Morgunblaðið - 28.05.1957, Blaðsíða 11

Morgunblaðið - 28.05.1957, Blaðsíða 11
Þriðjudagur 28. maí 1957 MOKGVUBLAÐIÐ 11 Átfræður s.l. surmudag: Halldór Stefánsson tyrrv. alþingismaður HALLDÓR STEFANSSON, fyrr- verandi alþingismaður og for- stjóri Brunabótafélags íslands, varð áttræður hinn 26. þ.m. Halldór fæddist að Desjarmýri í Borgarfirði eystra hinn 26. maí 1877. Foreldrar hans voru Stefán Pétursson, sem þá var prestur að Desjarmýri og kona hans Ragn- hildur Metúsalemsdóttir. Eru ættir þeirra alkunnar á Austur- landi. Halldór gekk ungur í Möðruvallaskóla, var síðan verk- stjóri á Skriðuklaustri hjá Hall- dóri bónda Benediktssyni, sem þá var talinn einn merkastur bænda austanlands. Síðan gerðist Halldór verzlunarmaður, en síð- ar bóndi í Fljótsdal og í Vopna firði og var hann bóndi, þar til hann gerðist framkvæmdastjóri Tryggingarstofnunar ríkisins, sem þá náði yfir Brunabótafélag- ið og Slysatryggingar ríkisins, en því starfi hélt hann á árunu 1928—1936, en varð þá for- stjóri Brunabótafélags íslands og var það, þar til hann hætti störf- um nú fyrir nokkrum árum. Halldór var vinsæll og vel met- inn maður í þeim byggðarlögum, þar sem hann starfaði ogþarkom að hann bauð sig fram til Alþing- is árið 1923 og náði hann þá kosn ingu ásamt Árna Jónssyni frá Múla. Halldór var þingmaður til ársins 1934 og gegndiýmsumtrún aðarstörfum, sem Alþingi kaus til. Halldór var miklu fremur mað ur gætni og rólegrar athugunar heldur en að hann væri það sem kallað er bardagamaður í stjórn- málum og ekki mun honum ætíð hafa þótt verið lagið að fylgja endilega flokksmeirihlutanum, ef honum fannst það striða á móti því, sem hann taldi hyggilegt, landa síns vegna. Sýndi hann sjálfstæði í skoðunum og stefnu- festu við það, sem hann taldi rétt og hyggilegt. Á síðari árum hefur Hatldór fengizt allmikið við fræðistörf. Hefur hann staðið framarlega við útgáfu „Austurlands“, sem Bjartmar Guðmundsson á Sandi: Við eigum ekki að lóta Alþiogi ótatýma erninom er safn ritgerða um austfirzk efni, og ennfremur hafa birzt eftir hann þættir og greinar í blöðum og tímaritum. Halldór kvæntist Björgu dóttur Halldórs bónda á Skriðuklaustri en missti hana, en síðar kvæntist hann Halldóru Sigfúsdóttur frá Hofströnd í Borgarfirði eystra. Vinir og kunningjar árna Hall- dóri Stefánssyni alls hins bezta á þessum tímamótum og vona að hann megi enn lengi lifa, enda er langlífi mikið í ætt hans. Vafa- laust á Halldór ýmislegt eftir óunnið við hugarefni sín, enda er hann ern vel og hress. Kgr. Öskjuhlíðin ALLIR Reykvíkingar gleðjast yfir því sem gert hefir verið til þess að græða Öskjuhlíðina, nú síðast yfir því sem gert var í fyrra í brekkunni sunnan við Skeljungsstöðina, þar sem komin er græn þakslétta. Þeir eiga mikl- ar þaltkir skilið sem þar eru að láta búa til grasbrekku, tilvalinn leikvöll barnanna í nokkrum hluta Hlíðanna og víðar. En þetta mun vera dýrt verk og því eðli- legt að því miði hægt áleiðis. En hér þarf meira að gera og er hægt meira að gera — miklu meira — með litlum tilkostnaði. Þau úrræði eru vonandi ekki lakari fyrir því, þó þau kosti ekki nema brot af því sem það kostar að græða landið með grasþökum. Mikinn hluta af Öskjuhlíðar- öræfunum á að græða, og er auð- velt að græða, á ofur einfaldan hátt og mjög ódýran og hrað- virkan. Á þetta hefir verið bent oft áður — ég kem hér ekki með neitt nýtt — t.d. benti dr. Björn Jóhannesson á það mjög greini- lega á sínum tíma, varðandi mela og hrjóstur hér í nágrenni borg- arinnar yfirleitt, en þessu hefir ekki verið nægur gaumur gef- inn. Málið er ofur einfalt. Þar sem ekki liggur neitt við að fá án tafar eggsléttan völl, á að vinna með