Morgunblaðið - 12.12.1956, Blaðsíða 11
MiSvikudagur 12. des. 195d
MORGVNBl'4Ð1t>
lt
Þorvaldur Garðar Kristjánsson:
2 Jbús. umsóknir um lán til
íbúðabygginga liggja fyrir
hjá Húsnæðismálastjórn
Rikisstjórnin gerir ekkert til Jbess
oð afla fjármagns
WW'*” '1
§F >, j
MEÐ lögum nr. 55/1955 um hús-
næðismálastjórn o. fl. var
lagður grundvöllur að lausn hús-
næðismálanna með stofnun hins
almenna veðlánakerfis. Hins veg-
ar var að sjálfsögðu alltaf gert
ráð fyrir, að með því einu yrði
ekki allur vandi leystur. — Um
framkvæmd slíkrar löggjafar
hlaut ýmislegt að vera í nokk-
urri óvissu. Var því í upphafi
gert ráð fyrir, að fyrstu tvö árin
yrðu reynslutími, sem síðar yrði
byggt á. Þannig var ekki séð fyr-
ir fjármagni til framkvæmdar
laganna nema í tvö ár. Þótti
hyggilegra að hafa nokkra
reynslu af framkvæmd hinnar
nýju löggjafar, áður en teknar
væru ákvarðanir lengra fram í
tímann. Var það vissulega skyn-
samlegt.
EKKI SLÆMUR ÁRANGUR
Þegar húsnæðismálalöggjöfin
var sett, var reiknað með, að 100
millj. kr. myndu verða til íbúðar-
lána, hvort árið um sig, 1955 og
1956. Það hefur sýnt sig, að hér
var ekki of hátt áætlað. Árið
1955 námu íbúðarlán þeirri upp-
hæð, sem reiknað var með. Þá
lítur út fyrir, að þessi upphæð
verði mun hærri á þessu ári. —
Munu löng lán til íbúðarbygg-
inga nema væntanlega yfir 120
xnillj. kr. og þar af mun þátt-
taka hins almenna veðlánakerfis
sennilega vera yfir 60 millj. kr.
Aldrei hefur meira fjármagn ver-
ið veitt til íbúðarlána en á þess-
um árum. Ekki er því hægt að
segja að reynslan af hinni nýju
löggjöf hafi verið slæm.
Annað mál er það, að eftir-
spurninni eftir íbúðarlánum hef-
ur ekki verið fullnægt, og vant-
ar mikið á. Þannig liggja nú hjá
Húsnæðismálastjórn um 2000 um-
sóknir um lán til íbúðarbygginga,
sem ekki hefur verið hægt að
sinna. Er af því augljóst, að hér
er enn mikill vandi óleystur.
ÁRLEG BYGGINGARÞÖRF
Ástæðan fyrir þessu er sú, að
meiri íbúðarhúsabyggingar hafa
verið en gert var ráð fyrir við
setningu laganna. Við áætlanir
um þessi efni voru lagðir til
grundvallar útreikningar um
hina árlegu byggingarþörf, sem
gerðir voru af húsnæðismála-
nefnd þeirri, sem undirbjó setn-
ingu húsnæðislöggjafarinnar. —
Nefnd þessi, sem vann mikið og
gagnmerkt starf, áætlaði hina ár-
legu byggingarþörf í kaupstöðum
og kauptúnum 900 íbúðir. Hér
virðist hafa verið of lágt áætlað,
ef til vill um 2—3 hundruð íbúð-
ir. Þetta sáu menn ekki, þegar
áætlunin var gerð og heldur ekki
þáverandi stjórnarandstaða, sem
í umræðupum um frumvarpið á
Alþingi, gerði engar athugasemd-
ir við þá áætlun, sem byggt var á.
Fer það að jafnaði svo, að auð-
veldara er að sjá hlutina eftir á
en fyrirfram og svo reyndist
einnig hér.
