Morgunblaðið - 21.07.1957, Blaðsíða 9

Sunmidagur 21. júlí 1957
MORGUNBLAÐIÐ
9
Blómaskrúðið á Austurvelli hefur aldrei verið fegurra en nú.
REYKJAVÍKURBRÉF
vísari en forsætisráðherrann ís-
lenzki, Hermann Jónasson. Hann
hefur þegið franskt heiðurs-
merki, en neitað að taka á móti
heiðurstákni síns eigin lands: Sú
háttsemi er óskrljanleg. Enda er
það furðulegt, að valdamenn
skuli vera að sæma aðra merkj-
um, sem þeir sjálfir þykjast of
miklir til að bera. Segja má, að
öll slík heiðurstákn séu hégómi.
Fá ríki eru þó alveg án þeirra.
Um þá, sem fram á eru, fer
betur, að þeir sýni sinnar eigin
þjóðar merkjum ekki minni virð-
ingu en annarra, jafnvel þó að
sunnan úr Frans sé.
V-stjómin
Einn stjórnarliða var á dög-
imum að tala um „V-stjórnina'
Þegar hann var að því spurður
við hvað hann ætti, var svarið,
að ríkisstjórnin kenni sig að
svo mörgu leyti við orð, sem
byrjuðu á v, að stuðningsmenn
hennar væru nú búnir að stytta
heitið ofan í þetta. Hún væri
vinstri stjórn, sem hefði lofað
vamarleysi landsins, vinnufriði
og viðreisn atvinnuveganna.
Satt er það, að öllu þessu var
lofað, en hvemig fór um efndirn-
ar?
Varnarliðið er hér ennþá. Við-
reisn atvinnuveganna fór út um
þúfur og jafnvel ungir Fram-
sóknarmenn, sem samþykktu að
stjórnin hefði staðið við öll sín
loforð, urðu að viðurkenna, að
enn væri eftir að koma atvinnu-
vegunum á réttan kjöl og vekja
traust á gildi peninganna. Um
vinnufriðinn fór svo, að sjaldan
hafa verið meiri verkföll en ein-
mitt nú. Ef stjórnin ætti skilið
nokkurt kenningarnafn, væri það
helzt „verkfallastjórnin“. Þetta
heiti byrjar einnig á v, svo að
nafngjöf stjórnarliðans sýnist að
öllu athuguðu ekki svo fráleit.
Betra að vanta
brauð
Laugardagur 20. júlí
Veðurblíðan
Veðurblíðan hér í Reykjavík
er nú orðin svo langvinn og sam-
felld, að mönnum virðist nær
einsdæmi. í okkar misviðrasama
og vetrarmyrkra landi er slík
sólarbirta, sem hefur ríkt að und-
anförnu, ómetanleg. Mundum
við þó fremur kjósa minni veður-
blíðu hér sunnanlands og meira
væri um síldina fyrir norðan, ef
við ættum um þetta tvennt að
velja. Hvorugt er á okkar valdi
og er að taka því, sem að hönd-
um ber. Enn þá getur rætzt úr
síldveiðinni en sú mikla bjart-
sýni, sem gætti í upphafi er nú
úr sögunni um sinn.
Ríiðubrot
Hinn mikli stjórnmálamaður
Bismarck sagði einu sinni eitt-
hvað á þessa leið: „Stjórnmála-
mennirnir eru önnum kafnir við
að setja í rúður í stað þeirra,
sem blaðamennirnir brjóta í
milliríkjaviðskiptum".
Þessi ummæli fljúga manni í
hug, þegar lesnar eru lýsingar
sumra sænskra blaðamanna á
konungsheimsókninni hér á dög-
unum og viðtökum íslendinga.
Á sínum tíma var vakin athygli
á því hér í blaðinu, að Svíar
væru ærið stórsnúðugir og þætt-
ust um margt hafnir yfir aðrar
Norðurlandaþjóðir. Þessi eigin-
leiki hefur því miður komið fram
hjá sumum þeirra, er skrifað
hafa um íslandsförina. íslending-
ar eru svo fámennir, að vind-
belgirnir þora til við okkur. Eng-
inn skyldi þó halda, að slík skrif
væri að vilja hinna betri manna
þar í landi. Konungshjónin
sænsku áunnu sér og landi sínu
sanna hylli meðal allra þeirra,
sem þau hittu. Þau eru fulltrúar
hins bezta hjá Svíum, þess, sem
gert hefur þá að einni öndvegis-
þjóð heimsins. íslendingar kunna
að meta, þegar þeir gjá það, og
þeir láta ekki neina glópalda
rjúfa þann vegg vináttu og skiln-
ings, sem reistur var með heim-
sókn Svíakonungs.
