Morgunblaðið - 04.12.1955, Page 6

22
MORGVNRLAfílÐ
Sunnudagur 4. des. 1955
Nokkrar ályktanir
aöaífundar L.I.Ú.
EINS og getið hefir verið í frétt-
um blaðs ns var aðalfundur
L.Í.Ú. haldinn hér í Reykjavík
dagana 17.—20. nóv. s.l.
Á fundinum voru tekin til með-
ferðar ýmis hagsmunamál, sem
snerta sjávarútveginn í dag og
gerðar álj'ktanir um þau.
Hér fara á eftir nokkrar álykt-
anir fundarins.
IÆIÐBEININGAR
11M VÉLAKAHP
Eitt af þein mörgu vandamál-
um, sem sjávarútvegurinn á nú
við að glíma, er hinn óhæfilega
hái viðhaldskostnaður á vélum
bátanna og erfiðleikar á að fá
varahluti til þeirra við hag-
kvæmu verði. Um þessi mál var
gerð svo hljóðandi ályktun:
„Aðalfundur L.Í.Ú. haldinn
17.—20. nóv. 1955 telur nauðsyn-
legt að fela stjórn sinni að ráða
vélfróðan mann til þess að ann-
ast leiðbeinin jarstörf um kaup og
viðhald véla fyrir þá útvegsmenn,
sem þess ósk i.
Ennfremur fylgist hann með
verði véla cg varahluta og að
nægilegt magn varahluta sé til á
hverjum tím:..
Þá telur furtdurinn nauðsynlegt
að athugaðir verði möguleikar á,
að Innkaupadeild L.Í.Ú. ánnist
innkaup heppilegra véla og vara-
hluta fyrir bátaflotann.
Kostnaður við starfsemi þessa
verði greiddur samkvæmt regl-
um er stjórn L.Í.Ú. setur.“
VARNIR VE ÐISVÆÐA UTAN
FISKVEIÐIT AKMARKANNA
Þar sem ágangur erlendra tog-
ara á hefðbundin veiðisvæði
fiskibátanna fer nú stöðugt vax-
andi var samþykkt svohljóðandi
ályktun:
„Aðalfundur L. f. Ú. haldinn
17.—20. nóv. 1955 skorar á land-
helgisgæzluna, að verja neta-
svæðið við Vestmannaevjar á
sama hátt og gert var, áður en
hin nýju fiskveiðitakmörk voru
sett, enda telur fundurinn, að
hvergi hafi átt að slaka til á
fengnum rétti eða hefð með hin-
um nýju ákvæðum.
Aðalfundu: inn beinir þeim
eindregnu tilmælum til ríkis-
stjórnar og A.lþingis, að gerðar
verði ráðstafanir, sem að haldi
megi koma, með því að friða og
verja ókveðin veiðisvæði utan
núverandi fiskveiðitakmarkana
svo vélbáta'lotinn. fyrir Vest-
fjörðum geti stundað veiðar sín-
ar á hefðburdnum veiðisvæðum
línubáta í friði fvrir ágangi
botnvörpuski pa.“
EFI.ING FISKVEIBISJÓÐS
Með tilliti til beirrar nauðsynj-
ar, sem nú er á því að endurnýja
skipakost landsmanna. svo hann
gangi ekki saman, urðu miklar
umræður um nagkvæm lán til ný-
bygginga. Með því að fiár er nú
mjög vant hjá Fiskveiðisjóði fs-
lands til þess að geta fullnægt
þeim lánbeiðnum, sem nu liggja
fyrir hjá sjóðnum var gerð svo-
felld samþyiikt til áskorunar á
Alþingi og ríkisstjórn.
„Aðalfundv rinn skorar á Al-
þingi og ríkisstjórn, að breyta lög
um um Fiskv eiðisjóð íslands nr.
40 16. maí 1955 2. grein, lið 2,
þannig: að í s :að kr 2 millj. fram-
lag úr ríkissjóði árlega, komi 5
millj. kr. framlag úr ríkissjóði
árlega.
Ennfremur skorar fundurinn á
ríkisstjórnina að gera ítrustu ráð-
stafanir til bess að nota láns-
heimild þá, e: ríkisstiórninni var
heimiluð á s;ðasta Alþinei til lán
töku fvrir Fiskveiðisjóð fslands.
Þá skorar fundurinn á Alþingi að
ákveða, að 40% af tekjuafeangi
ríkissjóðs árið 1954 verði látinn
renna til Fiskveiðisjóðs íslands.“
VAXTAGRFTÖSLUR
Á fundinura urðu miklar um-
ræður um ósamræmi það, sem nú
er á vaxtagreiðslum viðskipta-
manna Landsbanka íslands ann-
ars vegar og Útvegsbanka íslands
h.f. hins vegar, af rekstrarlánum.
