Morgunblaðið - 11.11.1955, Qupperneq 8
8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 11. nóv. 1955
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Trúin á landið
SAMKVÆMT hnattstöðu sinni
er ísland harðbýlt land og að
mörgu leyti erfitt. Engu að síður
hefir sú þjóð, sem byggir það
alltaf trúað á gæði þess og mögu
leika sína til þess að nytja þau
og lifa hér hamingjusömu menr.-
ingarlífi. Þessa trú á landið hefir
íslendinga aldrei brostið, hversu
þunglega, sem á móti hefir blásið.
Erlend kúgun, eldgos, ísalög og
drepsóttir hafa aldrei megnað að
drepa kjarkinn úr íslenzku fólki.
Það hefir haldið baráttunni
áfram, lengstum við sára fátækt
og þrengingar.
Það hefir komið í hlut núlif-
andi kynslóðar að njóta sigur-
launa þessarar löngu baráttu.
Hún hefir tekið við landinu betra
og arðgæfara en nokkur önnur
kynslóð hefir áður átt kost á.
Af því leiðir aftur það, að trúin
á landið er nú rökstuddari en
nokkrú sinni fyrr. Hér eru ekki
aðeins til betri tæki til þess að
bjarga sér með heldur er sjálft
landið betra en það áður var.
Ræktunin hefir leyst óræktina
af hólmi. Straumþungar ár og
vötn miðla ljósi, yl og orku út um
byggðirnar til sjávar og sveita.
Hitinn úr iðrum jarðar skapar
fjölbreytt lífsþægindi og úr sjálfu
andrúmsloftinu er unnið efni til
ræktunar og fegrunar.
Þessi kynslóð getur því
gengið hiklaus mót framtíð-
inni í öruggri vissu um það, að
land hennar getur skapað
henni og ókomnum kynslóðum
allsnægtir, velmegun og lífs-
hamingju.
Ekki nóg að tríia
á landið
En það er ekki nóg að trúa á
landið og gæði þess. Það er ekki
nóg að vita, að við eigum mikla
víðáttu af ræktanlegum land-
svæðum, fiskimið og nær óþrjót-
andi orku í fljótum og jarðhita-
svæðum. Við verðum að trúa á
sjálft fólkið, hæfileika þess, mann
dóm og þroska. En hvaða ástæða
er til þess að vantreysta íslenzku
fólki, sem nú býr Við betri lífs-
skilyrði og aðstöðu að öllu leyti
en nokkru sinni fyrr? Er ekki
íslenzka æskan hraustari og
mannvænlegri en nokkru sinni
fyrr? Nýtur hún ekki betri að-
búnaðar, menntunar og andlegr-
ar og líkamlegrar þjálfunar en
nokkru sinni áður? Og líður ekki
öllum, ungum og gömlum betur
en nokkru sinni fyrr eða síðar í
sögu landsins?
Svarið við þessum spurningum
hlýtur að verða játandi. Niður-
staðan hlýtur því að verða sú, að
þjóðin sé færari um að tryggja
framtíð sína en nokkru sinni fyrr.
Hún hlýtur því að geta trúað á
sjálfa sig jafnhliða því, sem hún
trúir á land sitt.
En eins er hér þó að gæta.
Einn dimman skugga ber á ís-
lenzkt þjóðlíf í dag. íslenzkt
fólk er í dag tortryggara
hvert gagnvart öðru en nokkru
sinni fyrr. Þessi trtryggni
mótar alla þjóðfélagsstarf-
semina í stöðugt ríkari mæli.
Iíún birtist í síauknum átök-
um milli stétta og starfshópa,
þungum ásökunum, kaldyrð-
um, rógi og illmælum milli
hinna ýmsu hagsmunahópa í
landinu.
Þessi tortryggni skapar síðan
margvíslega erfiðleika og hindr-
— og fólkið
anir á vegi sameiginlegra átaka
þjóðarinnar. Einstakar stéttir
bíta sig í þá skoðun, að aðrar
stéttir sitji um að ræna þær,
skerða lífskjör þeirra og jafnvel
leiða yfir þær hrun og bágindi.
Hættulegasta meinið
Við skulum gera okkur það
ljóst, að í þessu felst djúptæk
vantrú á fólkið, einstaklinginn
og heildina. Og við getum ekki
gengið framhjá þeirri stað-
reynd, að þessi vantrú á fólkið,
góðvild þess, heilbrigða skyn-
semi og þroska, er hættuleg-
asta meinsemd hins íslenzka
þjóðfélags í dag. Það lýsir ó-
mælanlegri vantrú á mann-
gildi íslenzks fólks, að sú skoð-
un skuli eiga sér djúpar ræt-
ur, að til sé fólk, heilir hópar
manna, jafnvel heilar stéttir,
sem vilja eyðileggja lífsham-
ingju og bjargræðismöguleika
annarra stétta og starfshópa,
sem vinna þjóðnýt og nauð-
synleg störf.
