Morgunblaðið - 20.01.1957, Side 6

9
MORCVMtT A ÐIÐ
Sunnudagur 20 lanúar 1957
/ fáum orbum sagt:
Ég hef ekki verið í Reykja-
vík d pdskum síðan 1916
Babbað við Helga fró Brennu
um úfiivist og gönguferðir
HELGX JÓNASSON frá Brennu
varð sjötugur á nýjársdag.
Hann er einn af helztu íþrótta-
írömuðum landsins og göngu-
garpur svo mikill, að einsdaemi
eru. Maður hefur það jafnvel á
tilfinningunni, að ómögulegt sé
að ræða við Helga innan fjög-
urra veggja, það sé miklu heppi-
legra að hafa tal af honum undir
l>eru lofti, t. d. á gönguferð aust-
ur að Lögbergi. En til þess er
varla tími í önnum og annríki
blaðamennskunnar.
★ ★ ★
— 17'g hef nieiri áhuga á úti-
M-J vist og gönguferðum en
nokkurn tíma áður, sagði Helgi
frá Brennu, þegar ég hitti hann
að máli fyrir skömmu, og hann
bætti við: Það er til viss þrái
sem kallaður er Brennuþrái og
ég hef hann áreiðanlega í rík-
um mæli. Það líður varla sú
helgi, að ég fari ekki eitthvað
út íyrir lögsagnarumdæmi
Iíeykjavíkur. Ég hef ekki verið
í Reykjavík á páskum síðan
1916 og aldrei á hvítasunnu síð-
an 1912.
— Þú hefir þá sennilega ekki
hugmynd um, hvernig Reykjavík
lítur út á þessum hátiðum?
— Jú, svarar Helgi og brosir,
mér er það í bamsminni.
Við förum að ræða um ferða-
lög og gömlu Reykjavík en Helgi
vill sem minnst láta hafa eftir
sér. Ég kvarta undan þessu, segi
að það sé ófært að þurfa að
toga hvert orð upp úr honum. —
Hann svarar snöggt:
— Þú ert sá fyrsti sem segir
það. Einu sinni sat ég við læk
og hlustaði á niðinn, þögull <>g
hljóður. Við hlið mér sat vin-
kona min. Ég sagði upp úr eins
manns hljóði: Það er undarlegt,
hvað maður verður þögull og
hugsi við að hlusta á lækjarnið.
— Já, svaraði hún. Þá settir alltaf
að sitja við læk. Og svo segir
þú, að það sé erfitt að fá orð
upp úr mér!
★ ★ ★
Hann tekur upp sígareitu og
heldur á henni stundar-
kom milli fingranna. Ég segi:
— Vantar þig eldspýcu?
— Nei, svarar .rann snöggur
upp á lagið, ég er frá Brennu!
Svona er Helgi, glettinn og
gamansamur, ef sá gállinn er á
honum.
— Þú ert Reykvíkkigur í húð
og hár?
— já, og foreldrar mínir báð-
ir. Og kúgaður kotninn i
heiminn", eins og allir Suður-
nesjamenn. En'auðvitáð er ég
fyrst og fremst Austurbæingur.
Þegar Erlendur Pétursson átti
rnerkisafmæli fyrir nokkrum ár-
um, sagði hann í blaðaviðtali við
Mbl., að hann hefði aldrei sofið
fyrir austan Læk. Ég sendi hon-
um þá afmælisskeyti og sagði,
að það væri frá manni, „sem
hefur aldrei sofið viljandi fyrir
vestan Læk“.
— Hvað dettur þér einna helzt
í hug, Helgi, þegar þú ferð að
rifja upp kynni þín af gömlu
Reykjavík?
— Ekkert sérstakt. Reykjavík
var ákaflega skemmtilegur bær,
eins og hún er raunar enn. Ann-
ars hafði hún þann kost í gamla
d.aga, að hér störfuðu engar
nefndir. Maður rakst aldrei á
neinar nefndir, hvorki bama-
verndamefnd né áfengisvarna
nefnd. En núna rekst maður á
einhverja nefnd Við hvert hús-
hom!
— En hvað um íþróttimar? Þú
hefur alltaf verið mikill íþrótta-
maður.