Benti framsögumaður fjárhags-
nefndar, Margeir Jónsson, á að
óeðliiegt væri, að viðskiptamenn
Útvegsbarikans, sem hefði það ó
stefnuskrá sinni'að efla íslenzkan
sjávrarútveg, sættu lakari við-
skiptakjörum en viðskiptamenn
Landsbankans. Af þessu tilefni
samþykkti fundurinn eftirfar-
andi:
„Aðalfundurinn skorar á ríkis-
stjórnina og skírskotar til bréfs
ráöuneytisins dags. 8. jan. 1955 —
um að stuðla að því, að Útvegs-
banki íslands h.f. og útibú hans,
veiti útgerðarmönnum rekstrar
lán með sömu vöxtum og Lands-
bankinn, þ. e. 5% lán fyrstu 6
mánuðina út á 45% gjaldeyris-
réttindanna og rekstrarlán, sem
tryggð eru með veði í afla, og
514% eftir það.“
AUKNAR FISKRANNSÓKNIR
OG SÍLÐVEIfllTILRAUNIR
Þá voru teknar til umræðu til-
lögur um að auka fiskileit og
rannsóknir frá því, sem nú er, og
voru í því sambandi samþvkktar
svohljóðandi ályktanir:
„Fundurinn felur stjórn L.I.Ú.
að fylgja því fast eftir, að fiski-
leit og fiskrannsóknir verði stór-
lega auknar frá því, sem nú er.
Telur fundurinn nauðsynlegt
að haldið sé uppi skipulegri fiski-
leit eigi skemur en 3—4 mánuði
árlega af skipum með fullkomn-
um útbúnaði.
Einnig telur fundurinn sjálf-
sagt, að sjómælingar verði aukn-
ar.“
„Aðalfundur L.Í.Ú. haldinn dag
ana 17.—20. nóv. 1955 beinir
þeirri áskorun til ríkisstjórnar-
innar að hún lát.i framkvæma
þegar á næsta ári ytarlegar til-
raunir til síldveiða með stórvirk-
ari veiðiaðferðum, en verið hefir
til þessa.
Bendir fundurinn á nauðsyn
þess, að þeir, sem fyrir tilraun-
unum standa kynni sér rækilega
þær nýjustu veiðiaðferðir, sem
notaðar eru nú við sildveiðar, hjá
öðrum fiskveiðiþjóðum með góð-
um árangri."
SKIPUN SENDIFULLTRÚA
Þá var samþykkt að senda rík-
isstjórn svohljóðandi tilmæli frá
fundinum:*
„Þar sem um 96% af útflutn-
ingi íslands eru sjávarafurðir og
afkoma þjóðarinnar veltur að
miklu leyti á því; að viðskipta-
samningar við érlendar þjóðir
takist sem bezt og skapi aðstöðu
til hagfeldrar sölu afurðanna, þá
samþykkir fundurinn að beina
þeim tilmælum til ríkisstjórnar-
innar, að hún taki tillit til þess
við skipun sendiherra og fulltrúa
í sendiráðum íslands erlendis, að
þeir hafi þekkingu á sjávarút-
vegsmálum og verzlunarmálum.“
IIALLALAUS REKSTUR
MlflAÐ VIÐ MEflAL-
AFLABRÖGB SKIPA
Á fundinum urðu miklar um-
ræður um starfsgrundvöll fvrir
útgerðina á næsta ári. Við þær
umræður var samþykkt svofeld
ályktun:
„Hinn 26. febrúar s.l. sendi
fulltrúafundur L. í. Ú. yfirlýsingu
til Alþingis, ríkisstjórnar og
deiluaðilja í kaupgjaldsmálum á
s.l. vetrarvertíð, þar sem því var
lýst yfir, að sökum tapreksturs
vélbátaútvegsins og togaraútgerð
arinnar undanfarin ár, væri út-
gerðin þess ekki megnug að taka
á sig aukin útgjöld vegna nýrra
kauphækkana. Ef útgjöldunum,
sem leiða myndu af kauphækk-
unum yrði ekki mætt með leið-
réttingu á gengisskráningunni,
stvrkjum úr rikissióði eða öðrum
ráðstöfunum hlyti rekstur útgerð
- ASTAND OG HORFUR
Frh. af bls. 20.