sól og sumri og náttúrunni, að því að græða hrjóstrin. Það á ekki að byrja á því að rífa upp grjót oð beita jarðýtu, sem skef- ur til og eyðileggur þá litlu gróð- urtó, sem til er í landinu og jarð- ar þá mold, sem helzt getur borið gróður. Jarðýta á ekki að koina þarna nærri. Það á að byrja á því og engu öðru, eð bera vel á landið 2—3 ár í röð, á réttum tíma árs. — Þá mun gróðurinn koma. Að þeim tíma liðnum má fara um landið með bíl og tæki t.d. að haustinu á frosinni jörð og taka upp allt grjót, sem næst til auðveldlega Þau sár sem myndast við þær að- gerðir gróa fljótt og vel, við áframhaldandi aðhlynningu með áburði. Þar sem verið er að græða á þennan hátt, til þrifnaðar og um- gangs fyrir fólk, er ekkert keppi- kefli að ryðja svo að hvergi sjáist steinn. Jarðfastir steinar eru ekk ert lýti á landinu fullgrónu, síður n svo. Ég vil stinga upp á því við þá sem hafa með þessi mál að gera hjá Reykjavíkurbæ að gera nú tilraun strax í vor, og engum tíma spilla, og bera vel á spildu þá á Öskjuhlíð sunnan- verðri, sem verður á miili túns- ins í Leynimýri og veitustokksins — frá Hafnarfjarðarvegi, suð- vestur á móts við hitaveitugeym- ana. Land þetta liggur ágæta vel við og getur orðið hið bezta dvalarsvæði fyrir börn og full- orðna á sólríkum dögum. Sá gróð urstofn er þarna, að ég er sann- færður um, að ríflegur skammtur af tilbúnum áburði, sem borinn væri á nú án tafar, myndi í haust skila þeirri auknu grósku, er nægði til þess að sannfæra marga vantrúaða um hversu auð- velt er að gera Öskjuhlíðina og önnur holt umhverfis borgina okkar græn, með hóflegum til- kostnaði og á hraðvirkan hátt. En hér má ekkert dragast á langinn, ef þessi tilraun á gerast á þessu sumri. Við þá sem trúa ekki á annað en „fullkomnari“ aðferðir, við að græða Öskjuhlíðina og önnur svæði svipuð, vil ég aðeins segja þetta: Það eru engin „rök“ gegr. til- lögu minni, og þeirri aðferð að græða með áburði fyrst og fremst, svo sem margir fróðir menn hafa bent á, að aðferðin er ódýr.‘ En því segi ég þetta, að það vill víða brenna við, að auðveld- ara er að fá stóra og dýra hluti gerða, heldur en það sem ódýrt er, þótt verða megi að drjúgu gagni. Reynum nú þetta að græða Öskjuhlíðina, jafnhliða þvi að notaðar eru dýrar og „fullkomn- ar“ aðferðir. Þakka ber það sem er gert og sjá má að til góðs horf- ir, en eigi ber að loka augunum fyrir því, að þær framkvæmdir verða útsvarsgreiðendur í Reykja vík að borga. Ef til vill er ekki of snemmt að átta á því, að það geti skipt nokkru máli hvað fram kvæmdir kosta, hversu góðar og þarfar sem þær eru. 20. maí 1957. Á. G. E. Enn ber nokkntð á milli EINHVER „kollega" minn lýsir því með fögrum orðum í Tíman- um sunnudaginn 26. maí, að hann telji engan búning of góðan „til þess að fara í honum í fjós“, ekki kardínálaskikkju né kjól og hvítt, sem kallað er. Ég er þess- um „kollega" algerlega sammála um þetta. En svo ber á milli, ég tel nefnilega að það leysi engan vanda bænda, um fólkshald við bústörfin, þó að einhver blaða- maður frá Tímanum fari í fjós í kjól og hvítu, til þess að votta fjósverkunum virðingu sína. Ég ræði um það að vinna í fjósi — vinna fjósverkin. Ég virði það starf, en tel að kjóll og hvítt sé ekki heppilegur fjósbúningur og að gefnu tilefni hjá Tímanum, tel ég ekki sennilegt að danskir bændur telji það sæmilegt að ganga að fjósverkum í einkennis- búningi hers eða flota, og að yf- írleitt sé óþarft að ætla dönskum sjóliðum þá notkun á einkennis- búningi sínum. Tíma-bóndinn hofir áhuga á því að vita hvað ég á stórt fjós og margar kýr, og lætur þannig í það skína að stærð fjóss og fjöldi kúa segi til um það hver hefir betri málstað