Morgunblaðið - 09.12.1956, Side 18

M ORCTlNnrAfítÐ
Sunnudagur 9. des. 195R
Höfvndur segir frá ftrS á tfeútu tíl
Afrílui árið 1954. - Letðin B991W til
Port Etionno, Dakor og upp ttombio-
Hjót. Fróoagnir ucn loynifofog, töfro-
mcnn og goldra, ógneröld í Monri-
via, meSal mannrota í frumafeógom
Líboisíw, hvirWvindtir við GuHitrönd-
ina og ondalok „Sigoríaro", or skút-
áhaínin londir i klónum á inn-
fjBÖdum mönnum.
OLÍUMÁLIN
©L.ÍUMÁLIN hafa verið til um-
ræðu á Alþingi. Lúðvík Jósefs-
son, vi-ðskiptamálaráðherra,
teyndi að verja yfirsjón ríkis-
•tjórnarmnar, þegar olíufélögun-
um var neítað um að leigja 15
þús. tonna skip fyrir 120 shillinga
jw. smálest. Afleiðingin af þessari
•ynjun ríkisstjórnarinnar var sú,
»ð leigja varð skip fyrir 220
•hiilinga tonnið. Beint tjón vegna
þessara mistaka ríkisstjórnarinn-
ar er því 100 shillingar á tonn,
miðað við 15 þús. tonna skip, eða
hátt á 4. milljón króna. Ráð-
herra sagði, að ákvörðunin um
■yrvjunma hafi ekki verið tekin
t viðskiptamálaráðuneytinu. En
■núlstaður ríkisstjórnarinnar verð
ur ekki bsettur með því að upp •
iýsa, að húm hafi ekki hlustað á
holl ráð manna, sem hafa reynslu
og þekktngu á þeiiw málum, sem
váða þurfti fram úr. Það mun
tétt vera, að viðskiptamálatáð-
herra hafi farið með mál olíufé-
laganna á ráðherrafund og þar
hafi ákvörðun verið tekin í sam-
bandi við skipaleiguna. Ber ríkis-
otjórnin því _ öll á herðum sór
þann syndabagga, sem af því
leiðir, að togaraolían haekkar
hátt á 3. hundrað kr. tonnið og
veksturskostnaður togaranna um
2 þús. kr. á dag. Tilraunir ráð-
herrans til þess að afsaka ríkis-
otjórnina, m.a. með því að það
•é ekki á hennar valdi að ákveða
hvaða skip eru leigð eða með
hvaða kjörum er hrein fjarstæða.
Lúðvík Jósefsson hlýtur að vita,
•ð ríkisstjórnin hefur vald til
þess að veita leyfi og neita uni
leyfi til að leigja skip eftir því
hvort það er talið nauðsynlegt
hverju sinni. Þessu valdi er alltaf
beitt og enginn getur leigt skip
án leyfis stjórnarvaldanna. í
þessu tilfelli eru mistök ríkis-
stjórnarinnar mjög alvarleg, en
öllum getur yfirsést og má segja
að það sá aðeins mannlegt. Ef
menn viðurkenna sök súva, standa
vonir til þess að reynzlan verði
kennari og eftirleiðis verði betur
unnið. Mætti þá segja, að ekki
væri ástæða til að fjölyrða urn
það sem liðið er og ekki
verður aftur tekið. En það virð-
ist vera ástæða til að efast um,
að ríkisstjórnin ætli að gera bet-
ur eftirleiðis heldur en hingað
til í sambandi við olíuflutninga
til landsins. Við íslendingar eig-
um eitt olíuskip um 18 þús. tonn
að stærð eign Olíufélagsins og
S.Í.S. Lúðvík Jósefsson, ráðherra,
sagði á fundi, a& samningar hafi
náðst við eigendur olíuskipsins
Hamrafells um að skipið flytji
olíu og benzín fyrir íslendinga.
