-
bjargar, sem á einn eða annan
hátt hafa orðið fyrir skakkaföll-
um í lífinu.
Jafnaðarsinnuð þjóð ! VeU andi óhripar:
Islendingar eru jafnaðarsinnuð
þjóð. Lífskjör eru jafnari í landi
þeirra en víðast hvar annars
' staðar og þjóðin vill ekki horfa
| upp á skort og bágindi við hlið
auðs og allsnægta. Þess vegna
miðar félagsmálalöggjöf okkar
' að því í stöðugt ríkari mæli að
1 skapa gamalmennum, sjúklingum
og öryrkjum öryggi eftir því sem
möguleikar eru á.
Á því Alþingi sem nú stend-
ur yfir mun ríkisstjórnin beita
sér fyrir setningu löggjafar
um atvinnuleysistryggingar.
Er þar einnig um að ræða
merkilega framkvæmd, sem
vonandi er að þjóðfélagið hafi
bolmagn til þess að rísa undir.
Björgvin—ísland
FLUGFÉLAGIÐ Loftleiðir hefur
nú fyrir skömmu hafið viðkomu
í Björgvin, annarri stærstu borg
Noregs. Hafa bæði íslendingar og
Norðmenn látið í ljós ánægju
með þá ráðabreytni. Milli fslands
og Björgvinjar hafa lengi verið
traust tengsl. Þau tengsl voru
rofin í síðustu styrjöld, þegar
norska þjóðin barðist hetjulegri
baráttu við erlenda kúgara.
íslendingum er það sérstakt
gleðiefni að samgöngur skuli nú
á ný teknar upp við þessa norsku
borg. Og nú hefur tækni fært
Island og Björgvin saman. Fyrr
á öldum tók siglingin milli Nor-
egsstranda og íslands margar
vikur og mánuði. Nú fljúga ís-
lenzkar flugvélar á örfáum klst.
þessa sömu leið.
Norðmenn eru íslendingum
skyldari en nokkur önnur þjóð.
Þeir hafa sýnt að þeir vilja rækja
við okkur góðan frændskap. Af-
staða íslendinga er hin sama. Við
viljum sem mest og nánust sam-
skipti við hina norsku bræðra-
þjóð. Það er skoðun okkar að
með góðri samvinnu géti þessar
tvær náskyldu þjóðir komið
mörgu gagnlegu til leiðar fyrir
fólk sitt.
Lending hinnar íslenzku
flugvélar í Björgvin er einn
áfangi á leiðinni til stöðugt
nánari samskipta við norsku
þjóðina af hálfu íslendinga.
Þess vegna fögnum við þess-
um áfanga og biðjum norsku
blaðamennina frá Björgvin,
sem hér eru staddir um þessar
mundir að flytja kveðju aust-
ur yfir hafið.
ÆFINTYRI UR SAM-
SÖLUBÚÐ
SVO sannarlega átti ég enga von
á, að mín biðu nokkur stór-
ræði, þegar ég laugardaginn 29.
okt. brokkaði af stað, orðin allt
of sein, til þess að geta vænzt
þess að ná í dropaskelina mína,
sem samsalan hafði þó af náð
sinni ætlað mér, sem öðrum
þegnum þessarar borgar.
Eins og vandi minn er til, lagði
ég fyrst leið mína út á Nönnu-
götu, því að það er skemmst að
fara. En þá var öll mjólk búin
þar. Jæja, þá var að gera tilraun
með Freyjugötu. Þegar mig bar
þar að, voru 2—3 stelpur þar við
dyrnar ásamt einni fullorðinni
konu. Þær voru að snópa þarna
eftir afgangsmjólk, ef nokkur
væri. Sannarlega var ég búin að
gleyma því, að samsalan hafði
lokað milli hálf tvö og tvö. Mér
varð um og ó að híma þarna
lengi úti, því að ég hafði hlaupið
út í inniskóm. En konan, sem
þarna var fyrir, huggaði mig
með því, að tíminn til enduropn-
unar hlyti nú senn að vera kom-
| inn. Enn fremur upplýsti ein
" stelpan, sem næst stóð dyrunum,
að hér inni væru til 5 hálfir lítr-
' ar. Þá þóttist ég ekki berjast
til einskis, þar sem ég átti enn
þá minn skammt ótekinn.
(Inni í búðinni sáum við tvær
stúlkur, sem lokið höfðu verkum
sínum, en biðu fyrir innan til síns
j vitjunartíma, eins og við fyrir
Heimsókn þessara norsku
blaðamanna er sérstaklega
ánægjuleg. Þeir koma hingað all-
ir í fyrsta skipti. Með heimsókn
sinni hingað gefst þeim tækifæri
til þess að kynnast íslandi og ís-
lenzkum aðstæðum lítillega og
rita um það, sem fyrir augu
þeirra ber, í blöð sín. Heimsókn
þeirra er íslendingum því hið
mesta gleðiefni. Við viljum að
frændur okkar í Noregi viti sem
gleggst skil á því, sem hér ger-
ist. Og við viljum vita sem mest
um þá og land þeirra og feðra
okkar. Þekkingin er alltaf hald-
bezti grundvöllurinn fyrir vin-
áttu og skilningi þjóða í milli.
utan. Þær höfðu aðeins hlýjuna
' og valdið fram yfir okkur aum-
Íingjana, sem úti hímdu.
