Morgunblaðið - 24.07.1957, Blaðsíða 6

6
MORCVNBL AÐ1Ð
Miðvilcudagur 24. júlí 1957
VANDAMAL INDVERJA
NÝLEGA hélt Nehru, for- sterlingspunda á ári. Innflutning
sætisráðherra Indverja'ur eykst líka stöðugt, og er það
mikla ræðu, þar sem'
hann skoraði á indverskar konur *
1 að öðrum þræði afleiðing af
— Á ég að halda áfram?
Krúsjeff braut regluna
um samvirka forystu
að gefa skartgripi sína landinu]
til þess að hjálpa þar með hinum
aðþrengda ríkissjóði og styðja-að
því að 5-ára áætlun stjórnarinnar
gæti staðizt. f annarri ræðu sem
Nehru hélt í sambandi við sam-
veldisfundinn í London nýlega,
tók hann svo til orða, að Ind-
verjar ættu í „gífurlegum erfið-
leikum". Það sýnir vel hvernig
komið er fyrir Indverjum, að
Nehru forsætisráðherra lætur nú
innanlandsmál öllu meira til sín
taka en utanríkismálin, þar sem
hann hefur látið mjög á sér bera
á undanförnum árum. í ræðu
þeirri, sem getið er um hér á
undan, að Nehru hafi haldið um
það leyti sem samveldisráðstefn-
an var haldin, tók hann fram,
að hann hefði tekið upp samn-
inga við brezku stjórnina um
enskt lán til handa Indlandi að
upphæð 200 milljón sterlings-
pund. Slíkt lán, sagði Nehru,
mundi verða Indverjum til mik-
ils stuðnings á næstu árum í
gjaldeyriserfiðleikum þeirra. Nú
er engin von til þess að Englend-
ingar geti veitt Indverjum slíkt
stórlán, og þeir verða því að leita
annað til að fá það sem á vant-
ar. Gjaldeyrisforði Indverja hef-
ur að undanförnu gengið mjög til
þurrðar og fer sífellt minnkandi.
Það hefur stundum verið á það
bent, að fjárhagserfiðleikar Ind-
verja eigi rót sína að rekja til
mjög slæmrar uppskeru og tjóns
af Súez-deilunni. Þetta tvennt
hefur auðvitað aukið á gjaldeyr-
isvandræði landsins, en ekki er
neinn vafi talinn á því, að höfuð-
orsök. erfiðleikanna sé sú mikla
útþensla, sem 5-ára áætlun stjórn
arinnar krefst, enda hafi landið
eins og nú er ekki afl til að
standa undir slíku átaki.
Sú 5-ára áætlun, sem stjórnin
hefur lagt út í, undir forystu
Nehrus er að nokkru að rúss-
neskri fyrirmynd, þar sem meg-
ináherzlan er lögð á iðnvæðingu
landsins. Margir telja þó, að rétt-
ara hefði verið og ekki eins gjald-
eyrisfrekt að leggja meiri á-
herzlun á nýsköpun landbúnað-
arins, sem veitir 70% af þjóðinni
atvinnu og brauð. Hin mikla iðn-
væðing er svo kostnaðarsöm, að
gjaldeyrishallinn, sem stafar af
hinum miklu innkaupum erlend-
is frá, svarar til 200 milljóna
NÝLEGA leit maður einn inn
á ritstjórn Mbl. og ði sínar
farir ekki sléttar.
Skortur á skyríum
ANN kvaðst hafa gengið
verzlun úr verzlun í leit að
sæmilega góðum skyrtum en ekki
fengið neina. Mér sýndist að hann
væri í skyrtu með lausum ílibba,
en kannski hefir það verið mis-
sýning. En ef skyrta hans hefir
verið þannig þá er ég ekkert
hissa á því að honum hafi reynzt
erfitt að fá sér góða skyrtu því
þær munu nú sannast sagna held
ur sjaldséðar hér í verzlunum.
En maður þessi kvartaði sáran og
sagðist ekki fá nema hið mesta
rusl, innfluttar frá Austur-Ev-
rópu löndunum margar hverjar.
En víst munu þær skyrtur sem
framleiddar eru hér á landi vera
hinar beztu sem fást, því þær eru
orðnar mjög góðar, bæði vel saum
aðar og með laglegt snið og ætti
hann að reyna íslenzku fram-
leiðsluna fremur en það sem inn-
flutt er.