Skeytasenílingar
til Kadars
Félagið Frjáls menning hefur
sent mótmæli til yfirráðamanna
í Indónesíu og Kadars hins ung-'
verska gegn kúgun þeirri, sem
beitt er í löndum þessum. Hætt
er við, að sumir telji, að þvílík
mótmæli hafi ekki mikla þýð-
ingu. Rétt er það, að kúgararnir
munu ekki í skyndi láta af sinni
ljótu iðju. En með þvílíkum mót-
mælum víðs vegar að er skapað
hollt almenningsálit í heiminum,
sem -gerir aðra hrædda við að
taka upp samsk. kúgunaraðferð-
ir. Eins kann að vera, að smám
saman takist að veikja ofurveldi
kúgarana í þeirra eigin löndum.
En því miður má búast við að
það gangi hægt með orðsend-
ingum einum saman.
Kadar hefur t.d. nýlega af-
numið þær hömlur er áður voru
að lögum þar í landi, gegn fang-.
elsun manna marga mánuði án
dóms og laga. Þetfa gerir hann
þrátt fyrir þá andúðaröldu, sem
réttarmorð hans að undanförnu
hafa valdið. Fleira þarf til en
mótmæli Frjálsrar menningar
eða skeyti frá Halldóri Kiljan
Laxnes til þess að siða ofbeldis-
herra kommúnismans. Engu að
síður ber að meta viðleitni þess-
ara aðila til að setja ofan í við
kúgarann. Af blaðafregnum sést,
að skeyti Halldórs vakti athygli i
eiginlegan málstað lýðræðis, freki
is og friðar 4 heiminum. Meia
hefðu skilið, að íslendingar gætu.
ekki mikið lagt af mörkum, en
þeir hefðu metið trúnað þessar-
ar litlu þjóðar við hinn góða mál-
stað og skilnmg hennar á því, að
einingu lýðræðisþjóðann. mætti
ekki rjúfa. Því bitrari hefðu von-
brigðin orðið, er íslendingar virV-
ust ætla að verða hinir fyrstu til
að skerast úr leik. Með því hefðu
þeir sýnt skort á hollustu og ó-
trúlegt skilningsleysi á raun-
verulegu ástandi í alþjóðamálum
Afleiðingin hefði orðið sú, að
margir sem lítið vissu um landið
teldu, að hér byggi þjóð, sem
ekki rnæt-ti treysta, ea léti sin
helgustu verðmæti f-öl, ef henni
væri nógu vel borgað fyrir.
Óskandi væri, að þessi ummæli
fengju ekki staðizt. En því miður
er of mikið til í þeim. Sjaldan
hefur meiri fávizka sézt, en þeg-
ar stjórnarblöðin ætla álitshnekki
þann, sem íslendingar urðu fyrir,
stafa af skeytasendingum sér ó-
vinveittra manna ttl erlendra
blaða. Það voru staðreyndimar
sjálfar, sem sviptu íslendinga til-
trú. Þær voru þess eðlis, að uto
þær varð ekki þagað utan Islands
jafnvel þó, að allir íslendingar
hefðu skammazt sin fyrir að
segja frá þeim.
Vörusýning
Tímans
Enn annað mál er svo það,
sem Vísir nýlega sagði frá, að
komið er á daginn, að ritstjórum
Tímans gengur ekki óeigingirnin
ein til, þegar þeir kvarta undan
fréttasendingum frá Islandi. Vís-
ir skýrir frá því, að útsendari
Tímans hafi nýlega komið á
fréttaskrifstofur erlendis, boðið
fram þjónustu sína og haft á sér
eins konar vörusýningu, en var-
an ekki þótt girnileg. Slíkar rógs-
ferðir erlendis eru með ólíkind-
um. Fyrirfram hefði því ekki
víða utan íslands, því að Nóbels-
verðlaunin gefa orðum hans auk-
inn þunga.
„Árnaðaróskir“ skáldsins að
Gljúfrasteini „til sjötta heims
móts æskulýðs og stúdenta“,
lýsa hins vegar, að mjög skortir
það enn raunsæi í stjórnmálum.
Því að ekki verðui betur séð en
Halldór láti þar uppi þá skoðun.
að í Moskva, höfuðbóli kúgun-
ar og ofbeldis, fái æskulýðurinn
færi á að mynda samtök „gegn
óvinum sínum, þeim stjórnmála
mönnum á alþjóðavettvangi, sem
hrópa á styrjaldir"!!
Kiljan
og krossarnir
Blaðalesendur veittu því at-
hygli, að Halldór bætti því aftan
við undirskrift sína í skeytinu
til Kadars, að hann væri hand-
hafi Andersens Nexö orðu Heims
friðarhreyfingarinnar. Þetta heið
ursmerki vissu menn áður lítið
um á landi hér. Austan járntjalds
er það vafalaust mikilsmetið, úr
því að skáldið taldi ástæðu til
að prýða nafn sitt með þeim
heiðri, enda er titlatogi og heið-
ursmerkjum mun meira haldið á
lofti í löndum kommúnista en
víðast hvar annars staðar.