meðal annars í bók sinni: „Hafta-
stefna og kjarabótastefna“: „Hið
of háa gengi, sem löngum hefur
verið skráð á íslenzku krónunni,
hefur vanmetið afköst í þeim
atvinnugreinum, sem afla gjald-
eyris og verið þannig orsök þess
gjaldeyrisskorts, sem þjóðin hef-
ur löngum átt við að búa. Til
þess að lagfæra þetta þarf hverju
sinni að samræma stefnuna i
verðlags- og kaupgjaldsmálum,
bankamálum og opinberum fjár-
hagsmólum með þetta markmið
íyrir augum.“
Hér segir prófessor Ólafur
Björnsson beinlínis, að erfiðleik-
ar sjávarútvegsins og svo til
stöðugur gjaldeyrisskortur þjóð-
arinnar sé vegna rangrar skrán-
ingar gjaldeyrisins, enda er þetta
viðurkennt af öllum hagfræð-
ingum, sem taka afstöðu til mál-
efna, samkvæmt þekkingu sinni
og sannfæringu.
En þrátt fyrir ábendingar hag-
fræðinga og annarra, sem vit
hafa á þessum málum, virðist
ekki mögulegt að fá því fram-
gengt, að gjaldeyrisskráningin sé
nokkurn veginn rétt. Ástæður
fyrir því að þetta fæst ekki fram
eru þær, að mikill áróður hefur
verið hafður í frammi móti leið-
réttingum á gjaldeyrisskráning-
unni á hverjum tíma, og hefur
þessi áróður blindað ótrúlega
stóran hluta þjóðarinnar í þessu
máli.
Fjöldi fólks trúir því, að hag-
ur þess sé því betri, sem erlendur
gjaldeyrir er skráður lægri án
tillits til þess, hvort nokkrir
möguleikar eru til þess að afla
hans á hinu skráða gengi. Ef þessi
kenning væri rétt, mætti á sama
hátt skrá með lagaboði ýmis
önnur verðmæti í þjóðfélaginu.
T. d. myndu það vera miklar
arinnar að stöðvast sökum vax-
andi tapreksturs.
Þessar aðvaranir voru að engu
hafðar og hefir allur kostnaður
við útgerðina aukizt stórlega
vegna kauphækkananna s.l. vor
og það svo að ekki verður haldið
áfram útgerð eftir n.k. áramót
sökum gífurlegs tapreksturs,
nema því aðeins að grundvöllur
fáist fyrir hallalausum rekstri.
Þar sem aðgjörðir ríkisvaldsins
verða að koma til, svo að hægt
verði að leysa þennan vanda
skorar aðalfundur L.Í.Ú. á ríkis-
stjórn og Alþingi, að taka tafar-
laust til athugunar tillögur um
hvernig skapa megi heilbrigðan
starísgrundvöll fyrir sjávarútveg
inn á næsta ári, þannig að um
hallalausan rekstur verði að ræöa
miðað við m, 4 5al aflabrögð á
skip.
Bregðist það að slíkur grund-
völlur fáist, að dómi stjórnar og
Verðlagsráðs L. í. Ú., samþykkir
fundurinn, að stjórn L.Í.U. skuli
kalla saman fulltrúafund sam-
bandsins siðari hluta desember
til þess að taka ákvarðanir um
hvað gera sku)i.“
SKORTUR Á VINNUAFLI
Á fundinum var ýtarlega rætt
um hina hörðu samkeppni, sem
nú á sér stað um vinnuaflið, milli
hinna ýmsu atvinnugreina lands-
manna.
Kom glöggt fram við umræð-
urnar, að menn óttuðust alvarleg
an skort á fólki til nauðsynleg-
ustu framleiðslustarfa. Var gerð
svofelld samþykkt á fundinum:
„Vegna skorts á verkafólki til
nauðsynlegustu framleiðslustarfa
í landi og á sjó skorar fundurinn
á Alþingi, ríkisstjórn, bæjar- og
sveitastjórnir að draga svo úr fjár
festingu að tryggt verði. að fram
leiðsla útflutningsafurða stöðvist
ekki sökum manneklu."
EGGERT GLAESSEN og
GÚSTAV A. SVEINSSON
Kæslaréttarlögmenn.
Þórshamri við Templarasund.