— Nei, ég hef aldrei verið
íþróttamaður í þeirri merkingu,
sem nú er lögð í það orð. Eg
hef t. d. aldrei getað „farið í
gegnum“ sjálfan mig. Aftur á
móti hef ég alla tíð verið „sports-
maður“. — Þegar við stofnuðum
íþróttafélag Reykjavíkur 1907,
hafði ég iðkað þær íþróttir, sem
tiðkuðust einna helzt í þá daga,
— hafði hlaupið, þegar ég var
hræddur og jafnvel stokkið yfir
skurði, ef mikið lá við. T. d.
þegar við strákarnir höfðum
brotið rúðu einhvers staðar. —
Síðar fór ég að iðka fimleika
og gerði, þangað til að ég var
kominn yfir fimmtugt. Annars
hef ég alltaf verið mikill unn-
andi frjálsra íþrótta. Það er alls
staðar hægt að iðka þær. Ég
bárðist mjög fyrir því, að Víða-
vangshlaupið hæfist, en nú vant-
ar menn í það.
— En gönguferðirnar, hvenær
byrjaðir þú á þeim?
— Það var um það leyti, sem
ég vann í verzluninni Edinborg
— eða 1903. Þá fór ég að rölta
um nágrenni bæjarins og var
ævinlega talinn vitlaus. Siðan
hef ég alltaf haft mikið dálæti
á nágrenni Reykjavíkur og Hafn-
arfjarðar.
— Og hvers vegna hófstu þess-
ar gönguferðir?
— Það var aðallega vegna
þess, að föðurbróðir minn gaf
mér Flóru íslands og mig lang-
aði til þess að athuga og k.ynn-
ast náttúru landsins,
bætir Helgi við, hef
haft einhverjar bækur
is á ferðalögum um landið,
einkum íslendingasögur og sýslu
lýsingar.
1906 bættust 3 göngumerm við
og kallaði sr. Friðrik Friðriks-
son hópinn „Hvatur“. Hann var
hrifinn af þessum gönguferðum
okkar og hvatti unglingana í
KFUM til að fara að dæmi okk-
ar. Árið 1907 keyptum við tjald.
Ég hygg, að það sé fyrsta tjald-
ið hérlendis, sem hefur einung-
is verið notað til skemmtunar.
Síðan hef ég sofið eitthvað
tjaldi á hverju sumri. — Síðar
var ég með í Nafnlausa félaginu,
sem svo hefur verið kallað. Það
er upphafið að Ferðafélagi ís-
lands, en það stofnuðum við
1927.
— Nafnlausa félagið, hvernig
stóð á þeirri nafngift?
— Við vorum að kaupa nesti
í Liverpool. Verzlunarmaðurinn,
sem þá var, Magnús Kjaran,
spurði hjá hverjum ætti að skrifa
það. Enginn vildi láta skrifa hjá
Helgi frá Brennu: Þá rakst maður aldrei á neinar nefndir!
sér og sögðum við, að bezt væri
að skrifa þetta hjá félaginu.
— Hvað heitir það? spurði
Magnús. Okkur varð svarafátt,
svo að hann segir:
— Þá köllum við það Nafn-
lausa félagið.
— Þú hefur oft verið farar-
stjóri, Helgi?
shrifar úr
daglega lífinu
H
ÉR birtist bréf frá hljóðfæra-
sem hér hefir áður lítið eitt verið
drepið á, hve hljóðfæraleikarar
taka sér langan hvíldartíma á
veitingahúsum.
Hléin og hljóðfæra-
leikarar.
VELVAKANDI góður!
Aðeins nokkrar línur varð-
andi skrif í dálkum þinum um
hlé hljóðfæraleikara í hljómsveit-
inn á Borg (en það sama á við
um hlé annarra hljómsveita).
Að hljóðfæraleikarar séu að ná
sér niðri á veitingamönnum með
hléum þessum er algjör fjar-
stæða. Samvinna milli fyrr-
greindra aðila er ágæt og hljóð-
færaleikarar eru ekki að knýja
fram neina samninga, því samn-
ingar þeir, er náðust eftir vinnu-
deilu haustið 1935 eru enn í gildi
og una báðir aðilar allvel við þau
málalok.
