Morgunblaðið - 16.03.1957, Blaðsíða 11

Laugardagur 16. marz 1957
MORGVHBLAfíin
11
IMorðurskautsbaugurinn lá gegnum
hjónarúmið, ég svaf norðan baugs-
ins en konan ■ skjólinu sunnan við
Rabb 1 léttum dúr v/ð skáldib og rit-
stjórann Jakob Ó. Pétursson á
Akureyri fimmtugan
— JÁ, það er svo langt síðan ég
varð fertugur, að ég kemst ekki
lengur hjá því að verða fimmtug-
ur, sagði Jakob Ó. Pétursson, rit-
stjóri og skáld á Akureyri, er ég
hitti hann nú fyrir fáum dögum,
en hann varð fimmtugur 13. þ.m.
— Og ekki er að efa að þú get-
ur sagt okkur eitthvað í fréttum
af þessari fimmtíu ára göngu
þinni í gegnum lífið.
— Það er svo sem ekkert um
þetta að segja, blessaður vertu.
Ég var að lesa bókina „Skáldið
á Þröm“ og ég sé að það hefur
átt miklu viðburðaríkari ævi en
ég.
— En ef við lítum nú til æsku-
daganna. Hvað heldurðu komi þá
fyrst í huga þinn? Það þarf ekki
að vera alvarlegs efnis.
— Ég byrjaði að drekka þegar
ég var fimm ára.
— Jæja. Hvernig atvikaðist
það?
— Ja, það er ekki svo að skilja
að þessu hafi beinlínis verið
haldið að mér. Ég komst í krafti
einstaklingsframtaksins í jóla-
púnsið.
— Og hefurðu haldið þessu
sæmilega við síðan?
— Já, ekki verður nú annað
sagt. Hins vegar urðu talsverðar
eyður í þetta hjá mér framan af
ævinni, einkum þarna fyrst
eftir.
— Mér kemur í hug, Jakob, til
þess að minnast á fleiri menning-
armál en brennivínið, hvort þú
vildir ekki segja mér eitthvað
frá farkennslu þinni, skáldskap
þínum og blaðamennsku?
— Jú, eitthvað get ég sagt þér
um farkennsluna. Ég var fimm
vetur farkennari í einhverju
mesta Framsóknarhéraði lands-
ins, þ.e. í Öngulstaðahreppi í
Eyjafirði.
— Og hafðirðu ekki heldur
mannbætandi áhrif á skoðanir
fólksins?
— Ekki á stjórnmálasviðinu
held ég. Þar hélt hver sitt strik,
en fólkið var heldur ekkert að
erfa það við kennarann sinn, þótt
hann væri ekki á sömu skoðun í
stjórnmálum og það sjálft.
» — Og afraksturinn?
— 700 kr. á óri og frítt að éta.
Og ég fékk góðan mat og gott
atlæti. Mér féll vel við fólkið í
sveitinni en illa við menntamála-
yfirvöld ríkisins.
En ég minnist margra ánægju-
stunda við tafl, spil, leik og söng
á löngum kvöldvökum þessara
farkennsluára.
— Hvað varstu lengi á hverj-
um stað?
— Ég kenndi á þremur stöðum
í hreppnum og fór hálfsmánaðar-
lega á milli þeirra.
— Og náttúrlega hefirðu ort
heil ösköp um þessar mundir?
— Eitthvað. Ég man eftir þess-
ari um farkennsluna:
Ég fer sem gestur stað úr stað,
stundum sést með piltum glöðum.
Þegar flest mér amar að,
uni ég bezt á Þórustöðum.
— Hvert var svo haldið þegar
farkennslunni lauk?
— Ég fór ekki út fyrir sýsluna
en eins norðarlega í hana eins og
ég komst, enda aldrei búið utan
Eyjafjarðar. Ég hafði alllengi
sótt um fasta kennarastöðu, en
ekkl fengið, þar til mér bauðst
Grímsey. Það var veturinn ’36—7.
Ég átti ekki annarra kosta völ,
enda hafði ég verið nánast at-
vinnulaus árið áður. Ég notaði
það til þess að gifta mig. Fyrsta
hjúskaparárið vorum við Mar-
grét, kona mín, því í Grímsey.
