Morgunblaðið - 03.04.1957, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
MiSvikudagur 3. april 1957
I
I
I
I
A
ustan
Edens
eftir
John
Steinbeck
I
4 i
að greiða honum að liðnum upp-
skerutíma, síðan eftir jól og þann
ig áfram, unz þeir gleymdu því
með öllu. Samúel var ekki maður,
sem rukkaði skuldunauta sína og
þannig hélt Hamilton-fjölskyldan
áfram að vera fátæk.
Bömin komu í heiminn reglu-
lega á hverju ári. Hinir fáu, störf
um hlöðnu læknar nágrennisins
komu ekki oft í dalinn, þótt ein
eða önnur bóndakona legðist á
sæng, nema því aðeins að hinn
annars svo gleðilegi viðburður
breyttist í lífshættulega martröð,
er stóð yfir dögum saman.
Samúel Hamilton tók sjálfur á
móti öllum börnum sínum, batt
fyrir naflastrenginn af mestu ná-
kvæmni, danglaði létt í endann á
hinum nýfædda níðja og þurrkaði
alla bleytuna.
Þegar yngsta bamið fæddist,
við nokkuð erfiðar aðstæður, og
tók að blána í framan, lagoi Samú
el varir sínar að munni þess, blés
lofti í lungu þess og sogaði það út
aftur, unz barnið gat dregið and-
ann hjálparlaust.
Samúel var svo handlaginn og
slyngur, að nágrannar hans gerðu'
jafnan boð eftir honum, þegar
hjálpa þurfti við fæðingu og hann
var alltaf jafn nærfærinn og lag-
inn, hvort seir. í hlut átti hryssa,
kýr eða kona.
Samúel átti stóra, svarta bók,
sem hann geymdi uppi á hillu og
hún hafði gyllta stafi á kjölnum:
„Læknabók heimila eftir dr.
Gunn. Nokkur blöð hennar voru
lúð og slitin af mikilli notkun, en
önnur voru því sem næst ósnert.
Það veitir nokkra innsýn í heilsu
farssögu Hamilton-fjölskyldunnar,
aö blaða í bókinni hans dr. Gunns.
Á blöðunum, sem slitnust voru og
máðust, var aðallega fjallað um:
Beinbrot, sár og lemstranir, misl-
inga, bakverki, skarlatssótt, barna
veiki, magaónot, kviðslit og svo
auðvitað allt sem snerti þunganir
og barnsburði. Annað hvort hefur
Hamilton-fjölskyldan verið mjög
heppin, eða afar siðavönd, því ber-
sýnilega hafði blöðunum, sem fjöll
uðu um lekanda og sýfilis, aldrei
verið flett.
Samúel var öllum fremri, þegar
sefa þurfti móðursjúkan eða róa
óttaslegið bam. Þar réðu úrslitum
hin mildu orð og kærleiksríkt hug-
arfar hans og alveg eins og eitt-
hvað hreinlegt einkenndi alla per-
sónu hans, þannig var og líka
eitthvað hreint við hugsanir hans
og hugarþel. Menn, sem komu í
smiðjuna til þess að rabba við
hann, gættu þess jafnan að böiva
ekki. Ekki þó vegna neinnar sjálfs
þvingunar, heldur alveg ósjálf-
rátt, eins og hér væri ekki staður
fyrir slíkt orðbragð.
Það var alltaf eitthvað erlent
og framandi í fari Samúeis.
Kannske stafaði það af hljóðfall-
inu og raddhreimnum og hann
var alveg sérstaklega laginn við
það, að fá karlmenn — já, og kon-
ur líka — til að segja sér margt
það, sem þetta sama fólk hefði
aldrei sagt ættingjum sínum eða
einkavinum. Þessir framandi eig-
inleikar hans gerðu hann frábrugð
inn flestum öðrum og ollu því, að
menn gátu óttalaust trúað honum
fyrir einkamálum sínum.
Liza Hamilton var af alit ann-
arri, írskri manngerð. Hún hafði
lítið og hnöttótt höfuð, sem var
fullt af ströngum og sérstæðum
skoðunum. Hún hafði breitt
kartöflunef og höku, sem benti til
geði’íkis, viljastyrks og einbeittni,
sem ekki myndi vikja um hárs-
breidd, jafnvel þótt allir Guðs
englar væru á öndverðri skoðun
við hana.
Liza var dugleg og ströng í hús
móðurstöðu sinni og húsið hennar
•— það var alltaf hennar hús —
-□
Þýðing:
Sverrir Haraldsson
□-
-□
var þvegið og sópað og prýtt. Hin-
ir tíðu barnsburðir virtust ekkert
há henni og það var í mesta lagi
í hálfan mánuð eftir hverja sæng-
urlegu, sem hún fékkst til að hlífa
sér að nokkru ráði. Og börn henn-
ar voru öll stór og hraústleg.
Liza hafði mjög ákveðnar og
strangar hugmyndir um synd.