Það er þessi tortryggni og þessi
vantrú, sem er að eitra hið ís-
lenzka þjóðfélag í dag, skapa
stöðugt breiðara bil á milli stétta
þess.
Þetta gerist á sama tíma sem
það er vitað, að lífskjör þjóðar-
innar eru stöðugt að jafnast og
eru orðin jafnari en í nokkru
öðru landi.
Menn verða sjálfsagt ekki sam-
mála um skýringuna á þvi fyrir-
brigði, að jafnhliða bví sem lífs-
kjörin jafnast skuli úlfúð og tor-
tryggni milli stétta þjóðfélagsins
fara í vöxt. Það skiptir heldur
ekki meginmáli. Hitt er aðal-
atriðið, að við gerum okkur lióst,
að þessi vantrú og tortryggni
stéttanna í garð hverrar annarrar
hefir leitt mikla hættu yfir þjóð-
ina í heild. Hún stendur í vegi
fyrir lausn margra vandamála,
Trúin á landið og fólkið
verður að haldast í hendur.
Þjóðfélagsstéttirnar verða af
trúa því og treysta, að hif
sameiginlega mark þeirra o?
mið sé velferð og lífshamingja
allra einstaklinga, sem landif
byggja. Án þessarar trúar, ár
þessa gagnkvæma trausts ein
staklinga og stétta er framtíð
íslenzks fólks þröngur stakk-
ur skorinn.
Vonbrigða-ráSstehu
GENFAR-RÁÐSTEFNAN virðist
nú ætla að snúast á verri veg, þar
sem sama ósamkomulagið gerii
aftur vart við sig og algengt var
á alþjóðaráðstefnum fyrir nokkr-
um árum.
Þykir mjög hafa miðað aftur á
við síðan æðstu menn fjórveld-
anna sátu fund í Genf í sumar. Að
nokkru leyti er þetta skiljanlegt
og má segja að menn hafi byggt
of bjartar vonir á hinu góða við-
móti á ráðstefnu æðstu mann-
anna.
Á þeirri ráðstefnu í sumar, var
aðeins rætt almennt um að bæta
sambúðina. Þar gafst ekki tæki-
færi til að ræða einstök ágrein-
ingsmál og skuldbindingar voru
ekki gerðar.
Á ráðstefnu utanríkisráðherr-
anna nú var verkefnið hins veg-
ar að ræða endanlega lausn
ágreiningsmála. Og þá hefúr
komið í Ijós að erfitt er að ná
samkomulagi.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
ALMAR skrifar-
„Töframaðurinn“ o. fl.
SUNNUDAGINN 30. f.m. i?ar
flutt í útvarpið óperan „Töfra-
maðurinn“ eftir Mozart. Leik-
stjóri var Einar Pálsson en söngv-
arar Magnús Jónsson, Þuríður
Pálsdóttir og Kristinn Hallsson,
Jrá útuarpmu
chAótu uiLu
en strengjakvartett lék undir
stjórn Björns Ólafssonar. Ég
VeU andi óhripar:
Egill Jónasson
á Húsavík
EKKI alls fyrir löngu min'nt-
umst við á ferskeytlur hér í
dálkunum og alþýðuskáldskap, og
kom Egill Jónasson á Húsavík
þar við sögu. Hann er afburðavel
hagmæltur, eins og kunnugt er,
og eru margar vísur eftir hann
orðnar iandfleygar fyrir löngu.
Er ekki úr vegi að minnast hér
á nokkrar þeirra.
★ ★ ★
EINU sinni var landskjálfti
mikill á Húsavík sem mönn-
um var tíðrætt um. Nokkrum
mánuðum síðar var óvenjumikið
um barnsfæðingar á Húsavík og
ólu 18 konur börn. Þá kvað Egill
meðal annars:
Ungu börnin ofursmá
eignast hver sem betur getur
Loksins bregður ljósi á
landskjálftana í fyrravetur.
★ ★ ★
ISKÓGUM í Reykjahverfi er
heimasæta nokkur sem kölluð
er Veiga. Eitt árið gekk sá orð-
rómur, að hún gengi með þunga
eftir pilt á næsta bæ, Jón á Þverá.
Þá kvað Egill:
Margt er það sem miður fer,
en má þó ekki bera á.
Veiga í Skógum ólétt er
cítir Jón á Þverá.
Síðar kom í ljós, að Veiga var
óþunguð með öllu, og kom þá
faðir hennar að máli við Egil og
sagði, að orðrómurinn hefði ekki
haft við rök að styðjast. Ætti því
vísan ekki rétt á sér og heimtaði
hann, að Egill breytti henni. Þá
kvað Egill:
Vísunni skal verða breytt,
Veigu ekkert sér á.
Hún átti semsé aldrei neitt
undir Jóni á Þverá.
