Morgunblaðið - 04.05.1957, Blaðsíða 12
12
MORGVNBLAÐ1Ð
Laugardagur 4. marz 1957
Edens
eftir
John
Steinbeck
finningu fuglanna. Nei, í augum
hins vanskapaða hlýtur allt sem
réttskapað er að vera undarlegt.
Að dómi afbrotamannsins er ráð-
vendni og heiðarleiki einber
heimska. Hinn samvizkulausi
hendir gaman að iðrandi manni.
Það er mín skoðun, að Cathy
Ames hafi fæðst með þá eigin-
leika — eða skort á eiginleikum
— sem síðar einkenndu og á-
kvörðu líf hennar. Eitthvert jafn
vægishjól var ekki lögrétt. Ein-
hver hamla gegndi ekki sínu
hlutverki. Allt frá fæðingu var
hún ólík flestum öðrum. Og eins
og krypplingurinn getur lært að
hagnýta sér lýti sitt þannig, að
hann tekur hinum óbæklaða
fram, á takmörkuðu sviði, þannig
notaði Cathy bresti sína og mis-
fellur, til þess að valda sorg og
sársauka í umhverfi sínu.
Einhvern tíma hefði það verið
sagt um stúlku eins og Cathy,
að hún væri haldin af illum anda,
ef ekki djöflinum sjálfum. Menn
hefðu reynt að reka hinn óhreina
ára út af henni og eftir margar
árangurslausar tilraunir hefði
hún svo loks verið brennd á báli,
eins og galdranorn, til blessunar
fyrir þjóðfélagið. Það eina sem
ekki er hægt að fyrirgefa galdra-
norn, er máttur hennar til að þjá
□--------------------□
Þýðing
Sverrir Haraldsson
□--------------------□
fólk og þjaka, gera það öryggls-
laust og órólegt og jafnvel öfund-
sjúkt.
Þótt ótrúlegt kunni að virðast,
þá var Cathy frá fæðingu ímynd
sakleysisins, hvað ytra útlit
snerti. Hún hafði fallegt, ljósgult
hár. Augun voru hnetubrún,
nefið þunnt og vel lagað, kinn-
beinin há og breið, munnurinn
í stærra lagi, varirnar þykkar
og rjóðar. Andlitið, sem mjókk-
aði mjög niður var líkast hjarta
í laginu.
Það var alltaf eitthvað barns-
legt við vaxtarlag Cathy og lík-
amsvöxt, jafnvel þegar hún var
orðin fulltíða manneskja. —
Handleggirnir grannir og fín-
gerðir, hendurnar örsmáar, brjóst
in flöt og lítt-þroskuð. Líkami
hennar var drengjalegur,
mjaðmamjór og fótleggjalangur,
öklarnir þunnir og fæturnir smá-
ir og svo ristaháir að þeir líkt-
ust meira litlum hófum. Hún var
fallegt barn og hún varð falleg
kona. Rödd hennar var mjúk og
lág og svo hljómþýð að aðdáun
vakti. En samt hlýtur einhver
þáttur raddbandanna að hafa ver
ið úr stáli, því að stundum gat
mýktin horfið úr rómnum og
hann orðið harður og bitur.
Strax í bernsku var eitthvað
það í fari hennar, sem olli því að
fólk horfði á hana, leit svo undan,
horfði á hana aftur, undrandi og
forvitið. Framkoma og fas hinnar
ungu stúlku var svo framandi og
óvenjulegt að athygli flestra er
hana litu, vaknaði þegar. Hreyf-
ingar hennar voru hægar og hljóð
legar og röddin lág og þýð. Og
aldrei gat hún komið svo inn í
nokkurt herbergi, að þeir sem inni
voru sneru sér ekki þegar við og
horfðu á hana. Hún olli fólki óróa
og óþægindum, en samt ekki þann-
ig, að það vildi fara í burtu frá
henni, flýja hana. Karla og konur
fýsti að kynnast henni, vera ná-
lægt henni og reyna að komast eft
ir því, hver væri raunveruleg or-
sök þess óróa og röskunar, sem
ávallt virtist fylgja henni.
Cathy var um margt ólík öðrum
börnum, en þó var það fyrst og
fremst eitt, sem einkenndi hana
alveg sérstaklega.
