Morgunblaðið - 17.11.1956, Page 6

6
MORGUHRLAÐIÐ
Laugardagur 17. nðv. 1956
Óperuilutnsntjut í
Susturbæ/arbáÓM
MEÐ stofnun Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands hefur bæjarlífið
fengið nýjan og meiri svip og
ekki er síður ánægjulegt að heyra
raddir utan af landsbyggðinni,
sem sanna að sveitin ætlar ekki
að kafna undir nafni.
Með hljómleikunum í Austur-
bæjarbíói í gærkvöldi hafa þó
enn kviknað nýjar vonir jafnvel
hjá hinum bjartsýnustu vinum
hennar. Söngleikurinn „II Trova-
tore“ eftir Verdi, sem fluttur

Áttræbur:
Guðmundur Pétursson
útgerðarmaður á Akureyri
í DAG er átíræður Guðmundur
Pétursson útgerðarmaður á Ak-
ureyri. Guðmur.dur er fæddur á
Neðri-Dálksstöðum á Svalbarðs-
strönd. Hann lauk gagnfræða-
prófi frá Möðruvöllum árið 1900,
stundaði síðar verzlimamám í
Kaupmannahöfn, en rak útgerð
og verzlun á Svalbarðseyri 1901
—1907.
Guðmundur Pétursson hóf út-
gerð á Akureyri 1916 og stund-
aði hana þar til nú fyrir nokkr-
um árum. Afskipti Guðmundar
af útgerðarmálum, er það sem
Akureyringurn verður efst í
huga, er þeir nú minnast hans
á áttræðisafmæli hans. Athafnir
hans voru miklar á því sviði.
Guðmundur var orðlagður
dugnaðarmaður. Hann var reglu-
samur og nákvæmur í hvívetna.
Menn báru traust til hans, enda
gerði hann sér far um að standa
við allar sírar skuldbindingar,
og krafðist hins sama af öðrum.
Eins og mönnurn er kunnugt
voru útgerðarmál hér á landi á
hverfanda hveli einmitt á þeim
árum, sem útgerð Guðmundar
var umfangsmest. Kom þá
gjama fyrir að einn var ríkur í
dag, en öreigi á morgun. Elja,
dugnaður og framsýni voru þær
dyggðir, sem hverjum útgerðar-
manni voru nauðsynlegir eigin-
leikar, en umfram allt vaið skil-
vísi og nákvæmni í peningamál-
um að vera þeim efst í huga.
A.lla þessa eiginleika átti Guð-
mundur Pétursson í ríkum mæli.
Auk hinna umfangsmiklu út-
gerðarstarfa gaf Guðmundur sér
tíma til afskipta af ýmiss konar
félags- og menningarmálum. —
Hann lét sig mörg hagsmuna-
mál útvegsmanna og sjómanna
skipta. Hann var t. d. formaður
Útgerðarmannafélags Akureyrar
í mörg ár, formaður Fiskideilda-
sambands Norðlendingafjórðungs
og Vélbátatrygginga Eyjafjarðar.
Hann var einn af stofnendum
Dráítarbrautar Akureyrar og
fonn. hennar um langan tíma,
ennfremur einn af stofnendum
síldarbræðslustöðvarinnar á
Dagverðareyri og í stjóm henn-
ar. Hann sat auk þess á nokkr-
um fiskiþingum.
Hvar sem Guðumndur Péturs-
son fór vakti hann traust og
tiltrú manna. Hann þótti örugg-
ur liðsmaður á hvaða vígstöðv-
um sem barizt var. Hann var
framsækinn athafnamaður, stór-
huga, en lét þó ímyndunaraflið
aldrei hlaupa með sig í gönur.
Guðmundur kvæntist árið
1903 Sigurlínu Valgerði Kristj-
ánsdóttur hinni ágætustu konu.
Þau hafa komið fimm bömum
til fullorðinsára, sem öll eru nú
gift.
Þótt starfsár Guðmundar' séu
nú orðin mörg, er hann enn
hress í anda og léttur í lund.
í dag mimu vinir hans og kunn-
ingjar senda honiun hlýjar ám-
aðaróskir á þessum tímamótum
í lífi hans.
Jónas G. Rafnar.
Húsgögn
Fjórar tegundir af póleruðum stofuborðum komu
fram í búðina. — Athugið hina hagkvæmu
greiðsluskilmála.
Húsgagnaverzlun Guðmundar Guðmundssonar
Laugavegi 166
KIWI
N \ 1 t / gijóinn
- er
bjartastur
og
dýpstur
Kiwi verndar skó yðai
og tykui endinguna.