Þess má geta að norðurheims-
skautsbaugurinn lá í gegnum
hjónarúmið okkar. Svaf ég norð-
an baugsins en konan heldur í
skjólinu sunnan við. Eftir þenn-
an vetur í Grímsey var mér svo
boðin ritstjórastaðan við íslend-
ing og hef ég lengst af verið við
hann síðan, að undanskildum 4
árum, sem aðrir höfðu ritstjórn-
ina á hendi.
— Þá erum við komnir að því
næsta, sem mig langaði til að
spyrja þig um og það er blaða-
mennskan?
skrifuðum um sveitarmál, höfð-
um vísnasamkeppni, birtum sög-
ur og kvæði. Má segja að í því
hafi verið um að ræða bæði fag-
urfræðilegar bókmenntir og hags-
xnunamál sveitarinnar.
— Hvað sagði eldra fólkið um
þetta?
— Það hafði gaman af að líta
í blöðin, en ekki er mér grun-
laust um að stundum hafi þvi
fundizt við vera með óþarfa af-
skiptasemi.
— Hvað um félagslífið?
— Það var víða mjög fjörugt í
Eyjafirðinum. Ég man eftir að við
stofnuðum piparsveinafélag í
Hrafnagilshreppi. Var það merki-
legt menningarfélag. Gekkst það
m.a. fyrir byggingu sundlaugar
innar á Hrafnagili. Gáfu menn
dagsverk til byggingarinnar,
hvert er hlutverk svaramannsins
við þá athöfn.
í fyrsta skiptið mætti ég á
giftingarstað frammi á Lauga-
landi. Var ég látinn standa aftan
við brúðina.
— Til hvers?
— Það veit ég ekki. Ég get mér
þess til að ég hafi átt að taka af
henni fallið ef yfir hana liði við
athöfnina. Annars heyrði ég a®
svaramaður hefði átt að reyna að
lappa upp á hjónabandið ef eitt-
hvað bar út af. Öðru sinni var
það að kunningi minn hitti mig
inni í pósthúsi og snarar í mig
plaggi og spyr hvort mér sé ekki
sama þótt ég sé svaramaður fyrir
sig og skrifi í því skyni undir
þetta skjal. Ég féllst á það. Síðan
fór hann með skjalið austur á
Húsavík eða Raufarhöfn og
kvaðst myndi nota það þar. Ekki
hef ég síðan haft spurnir af mann
inum og engann frekari vanda
haft af því hjónabandi.
— En þú hefur nú haft fleira
með höndum í frístundunum en
að vera svaramaður við hjóna-
vígslur?
— Tómstundaiðja min hefur að
langmestu leyti verið að safna
lausavísum. Á ég af þeim nokkr-
ar þúsundir. Eru þær alls staðar
að af landinu, um allt milli him-
ins og jarðar og eftir allar teg-
undir manna.
— Og þá er það þriðja atriðið,
sem ég vildi sérstaklega spyrja
þig um og það er skáldskapur-
inn?
— Um skáldskapinn verð ég að
segja að lítið var en lokið er. Að
vísu tók ég upp á því að taka
saman nokkur smákvæði og vísur
og setja saman í ljóðabók, sem ég
nefndi Hnökva. Er það ofurlítill
samtíningur úr þvi, sem ég hef
sett fram í ljóðum.
— Og hvernig tókst þér að
koma þessari framleiðslu þinni
í verð?
— Það hefur svo sem gengið
bærilega, enda naut ég í því
góðra kunningja. Og nú er svo
komið að það sem eftir er myndi
rúmast vel í einni ferðatösku.
Það er því vonlaust verk fyrir
mig að hefja farandbóksölu með
þær bókmenntir einar saman.
STAK8TEIIMAR
Jakob Ó. Pétursson
— Já, ég man eftir því að ég
gaf út heimilisblað þegar ég var
átta ára. Hét það Ljóðablaðið og
var skrifað í bundnu máli.
— Og hverjir voru svo með þér
í blaðstjórn og ritstjórn?
— Og blessaður vertu. Maður
varð að vera allt í senn: ritstjóri,
blaðamaður, prentari og annast
útbreiðslu. Þannig var það líka,
þegar ég kom í barnaskólann. Ég
gaf víst út skrifað blað þar líka.