Til gamans má geta þess, að
til skamms tíma hafði Halldór
neitað að taka við heiðursmerki
Fálkaorðunnar. Skömmu áður en
Svíakonungur heimsótti landið,
þáði hann þó stórkross Fálkaorð-
unnar, enda sæmdi Svíakonung-
ur hann einum af stórkrossum
sínum. Halldór kunni sig svo vel,
að hann vildi ekki þiggja heið-
ursmerki af erlendum þjóðhöfð-
ingja, án þess að hafa þegið boð
um sams konar djásn frá for-
seta Islands. í þessu er Nóbels-
verðlaunahöfundurinn mun hátt-
Þó að stjórnin hafi í flestu
brugðizt fyrirheitum sínum, þá
ber að minnast þess, að eitt hefur
Hermann Jónasson þó efnt. Fyrir
kosningarnar í fyrra sagði hann,
að „betra væri að vanta brauð“,
en hafa erlendan her í landi.
Úr brottrekstri hersins hefur'
ekkert orðið. Hinu hefur for-
sætisráðherranum tekizt að koma
fram, að gera höfuðstaðarbúa
brauðlausa. Það er eitt af fáu,
sem Tíminn getur með sanni
hælzt um yfir, að stjórnin hafi
efnt. Hann var á dögunum mjög
ánægður yfir, að bakaraverkfall-
ið æfði húsmæðurnar í heima-
bakstri. Ekki var ráð fyrir því
gert, að þær hefðu miklu öðru
að sinna né þótti orð hafandi á
þeim mikla aukakostnaði, sem
flest heimili hafa orðið fyrir
vegna þessa verkfalls.
Alþýðublaðið var og lengi vel
sama sinnis. Áður en Hannes á
horninu brá sér til útlanda, skrif-
aði hann fjálglegaumheimabakst
ur og skildu allir í hvaða skyni
sú hugvekja var samin. Á með-
an hann var í burtu, virðist svo
sem Alþýðublaðið hafi vaknað til
vitundar um, að flokkur þess
teldi sig enn verkalýðsflokk og
þess vegna var skyndilega tekin
upp barátta fyrir kröfum bakara-
sveina og heimtað að verkfallið
yrði leyst. Ríkisstjórnin sýnist þó
fara sér hægt um það, eins og
margt fleira. Vandræðin eru
þvert á móti látin aukast með
því, að brauðbúðunum er nú
alveg lokað.
Tapað traust
Islendingur, sem víða hefur
farið og dvaldi erlendis í fyrra
á meðan íslenzk stjórnarvöld
létu svo sem þau ætluðu að reka
varnarliðið brott, hafði nýlega
orð á því, að þjóðin' hefði alls
ekki gert sér grein fyrir hvílík-
um álitshnekki hún hefði orðið
fyrir af þessum sökum. Áður
hefðu menn treyst íslendingum
og talið þá hafa tryggð við sam-
verið trúað, að blaðamenn fengi
af sér að fara til erlendra stofn-
anna til þess að baktala íslenzka
stéttarbræður, og reyna að græða
nokkra aura á því að svipta þá
tiltrú. En við hverju er að búast
af mönnum, sem verða að taka
því þegjandi, að samstarfsmenn
lýsa öðrum svo sem hann sé
.ábyrgðarlaus pörupiltur", en
hinn verður að þola það, að
íslenzk yfirvöld tilkynna á er-
lendum vettvangi, að blað hans
beri enga ábyrgð á því, sem rit-
stjórinn segist hafa sett í það?
5 vikna verkfall
Nú hefur farmannaverkfallið
staðið í 5 vikur. Ekki er enn vit-
að, hvaða ráð ríkisstjórnin ætlar
að hafa til að létta því af. Lengst
af á þessu 5 vikna tímabili hafa
ráðherrarnir verið meira og
minna fjarverandi. Sumir erlend-
is, aðrir í ferð um landið og
sjálfur forsætisráðherrann við
laxveiðar. Lúðvík Jósefsson
heimtaði og að fá einn að vinna
að lausn deilunnar. Sérstaklega
harðbannaði hann að Hannibal
og Guðmundur I. kæmu þar
nokkurs staðar nærri. Aðferð Lúð
víks var sú að fara á bak við
sáttasemjara og sáttanefnd, gera
aðilum boð, er ekki gátu staðizt
og gefa í skyn að ekki gerði til,
þó að sáttatillagan yrði felld, þvi
að tvær myndu koma til viðbót-
ar! Þvílíkt athæfi þykir að von-
um ótrúlegt, en sönn er þessi
frásögn engu að síður. Samstarfs-
menn Lúðvíks ' í ríkisstjórninni
áttu að vita frá því í vétur, að
starfsaðferðir hans eru með þess-
um hætti. Þess végna lýsir það
einstöku ábyrgðarleysi þeirra og
léttúð að láta málið í Lúðvíks
hendur. Skyldi og engan undra,
þó að upp kæmi, að hann hafi
einmitt gefið í skyn, að á sam-
starfsmönnunum stæði um lausn
ina, því að sjálfur væri hann all-
ur af vilja gerður til að leysa
málið!
Framh. á bls. 16