AFNÁM
FJÁRFESTINGARHAFTA
En þó er það annað, sem veld-
ur hér meiru um en hin árlega
byggingarþörf. Um langt árabil
höfðu verið víðtæk höft og höml-
ur á byggingu íbúðarhúsa, svo
sem kunnugt er. Fyrrverandi rík.
isstjórn afnam þessi höft og gerði
íbúðabyggingar frjálsar að mestu.
Þetta hafði þau áhrif, að bygg-
ingarframkvæmdirnar urðu
miklu meiri en svaraði til hinna
árlegu þarfa vegna fólksfjölgun-
ar o. fl. Nú hófu allir þeir fram-
kvæmdir, sem fjárfestingarhöft-
in höfðu á undanförnum árum
hindrað. Það var hér eins og jafn
an, að höftin höfðu ekki læknað
meinið, meðan þau stóðu. Hús-
næðisskorturinn hafði ekki horf-
ið við höftin, heldur þvert á móti.
Afleiðingin varð svo meiri bygg-
ingarframkvæmdir eftir að þær
voru gefnar frjálsar en nokkur
hafði búizt við.
REYNSLUTÍMI
Hið almenna veðlánakerfi tók
ekki til starfa fyrr en í nóvember
1955, en þá hófust lánveitingar
þess. Var því ekki hægt að búast
við að hægt væri á því ári að
kveða upp úr um reynsluna. En
strax á sl. vori var meiri reynsla
komin á og þá mátti þegar sjá,
að eftirspurninni eftir íbúðarlán-
úm yrði hvergi nærri - fullnægt,
nema nýjar ráðstafanir yrðu gerð
ar til fjáröflunar fyrir verðlána-
kerfið. Þetta var ágætur reynslu-
tími til að sjá, hvernig þetta gæf-
ist, eins og þáverandi félagsmála-
ráðherra orðaði það á Alþingi,
er hann mælti fyíir frumvarpinu
að húsnæðislögunum. En margt
fer öðru vísi en ætlað er. Þegar
hér var komið, var flokkur þessa
ráðherra, Framsóknarflokkurinn,
önnum kafinn að koma sér úr
ábyrgu stjórnarsamstarfi og eng-
inn vinnufriður á stjórnarheimil-
inu til þess að sinna þessu vanda-
máli.
AÐGERBALEYSI
NÚVERANDI
RÍKISSTJÓRNAR
Alþingiskosningarnar gengu
fyrir sig, og nýir menn komu í
stjórnarráðið á miðju sumri. —
Hefði nú mátt ætla að brugðið
væri skjótt við og ríkisstjórnin
aðhefðist eitthvað í húsnæðismál-
unum eftir það hlé, sem var orðið
á vegna kosningabaráttunnar. En
hvað skeður? Húsnæðismálaráð-
herrann fer á sumarnámskeið í
útgáfu bráðabirgðalaga með mið-
urgóðum árangri, svo sem frægt
er orðið. En allar raunhæfar að-
gerðir í húsnæðismálunum bíða.
Það líður mánuður eftir mánuð.
Ekkert gerist. Sumarið líður án
þess að tilraun sé gerð til að lið-
sinna þeim mörgu, sem bíða eftir
íbúðarláni og stöðvast í bygging-
arframkvæmdum sínum vegna
fjárskorts.
Það líður óðum að áramótum.
f árslok rennur út samkomulag
það við Landsbanka íslands, sem
fjáröflun til veðlánakerfisins
byggist á. Ríkisstjórninni virðist
ekkert liggja á, að tryggja áfram-
haldandi starfrækslu veðlána-
kerfisins með nýjum samningum
við lánastofnanir landsins.
TILLÖGUR
SJÁLFSTÆÐISMANNA
í HÚSNÆDISMÁLASTJÓRN
Þegar svo var komið í nóvem-
ber s.l., bárum við Ragnar Lárus-
son fram tillögu í Húsnæðismála-
stjórn um, að þegar í stað yrðu
hafnir samningar við bankana
um ráðstafanir til fjáröflunar
vegna húsnæðismálanna fram-
vegis. Lögðum við til, að við þá
samninga yrði lögð áherzla á eftir
farandi atriði:
1. Tryggt sé, að minnst 150
millj. kr. verði ráðstafað af
sparifé landsmanna til útlána
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
til íbúðabygginga í kaupstöð-
um og kauptúnum árið 1957.