Malumboðsmenn. O. JOHNSON & KAABKR H.F.
var með íslenzkum krö.ftum ein-
um, var viðburður, sem markar
tímamót í listasögu okkar, raun-
ar líka fyrsta konsertuppfærsla
á óperu hér á landi. Er auðsætt
að þó Þjóðleikhúsið flytji að sjálf
sögðu áfram söngleiki hér við
hin beztu skilyrði til leiks og
sviðsaðbúnaðar, eiga slíkar „kon-
sertuppfærslur" fyllilega rétt á
sér, og verður að krefjast þess,
að þeim verði haldið áfram, því
einmitt þess konar verk ná
lengra inn í raðir fólksins en al-
mennir hljómsveitartónleikar, en
að því verður nú að vinna af al
hug að sem allra flestir geti notið
hennar. Ætti sennilega fram
vegis jöfnum höndum að kynna
óperur með þessum hætti og
flytja síðan eftir eitt til tvö ár i
Þjóðleikhúsinu, og taka öðru
hverju upp verk, sem Þjóðleik
húsið hefur flutt áður.
Flutningurinn á „II Trova-
tore“, var í heild framúrskar-
andi, með sama svip og „La
Boheme“, sem Tónlistarfélagið
flutti og var hápúnkturinn til
þessa. Stjórnandinn hélt áheyr-
endum í spennu og hrifningu
verkið á enda. Hafði verið ráð-
inn hingað enskur stjórnandi,
Warwick Braithwaite maður með
áratuga reynslu í óperuflutningi
í stórborgum heimsins. Er mikill
fengur fyrir íslenzka söngvara og
hljómlistarmenn að fá að vinna
með slíkum mönnum hér heima,
enda stendur verkið og fellur
með stjórnandanum.
Einsöngvarar voru Guðmunda
Elíasdóttir, Þuríður Pálsdóttir,
Guðmundur Jónsson, Magnús
Jónsson og Kristinn Hallsson, en
í krónum' voru félagar úr Fóst-
bræðrum. Guðmunda og Þuríður
komu nú báðar fram sem endur-'
fæddar í list sinni, þroskaðri og
öruggari en áður. Söngur Guð-
mundar var svo mikill, í beztu
merkingu orðsins, að mörgum
fannst sem þeir hefðu ekki áður
heyrt sungið af því líkum töfra-
krafti. Kristinn og Magnús voru
báðir betri en þeir hafa áður ver-
ið beztir. Og ekki má gleyma Fóst
bræðrum, en þeirra hlutur var
raunar efni í sérstakan þátt og
sinfóníuhljómsveitin vex með
hverju verkefni.
Það er krafa borgarbúa að
þetta verk verði flutt að minnsta
kosti tíu sinnum, því ekki þarf
að óttast að fólkið þiggi ekki svo
framúrskarandi skemmtun. Og
Alþingi verður að rýmka svo um
fjárhag sveitarinnar, að hægt
verði næsta sumar að fara með
óperuna um allt íslands.
Vikar.
„Veiðimaitnalír frásögn eins
kunnasta veiðimanns síðarí tíma
BÓKFELLSÚTGÁFAN hóf 1
fyrra útgáfu á nýjum bóka-
flokki, er nefnist „Endurminn-
ingar og ókunn lönd“. Er ætlun-
in að í þessum flokki verði
skemmtilegar endurminningar
merkra manna og læsilegar ferða
sögur. Fyrsta bókin í þessum
flokki var „Sjö ár í Tíbet“ eftir
Heinrich Harrer,
Önnur bókin í þessum flokki er
nú komin út. Er það „Veiðimanna
líf“, eftir John A. Hunter, ein-
hvern mesta veiðimann síðari
tíma. Hunter fór ungur til Kenya
í Afríku. Búskapur átti ekki við
hann svo að hann fór að stunda
veiðar sem atvinnu.
Bókin „Veiðimannalíf" er frá-
sögn Hunters sjálfs af ævintýrum
hans við að leita uppi villidýr,
ýmist sem leiðsögumaður auð-
manna, kvikmyndatökumanna
eða ævintýramanna. Einnig er
sagt frá hættulegum ferðum
hans eins síns liðs, er hann var
lcvaddur af stjórnarvöldunum til
þess að granda óðum fílum, eða
grimmum hlébörðum og Ijónum,
er lögðust á búfé blökkumanna.
Er þetta sérstæð bók, full af ævin
týrum í heimkynnum villtra
manna og dýra.
Hersteinn Pálsson íslenzkaði
bókina. Hún er prýdd fjölda
mynda. *
Siðluus íhlutun
Bússu í Ung-
verjulundi
LUNDÚNUM, 15. okt. — 30
þingmenn brezkir — bæði i
Verkamannaflokknum og íhalds-
flokknum, hafa óskað eftir þvi
að umræða yrði um Ungverja-
landsmálin.
Telja þeir í beiðnl sinni, að
ræða þurfi hina miklu herflutn-
inga Rússa til Ungverjalands og
siðlaus afskipti af málum Ung-
verja. Er þess krafizt í beiöninni,
að brezka stjórnin krefjist þess
beint og á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna, að rússneski herinn
verði kallaður heim, að brott-
flutningur Ungverja úr landinu
verði tafarlaust stöðvaður og að
eftirlitsmenn SÞ fái að koma inn
í Ungverjaland.
Lýst er aðdáun á hugrekki ung
versku þjóðarinnar.