Talsverða blaðamennsku
stundaði ég svo í Kennaraskólan-
um. Þar hafði ég á hendi ritstjórn
skólablaðsins „Örvar-Odds“ og
grínblaðanna „Jarðvöðuls" og
„Silkisokksins“. Var þá útgáfu-
menniftgin komin á það stig að
farið var að fjölrita þessi blöð.
— Já, þú hefur snemrna haft
gaman af blaðamennsku. Stóðstu
að fleiri blöðum áður en þú komst
að íslendingi?
— Já. Það var veturinn ’34 að
við gáfum út sveitarblað í Hrafna
gilshreppi. Ég var þá heima á
Hranastöðum. Hét blaðið „Helgi
magri“. Stóðum við að því nokkr-
ir ungir menn og létum engin
mól okkur óviðkomandi. Við
annað hvort í peningum eða með
vinnu. Félagið var stofnað með
11 félagsmönnum, en lognaðist út
af eftir tvö ár, því að þá voru
allir í félaginu giftir nema tveir.
— Svo að við minnumst á ein-
hver af verkum þinum auk brauð
stritsins við kennslu, blaða-
mennsku og kaupamennsku, þá
vildirðu kannske segja mér frá
einhverjum hinna merkustu?
— Ég hef tvisvar verið svara-
maður við hjónavígslu, þó að ég
hafi nú í rauninni aldrei vitað
Afhroð“
Norðlingur segir svo í Timan-
um:
„ — — ffalt íhaldið — allra
stétta flokkurinn afhroð nokk-
urt í alþingiskosningunum Xap-
aði það fylgi hjá ölluin stéttum
— nema einni — —“.
„Fylgistap“ það, sem Norð-
lingur talar um, kom eins og
kunnugt er, fram i því, að Sjálf-
stæðisflokkurinn jók hlutl'all
sitt í heildar-atkvæðatölunni úr
37,1% upp í 42,4% og sjálfa at-
kvæðatöluna um 6290. Ef öll sú
fylgisaukning er hjá einni stétt,
hiýtur sú að vera ærið fjöl-
menn.
Framsókn og Alþýðufiokkur
töpuðu aftur á móti samanlegt
nærri 1000 atkvæðum og hlut-
fall þeirra féli úr 37,5% í 33,8%.
Þeir urðu því sannarlega fyrir
„fylgistapi“ og „guldu afhroð“
meðal kjósenda. Hitt er rétt, að
þeir fjölguðu þingsætum sínum
vegna misnotkunar á kosninga-
lögunum. Þegar þeir hælast utn
yfir slíku sanna þeir einungis,
að þeim þykir sómi að skömm-
unum.
,,Atvinmiskortur dag-
vaxandi(í.
Þjóðviljinn hefur aldrei
minnzt á skyldu ríkisstjórnar-
innar til að leysa farmannadeil-
una, eins og hann áður fyrri
ætíð gerði kröfu um, þegar eins
stóð á. Enn minna hefur farið
fyrir stuðningi þessa málgagns
Aiþýðusambandsins við kröfur
sjómanna. í gær rýfur Þjóðvilj-
inn þó þögn sína og segir m. a.:
„Farmannadeilan er þegar orð-
in alvarlegt vandamál, skipin.
stöðvast eitt af öðru, aðdrættir
raskast og atvinnuskortur við
höfnina fcr dagvaxandi".
Hvaðan er lánið?
í annarri grein spyr Þjóðvilj-
inn: „Hvert stefnir ríkisstjórn-
in?“ og segir:
„Hins vegar hefur ekki síðan
orðið vart við neina tilburði hjá
ríkisstjórninni til þess að semja
um smiði á þessum togurum og
Það væri ekki rétt að segja að
með þessum órðum hefði lokið
rabbinu við þennan hógværa ær-
ingja, því satt að segja er óend-
anlega hægt að rabba við Jakob
Ó. Pétursson.
Þetta samtal er ekki nema lítil
svipmynd af einni hlið þessa fjöl- | Saníía frá kaupum á þeim. Hver
greinda manns. Engu ver tekst
honum upp er alvarleg efni ber
ú góma, en þau skulum við láta
bíða þar til hann verður gamall,
þótt hætt sé við að seint verði
hann gamall í anda.
vig.