og hefir rétt- ara fyrir sér. Hér ber einnig mik- ið á milli. Ég er ekki vanur því að bústærð ráði atkvæðum í mál- þá má efnum bænda, en ef til vill er slíkt ný lína hjá vinstri stjórn- inni, sem við bændur eigum nú að fara að búa við. Bóndi. Óánægður lávarður LUNDÚNUM, 23. maí. — Brezki stjórnmálamaðurinn, Salisbury lávarður, sagði í ræðu, sem hann flutti í Lávarðadeildinni í dag, að hann væri þess fullviss, að hin frjálsu lönd heims hefðu slegið skjaldborg um stefnu Breta Súezmálum, ef þeir hefðu ekki látið undan síga fyrir Nasser. — Hann sagði, að sú ákvörðun stjórnarinnar að fallast á skil yrði Egypta mundi hafa hinar verstu afleiðingar í för með sér. Lávarðurinn var einn áhrifa- mesti ráðherra í stjórn Mac- millans, þegar hann sagði af sér á sínum tima í mótmælaskyni við þá ákvörðun stjórnarinnar að láta Makarios erkibiskup lausan úr haldi. — Hann hefur síðan gagnrýnt stjórnina fyrir að leyfa brezkum skipum að hefja aftur siglingar um Súezskurð. 'lT' FYRIR skömmu afgreiddi Al- þingi lög um fuglafriðun. Og þó þau lög gengu ekki nógu langt í sumum greinum til verndunar okkar fáliðaða fuglalífi og leyfi og mikið fugladráp, einkanlega að því er snertir andir síðari hluta sumars, jafnvel ófleyga unga, þá eru þau sum til mikilla bóta frá því, sem áður var. Eitt með öðru og þó tvennt, sem þau banna og leggja þungar fésektir við, er að drepa erni og vali. Þetta er nauðsynlegt, því aleyð- ing vofir yfir þessum fuglateg undum, nema miklar aðgerðir komi til af hálfu stjórnarvalda. Flestir munu vera sammála um að mikill sjónarsviptir yrði á dýraríki þessa lands, ef svo tígu- legir fuglar hyrfu þaðan og sæ- ust aldrei framar. Þó eru að vísu til menn, er segja sem svo: Hvaða skaði er að slíkum ránfuglum, sem lifa á því að drepa aðra fugla og leggjast auk þess í vörp, sem manninum eru nytsamleg? Þetta er sjónarmið, sem hlýtur að vera víkjandi, þegar útrýming heillar dýrategundar vofir yfir. Hitt sjónarmiðið að halda henni aft- ur á móti ríkjandi. í friðunarlögunum segir, að það geti kostað mig 5 þús. kr. sekt að verða erni að bana. Og víst má það ekki minna vera eins og nú er komið fyrir kon- ungi fuglanna, svo sem hann hef- ur tíðum verið nefndur. En svo eru líka til önnur lög, eða hafa verið, sem skylda fjölda manna til að drepa þessa sömu fugla og leggja einnig 5 þús. kr. sekt við, ef út af þessu er brugð- ið. í lögunum frá 1949, 25. maí, um eyðingu refa og minka, er svo fyrir mælt að allar sveitar- stjórnir skuli eitra og bera út fyrir þessi dýr. Að vísu er ekki fram tekið að þar skuli eitra fyr- ir erni eða vali. En hvert barn veit þó, nema ef vera skyldi í Al- þingishúsi, að um leið og borið er út fyrir refinn er og út borið fyrir örn og val. Villifuglar eru sem sé enn lítt þjálfaðir í borð- siðum jarðarherrans og hirða því góða bita, þó gjafari þeirra segi einungis við refi og mink: Gjörið svo vel að borða þetta! Refi og minka, segja þeir og ég. Tökum eftir. Nú vita menn að minkar drep'a sér til matar og láta aðra ekki hafa fyrir því að gera það. Þeir hirða ekki hræ. Þá hlýtur þeirra hlutur að liggja eftir óétinn og lenda máske í öðr- um svöngum munni. Engin veru- leg óráðvendni þarf því að koma til þó örn og valur hirði þær vængstýfðu, sem enginn annar hirðir. Svona er nú það, sem okkur er sagt að gera og þó ógert að láta. Og eiga ýmsir menn örðugt með að koma þessu tvennu heim og saman. Margt er skrýtið í kýr- hausnum sagðikarlinn.Löggjafar menn telja sér vonandi enga niðr un gerða þó handaverkum þeirra sé líkt við kýrhausa, því hausar þeirra eru í hópi mestu dásemda- gripa sköpunarverksins. Lög þessi hin síðarnefndu hafa flestir oddvitar virt að