Flest börn forðast eins og heit-
an eld að skera sig úr, vera frá-
brugðin. Þau vilja líta út, tala,
klæðast og breyta eins og aliir
aðrir. Jafnvel þótt klæðatízkan
væri fáránlegasta fjarstæða,
myndi það verða hverju bami til
hryggðar og hörmungar að geta
ekki fylgt þeirri fjarstæðu. Ef það
væri almenn tízka að ganga með
hálsfesti úr svínsvölum, þá yrði
hvert það barn óhamingjusamt,
sem ekki ætti slíkt djásn.
Svona var Cathy ekki. Hún fór
sínar eigin brautir, bæði í klæða-
burði og framkomu. Hún klædd-
ist einungis þeim flíkum, er henni
sjálfri geðjaðist að, án tillits til
venju og siða. Afleiðingin varð sú,
að önnur börn reyndu oft og tíð-
um að líkjast henni.
Þegar Cathy eltist, fóru börnin
að finna það, engu síður en hinir
fullorðnu, að hún var eitthvað frá-
brugðin öðrum, að eitthvað ókunn-
ugt og framandi einkenndi hana.
Börnin, bæði drengir og stúlkur,
sneiddu hjá henni, eins og af henni
stafaði einhver ókunn, hulin hætta.
Cathy var ósannsögul, en ekki á
likan hátt og önnur börn. Ósann-
indi hennar stöfuðu ekki af neinum
dagdraumum. Þau voru ekkert
skyld hinum saklausu ósannindum
barna, um eitt og annað, er þau
ímynda sér að hafi gerzt og segja
svo frá, eins og heilagur sannleik-
ur væri, til þess að það sýnist
enn raunverulegra. Slíkt eru bara
hversdagsleg frávik frá ytri veru
leika. Hin frjálsa, skáldlega af-
staða barnsins til veruleikans. Ég
held að munurinn á lygi og skrök-
sögu sé sá, að sagan hagnýtir sér
svip og útlit sannleikans, til góða
fyrir hlustendur og frásögumann.
Af skröksögunni leiðir hvorki tap
né ávinning. En lyginni er alltaf
beitt 1 hagnaðarskyni eða til und-
ankomu. Ef þessi skilgreining fær
raunverulega staðizt, þá hygg ég
að maður sem semur sögur, sé lyg
veröa skrifsfofur vorar Pósthússtrœti 2 lokaÖar í dag
Opnum aftur á mánudag kl. 9 í
Ingólfsstrœti 5
Svarað verður í síma 1700
M A R K Ú S Eftir Ed Dodd
BVZ, WHAT A B£EAK
, ...I'M ON ANDY'S
TEAU-...THAT'S .
s. POR SURE//SÍ
WHERE
CAN I
FIND HER?
YES. I'VE SEEN BIS ^
DOS UIKE you LGOK FOS
...HE'S WITH v . ^ ^
nuese who —m
CAME HER.E 1
LAST WEEK | \
TO GivE .
.. SHOTSf/gT'k-WmWs
/ HM..M..M.„ •'l
THOSE QUILL.
PUNCTURES ARE
besinnins TO
BURN AND ,
7 X FEEU A
SOET OF
t . feveeish/..
VOU TEAVEL
FOUR DAVS TO
■ PLAGE WHER.E
WOLF RIVER
JOINS THE
VELLOWCLAW
...HER CAMPJS
^ _ THERE/ ,
1) Tveimur dögum síðar.
— Já, ég hef séð stóran hund
eins og þann sem þú leitar að.
Jíjúkrunarkonan, sem kom hér
fyrir skömmu hafði hann með
sér.
2) — Hvar er hún.
— Þú gengur fjóra daga, þang-
að til þú kemur að stað er nefn-
ist Úlfarsá. Þar sem hún rennur
í fljótið Gulkló, þar eru bæki-
stöðvar hennar.
3) — Nú var ég heppinn. Eg
er kominn á slóð Anda. Það er
öruggt. — En ósköp er ég farinn
að finna til í sárinu eftir brodd-
ana. Það er eins og ígerð ætli
að hlaupa í það.
ari — ef hann hagnast fjárhags-
lega á þeim.