Þessi setning er mjög eftirtektar-
verð. í orðunum liggur, að ríkis-
stjómin hafi staðið í samningum
við eigendur Hamrafells um að
sigla fyrir íslendinga. Hafa eig-
endur Hamrafells verið tregir til
þess að láta skipið þjóna íslenzk-
um hagsmunum? Því skal ekká
trúað að óreyndu. Hvað mundi
verða sagt, ef ríkisstjórnin stæði
í samningum við stjórn Eimskipa-
félags íslands um að halda áfram
að flytja mjöl og aðra nauðsynja-
viwu til landsins og fisk og aðra
framleiðsluvöru frá landinu,
vegna þess að stjórn Eimskipa-
félagsins ætti þess kost að fá
hærri fragt erlendis heldur en
greitt er hér heima. Enginn
mundi trúa því, að Eimskipafé-
lagið færi inn á þá braut, jafn-
vel þótt íslenzk lög stæðu ekki
í vegi fyrir því. Af ræðu ráð-
slóðum“ 09 „Blúmenn og
Robert C. Ruark
FERÐABÓKAÚTGÁFAN gefur
út tvær bækur að þessu sinni.
Önnur bókin er „Hamingj ustund-
ir á hættuslóðum" eftir Robert
C. Ruark í íslenzkri þýðingu Lofts
Guðmundssonar.
Höfundurinn er Bandarikja-
maður, sem átti frá blautu barns-
beini þá heitustu ósk að komast
til frumskóga Afríku og leggja
þar stund á veiðar. Þessi draum-
ur hans rættist í ríkum mæli.
Hann lenti þar í hinum mestu
svaðilförum og ævintýrum í við-
ureigninni við dýr merkurinnar.
í bók sinni segir Ruark frá því
helzta, sem á dagana dreif meðal
viHtra manna og dýra. Bók hans
hefir hvarvetna hlotið góða dóma
fyrir mannlegar og skemmtilegar
lýsingar. Hún er prýdd fjölda
mvnöa.
Hin bók Ferðabókaútgáfunnar
nefnist „Blámenn og villidýr".
Eru það frásagnir eftir ýmsa
fræga veiðimenn, sem dvalizt
hafa langtímum saman í Afríku.
Segja þeir frá kynnum sínum af
frumstæðum kynflokkum og
spennandi veiðisögur.
Fyrirsagnir frásagnanna eru:
Herferð gegn mannætum, Hættu-
leg fílaveiði, Krókódílar í Pungvé
fljóti, Þykkskinnungar og dálítið
um úrana. Veiði og verzlun i
Angóla, Veiðiþjóðin í skóginum,
Ljón, Hugrakkur blámaður og
Stórir apar og stuttir menn.
Ólafur Friðriksson hefur ís-
lenzkað bókina.
herrans mætti helzt draga þá
ályktun, að ríkisstjórnin hafi
ekki gert sér grein fyrir þvi, að
það er í lögum á íslandi bannað
að selja eða leigja skip úr landi
nema að fengnu leyfi ríkisstjórn-
arinnar. Ástæða er einnig til þess
að ætia, að ríkisstjómin hafi ekki
alltaf verið minnug þess að öll
flutningsgjöld eru undir hámarks
ákvæðum og ríkisstjómin getur
ákveðið hversu flutningsgjöldin
skuli vera há hverju sinni. Rík-
isstjórnin hefur ekki enn sagt frá
því með hvaða kjörum er verið
að semja við eigendur Hamra-
felis um olíuflutninga. Væntan-
lega hefur ríkisstjórnin í huga,
að Eimskipafélag íslands fékk
ekki hækkuð farmgjöld á árinu
1955 þrátt fyrir taprekstur það
ár og ekki heldur á árinu 1956
þrátt fyrir vaxandi tap. Skipa-
deild S.Í.S. hefur sömu flutnings-
gjöld og Eimskip hverju sinni.