vettugi um 8 ára skeið, þ.e. 10. gr. þeirra 1 og held ég að það sé mjög þakk- arvert, þó fésektir oddvitanna verði að vísu harla þungar, ef að þeim á að ganga. Á annað hundr- að hreppsnefndaroddvitar hafa þannig bakað sér fésektar-áhættu um a.m.k. 5 þúsund kr. hver — ef ekki 40 þúsund, þegar búið er að margfalda 5 með 8. Mér hefur verið bent á, að 10. gr. þessara laga hafi verið breytt 1954, en það hafi ég ekki getað fundið. Og óbreytt er hún prentuð í Hand- bók fyrir sveitastjómir 1955. Þeir hafa heldur viljað hætta þessu til en að vinna skemmda- störf í náttúruríki lands síns, — Reuter. sem 10. gr. laga þessara þó skyld- ar þá til. Þeir hafa sem sé látið hana ólesna og óframkrvæmda flestir hverjir, þó hún sé prentuð með svörtu á hvítt og varðveitt með virktum inni í Stjórnartíð- indum. Þessir góðu menn haáa þannig með ólöghlýðni firrt þá fáu haferni, sem enn lifa í land- inu því að lenda á eitraðri rjúpu eða öðru ræi og drepa sig þar. Slíkt hið sama hafa þeir og gert fyrir valina, þó enginn geti tölum talið hve þeir eru margir. En ern- irnir eru um 20 að áliti fróðra manna. Um síðustu aldamót, bæði á undan þeim og á eftir, og eitt- hvað fram á 1. tug aldarinnar, var mikið gert að því að eitra fyrir refi. Auðvitað gat ekki hjá þvi farið að eitruð hræ yrðu fleiri dýrum að skaða en mel- rakkanum, enda mun einnig hafa verið til þess ætlazt. Loks var þessari eitrun hætt alls staðar, þar sem ég til þekki. Þá var reynslan búin að kenna hinu vitra dýri að vara sig á slíkum klækjum. Reynslan hafði líka innrætt flestum rótgróna óbeit á þessari veiðiaðferð, svo tvíeggjuð sem hún er og óhugnanleg. Eitr- aðar rytjar lágu um heiðar og heimahaga, jafnvel langar leið- ir frá þeim stöðum, sem þær upp haflega höfðu verið á lagðar. Ref- ir og fuglar og hundar, og hver veit hvað, höfðu fært þetta úr einum stað í annan. Jafnvel ár- um síðar, en þetta var út borið, glöptust hundar á að naga bein eða fuglaræfla og dóu t.d. í göng- um. Vel má vera að eiturdauði sé lítið eða ekki verri en sumur ann ar, ef stórt er skammtað. En hann er áreiðanlega argvítugur, ef skammturinn er smár eða agn- ið hefur legið lengi undir sól og regni. Ekki er að efa að eitrun þessi fækkaði mjög refum á tímibili. En reyndustu menn í sambúð við skollagreyið telja hiklaust að einungis heimskustu refagrey glæpist á eitrinu. Og að þannig myndist úrval skæðra meindýra um leið og fækkar í hópi fá- ráðlinganna. Hitt er og engu síður víst að um leið og melrakkanum fækk- aði, hrundu líka niður ýmsar fuglategundir, einkum hrafnar, valir og ernir, ernirnir þó lang- mest. Um 1920 var talað um í blöðum að til væru að líkindum 4 pör arna á öllu fslandi. En fyrr á tímum var þetta algengur fugl, eins og fram kemur í kvæðum og sögum og alls konar frásögn- um. Engum dettur í hug að efa að þessi gífurlega fækkun hafi stafað fyrst og fremst af éitrun- inni. Langminnugur maður og mjög greinargóður skrifar ný- lega í Lesbók Mbl. og segir átak- anlega sögu af komu sinni að eitruðum kindarskrokk fyrir 50 eða 60 árum. Sjö hrafnar og 5 ernir lágu þar nýdauðir. En mel- rakkinn, sem bitann átti að fá, hafið varað sig á vélunum. Ný- lega eitraði maður fyrir hrafna og refi á gilbarmi. Það var rjúpa. Tveir valir hirtu rjúpuna og þurftu ekki meira. Ég segi þetta vegna þess að sumir menn vilja neita því að fálkanum stafi hætta af eitruðum rjúpum, því hana éti ekki annað en það sem hann drepi sjálfur. * Framhald. Síáfcoii & gulUmiðb 'flilssölu <8 - Síml 8152« Einar Ásmundsson liæstaréllarlögmalSur. Hafsteinn Sigurðsson liéraðsdómslöginaður. Skrifstofa Hafnarstræti 5. Sími 5407.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.