Sími 1171.
kjarabætur til launþega, ef vöru-
verð í búðum kaupmanna og
kaupfélaga væri með lagaboði
skráð á helming þess verðs, sem
það er nú. Sama er að segja um
framleiðslu landbúnaðarins, íbúð-
arhúsabyggingar o. fl., en í reynd
myndi þetta lítið gagna, vegna
þess að verzlanirnar myndu loka,
landbúnaðarframleiðslan og húsa
byggingar hætta, sem sé ekkert
af því, sem þahnig yrði skráð á
óraunhæít verð, myndi verða a
boðstólum eftir þær aðgerðir. En
alveg sama lögmál gildir um
framleiðslu gjaldeyrisins, ef hann
er skráður á rangt verð, það er
undirframleiðslukostnaði, verður
gjaldeyrisskortur þeim mun
meiri sem gjaldeyrisskráningin
er fjær sannvirði.
EKKI HÆGT AÐ AFLA
NEINS GJALDEYRIS
Á SKRÁÐU GENGI
Nú er svo komið, að ekki
er hægt að afla neins gjald-
eyris á skráðu gengi. Þetta
er viðurkennd staðreynd, þar
sem stjórnarvöldin hafa að
nokkru leyti bætt útflutnings-
framleiðendum upp það ranglæti,
sem hin ranga skráning orsakar,
með bátagjaldeyrisfyrirkomulag-
inu og beinum styrkjum í einu
eða öðru formi. En vegna þess
að leiðréttingar þessar hafa ekki
verið fullnægjandi, hefur útflutn-
ingsframleiðslan búið við tap-
i rekstur og lamazt að afköstum,
enda er nú verulegur gjaldeyris-
skortur. Það er lögmál, sem ekki
verður komizt fram hjá, að röng
skráning verðmæta, orsakar skort
á sömu verðmætum. Þar sem
ekki er hægt að fullnægja eftir-
spurninni eftir gjaldeyrinum, er
tekin upp skömmtun á honum,
það er að segja salan er tak-
mörkuð.
í ÞJÓÐFÉLAGINU
Þetta skapar mikið órétt-
i læti í þjóðfélaginu, vegna þess
að nú eru það mikil forréttindi
að fá keyptan gjaldeyri. Hörð
barátta myndast um þessi rétt-
indi milli stétta og einstaklinga,
og almenningur, sem engan sða
lítinn gjaldeyri fær keyptan,
neyðist til að kaupa þarfir sínar
af þeim, sem forréttindanna
njóta, á stöðugt óhagstæðara
verði, það er að segja eftirspurn
eftir vörum er meiri en framboð
og þýðir hækkað vöruverð. Báta-
gjaldeyririnn er nú orðið eini
gjaldeyririnn, sem seldui- er
frjálst til hvers, sem er, enda er
mikil samkeppni um verzlunina
með bátagjaldeyrisvörurnar, og
má segja, að þær séu nú á einna
hagstæðasta verði, þótt þær séu
keyptar inn fyrir dýrasta gjald-
eyrinn og séu yfirleitt í hæstu
tollflokkunum. T. d. má nú fá
par af nylonsokkum fyrir röskar
kr. 20.00 eða ca. V3 af því, sem
þeir kostuðu fyrir gengisbreyt-
ingu 1950. í lok ársins 1949 voru
epli seld á kr. 9.50 pr. kg. í smá-
sölu, en nú fást í búðum gæða-
betri epli á ca. kr. 10.50 til 11.95
eða 10—20% hækkun. Ytri fat.n-
aður karlmanna og drengja hef-
ur aðeins hækkað um 25—30%
frá því sem var 1949, þrátt fyrir
leiðréttingu á gengisskráningunni
og að fatnaðurinn og efni til hans
fást aðeins innflutt með báta-
gjaldeyrisálagi. Hins vegar hefur
almennt kaupgjald hækkað um
80% á sama tíma.
ÞEIR SEM RÁÐA GJALD-
EYRISSÖLUNNI HAFA EKKI
NÆGA ÞEKKINGU Á HAG OG
ÞÖRFUM SJÁVARÍ TVEGSINS
Valdið til þess að ákveða
hvernig gjaldeyrinum er ráð-
stafað er í böndum manna, sem
litla þekkingu hafa á hag og
þörfum sjávarútvegsins, og er
því oft synjað um gjaldeyri til
kaupa á brýnustu þörfúm hans
og verður því til þess að draga
úr gjaldeyrisöfluninni, T. d. er
nú synjað um gjaldeyri til kaupa
á fiskiskipum, fiskvinnsluvélum,
efnisvöru til endurbóta á tækjum
sjávarútvegsins o. fl„ o. fl.