íslenzka olíuskipið Hamrafell lýt-
Flestir íslertzkir lesendur konnotl rií fyrri bækur Orsbomes
„Skipstjórinn á Girl Pat" oq „Haetton tteillar". Orsborne er
óvenelegur ævintýromaður, Konn er olltof viðbúinn að síeppa
þvi, sem hann hefir handa ó milfi, ef honn á þess koef oð kom-
ost i aevintýri og leggja sig í hsettur, Hér er þriðjo bók hons:

k«He or korlmennlag bók, - sferifuð of sornc fjöri oj
tráoagnorgiaði og kiear fyrri.
SETBERG
ur að sjálfsögðu sömu lögum og
önnur skip kaupskipaflotans.
Um það leyti sem Olíufélagið
sótti um gjaldeyris- og innflutn-
ingsleyfi fyrir olíuskipi 25. októ-
ber 1955 voru fragtir á olíu til
landsins eins og hér segir: 15.
september 1955 36 shillingar pr.
smálest, 10. október 46,6 shill-
ingar og 6. nóvember 46,6. Kaup-
endur skipsins hafa reiknað með
að skipið gæti borið sig með
þeim flutningsgjöldum, sem giltu
á heimsmarkaðinum um það leyti
sem ákveðið var að kaupa skipið.
Um kaupverð skipsins vissu kaup
endur og leyfisbeiðnin miðuð við
það. Um reksturskostnað allan
vissu þeir einnig og hafa gert
sér fulla grein fyrir því, að rekst-
ursgrundvöllur var fyrir skipið
miðað við þáverandi flutnings-
gjöld. Heyrst hefir, að ríkisstjórn-
in hafi talað við eigendur Hamra-
fells um 160 shillinga fyrir tonn-
ið, eða nærri fjórum sinnum
hærra verð heldur en reiknað var
með í. rekstursgrundvelli fyrir
skipið þegar það var keypt. Al-
menningur í landinuspyr: „Getur
þetta verið satt“. Ég tel sjálf-
sagt að þetta verði upplýst sem
fyrst. Ef það er rangt er gott
fyrir ríkisstjórnina að gera nú
þegar hreint fyrir sínum dyrum.
En stæði til að gera slíka samn-
inga er nauðsynlegt að ríkis •
stjórnin geri sér grein fyrir því,
að slíkt er ekki sæmandi og brýt-
ur í bága við hagsmuni alþjóð-
ar. Þegar Hamrafellið var keypt,
var rekstursgrundvöllur fyrir það
með þeim flutningsgjöldum, sem
áður hafa verið nefnd. Eitthvað
hefur reksturskostnaður hækkað
síðan og mundi margur telja, að
rekstursgrundvöllur væri fyrir
skipið miðað við 60 shillinga
tonnið. En til þess að Olíufélag-
ið njóti fullrar sanngirni og þess
að hafa eignast skipið mætti telja
verjandi miðaS við þau flutnings-
gjöld, sem nú gilda á heimsmark-
aðinum, en eru væntanlega að-
eins stundarfyrirbrigði, að Hamra
fellið fengi 80 shillinga fyrir tonn
ið eða helming þess sem ríkis-
stjórnin hefur látið sér detta í
hug að semja um. Ef ríkistjórn-
in gerir eigi að síður samning
fyrir 160 shillinga á smálest mið-
að við 5 ferðir eins og talað hef-
ur verið um, þá flytur skipið í
þessum 5 ferðum 90 þúsund. tonn
og þénustan á hverri smálest eru
4 til 5 £ eða 180 til 225 krónur.