Iðjuleysi var að hennar dómi synd
og að spila á spil var syndsam-
legt athæfi og tímaspillir hinn
mesti. Hún hafði illan bifur á
hvers konar glensi og glaðværð,
hvort sem um var að ræða dans
eða söng og hlátur. Hún hélt því
sem sé fram, að fólk, sem skemmti
sér, væri að opna dymar upp á
gátt fyrir djöflinum. Og þetta
bitnaði á Samúel, því að hann var
maður mjög glaðlyndur og hlátur-
mildur að eðlisfari, en þá lá líka
djöfullinn að sjálfsögðu í leyni
fyrir honum.
Liza Hamilton greiddi jafnan
hár sitt mjög strítt aftur og vatt
það í harðan hnút, aftan í hnakk-
anum. En klæðaburði hennar hefi
ég nú gleymt að mestu. Hún var
ekki gædd minnstu. kímnigáfu, en
hins vegar varð stundum vart
biturs háðs í orðum hennar og
framkomu. Barnabömin hræddust
strangleika hennar. Og þannig
lifði hún erfiðu og eljusömu lífi
fátæklingsins, án möglunar og
æðrujaust, sannfærð um það að
slíkt væri guðs vilji og að seinna
rynni svo tími endurgjaldsins
upp.
2.
Þegar fólk kom í fyrsta skipti
vestur um hafið, sérstaklega frá
hinum smáu, mjög takmörkuðu
ættaróðulum í Evrópu, og sá allt
það landrými, er það gat fengið
með því einu að undirrita eitthvert
skjal, var því líkast sem það yrði
gripið óseðjandi eignarlöngun.
Það vildi fá stærri og stærri lönd,
— góð lönd, ef þess var kostur, —
en a. m. k. lönd. Kannske minntist
þetta fólk Evrópu lénstímans, þar
sem stórar og voldugar ættir mynd
uðust og héldu áfram að vera stór
ar og voldugar, vegna þess að þær
áttu miklar landareignir.
Fyrstu landnemarnir slógu
eign sinni á landssvæði, sem þeir
höfðu enga þörf fyrir og gátu
ekki einu sinni nýtt. Þeir tóku
ónothæf hrjósturlönd, aðeins til
að eiga þau. Og allar aðstæður
snerust gersamlega við. Maður,
sem gat t.d. stórauðgazt á fimm-
tíu ekrum lands í Evrópu, varð
fátækur sem kirkjurotta í Cali-
forníu, enda þótt hann ætti þar
tíu þúsund landekrur, eða jafn-
vel meira.
Brátt var allt hið bera og
hrjóstruga hálendi í nágrenni
King City og San Ardo numið og
byggt og örsnauðar fjölskyldur
bjuggu víðs vegar á milli ásanna
og börðust við að draga fram líf-
ið á afrakstri hinna hrjóstrugu,
harðbýlisjarða. Þær og úlfarnir
háðu endalausa örþrifabaráttu
við sult og kulda.
Þessir nýbyggjar komu þangað
án peninga, án útbúnaðar, án verk
færa, án lánstrausts og fyrst og
fremst án þekkingar á hinu nýja
landi og þeirrar tækni, sem þar
var nauðsynleg. Ég veit ekki hvort
það var heldur heilög einfeldni
eða stórhugur, sem olli þessum
fólksflutningum. Víst er það, að
lengi þyrfti að leita, til þess að
finna dæmi um jafn vonlaus fyrir
tæki í sögu núlifandi kynslóða. i
Og fjölskyldurnar héldu lífi og
juku kyn sitt. Þær höfðu vopn eða
verkfæri, sem nú eru líka því sem
næst úr sögunni, eða svo virðist
a. m. k. vera. Því hefur verið hald-
ið fram, að vegna öruggrar trúar
sinnar á tilveru réttláts ,siðavands
Guðs, hafi fólkið getað sett allt sitt
traust á hann og látið hverjum
degi nægja sína þjáningu. En ég
álít, að vegna þess að það treysti
á sjálft sig og bar virðingu fyrir
sér ser einstaklingum, að vegna
þess, að þessar manneskjur vissu
það, án nokkurs efa, að þær voru
dýrmætar og siðgæðislega mátt-
ugar verur, þá gátu þær gefið
Guði sitt eigið hugrekki og sitt
eigið manngildi og þegið það svo
aftur, sem gjöf. Slíkt er nú alveg
horfið úr sögunni, kannske vegna
þess, að mennirnir treysta ekki
lengur á sjálfa sig.
Þeir voru margir, sem komu í
Salinas-dalinn, algerlega févana,
en svo voru líka alltaf einhverjir,
sem höfðu selt eignir sínar annars
staðar og komu með talsverða pen
inga, til þess að byrja nýtt líf.