Slæmir vegir
LAÐAMAÐUR í sumarfríi
kom einnig hér upp á rit-
stjórnarskrifstofurnar í gær.
þeirri verðbólgu, sem er í land-
inu og skapazt hefur að veru-
legu leyti af því, hve fjárfesting-
in á vegum 5-ára áætlimarinnar
hefur verið ör.
Indverjar fá oft að heyra það
utan að sér, að þeir séu nú að
baka stærra brauð en þeir geti
torgað, og muni illa fyrir þeim
fara. Því er haldið fram, að áætl-
un Nehrus og aðgerðir stjórnar-
innar í efnahagsmálum séu að
hætti sósíalista og þeirra annarra,
sem telja áætlunarbúskap allra
meina bót. Alþjóðabankinn hefur
varað Indverja mjög við verð-
bólguhættunni vegna hinnar öru
iðnvæðingar. Erlent fjármagn
leitar ekki mjög til landsins að
ótta við, hvaða stefnu fjármál
þess kunni að taka. — Einnig
hefur borið á tilhneigingu til
þjóðnýtingar, og er slíkt ekki til
þess fallið að laða erlent fjár-
magn inn í landið. Indverjar
þurfa fé og meira fé, og ekkert
væri þeim kærkomnara en að
erlent fjármagn streymdi til
landsins.
Stjórn Nehrus hefur orðið að
gera ýmsar ráðstafanir til þess
að hamla á móti þróuninni í
gjaldeyrismálunum. Innflutning-
ur hefur verið skorinn niður og
skattar hækkaðir nýlega í fjórða
sinni á fimmtán mánuðum. Nehru
hafði þau orð 1 London á dögun-
um, að Indland væri nú ef til
vill það land í heimi, sem hæsta
hefði skatta. Afleiðingin af þvi
er sú, að sama og ekkert einka-
fjármagn skapast til eins né ann-
ars, og sýnir þetta vitaskuld þá
sósíalistísku stefnu, sem er í fjár-
málum landsins.
Nehru er hins vegar ekki á því
að draga að nokkru leyti úr hinni
miklu áætlun sinni. Hann telur
hana grundvöll þess, að þjóðin
geti haldið áfrarn á framfara-
braut. Vesturveldin eiga auðvit-
að mikilla hagsmuna að gæta í
því, að Nehru takist að skapa sem
mest mótstöðuafl í landi sinu
gegn áróðri kommúnista í ná-
grenninu. Hitt er svo annað mál,
hvort Vesturveldin treysta sér til
að uppfylla hinar gífurlegu þarf-
ir Indverja. Vafasamt er talið, að
þeir treysti sér til að veita Ind-
verjum aðstoð, sem um munar,
öðru vísi en að þeir dragi úr
hraðanum á framkvæmd áætlun-
arinnar og geri þannig hægara
fyrir að bæta úr efnhagsvand-
ræðum landsins.
Hann hefir eytt hluta sumarleyf-
isins í það að aka austur um
sveitir og sleikja sólina á fögrum
stöðum hér á Suðurlandsundir-
lendinu. Hann hafði orð á því og
| vildi helzt láta þess getið á prenti
að það væri gaman að aka um
fallegar sveitir í fögru veðri svo
sem það hefir verið að andan-
förnu. En sorglegur væri ofaní-
burðurinn sem á vegunum er. Þar
er að finna stóra hnullunga og
steina sem eru hinn versti farar-
tálmi. Á veginn hefir átt að bera
| möl, en þess er ekki gætt sem
[ skyldi að hnullungar slæðist þar
| ekki með. Þetta veldur því að
! hálfu erfiðara er að aka eftir þjóð
vegunum en ella, hjólbarðar
slitna miklum mun meira og
vinnu er sóað til vegaspjalla í
stað vegabóta.
Flugvöllur við Gullfoss?
ESSI blaðamaður spjallaði líka
um fleira. Til Gullfoss koma
fjöldamargir menn á hverju
sumri og víst er það sannast sagna
að með flesta útlendinga sem
hingað til lands koma er farið
þangað. En það er mikil vega-
lengd að Gullfossi og heill dagur
fer í ferðalagið. Og þá er þess líka
RÚSSLANDS-SÉRFRÆÐINGUR
bandaríska stórblaðsins New
York Times, Harrison E. Salis-
bury ritaði nýlega í blað sitt all
ýtarlega grein, sem hann kall-
ar: „Hvað gerðist í Rússlandi".