Sé aðeins reiknað með 180 krón-
um á tonn, er yfirgreiðsla til
OMfélagsins 16.400.000.00 kr. fyrir
5 ferðir sem fyrirhugað er að
semja nú um. Ef skipið verður í
förum allt árið, og miðað við að
60 d. standi undir reksturs-
kostnaði skipsins, verður hagn-
aður þess fram yfir það sem eðM-
legt er og reiknað var með þegar
það var keypt kr. 40.500.000.00
en kr. 32.800.000.00 ef reiknað er
með 80 shillinga flutningsgjaldi á
smálest. Þegar talað er um 80
shillinga flutningsgjald er nauð-
synlegt að hafa í huga, að 1955
þegar að samningar eru undir-
búnir um kaup á skipinu, er
flutningsgjaldið um 46 shilling-
ar. Munu því allir ætla, að vel
væri fyrir rekstri skipsins séð og
jafnvel talin ofrausn e£ íslenzk
stjórnarvöld heimila 80 shillinga
greiðslu. Ríkisstjórnin hefir ekki
talið sig verndara okurgróða eða
sér-hagsmuna, en geri hún samn-
ing við eitt stærsta gróðafélag
landsins, sem leiðir til þess, að
fátækir verkamenn verði að
greiða nærri 200 krónur of hátt
verð fyrir oMutonnið, þegar þeir
þurfa að hita upp íbúðina og
flutningar með bifreiðum verða
að hækka að sama skapi vegna
þessara samninga og að báta-
flotinn, sem styrktur er af al-
manna fé verður einnig að borga
hvert olíutonn, allt að 200 kr.
hærra en nauðsynlegt er, þá fer
syndabyrði rílcisstjórnarinnar að
verða æði þung. Ef ríkisstjórnin
gerir samning á þeim grundveHi,
sem hér hefir verið rætt um,
má segja að vinnubrögðin séu í
samræmi við það sem gerðist í
sambandi við leigu á olíuskipi því
sem ég lýsti í byrjun.
Þjóðin mun fylgjast með því
sem gerist í þessu máli. Hún mun
veita því athygli, hvort ríkis-
stjómin veitir einstökum gróða-
félögum möguleika til þess að
safna tugmilljóna gróða á örstutt-
um tíma á kostnað atmennings í
landinu, sem berst fyrir því að
hafa til hnífs og skeiðar. OMan er
aflgjafi í íslezku atvinnulifi,
Verðlag oliunnar snertir hags-
muni hvers einstakUngs í landinu.
Vonandi tekst rikisstjórninni að
gera hreint fyrir sínum dyrum
og tilkynna, að oMuskipið Hamrai-
fell verði í þjónustu landsmanna
og flytji oMu til landsins fyrir
það gjald, sem skipið nauðsyn-
lega þarf til þess að geta borið
sig fjárhagslega. Mættu þær upp-
lýsingar, sem hér hafa verið tald-
ar koma að góðu gagni, ef þær
gætu orðið til þess, að ríkisstjórn-
in geri sér grein fvrir, hver er
hennar skylda við alþjóð og að
í landinu skulu vera ein lög, sem
gilda jafnt fyrir aHa.
AUSTURBÆJARBÍÓ sýnir nú
þýzka gamanmynd sem nefnist
,,I>raugagangur“ á íslenzku. Ekfei
veit ég hvað veldur þessari nafn-
gift, því að hér er ekki um neinn
draugagang að ræða, hvorki raun
verulegan né ímyndaðan. Hins
vegar er myndin byggð á hag-
lega samanslungnum „misskiln-
ingi á misskilníng ofan“, sem er
hin algenga uppistaða í flestum
försum. Gerast atburðirnir á heim
ili frægs og aaðugs rithöfundar,
þar sem heimaíólk, gestir og
þjónar eru skelfingu lostnir og
gruna hver annan um glæpsara-
legar fyrirætlanir og jafnvel
morð. En allt er þetta auðvitað
byggt á misskilningi eins þjón-
anna í upphaíi, og allt verður
flóknara og ógnþrungnara er á
líður, — en að lokum leysist þó
gátan og allt endar í „fryd og
gammen", með tilheyrandi faðm-
lögum elskendanna.
Myndin er að mörgu leyti vel
gerð og í henni mörg skemmti-
Framh. á bls. 23
kmgólfur Jónsson, alfxm.:
„Hnmingjnstundir ó hælta-