Hlé þessi, sem hafa verið i gildi
í fjölda ára, eiga að vera tíu mín-
útur af hverjum unnum klukku-
tíma. Hléin eru síðan tekin eftir
því, sem aðstæður eru á hverjum
vinnustað. Sums staðar fer öll
hljómsveitin í einu og á það helzt
við, þar sem aðeins er leikið í tvo
og hálfan klukkutima á kvöldi.
Annars staðar skiptir hljómsveit-
in sér, þannig að helmingur henn-
ar leikur meðan hinar fara og síð-
an öfugt. Þetta á helzt við á
dansleikjum, þar sem leikið er í
fjóra tíma og stundum fimm
(laugardagar). Þegar hljómsveit-
in skiptir sér þannig kemur það
óbeint niður á gestunum með lak-
ari hljómlist og ekki hvað sizt,
þegar þessar skiptingar fara fram
á tímabilinu frá kl. 10,30—12,30
á kvöldin, einmitt þegar flestir
gestanna vilja fá sér snúning.
Þegar svona skiptingar fara fram
á laugardagskvöldi er hljómsveit-
in fullskipuð á sviðinu í rúma
þrjá tíma af fimm og helmingur-
inn af þessum þremur tímum er
frá kl. 9,00—10,30 þegar fæstir
gestanna eru komnir. Það má
þess vegna segja að meginhluti
gestanna hafi ekki tækifæri til að
dansa eftir (eða hlýða á) alla
hljómsveitina hemá í einn og
hálfan tima af fimm. Að sjálf-
sögðu er það ekki hljóðfæraleik-
urum að kenna að fólk kemur
seint, en það hlýtur að vera æski-
legt allra aðila vegna, að hljóm-
sveitin öll leiki meginhluta
kvöldsins. Það er vitað að fjöldi
hljóðfæraleikara eru óáhægðir
með þetta hléafyrirkomulag og
væri æskilegt að leitað væri
að einhverri lausn til úrbóta. Má
í því sambandi geta þéss, að tvö
veitingahús hafa stytt- þessi hlé
um helming. með því að láta
vinna helming hlésins og borga
íyrir það. Hvort þetta er sú leið
er koma skal eða, einhver önnur
heppilegri kann að finnast veit ég
ekki, en eitt er vist, að þessu þarf
að breyta og mun sú breyting,
verði hún gerð af sanngirni, ekki
aðeins verða gestunum til á-
nægju, heldur veitingamönnun-
um ,sem óska að sjálfsögðu eftir
því að gestir sínir skemmti sér
sem bezt og þá ekki sízt hljóð-
færaleikurum, sem ávallt hljóta
að kappkosta, að sem flestir njóti
þess, er þeir hafa fram að færa
hverju sinni.
, „Spilari“.
t)m orðið „varðandi".
llfÁLHREINSUNARMAÐUR
1*1. hefur orðið: Eitt er það orð
á undanförnum árum, sem virð-
ist hafa hlaupið í nokkurs konar
ofvöxtur, bæði í ræðu og riti, en
þetta orð er varðandi. Það er nú
notað í tíma og ótíma liggur mér
við að segja, sérstaklega þó í
fréttaflutningi útvarpsins svo og
ýmsum opinberum og hálfopin-
berum tilkynningum.
í mæltu máli hjé alþýðu manna
ber mmnst á þessari misnotkun
og sýnir það að almenningur er
og hefur verið seinasta og bezta
vörn móðurmálsins. Það eru oft
og einatt hálflærðu mennirnir
sem leiða asnann inn í herbúð-
irntr, samanber það hvernig búið
er að fara með íslenzkuna í
kennslu hjá æðri og lægri skól-
um landsins. Það er t.d. ekkert
nýtt að heyra álíka og þetta und-
anfarið á morgnana:
Nasser forseti lýsti því yfir varð-
andi deiluna um Súez, að hann
myndi aldrei' o.s.frv.
— Alíir urðu, á eitt sáttir varð-
andx þriðju tillöguna o.s frv. Varð
andi heimflutning fanganna
komu stórveldin sér saman um
o.s.frv. Þetta er máake ekki álveg
orðrétt, en þessu margnotaða
orði er skotið inn hvar sem mögu-
legt er og jafnvel oftar.