2. Tekin verði erlend lán að
minnsta kosti 100 millj. kr.,
sem auk framangreinds fjár-
magns verði varið til útlána
til íbúðabygginga 1957 til þess
að fullnægja eftirspurninni
eftir íbúðalánum og koma í
veg fyrir okurlánastarfsemi.
3. Kappkostað verði, að útlán
ársins 1957 hefjist strax í árs-
byrjun til þess að bæta sem
fyrst úr lánsfjárskortinum og
stuðla að því, að fokheldar í-
búðir megi verða fullgerðar
yfir vetrarmánuðina og kom-
ist sem fyrst í notkun.
150 MILLJ. KR. AF SPARIFÉ
LANDSMANNA
Þótt ekki hafi tekizt að leysa
allan vanda í húsnæðismálunum
á síðustu tveim árum, er átak
þjóðarinnar mikið á þessum tím-
um. Á árinu 1955 nam þannig
fjárfesting þjóðarinnar í íbúðar-
húsum um 360 millj. kr. sem
nemur um þriðjungi af heildar-
fj árfestingunni þetta ár. Á yfir-
'Standandi ári er áætlað, að fjár-
festing íbúðarhúsa verði nokkuð
yfir 400 millj. kr. — Láta mun
nærri, að á þessum tíma hafi
fjármögnun til íbúðarhúsa verið
að einum þriðja hluta fólgin í
lánum lánastofnana en að tveim
þriðju hlutum í eigin fé húsbyggj
enda, eigin vinnu o.fl. Það verð-
ur vissulega ekki sagt, að þjóðin
hafi lítið aðgert í þessum efnum
á síðustu tveim árum, og þó voru
jafnhliða meiri framkvæmdir í
flestum öðrum greinum en
nokkru sinni áður.
Þegar nú eru gerðar tillögur
í húsnæðismálunum, geta þær
varla gengið í þá átt að krefjast
meira átaks en framkvæmt hef-
ur verið miðað við þjóðartekjur
og fjárfestingarmöguleika. Við
Sjálfstæðismenn í Húsnæðismála
stjórn gerum það heldur ekki.
Tillögur okkar miðast aðeins við,
að haldið sé í horfinu og ekki
slakað á frá því sem verið hefur.
Þegar við leggjum til, að minnst
150 millj. kr. af sparifé þjóðar-
innar verði á næsta ári varið til
íbúðarl., þá er ekki þar um að
ræða meira átak en gert hefur
verið á undanförnum tveina, ár-
um. Að vísu gerum við þa ráð
fyrir eiils mikilli hlutfallslegri
aukningu á þjóðartekjunum og
möguleikum til fjárfestingar og
verið hefur milli ára að undan-
förnu. Hins vegar er alls ekki
reiknað með þeirri stórkostlegu
aukningu þjóðarframleiðslunnar,
sem málgagn húsnæðismálaráð-
herrans hefur boðað að koma
myndi fyrir tilstuðlan núverandi
ríkisstjórnar.
Til þess að veita 150 millj. kr.
af sparifé þjóðarinnar til íbúða-
lána, þarf ekki síður en áður gott
samstarf við lánastofnanir lands-
ins. Þar kemur og að sjálfsögðu
til greina að breyta sumu varð-
andi útgáfu bankavaxtarbréfa og
hinna visitölubundnu banka-
vaxtabréfa, sem gefin eru út til
öflunar fjár fyrir hið almenna
veðlánakerfi. Varðar miklu, að
við slíkar breytingar sé réttilega
byggt á þeirri reynslu, sem feng-
izt hefur fram til þessa.
100 MILLJ. KR. ERLEND LÁN
Þótt 150 millj. kr. af sparifé
landsmanna myndi nægja til að
mæta lánveitingum til árlegra
þarfa vegna fólksfjölgunar o. fl.,
þá fullnægir það ekki þeirri
byggingarþörf, sem fyrir hendi
er í dag. Kemur það til af þeim
byggingarframkvæmdum, sem ó-
hjákvæmilega fylgdu í kjölfar
þess, að fjárfestingarhöftunum,
sem höfðu takmarkað fram-
kvæmdir fyrri ára, var létt af.