Loks bjóst önnur á braut og
■ kom út til okkar, en lét hurðina
| falla í lás á hæla sér. Hún hafði
i þá gleymt einhverju, sneri við
I og biður stallsystur sína að opna.
| Nei, segir sú, sem inni stóð. Bara
i fyrir mér, segir nú sú sem úti
I var. Þá lýkur hin upp og kemur
sú, sem inn fór, ekki aftur út um
götudyrnar, víst af miskunnsemi
við okkur, heldur fer hún út um
bakdyrnar. Eða að minnsta kosti
sást hún nú e'kki meir.
Rétt í þessum svifum veit ég
ekki fyrr til, en Jón bílstjóri hjá
samsölunni kemur akandi fast
heim að dyrum hjá okkur þarna.
Er þá hurðin sett upp á gátt og
Jón ásamt fylgdarmanni gengur
snúðugt inn. Líklega mest af því,
að ég kannaðist við Jón frá fornu
fari og hafði alltaf skoðað hann
sem drengskaparmann, rölti ég
inn um galopnar dyrnar á eftir
honum. Ef til vill hélt cg líka, að
tíminn væri nú kominn. Ekki er
ég fyrr komin inn, en stúlkan,
sem ég held að heiti Guðný Jóns-
dóttir, kemur á móti mér með
gusti og segir, að það sé lokað.
Sjón er sögu ríkari, að hér er
ekki lokað, því að hurðin stend-
ur upp á gátt. En hitt er svo
annað mál, að það er kannske
ekki Je.yfilegt að koma inn, varð
mér að orði. j
Nei, farðu út, sagði sú, sem
valdið hafði, í þeim tón, að eng-
inn meðal maður mundi hafa tal-
að þannig til rakkaræfils, sem
smogið hefði inn á hans umráða-
svæði, til þess að hlýja sínum
auma skrokk. — Það var víst
þessi frekjutónn, sem aftraði því,
að ég hrökklaðist öfug út aftur.
Heldur fylltist ég gamalli hetju-
dáð, rétti úr mér frammi fyrir
stelpuhnátunni, leit yfir þennan
hlýja og rúmgóða, hálftóma sal
og sagði: í nafni bænda, sem
standa á bak við samsöluna, ætla
ég að bíða hér í skjólinu, en ekki
að krókna á tröppunum!
Jóni mínum leizt nú víst ekki
á blikuna, og hann sagði afsak-
andi við mig, að stelpugreyin
yrðu að hlýða reglum samsöl-
unnar. Jæja, þið getið látið mig
út, ef þið viljið. En ég fer hvergi.
Jón er víst nógu sterkur til þess,
bætti ég enn fremur við. — Ég
legg ekki krafta mína í það að
láta þig út, Anna, svaraði hann
með sinni karlmannlegu ró.
Um leið og ég brauzt til valda
þarna inni, fékk ég að vita hjá
Jóni, að klukkuna vantaði um
það bil 5 mínútur. Og til þess
að mér yrði eitthyað úr þessum
dýrkeyptu mínútum, tók ég upp
skömmtunarseðilinn minn og tók
til að nema frá númer 11, sem
hljóðaði upp á þennan örlagaríka
dag. Jón var nú búinn að skila
sínu erindi þarna, og spurði ég
hann um leið og hann gekk burtu,
hvað klukkuna vantaði nú marg-
ar mínútur. Þær voru nú <ckki
orðnar nema 2. En áður en hann
hverfur út, snýr hann sér til
Guðnýjar og segir: — Þú passar
að láta hana, sem hefur miða,
ganga fyrir með mjólkina. Á
ekki að afgreiða eftir röð?, svar-
ar hún — Nei, þeir, sem hafa
miða eiga að ganga fyrir, tekur
Jón enn fram. Ég bað hann bless-
aðan, að vera ekki að biðja
fyrir mig, því að þessi dama
þekkti víst áreiðanlega reglur
samsölunnar og væri víst engin
hætta á, að hún bryti þær. En
undir niðri datt mér í hug, að Jón
þekkti betur skaplyndi hennar
en ég, og byggist við að hún
mundi nú meta meira að hefna
sín á mér, en að hlýða boðorðum
yfirboðara sinna.