★ ★ ★
FORSETI íslands ferðaðist um
Norðurland í sumar, eins og
kunnugt er, og kom m.a. á Húsa-
vík. Þar er gamalt, tvílyft hús við
aðalgötu bæjarins sem heitir
Vetrarbraut. Nú þurfti forsetinn
að fara framhjá þessu gamla
húsi, og þótti bæjarstjórninni
ekki við eigandi annað en mála
framhlið hússins með hinum
skrautlegustu litum, áður en for-
setinn kæmi. Þá kvað Egill:
Yndisfegurðar augað naut
eftir þá heiðursgestaþraut.
Rétt eins og fugl með f jaðra-
skraut
er forsetahliðin á Vetrarbraut.
ATH.: — í gær var rætt í dálk-
unum um skósóla, — en eigum
við ekki heldur að hafa það skó-
bætur!
heyrði þessa óperu, er hún var
flutt hér á vegum Leikhúss Heim
dallar. Var hún leikin og
sungin af sama fólki og var
söngur þeirra þá með mikl-
um ágætum. Hið sama verð-
ur hins vegar ekki sagt um söng
þeirra eins og hann hljómaði í
„útgáfu" útvarpsins, því þar var
töluverður Ijóður á sem annað
hvort er að kenna slæmri upp-
töku eða gallaðri útsendingu.
Þetta sama kvöld flutti Arn-
heiður Sigurðardóttir fróðlegt og
vel samið erindi um danska
skáldið Nis Petersen.
Lítilfjörlegt rabb.
SIGURÐUR Magnússon kennari
talaði um daginn og veginn
mánudaginn 31. f. m. Hóf hann
mál sitt með því að lesa upp all-
langan kafla úr einni af bókum
Halldórs Kiljans Laxness og
ræddi síðan á víð og dreif um
skáldið. Síðan vék hann nokkr-
um orðum að deilum okkar við
Englendinga og Svía út af land-
helgi og loftsiglingum. .— Var
þetta rabb Sigurðar fremur lítil-
fjörlegt og kaflinn frá Kiljan
það bezta er þar var að heyra.
%
Einsöngur Magnúsar.
MAGNÚS Jónsson óperusöngvari
söng þetta sama kvöld nokkur
lög eftir íslenzk og erlend tón-
skáld, m;eð píar^óleik F’ritz
Weisshappel.
Var söngur Magnúsar afburða-
góður, einkum þó meðferð hans
á erlendu lögunum svo sem
aríunni úr ,,Ástardrykknum“ eft-
ir Donizetti, er hann söng með
miklum glæsibrag. Var og upp-
takan sérstaklega góð — eins og
hún gerist allra bezt.
„Friður á jörðu“.
ÞRIÐJUDAGINN 1. þ. m. voru
fluttir í útvarpið 2. og 3. þáttur
þessa mikla oratoru-verks
Björgvins Guðmundssonar. Allt
verkið var flutt í fyrsta sinn
opinberlega í Reykjavík vorið
1946. Er það samið við hinn al-
kunna ljóðabálk eftir Guðmund
Guðmundsson og er að vöxtum
einhver mesta tónsmíð eftir ís-
lenzkan höfund. Það liggur og
fyrir prentað.
Höfundurinn hefur sérstöðu
meðal íslenzkra tónskálda oð
oví leyti, að hann hefur tekið
ástfóstri við oratoruformið og
rnnfremur kantötuformið, sem
rr því náskylt. Er hér um stór-
r’orm tónlistarinnar að ræða. Stíll
íöfundarins, eins og hann kemur
fram í „Friði á jörðu“, er byggð-
ur á arfleifð gömlu klassisku
neistaranna, þar sem þunga-
niðjan liggur í stóru kórköflun-
rm, bæði hvað form og anda
/erksins snertir. Hefur höfund-
urinn kórstílinn algerlega á valdi
únu og nær miklum áhrifum
þegar honum tekst upp.
Flutningur verksins hófst með
sinhverjum fegursta kafla þess:
,Ymur þungt í skógunum í
ndialöndum", en síðan taka við
únsöngvar og kórar, og skal það
;kki rakið hér. — Var verkið
lutt af Kantötukór Akureyrar
mdir stjórn höfundarins og var
Juðrún Kristinsdóttir við
ríanóið. — Um sönginn er það
rð segja, að hann var góður og
neð þeim menningarbrag, að
ressu fagra og mikla tónverki
/oru gerð ’góð skil.
„Þetta er ekki hægt“,
Fegurðardrottning íslands, Arna Hjörleifsdóttir, starfar nú sem
flugfreyja hjá Flugfélagi íslands. S. 1. þriðjudag fór hún sína
fyrstu ferð milli landa eftir að hún tók við hinu nýja starfi. Var
meðfylgjandi mynd tekin af Örnu við Sólfaxa skömmu eftir að
flugvélin hafði lent á flugvellinum við London.
/ar réttnefni á gamanþættinum
niðvikudaginn 2. þ. m., því hann
var svo lélegur og laus við alla
fyndni, að það er ekki hægt að
bjóða hlustendum upp á slíkt.
Þetta sama kvöld, í þættinum
„Vökulestur“ flutti Broddi Jó-
hannesson stutt en skemmtilegt
erindi um franska skáldið og
Frh. á bls. 12.