Morgunblaðið - 25.08.1957, Blaðsíða 9

Sunnudagur 25.Sgúst 1957
MORGVNBLÁÐIÐ
9
REYKJAVIKURBREF
Laugard. 24 ágúst
Höfuðborga-
ráðstefnan
höfuðborgahAðstefna
Norðurlanda, sem haldin var hér
í Reykjavík 16.—20. ágúst, fór í
alla staði vel fram. Hinir erlendu
þátttakendur rómuðu mjög,
hversu vel ráðstefnan hefði verið
undirbúin. Töldu þeir, að þar
hefði i engu verið áfátt og allt
farið eins vel og bezt mátti verða.
Þær raddir heyrast, að Reykja-
vík hafi ekki mikið sameiginlegt
með hinum höfuðborgunum, og
sé því í rauninni verið að tylla
sér á tær með þátttöku í þvílíkri
ráðstefnu. Mikils misskilnings
gætir hjá þeim, sem þessa skoðun
hafa. Aðstæður eru að 'vísu ólík-
ar um margt, en eðli verkefn-
anna er að mestu hið sama.
Sjálfstæði íslands gefur íslend-
lngum aðstöðu til jafnræðis við
aðrar miklu stærri þjóðir. Þá
möguleika eigum við að nota
okkur til hins ýtrasta og skilja,
að þeir geta orðið okkur til fram-
dráttar með margvíslegu móti.
Þess vegna megum við ekki láta
smæð þjóðarinnar draga kjark úr
okkur.
Lok síldveiðaima
ÞA er síldarvertiðinnl lokið að
þessu sinni. I upphafi gætti mik-
illar bjartsýni um góða veiði.
Endalokin eru þó svipuð og verið
hafa undanfarin ár. Flestir, sem
þátt hafa tekið í veiðunum, hvort
heldur á sjó eða landi, bera lít-
inn hlut frá borði. Bjartsýnin
reyndist ekki raunhæf. Ef bát-
arnir hefðu ekki farið óvenjulega
snemma til veiða að þessu sinni,
þá hefði niðurstaðan orðið enn
aumlegri.
Hið háa verðlag, sem ríkis-
stjórnin ákvað á síldinni, langt
umfram raunverulegt verðmæti,
varð ýmsum hvatning, sem ella
hefðu sinnt öðrum þjóðnýtum
störfum, til þátttöku í síldveið-
unum. Hér er vandrataður með-
alvegurinn. Því mikilsverðara er,
að þau stjórnvöld, sem úrslita-
ráðin hafa, beiti þeim af hófsemi
og skynsemd. Síldveiðarnar hafa
nú brugðizt svo oft og eftirminni-
lega, að hæpið sýnist vera að
hvetja menn með óeðlilegum
hætti til að hverfa frá öðrum
störfum þeirra vegna.
300 milljónir, sern
Lúðvík .spilaði úr4
AUÐSÆTT er, að ríkisstjórnin
hafði fyrirhugað að halda hinu
raunverulega ástandi í gjaldeyr-
ismálunum leyndu fyrir þjóðinni.
Yfir það átti að breiða með aukn-
um lántökum. Annaðhvort stóra
láninu að austan, sem Einar Ol-
geirsson bauð strax í fyrrahaust,
eða með peningum, sem fengnir
væru hjá lýðræðisríkjunum, und-
ir því yfirskini, að ótækt sé að
festa okkur alveg á rússneska
klafann.
Ekki er þó um að villast, hver
er vilji viðskiptamálaráðherrans,
Lúðvíks Jósefssonar. Þjóðviljinn,
málgagn hans, segir berum orð-
um 22. ágúst s.l.:
„Viðskipti okkar við Bretland
Og Bandaríkin eru einnig slík,
að þau .eiga að nægja til að bæta
upp það, sem enn kann að vera
áfátt um vöruframboð í sósíalist-
ísku löndunum.“
Hér er ekki verið að skera ut-
an af því: Viðskiptin við Bret-
land og Bandaríkin eiga aðeins
að vera til „uppbótar" á meðan
sósíalísku löndin geta „enn“ ekki
séð fyrir öllum okkar þörfum.
Þegar þessi ráðagerð er höfð
í huga, verður skiljanlegt, af
hverju Lúðvík Jósefsson segir
þjóðinni, að við höfum haft „úr
að spila jafnmiklum gjaldeyri" á
þessu ári eins og á árinu næsta
áður, þegar sannleikurinn er
þessi: 1 valdatíð Lúðvíks hefur
m. a. verið „spilað úr“ 118 mill-
jónum, sem fengust með skulda-
aukningu erlendis, beinum gjald-
eyrislánum. Úr 110 milljónum
króna, sem fengust vegna þess,
hversu innlendar vörubirgðir eru
minni en fyrir ári. Úr mörgum
milljónatugum, sem náð hefur
verið með því að ganga á birgðir
erlendra vara í landinu. Þegar
allt þetta er haft í huga, er ljóst,
að ekki fer fjarri, að aðstaðan út
á við sé nú að þessu leyti um
300 milljónum kóna lakari en
hún var fyrir ári.
A valdaárum stjórnar Ólafs
Thors var fyllilega haldið í horf-
inu að þessu leyti. Samt fáraðist
Tíminn þá sí og æ yfir hversu
ískyggilega horfði. A fyrsta ári
stjórnar Hermanns Jónssonar,
V-stjórnarinnar, sem vinstri
flokkarnir fullyrtu, að myndi
kunna ráð við öllum vanda,
bregður svo við, að aðstaðan á
einu ári versnar um 300 milljón-
ir króna. Þessum staðreyndum
verður ekki neitað. Þær eru að-
mynd af ástandinu. Ekki þarf að
taka nema eitt dæmi til að sanna
þetta.