Lygar Cathy voru aldrei saklaus
ar. Hún beitti þeim til þess að
komast undan refsingu, vinnu eða
ábyrgð og hún hafði illtaf ein-
hvern hag af þeim. Flestum lyg-
urum verður það til falls, að þeir
gleyma því, sem þeir hafa sagt,
eða að lygar þeirra eru bornar
saman við órækan sannleika og
þannig afhjúpaðar. En Cathy
gleymdi ekki lygum sínum og hún
fékk alveg ótrúlega þjálfun í ó-
sannsögli. Hún hélt sig það nærri
sannleikanum, að maður gat aldrei
verið fullkomlega viss um það,
hvort heldur hún laug eða sagði
satt.
Hún beitti auk þess tveimur öðr
um aðferðum — annaðhvort að
blanda einhverju sannleikskorni
saman við lygina, eða segja sann-
leika, eins og hann væri lygi. Sé
maður sakaður um lygi og það
reynist svo vera sannleikur, þá
hefur maður þar með fengið þá
uppreisn, sem gildir lengi og get-
ur breitt yfir mörg ósannindi.
Þar sem Cathy var einkabarn,
áleit móðir hennar að þannig væru
öll börn. Og þar sem allir foreklr-
ar ala áhyggjur í brjósti, var húu
þess fullviss, að kunningjar henn-
ar hefðu við sömu vandamálin að
stríða.
Faðir Cathys var ekki alveg eina
sannfærður. Hann var sútari í
litlu þorpi í Massachusetts og
hafði drjúgar tekjur, ef hann lagði
hart að sér við starfið. Hr. Ames
kynntist öðrum börnum utan heim
ilisins og hann fann, að Cathy var
um flest frábrugðin þeim. Af
þessu hafði hann miklar áhyggjur,
enda þótt hann gæti naumast gert
sér fulla grein fyrir orsökum
þeirra.
Strax á unga aldri uppgötvaði
Cathy það, að kynhvötin með öll-
um sínum fylgifiskum, löngunum
og þjáningum, afbrýði og forboð-
um, er sterkasta og mest truflandi
hvöt mannsins. Og á þeim tíma
gætti þeirra áhrifa hennar enn
meira en nú á dögum, vegna þesa
að um hana mátti ekki tala og var
ekki talað. Hver og einn hélt þessu
litla víti ieyndu innra með sér og
lét eins og það væri alls ekki til
—• og þegar það tók af manninum
öll ráð, stóð hann uppi algerlega
hjálparvana. Cathy gerði sér það
Ijóst, að hún gat, með þvl að not-
færa sér og leika á þessa strengi
sálarlífs manna, náð og haldið
valdi yfir hverjum einasta mannL
Það var í senn bæði vopn og hót*
un. Það var ómótstæðilegt. Og þar
sem Cathy sjálf virtist aldrei finna
til vanmáttar eða úrræðaleysis,
er það sennilegast, að þessi hvöt
hafi lítið sem ekkert gert vart við
sig hjá henni og að hún hafi jafn
framt fyrirlitið þá, sem hana
höfðu. Og að sínu leyti má segja,
að hún hafi haft rétt fyrir sér.
Hugsum okkur bara hversu
blessunarlega frjálsar manneskj.
urnar væru, karlar sem konur, ef
þær væru ekki sífellt hrjáðar,
þrælkaðar, kvaldar og kúgaðar af
sínum eigin kynhvötum. Eini gall-
inn við það frelsi væri sá, að án
kynhvatarinnar, væri naðurinn
ekki mennskur.
Þegar Cathy var tíu ára, vissl
hún orðið talsvert um mátt kyn.
hvatarinnar og byrjaði að gera
tilraunir með hann. Hún gerði á-
ætlanir sínar, sá örðugleikana fyr
ir og hugsaði upp ráð við þeim.
Kynferðisleikir barna hafa allt-
af þekkzt. Sennilega hafa flestir
SHUtvarpiö
Laugardagur 4. maí.
Fastir liðir eins og venjulega,
— 12.50 Óskalög sjúklinga (Bryn
dís Sigurjónsdóttir). — 19.00 Tóm
stundaþáttur barna og unglinga
(Jón Pálsson). 19.30 Einsöngur:
Amelita Galli-Cursi syngur (plöt
ur). — 20.30 Tónleikar (plötur).
— 20.40 Leikrit: „Beatrice og
Juana“ eftir Gunther Eich, í þýð-
ingu Jóns Magnússonar. — Leik-
stjóri: Valur Gíslason. — 22.10
Danslög (plötur). — 24.00 Dag-
skrárlok.