En þáð er svo sem víðar pottur
brotinn en hjá útvarpinu, það
úir og grúir af áltka setningum
og ég hofi tilfært i.ér uð ofan í
bréfum, blöðum,- tímarittim, fund
argerðum, auglýsingum og víðar.
Varðandi matið á nýjum fiski
o.s.frv. Ennþá hefur ekkert kom-
ið i ljós varðandi hitt eða þetta.
Nú hefir verið tekin upp sú regla
varðandi útsendingu á þessu eða
fcinu. . , .
Allt bendir þetta til þess, að
leiðbeiningarnar varðandi útbún-
aðinn í framtíðinni, muni koma
að góðum notum. Ég held að
meira verði þá ekki sagt að sinni
varðandi þetta efni. Og svona
mætti haida áfram í það enda-
lausa.
Það virðast engin takmörk
vera til fyrir því hvar og hvenær
hægt er að nota þetta e-fnilega af-
kvæmi íslenzkra málfræðinga og
menntamanna. En sannarlega eig-
um við til stutt og laggóð orð; sem
oft eiga betur við og mætti nota
jöfnum höndum með orðinu varð-
andi, því vissul er það akki mein
ing mín að orðinu eigi að útrýma,
síður en svo. — G. E. J.
— Já, bæði í ferðum lnnlendra
og útlendra manna.
— Og hvað finnst þér .nikil-
vægast í starfi fararstjórans?
— Mikilvægast? Áð benda
íólkinu á hið eftirtektarverðasta
í sögu og náttúru landsins. En
þetta má ekki verða nein barna-
kennsla.
— Og það er auðvitað margs
að minnast úr þessum ferðum?
— Já, en það er ómögulegt að
fara að segja frá því öllu. Þetta
er svo persónulegt. En oft hef ég
séð bæði innlenda og erlenda
ferðamenn horfa orðlausa á ís-
lenzka náttúru. Ég man t. d. eftir
danskri stúlku, sem horfði eins
og bergnumin á Háafoss. Og þegar
hún loksins fékk málið, sagði hún
við mig: „Hvad er det der fore-
gaar?“ Ég sagði: „Et vandfald
lader sig ikke oversætte" — en
mundi um leið eftir Þorsteini og
fór með vísuna:
Hárra fjalla frægðaróð
fossarnir mínir sungu.
Það hefir enginn þeirra ljóð
þýtt á dansa tungu.
— Þú hefir auðvitað alltaf haft
mikila ánægju af að ferðast.
— Já, það er ein mesta ánægja
mín í lifinu. Ég hef aldrei farið
í gönguferðir heilsunnar vegna,
þeldur aðeins vegna þeirrar
ánægju sem þær veita manni.
Það er alltaf gaman að ná ein-
hverju takmarki, sigrast á erfið-
leikum — það er alveg sama
hvort það er fjallstindur eða
kvenmaður. Maður á aldrei að
gefast upp! — En þó er kannski
aldrei hægt að ná takmarkinu,
því alltaf bíður manns nýr tind-
ur, sem aldrei hefir verið sigr-
aður. — Ég þýddi þessi orð einu
sinni úr ensku og gerðu margir
grín að mér fyrir bragðið: Engin
keppni er töpuð fyrr en hún er
unnin! Það er mikið til í þessu,
hvað sem hver segir.
— Og svo hefur þú eignazt
marga góða vini á þessum ferða-
lögum þínum?
— Já, ég hef eignazt marga
af mínum beztu vinum í
þessum ferðalögum en þó eink-
um í ÍR. — Annars hef ég kynnzt
fjölda fólks á ferðum mínum um
landið. Danska stúlkan, sem ég
minntist á áðan, spurði mig, hvort
ég þekkti alla menn á landinu.
Hún varð svo hissa á smáatviki,
sem gerðist við Dettifoss: við vor-
um þar í svarta þoku, vorum svo
heppin með það, því að Dettifoss
er hrikalegastur í dumbungi, eins
og þú veizt. Á meðan við stönd-
um þama við, kemur maður allt
í einu út úr þokunni, víkur sér
Framh. á bls. 15.