Fjallar hún um hinn merkilega
sigur Krúsjeffs í baráttunni um
völdin.
Salisbury kemst að þeirri at-
hyglisverðu niðurstöðu, að ef
fylgt hefði verið þeim leikregl-
um, sem gilda áttu í framkvæmda
nefndinni, hefði Krúsjeff óhjá-
kvæmilega fallið. En í stað þess
rauf hann allar leikreglur og
tókst með klækjum að snúa við
löglégri ákvörðun framkvæmda-
nefndarinnar.
skemmst að minnast að heill
flokkur knattspyrnumanna
treysti sér ekki í ferðina vegna
þess að þeim þótti hún of erfið,
knattspyrnumönnunum norsku
sem léku hér landsleikina.
Nú vil ég stinga upp á því,
segir blaðamaðurinn, að gert
verði mbira að því að fljúga með
gesti til Gullfoss en verið hefir.
Þar er að vísu enginn opinber
flugvöllur en á melum skammt
frá fossinum má auðveldlega
lenda litlum flugvélum og þar er
vindpoki til staðar. Með dálítilli
lagfæringu má vafalítið gera
þarna sæmilegan flugvöll og ekki
er það að efa að margur maður-
inn myndi vilja nota sér þetta
tækifæri til þess að komast fljótt
og auðveldlega til Gullfoss.
Þakkir til Sveins
Víkings
LDRUÐ kona hefir sent dálk-
unum bréf þar sem hún segir:
Mig langar til þess að þakka
séra Sveini Víkingi hans ágæta
lestur á hinni góðu og fræðandi
útvarpssögu „Synir trúboðanna"
Aldrei hefi ég heyrt sögti betur
flutta í útvarpinu öll þau ár sem
ég hefi hlustað.
Um þetta segir Salisbury:
— Eftir því sem maður fyllir
meir í eyðurnar og fær nákvæm-
ari fregnir af baráttu Krúsjeffs,
þeim mun augljósara verður það,
að hann bjargaði sjálfum sér með
því einu, að brjóta nú allar þær
leikreglur, sem gilt höfðu í stjórn
málum Sovétríkjanna síðan Stal-
ín leið.
Grundvallarreglan í stjórnar-
háttum Rússlands eftir dauða
Stalíns hefur verið „kollektiv-
nost“, eða samvirk stjórn. Sér
hver meðlimur framkvæmda
nefndarinnar skuldbatt sig til að
hlíta ákvörðun meirihlutans. í
raun og veru var þetta eins konar
öryggissáttmáli, með honum ætl-
uðu meðlimirnir að tryggja sig
og vernda gegn gerræði því sem
stöðugt ógnaði lífi þeirra á Stal-
ínstímanum. Þeir ákváðu að
standa saman, ella kynni svo að
fara að þeir yrðu allir hengdir
sinn í hvoru lagi.
Það er nú augljóst, að Krúsjeff
hefur þverbrotið þessa reglu um
samvirka forustu. Hann stóð uppi
gegn fjandsamlegum meirihluta
framkvæmdanefndarinnar, en
neitaði að hlýða ákvörðun þessa
meirihluta.
Harrison Salisbury lýsir á
greinargóðan hátt forsögu þess-
arar miklu glímu í Kreml. Telur
hann að eitt helzta tilefni ósam-
þykkisins hafi verið ófrægingar-
ræða Krúsjeffs um Stalín á 20.
flokksþinginu.
Eins og menn muna var Malen-
kov felldur úr æðstu valdastöðu
með meirihlutaákvörðun fram-
kvæmdanefndarinnar. Hlýddi
Malenkov þeirri ákvörðun mögl-
unarlaust en Krúsjeff tók við
sæti hans.
Virtist Krúsjeff nú öruggur í
sessi. Hann hafði svipt Malen-
kov áhrifum og lítillækkað Molo-
tov með því að fjarlægja hann
frá utanríkismálunum.
En ófrægingarræðan var vopn
sem varð hættulegt bæði Krúsjeff
og andstæðingum hans. Hún kom
af stað keðjuverkunum í komm-
únistaríkjum og kommúnista-
flokkum. Fyrsta tækifærið fyrir
andstæðinga Krúsjeffs kom eftir
óeirðirnar í Poznan í júní 1956.
Þá tókst þeim að draga úr and-
stalínismanUm með hinni kunnu
skrirar úr
dagðega lifanu
samþykkt um „persónudýrkunM
30. júní 1954.