Verk eftir Rebert Schnmnnn
á tónlistnrkynningu Hnskólnns
Á MORGUN, sunnudag, kl. 5
síðdegis, verður haldin næstsíð-
asta tónlistarkynning vetrarins
í hátíðasal Háskóla íslands. —
Flutt verða af hljómplötutækjum
skólans tvö verk eftir Róbert
Schumann. Guðmundur Matthí-
Hvnð verðn Kvöldvökur
Hnnnesnr Finnssonnr dýrnr ?
Á BÓKAUPPBOÐl Sigurðar
Benediktssonar, sem haldið verð-
ur í Sjálfstæðishúsinu kl. 5 í dag
er m.a. fágætra bóka Kvöldvökur
Hannesar Finnssonar, frumút-
gáfa, og „Feðgaævir" Boga
Benediktssonar, sem marga ævi-
sögusafnara mun fýsa að eignast.
Margt er þarna leikrita og ljóð
mæla. T. d. Sigríður Eyjafjarð-
arsól og Shákespeare-þýðingar
Matthíasar og Steingríms Thor-
steinssonar. Ennfremur Stormur
inn í þj'ðingu Eiríks Magnússon-
ar. Þarna eru og frumútgáfan af
flestum bókum Laxness, og fjór-
ar fyrstu bækur Davíðs Stefáns-
sonar frá Fagraskógi í frumút-
gáfu og forlagsbandi. Meðal leik
ritanna eru „Útilegumenn” Matt-
híasar Jochumssonar.
Bækurnar eru til sýnis í Litla
sal Sjálfstæðishússins kl. 10—4
í dag.
asson, tónlistarkennari, skýrir
verkin.
Efnisskráin verður þessi:
1. Róbert Schumann: Frauen-
Liebe und Leben, samið við ljóða
flokk eftir Chamissó. Kathleen
Ferrier (contralto) syngur, John
Newmark leikur undir á slag-
hörpu.
2. Róbert Schumann: Konsert
í a-moll opus 54 fyrir píanó og
hljómsveit. Hljómsveitin Phil-
harmónía leikur, undir stjórn
Herberts von Karajan, Dinu Lip-
atti leikur á píanóið.
Frauen-Liebe und Leben er
eitt af öndvegisverkum Schu-
manns í þessari grein tónlistar.
Ljóð Chamissós hefir séra Matt-
hías Jochumsson þýtt, og verður
gestum afhentur ljóðaflokkurinn
fjölritaður á frummálinu ásamt
með þýðingu séra Matthíasar.
Píanókonsertinn telja margir
vera snjallasta og heilsteyptasta
hljóðfæraverk tónskáldsins.
Aðgangur er ókeypis og öllum
heimill.
mánuður sem líður í aðgerðar-
leysi er þó óhagstæður íslend-
ingum og getur orðið dýr“.
Rétt á eftir segir:
„Ekki er Ijóst af hverju þessi
seinagangur stafar. Það er vit-
að að íslendingar eiga kost á
mjög hagstæðum lánum til skipa-
kaupa, lánum, sem fást til Iangs
tíma og með lágum vöxtum, og
þegar fjármunir bjóðast er eina
verulega torfæran yfirunniu.
Ríkisstjórnin hefur vitað um
þessa hagkvæmu lánamöguleika
í hálft ár, hún gat verið búin
að taka lán fyrir löngH--------“
„Hvikular sjónir í ólík-
legustu áttir“.
Síðar í sömu grein er þetta:
„í stað ánægjulegra frétta um
togarakaup og húsnæðismál,
skýrðu Tíminn og Alþýðublað-
ið allt í einu frá því að með
vorinu skyldu á nýján leik hafn-
ar stórframkvæmdir Bandaríkja-
hers á íslandi — — —. Þar
stendur ekki á athafnaseminni,
þar er ekki verið að bíða átekta
af einhverjum dularfullum ásíæð
um — enda cr þarna um að ræða
stórframkvæmdir sem ganga í'
berhögg við stjórnarsáttmálann
og kippa sjálfum grundvellinum
undan stefnu ríkisstjórnarinnar
í efnahagsmálum".
Og enn er hert á:
„Sem stendur veröur ekki séð
að ríkisstjórnin í heild eigi til
þá stefnufestu, sem ein endist
til árangurs, einstakir ráðherrar
virðast líta hvikulum sjónum í
ólíklegustu áttir".