Þess er ekki að vænta að hægt
sé að fullnægja þessum þörfum
fyrri ára, sem nú koma fram,
með því, sem hægt er að verja
af þjóðartekjum eins árs. Hins
vegar er hér um að ræða mikið
félagslegt vandamál, sem verður
að leysa. Þess vegna gerum við
Sjálfstæðismenn í Húsnæðis.
málastjórn tillögu um það, að
100 millj. kr. verði að minnsta
kosti teknar að láni erlendis til
að verja til íbúðarlána og leysa
þessar sérstöku þarfir.
í lögunum um húsnæðismála-
stjórn er Veðdeild Landsbank'-
ans veitt heimild til að taka er-
lend lán til íbúðabygginga, eftir
tillögu Húsnæðismálastjórnar,
enda komi leyfi ríkisstjórnarinn-
ar til. Er nauðsynlegt að þessi
heimild sé notuð. Það er og sjálf-
sagt að heimila erlendar lán-
tökur í þessu skyni öðrum aðil-
um, svo sem t.d. tryggingarfélög-
um, sem möguleika kunna að
hafa á lánum með hæfilegum
kjörum.
Hefur nú máli þessu einnig
verið hreyft á Alþingi. Jóhann
Hafstein ásamt fleiri Bjálfstæðis-
mönnum hefur borið fram þings-
ályktunartillögu í Sameinuðu
þingi, þar sem skorað er á ríkis-
stjórnina að stuðla að erlendum
lántökum til íbúðabygginga.
AÐGERÐUM HRAÐAÐ
Mjög mikilvægt er að aðgerð-
um til fjáröflunar vegna hús-
næðismálanna framvegis verði
hraðað sem mest. Við Sjálfstæðis-
menn í Húsnæðismálastjórn lögð-
um því til í nóvember sl., að allt
yrði gert til þess að útlán næsta
árs gætu hafizt strax í ársbyrjun.
Með því móti væri strax bætt úr
lánsfjárskortinum og það myndi
stuðla að því, að íbúðir, sem nú
eru fokheldar yrðu fullgerðar
yfir vetrarmánuðina. Er það hin
mesta nauðsyn, að allt kapp verði
lagt á að fullgera sem fyrst þann
mikla fjölda íbúða, sem nú eru
í smíðum.
HVAÐ GERIR
RÍKISSTJÓRNIN?
Samkvæmt tillögum okkar
Sjálfstæðismanna í Húsnæðis-
málastjórn yrði til umráða á
næsta ári minnst 250 millj. kr. til
íbúðalána. Slíkt fjármagn myndi
eiga að geta fullnægt eftirspurn-
inni eftir íbúðalánum á því ári
miðað við 70—100 þús. kr. lán á
hverja íbúð, svo sem nú er ákveð-
ið í lögum um húsnæðismála-
stjórn. Þess er að vænta, að
stjórnarvöld landsins vinni kapp-
samlega að því að gera þetta
átak. Þetta á að vera fullkom-
lega mögulegt og er í eðlilegu
framhaldi af því, sem áður hefur
verið gert.
Þessa ætti raunar að vera ó-
þarft að geta gagnvart þeim, er
nú ráða húsnæðismálunum. Mið-
að við fyrri ummæli þeirra kann
þetta að þykja litið að gert. En
búast má við, að fólk það, sem nú
Frh. á bls. 19.
STAKSTEINAR
Alþýðuflokkurinn segir
atburðina í Ungverja-
landi sér til eflingar.
FLOKKSÞING Alþýðuflokksin*
gerði á dögunum samþykkt um
Ungverjalandsmálin. Þar segir:
„Flokksþingiff fordæmir harð-
lega hernaffarárás Sovétríkjanna
á Ungverjaland. Sovéthersveitir
hafa meff ofbeldi komið þar á
fót leppstjórm, sem er í fyllstu
andstöffu viff þjóffarviljann,
hindra, aff lýffræffi væri komiff
á í landinu, og slegiff vopnaða
skjaldborg um kúgun, frelsisrán
og mannréttindaskerffingu.