— RÁÐSTAFANIR BANKANNA
Vegna gjaldeyrisskortsins hafa
bankarnir gert ýmsar ráðstafanir,
sem ætlazt er til að verði til þess
að draga úr eftirspurninni á
gjaldeyrnum, svo sem að draga
úr útlánum og krefja innflytjend-
ur um fyrirframgreiðslur út. á
gjaldeyriskaup. En ég fæ ekki
séð, að þessar ráðstafanir komi
að tilætluðu gagni og spurning,
hvort þær hafa ekki þveröfug
áhrif við það, sem til er ætlazt.
Með þessu er að vísu bundið fé
fyrir kaupsýslumönnum og fram-
leiðendum í neyzluvöruiðnaðin-
um og ættu þeir því að hafa
minna fjármagn til vörukaupa.
En ef vöruframboðið minnkar af
þessum ástæðum vegna gjald-
eyrisskortsins, sem það ætti að
| gera, eykst eftirspurn eftir vör-
i unum að sama skapi, og er þeim
I því í lófa lagið að hækka álagn-
ingu sína og þar með tekjur og
þannig afla sér fjár á ný, i stað
þess, sem fest var fyrir þeim.
En þessar ráðstafanir eru einnig
látnar ná til útflutningsframleið-
. endanna, beint og óbeint. Það er
dregið úr útlánum til þeirra á
ýfnsan hátt, og þeir verða að
binda fé í sámbandi við kaup á
þörfum sínum alveg eins og þeir,
sem ekki afla gjald.eyris. Auk
þess hafa svo til allir þeir, sem
selja útflutningsframleiðendum
vörur og þjónustu gert kröfur
um staðgreiðslu. Þannig er nú
ekki lengur hægt að fá olíur,
benzín, byggingarefni eða aðrar
vörur nema gegn staðgreiðslu.
Sama er að segja um ýmsa þjón-
ustu, svo sem viðgerðir á skip-
um, fiskvinnslustöðvum, veiðar-
færum og öllum áhöldum og
tækjum, sem útflutningsfram-
leiðslan þarf á að haida, að hún
fæst nú ekki lengur, nema gegn
staðgreiðslu. Tímabilið, sem út-
flutningsframleiðslan bindur fjár
magnið, frá því að fjármagmð
! verður að leggjast fram til und-
irbúnings framleiðslunni, þar til
það kemur til þaka, er yfirleitt
1Vz—2 ár og stundum meir. Stofn
kostnaður fiskiskipa, fiskvinnslu-
stöðva, veiðarfæra og annarra
tækja er orðinn svo stór, að fáir
munu trúa, sem ekki þekkja til.
Þegar svo tekjurnar eru oftast
of lágar til að mætá rekstrar-
kostnaðinum, þegar þær loksins
koma, geta allir séð, að útvegs-
menn hafa ekki lengur mögu-
leika til þess að starfa.
I
SJÁVARÚTVEGS-
FRAMLEÍÐSLAN
ER, AÐ STÖDVAST
Enda er nú svo komið, að sjáv-
arútvegsframleiðslan er algjör-
lega að stöðvast, og verður ekki
komizt hjá því að gera einhverj-
ar ráðstafanir, sem bæta mjög
verulega afkomumöguleika sjáv-
arútvegsins, ekki aðeins vegna
útvegsins sjálfs, heldur vegna
þjóðarinnar í heild, til þess að
forða frá dyrum stórkostlegri
gjaldeyrisskorti en hingað til hef-
ur þekkzt.
ÞJÓÐIN VERDUR AÐ HÆTTA
AÐ TAKA GJALDEYRIRINN
AF ÞEIM SEM AFLA HANS, ’
Á RANGTSKRÁÐU GENGI
Heppilegustu leiðina tel eg
stóraukið gjaldeyrisfrelsi fyrir
þá, sem afla gjaldeyrisins, eða
réttláta gjaldeyrisskráningu. Þá
á að afnema öll forréttindi um
gjaldeyriskaup, þannig að það,
sem einn fær, sé opið öll-
um öðrum. Þá þarf enginn að
nota milliliði frekar en honum
sýnist og hver og einn verzlar,
þar sem honum finnst hagstæð-
ast. Tolla þarf að lækka mikið,
sérstaklega hæstu verndartoli-
tollana. Ríki og bæjarfélög eiga
að draga úr fjárfestingu á meðan
jafnvægi er að komast á.
Ef þjóðin ber gæfu til að fara
inn á þessar leiðir, verður hér
áfram hagsæld, en ef hún ætlar
að halda áfram að krefjast meira
af sjávarútveginum en hann afl-
ar og neita honum um allar leíð-
réttingar, er kreppuástand og
hallæri óumflýjanlegt.