— Reuter.
shrifar úr
daglega lifínu
NOKKRIR eru þeir menn, sem
jafnan verður getið i menn-
ingar- og bókmenntasögu hverr-
ar þjóðar, án þess að þeir hafi
ef til vill nokkru sinni fest staf
á blað eða sett saman sögu. Þeir
menn eru vinir og verndarar
skáldanna, fjárþyngja þeirra,
þegar langt gerist í bókagullið og
útgefendur og prentarar bóka
þeirra.
Þessir menn eru hinir mestu
menningarvitar hverrar þjóðar,
en líklega verða þeir líka að vera
mestu bjartsýnismenn allra landa
og hafa meiri trú á manninn en
við flestir aðrir dauðlegir menn
til þess að gefast ekki upp i miðj-
um klíðum þess hlutverks síns að
styðja brokkgenga listamenn og
gefa út bækur, sem fæstir vita
fyrir hvort geyma leir eða Ijóm-
andi snilld.
Eigingirni lisíarinnar
ÞEIRRA hlutverk er líka van-
þakklátt á stundum, því fáir
menn eru eigingjarnari en skáld
og listamenn og ekki eru þeir
allir, sem muna að nokkur annar
hafi brotið þeim braut en þeirra
eigin takmarkalausa snilld og
einstaka listgáfa.
En þrátt fyrir það metur sam-
tíðin jafnan sína Mekenasa,
kannski vegna þess, að þeir eru
svo miklu síður öfundsverðir en
heildsalarnir. Þeir eyða nefnilega
fé sínu á aðra en ekki sjálfa sig.
Gollancs er þegar kunnur mað-
ur um allt Bretaveldi og einnig
John Lehman, þótt ungur sé enn
að árum. Svíar áttu sinn Bonnier
og við íslendingar eigum okkar
Ragnar í Smára.
Vasabækurnar íðilgóðu
ÞVÍ hef ég verið að velta þess-
um hlutum íyrir mér, að
þessa dagana kom í bókaverzlan-
ir „Gerpla", gefin út af Ragnari.
Bókin er í vasabókarbroti, svo
sem nokkrar aðrar skáldsögur og
ljóðmæli, sem út eru komin í
sama stíl.
Við útkomu bókar er ekkert í
sjálfu sér merkilegt. Það er við-
burður, sem gerist fjögur hundr-
uð sinnum á ári hverju hér á
landi. Hitt er öllu merkara, að
bók, sem telur um hálft þúsund
blaðsíður og telja verður eitt
merkasta, epíska rit vorra tíma,

skuli vera komið í seilingslengd
íslenzkrar alþýðu fyrir einar
tuttugu krónur í reiðufé. — Það
sem hér hefur verið gert er, að
menningin, að minnsta kosti sá
hluti henr.ar, sem er fólgin í góð-
úm bókum, er komin á bæjar-
gluggann og hefur guðað þar
hástöfum. Hver sem nú úthýsir
henni, má sjálfum sér einum um
kenna.
Svo oft hafa spekingar getið
þess á vísindafundum og vitringa
mótum, að engin þjóð sé menn-
ingarþjóð nema hún eigi greiðan
aðgang að því, sem í góðum bók-
um stendur, að það er að bera í
bakkafullan lækinn að segja það
miklu oftar.
E
Menningarreigingur
KKI höfum við heldur verið
alveg lausir við þann menn-
ingarreiging, sem kemur yfir
litla þjóð, sem í fæstu stendur
öðrum á sporði nema í því að hér
kunna allir að stauta á bók og
draga eitthvað til stafs. Og víst
má það satt vera, að menntun er
undirstaða framfaranna og engin
þjóð verður stórþjóð án hennar.
En þrátt fyrir allan lestur, sem
gert hefur hálfa þjóðina blinda
öldum saman, við daufar lýsis-
kolur eða dimman hlóðaeld, er
það staðreynd, að ef við hefðum
ekki átt okkar Ragnar ættum við
heldur ekki þær bækur, sem nú
sliga alinlangar hillur, ýmist í
hefðarbúningi nær tildursleg-
um eða í látlausu broti vasabók-
anna hans, sem hver smaladreng-
ur eða fiskistelpa fyrir norðan
hefur ráð á að kaupa.
Fyrir það lifir hinn hugum-
stóri útgefandi þeirra gegnum
bækur sínar, og ef nokkurt líf er
eilíft, þá er það slíkt lít
Snærl og bæknr
TRYGGVI Gunnarsson stofnaðl
Gránu til þess að bændur
fnjóskdælskir gætu fengið ódýr-
ara snæri og harðfisk, og á sína
vísu vann hann það framaverk,
sem Ragnar í Smára hefur unnið
í blek og pappír.
Og svo ég segi það aftur, þá
verður aldrei sú bókmennta- og
menningarsaga rituð á þessu
landi, að bókaútgefandans hljóm-
elska verði þar ekki að einhverju
getið. Og kannski að enn meiru
einmitt vegna þess, að hann er of
hjartahreinn til þess að láta gör-
ótt pólitísk sjónarmið ráða i
starfi sínu, svo sem ýmsir þelr
aðrir, sem við bókaútgáfu fást.
Honum er gleðin full, ef bókin
hans er góð.