Þingið telur þennan verknaff
vara i hróptegri andstöðu viff
frelsis-* og „bræffralagshugsjón
jafnaffarstefnunnar. Þaff lýsir því
fyllstu andúff á hinum alþjóff-
lega kommúnisma, valdhöfum
Sovétríkjanna sem ábyrgir eru
fyrir þessum verknaffi, og öllum
flokkum, sem verja þessar ráff-
stafanir effa láta undir höfuff
leggjast aff andmæla þeim. Flokks
þingiff telur, aff þessir atburffir
hafi leitt i ljós svo skýrt sem
verffa má, hvílíkt regindjúp er
staðfest milli lýffræðissinnaðrar
jafnaffarstefnu og hins einræðis-
sinnaða kommúnisma". — „Sér-
staklega álítur það nauffsynlegt,
aff allir þeir, sem aðhyllast hug-
myndakerfi jafnaffarstefnunnar,
móti afstöðu sína glögglega, og
aff þeir, sem fylgja lýffræffissinn-
affri framkvæmd hennar fylki sér
nú saman til baráttu fyrir hug-
sjónum sínum og gegn þeirri
hugtakafölsun, aff kenna ofbeldi
og þjóffakúgun, einræði og frels-
isskerffingu viff sósíalisma og lýff-
ræffi. Þingiff skorar á alla lýff-
ræðissinnaffa jafnaffarmenn, aff
ganga til samstarfS viff Alþýffu-
fIokkinn“.
Samúð borin á torg út
Tíminn í gær gerir þessi mál aff
umræðuefni meff mjög svipuð-
um liætti og oft áffur. Tekur blaff-
iff m. a. svo til orffa:
„Þessi endurtekna tilraun til
aff tengja saman hörmungar er-
lendis og innlenda stjórnmálabar
áttu getur varla veriff gefffelld
-------. Meff þcssu athæfi setja
þessir foringjar í rauninni óverff-
skuldaffan blett á einlæga samúð
fjölda flokksmanna meff hinni
kúguffu ungversku þjóff. Hvaffa
leyfi hafa þeir yfirleitt til þess aff
túlka hana svo, að hún sé bundin
valdabaráttunni hér í Reykjavík
-----------? Bréf upp á slíkt
hafa þeir áreiffanlega ekki. Eu
hér fer sem oftar, aff valda-
streitumenn gera of lítiff úr fylg-
ismönnum sínum. Aff vísu eru
margir spakir í fylgdinni, en öllu
má ofbjóffa. Þarna eru heiðarleg
viðhorf manna dregin niffur í
svaðiff. — — — en þaff er efa-
samt í meira lagi, aff þeir, sem
þannig hugsa, kæri sig urn aff eiga
nokkurn þátt í tilraunum foringj-
anna til aff klifra upp í valda-
stóla á hörmungum og neyff ann-
arra; effa taka þátt í þeim skrípa-
leik, aff bera samúff út á torg og
bjóffa til kaups------“.
Ýmsum mun finnast þarna
rösklegg tekiff til orffa gegn
ósæmilegu athæfi skjólstæðing-
anna í Alþýffuflokknum. Gallinn
er bara sá, aff Tíminn er hér aff
skamma Sjálfstæffismenn fyrir
aff þeir benda á, aff óhæfa sé að
liafa kommúnista í ríkisstjórn.
Hitt kemur Tímanum ekki til
hugar aff ávíta Alþýðuflokkinn
fyrir samþykkt háns, svo aug-
ljóslega sem hún þó „tengir sam-
an hörmungar erlendis og inn-
lenda stjórnmálabaráttu.“
„Þaff er allt öðru máli aff
gegna“, eins og einu sinni var
sagt. Hræsnararnir eru ætíff
samir viff sig og Tímanrenn hafa
löngum viljaff láta annað siffalög-
mál gilda um sig og sína en aðra
landsmenn.