En þetta var aðeins byrjunin.
Samtökin gegn forustu Krúsjeffs
efldust langmest í desember
1956 éftir uppreisnina í Búdapest.
Ef trúa má pólskum frásögn-
um, þá hafði Krúsjeff misst meiri
hlutavald sitt í framkvæmda-
nefndinni. En honum tókst að
bjarga sér, að því er sagt er með
leyniflugi til Peking, þar sem
hann vann stuðning Mao Tse-
tungs. Það var líka um þetta
leyti, sem Krúsjeff féllst á end-
urskipulagningu iðnaðarins, það
er að segja að fela verkfræðinga-
klíkunni undir forustu Pervukh-
ins geysileg völd yfir framleiðslu
máluraum. Mun Malenkov hafa
stutt á laun þá endurskipulagn-
ingu.
Málin fóru þó smám saman aft-
ur að skipast Krúsjeff í hag, öld-
urnar lægði í Austur-Evrópu,
Kínverjar veittu honum dyggan
stuðning og hann vann mikið á
með því að fara meðalveginn.
Honum tókst á fundi æðstaráðs-
ins í febrúar að láta ómerkja
fyrri ákvarðanir um endurskipu-
lagningu iðnaðarins og svipta
Pervukhin þeim völdum, sem
honum höfðu verið ætluð. Síðan
lagði Krúsjeff fram sína eigin
áætlun um endurskipulagningu
iðnaðarins, sem var ekki aðeins
ætlað að efla iðnaðinn heldur og
að styrkja völd Krúsjeffs yfir
honum.
Og nú var komið að hinu vel
undirbúna „samsæri" 17. júní. Er
líklegt, að andstæðingar Krús-
jeffs hafi ekki viljað bíða lengur,
því að þeir óttuðust að Krúsjeff
tækist að svipta þá allri aðstöðu.
Það má einnig vera, að þeim hafi
brugðið í brún, vegna þess hve
Krúsjeff var farinn að hneigjast
að því að ganga fram hjá fram-
kvæmdanefndinni en bera skoð-
anir sínar fram fyrir rússneskan
almenning og leita stuðning hans.
Meðal annars hafði hann leyft
sér seint í maí að ræða á opin-
berum fundi um það að afnema
bæri afhendingarskyldu á upp-
skeru einkagarða á samyrkju-
búunum, mál sem ekki var út-
rætt í framkvæmdanefndinni.
Þegar Leningrad-hátíðahöldin
23. júní voru farin að nálgast,
munu andstæðingar Krúsjeffs
hafa verið farnir að óttast, að
hann yrði of fastur í sessi, ef
þeir létu ekki þegar til skarar
skríða. Einhvern tímann á tíma-
bilinu 6.—14. júní hafa þeir tek-
ið ákvörðunina.
14. júní komu Krúsjeff og
Búlganín heim til Moskvu eftir
Finnlandsför sína. Á móti þeim
tóku þessir meðlimir fram-
kvæmdanefndarinnar: Kagano-
vich, Malenkov, Molotov, Mikoy-
an, Pervukhin og Saburov.
Þegar hópurinn gekk út af
járnbrautarstöðinni, sagði Molo-
tov eins og það skipti þó ekki
verulegu máli, að hann óskaði
eftir að fundur yrði haldinn til
að athuga ræðurnar, sem haldn-
ar yrðu.
Og Krúsjeff féllst á það.
Frá því sem gerðist á þeim
fundi hefur áður verið sagt. —
En Harrison Salisbury leggur á-
herzlu á það, að þótt Krúsjeff
beitti öllum brögðum til að halda
sæti sínu og þverbryti leikreglur
framkvæmdanefndarinnar, hefði
hann þó ekki sigrað, nema fyrir
þá þýðingarmiklu staðreynd, að
Georgi Zhukov, yfirmaður rúss-
neska hersins studdi hann.
Það er augljóst af frásögn-
um og skýringum Salisburys og
fleiri af atburðunum í.Kreml, að
alveg sama sagan hefur gerzt þar
eins og í sumum ríkjum Suður
Ameríku og Arabaríkjunum, að
það er herinn og hershöfðingjarn.
ir, sem halda ríkisvaldinu í greip-
um sínum.
Framköllun
Kopieriní?
Ilafnarstræti 21.
Fljót og góð
vinna. — Afgr. i
Orlof sbúðinni,