Þeir keyptu land, eins og aðrir —
en gott land — reistu hús sín úr
timbri og höfðu teppi á gólfunum
og mislit gler í gluggum. Þessar
fjölskyldur fengu beztu jarðirnar
í dalnum, útrýmdu gula mustarð-
inum og sáðu hveiti.
Einn af þeim var Adam Trask.
3. KAFLI.
Adam Trask var fæddur á litlu
sveitabýli í útjaðri smáþorps, er
stóð skammt frá stórri borg í
Connecticut. Hann var einkabam
og fæddist sex mánuðum eftir að
faðirinn hafði verið skrásettur til
herþjónustu árið 1862.
Móðir Adams sá um rekstur bús
ins, ól drenginn og hafði jafnvel
tima aflögu til þess að stunda
frumstæða guðspeki. Hún var al-
veg sannfærð um það, að suður-
rísku uppreisnarseggirnir myndu
fyrr eða síðar drepa manninn
HJÚtvarpiö
Miðvikudagur 3. apríl:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50 Við vinnuna: Tónleikar af
plötum. 18,00 Ingibjörg Þorbergs
leikur á grammófón fyrir unga
hlustendur. 18,30 Bridgeþáttur
(Eiríkur Baldvinsson). 18,45
Óperulög (plötur). 19,10 Þing-
fréttir. — Tónleikar. 20,30 Dag-
legt mál (Arnór Sigurjónsson rit-
stjóri). 20,35 Erindi: Ferðafélagi
til fyrirheitna landsins (Sigurður
Magnússon fulltrúi). 21,00 „Brúð
kaupsferðin". Sveinn Ásgeirsson
hagfræðingur stjórnar þættinum.
22.10 Passíusálmur (39). 22,20
Upplestur: Elínborg Lárusdóttir
rithöfundur les kafla úr óprent-
aðri sögu. 22,35 Létt lög (plötur).
23.10 Dagskrárlok.
Fimmtdudagur 4. apríl:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50—14,00 „Á frívaktinni", sjó-
mannaþáttur (Guðrún Erlends-
dóttir). 18,00 Fornsögulestur fyr-
ir börn (Helgi Hjörvar). 18,30
Framburðarkennsla í dönsku,
ensku og esperanto. 19,00 Har-
monikulög. — 19,10 Þingfréttir.
— Tónleikar. 20,30 Erindi: Hvaða
rök færir nútímamaðurinn fyrir
algeru bindindi? (Brynleifur
Tobíasson). 20,55 íslenzk tónlist-
arkynning: Verk eftir Björgvin
Guðmundsson. Flytjendur: Guð-
munda Elíasdóttir, Þuríður Páls-
dóttir, Guðmundur Jónsson, Krist-
inn Hallsson o. fl. Fritz Weiss-
happel leikur undir á píanó og
undirbýr tónlistarkynninguna. —
21,30 Útvarpssagan: „Synir trú-
boðanna" eftir Pearl S. Buck; X.
(Séra Sveinn Víkingur). 22,10
Passíusálmur (40). 22,20 Sinfón-
ískir tónleikar. (Hljóðritað á tón-
leikum í Þjóðleikhúsinu 18. febrú-
ar s.l.). 23,10 agskrárlok.
(stanleyj -skápalæsingar
Nýkomnar
STAIMLEY
skápalæsingar
og höldur.
Mikið úrval.
LIIDVIG STORR & CO.
Unglingur óskast
til snúninga, fyrri hluta dags.
Lyfjabúðin Iðunn
Heildsölubirgðir:
H. Ólafsson & Bernhöft
Reykjavík. Si'mi 82790
með NUGGET
skóáburði
M ARKÚS Eftir Ed Dodd
HaI_P AM HOUfi
LATEE, ANDy HITS
a soft spctt in
THE ICE CRUST AND
TUMBLES HEAD OVER
HEELS IN THE SNOW
•'WM/Æ
When LUCEEE PUTS ANDy
IN THE LEAD POSITIONI,
HIS BIS V/OLF DOG, DINSO,
SIVAELS IN ANGEy OEFIANCE
ss,SS//,///SS////S///////7:VVK/j;F/ZV/Æa//WSSZB-/SSSSSSSSSsn/s,ssssss,ssss„s„,^,„^
* "Twis IS TMP ruAKTC nmcn Í.
This IS THE CHANCE DINSO
HAS LOOKED FOE, AND WITH
BARED FANSS HE LEADS
THE VICIOUS ATTACK OM
THE GREAT ST BERNARD'
1) Láki setur Anda í forustu-
sætið. En það er sýnt að gamla
forustuhundinum hans, sem er
grimmur úlfhundur, finnst að
honum sé háðung ger með því.
2) Aftur er lagt af stað. En
eftir um hálfa klst. gerist það, að
Andi rennur á flughálu svelli, svo
að hann veltur um koll.
3) Þessu hafði úlfhunduriiui
beðið eftir Og nú ræðst hann með
vígtönnunum á Anda, þar sem
hann liggur.