En það verður ekki feigum
forðað, því að þegar þessar löngu
mínútur voru liðnar, og fólkið,
sem stóð við dyrnar, kom inn,
flýtti daman sér að afhenda
tveimur eða þremur stelpum
þessar 5 hálfflöskur. Fullorðna
konan, sem beðið hafði jafn lengi
og þær, fékk ekkert. Hvað þá ég,
sem stóð með miðann tilbúinn
milli puttanna.
— Ætlarðu að leyfa þér að láta
Frh. á bls. 12.
Merkll,
sem
klæðlr
UndiS
er sýnt um að rekja mikið efni
í stuttu máli.' Hóf hann þetta
starf sitt sunnudaginn 23. f. m.
með því að leika þætti úr óper-
unni „Orfeus og Euridike" eftir
þýzka tónskáldið Gluck (1714—
1787). Var Gluck eitt af fremstu
tónskáldum síns tíma og endur-
nýjaði söngleikinn á sinn hátt
eins cg Wagner geroi síðar. Er
„Orfeus“ fyrsta verk Glucks í
hinum nýja stíl og því jafnan
talinn með merkari tónverkum
hans.
Bókmenntakynning
ÞETTA sama kvöld var útvarpað
bókmenntakynningu Almenná
bókafélagsins á ritverkum Þóris
Bergssonar, er fram fór og hljóð-
ritað var í hátíðasal Háskólans
13. f. m. — Var það vissulega vel
til fallið að hið nýja bókmennta-
félag efndi til þessarar kynning-
ar og vcttaði þar með höfundin-
um verðskuldaða viðurkenningu.
Og á útvarpið þakkir skilið fyrir
að hafa útvarpað athöfninni. Hér
verður ekki rakin dagskrá þessa
kynningarkvölds, enda var henn-
ar rækilega getið í blöðunum á
sínum tíma. — Höfundurinn sjálf
ur, Þórir Bergsson, gat ekki verið
viðstaddur í Háskólanum, en í út-
varpinu ávarpaði hann hlustend-
ur nokkrum velvöldum orðum af
því yfirlætisleysi, sem honum er
eiginlegt.
Einsöngur
Einars Anderssons
SÆNSKI óperusöngvarinn Einar
Andersson söng 9. f. m. í Austur-
bæjarbíói, með undirleik dr. Ur-
bancic. Var söngurinn þá hljóð-
ritaður og siðan fluttur í útvarpið
25. f. m. — Voru mörg lög og
aríur úr þekktum óperum á söng-
skránni. — Ég hafði heyrt mikið
orð fara af mikilli og fagurri
rödd þessa söngvara, og var ég
því fyrir miklum vonbrigðum er
ég heyrði honn í útvarpinu. Þótti
röddin hrjúf og langt frá að vera
með þeim g1 æsibrag sem ég hafði
búizt við. Fckk ég síðar ef til vill
hina réttu skýringu á þessu. —•
Einn af 1 ekktum söngvurum
þessa bæjar hringdi sem sé til
mín nokkrum dögum eftir söng
Anderssons í útvarpinu og tjáði
mér að upptakan á söng hans
hefði verið með þeim endemum,
að hún hefði beinlínis afskræmt
rödd söngvarans. — Þótti mér
þetta ekki ósennilegt, því að mér
fannst óskiljanlegt að söngvarinn
hefði náð þeim frama á lista-
brautinni, sem vitað er, með
þeirri rödd, sem hljómaði úr við-
tækinu. — Tveir aðrir söngvarar
islenzkir hafa kvartað undan
þessu sama í mín eyru. Nú skal
ég ekkert um það segja hvern hér
er um að saka, — upptökutæk-
in, vankunnáttu þeirra manna,
sem með þau fara, eða sendistöð-
ina. — En það er staðreynd: mis-
fellurnar eiga sér stað og úr þeim
verður að bæta tafarlaust því að
annað er ó\ iðunandi.
Vökulestur
ÞESSI nýi þáttur, sem Helgi
Hjörvar og dr. Broddi Jóhannes-
son munu annast til skiptis í vet-
ur, er líklegur til að verða vin-
sæll meðal hlustenda. Hóf þátt-
urinn göngu sína þriðjudaginn
25. f. m. með því að Helgi gerði
nokkra grein fyrir honum og las
að því búnu upp tvö bréf, sem
útvarpinu höfðu borizt endur fyr-
ir löngu, en af einhverjum ástæð-
um hafði þá verið stungið undir
stól. Var fyrra bréfið frá norskri
konu, skrifað rétt eftir síðustu
stríðslok, — þakkarbréf til ís-
lendinga fyrir rausnarlegar ejaf-
ir til Nor'Cmanna eftir stríðið. —
Hitt bréiið var frá íslenzkri
sveitakonu, er segir þar frá erf-
iðum reynziustundum sínum, en
þó með rósemi sterkrar skapgerð-
ar og bjartri trú á lífið. — Voru
Framh. á bls. 12,