Bakaraverkfallið
og vísitalan
í REYKJAVÍK hefur bakara-
verkfall nú staðið svo mánuðum
skiptir óátalið af yfirvöldunum.
Að því, er næst verður komizt,
strandar lausnin á því, að ríkis-
stjórnin neitar um sams konar
hækkun vegna aukins tilkostnað-
ar hjá bökurum og hún hefur
leyft í mörgum sams konar til-
fellum. Gott er, ef brauðverðinu
er hægt að halda niðri. En sann-
girni verður að ráða og engin
skýring hefur fengizt á því, af
hverju þessi stétt er ein tekin út
úr. Nema ef það skyldi talið til
skýringa, sem stjórnarblöðin
héldu í fyrstu fram, að húsmæð-
urnar hefðu gott af því að baka
sjálfar brauðin.
„Farinn her er
|)á hér4
Alþýðublaðið, málgagn utanríkisráðherra, hefur enn ekki birt þessar myndir, sem Morgunblaðið
birti sl. þriðjudag, frá yfirmannaskiptunum á Keflavíkurflugvelli. — Stjórnarblaðið „Þjóðviljinn’’
sagði hinn 21. ágúst í tilefni birtingar myndanna: „Morgunblaðið birti í gær mynd af Guðmundi
f. Guðmundssyni utanríkisráðherra, þar sem hann er að bjóða velkominn til landsins hernáms-
stjórann nýja, Henry G. Thorne, og má glöggt sjá á myndinni hvor teiur sig yfirboðara hins“. —
eins enn nýtt dæmi þess, sem
stjórnarblöðin hafa þagað um og
telja ganga landráðum næst að
skýra satt frá.
„Óheiðarleikinn“
fyrir austan
í GREIN um lífskjörin í Póllandi,
sem Magnús Kjartansson birti
fimmtudaginn 22. ágúst í Þjóð-
viljanum, segir m. a.:
„Þá gripu stjórnarvöldin til
þess óyndisúrræðis að falsa tölur
og halda því fram í ræðu og riti
að lífskjörin bötnuðu samkvæmt
áætlun.... Fátt held ég, að pólsk
um verkalýð hafi sárnað jafn-
mikið og þessi óheiðarleiki, að
verða að hlusta á það í ræðum
og lesa það í blöðum, hvernig
lífskjörin færu síbatnandi á sama
tíma og hver maður fann það á
sjálfum sér og nágrönnum sín-
um, að lýsingarnar stóðust engan
veginn, enda sannar fátt betur
hversu mjög stjórnarvöld lands-
ins höfðu fjarlægzt alla alþýðu."
Sízt skal vefengt, að þessi lýs-
ing sé rétt um ástandið í Pól-
landi. En hún á sannarlega ekki
síður við hér á landi. í vetur
fullyrtu ráðherrarnir, að verðlag
mundi lítt eða ekki hækka vegna
„bjargráða" þeirra um áramótin.
Auðvitað gaf auga leið um það,
að ekki væri hægt að leggja 300
milljón króna skatta á landslýð-
inn án þess, að þeir segðu til sín.
Vegna stórkostlegrar fölsunar á
vísitölunni hefur hún sjálf raun-
ar ekki hækkað nema uip 4—5
stig. En hver einasti maður veit,
að nú orðið gefur hún alranga
Ef tilætlunin er að halda vísi-
tölunni niðri með þessu móti,
verður að hugleiða, að flatkök-
urnar og brauðsnúðarnir, sem
flestir leggja sér nú til munns í
stað hins venjulega brauðs, er
hvorttveggja selt með svo háu
verði, að ef talið væri í vísitölu,
mundi hún hækka úr 191 stigi í
202—306 stig.
Eigin raun segir til
SEGJA má, að ef húsmæðurnar
fylgdu því vinsamlega ráði Hann-
esar á horninu og málgagns
mannsins, sem sagði að „betra
væri að vanta brauð“, að bæta
heilsu sína með heimabakstri, þá
þurfi heimilin ekki að verða fyr-
ir útgjaldaauka, sem þessu svar-
ar. Sannleikurinn er og sá, að
visitalan er komin svo gersam-
lega úr tengslum við hið raun-
verulega ástand, að allur tölu-
samanburður í sambandi við hana
er orðinn tiltölulega þýðingar-
lítill. Vissulega er það rétt, sem
maðurinn sagði:
„Fátt held ég að íslenzkum
verkalýð sárni jafnmikið og þessi
óheiðarleiki, að verða að hlusta
á það í ræðum og lesa það í
blöðum, hvernig dýrtíðinni sé
haldið í skefjum á sama tíma og
hver maður finnur það á sjálf-
um sér og nágrönnúm sínum að
lýsingarnar standast engan veg-
inn, enda sannar fátt betur
hversu mjög stjórnarvöld lands-
ins hafa fjarlægzt alla alþýðu".
Afsakið. Það var ekki um ís-
lendinga, sem Magnús Kjartans-
son var að tala. Það voru ein-
ungis hans pólsku flokksbræður,
sem hann var að lýsa. En hverj-
um getur dulizt að lýsing hans á
nákvæmlega við um ástandið á
íslandi?
Myndir, sem ekki
mátti birta
ÞAÐ eru ekki orðin ein, sem
stjórnarliðið óttast. Myndum af
alkunnum atburðum er einnig
reynt að stinga undir stól. Fyrir
rúmri viku urðu skipti á yfir-
mönnum á Keflavíkurflugvelli.
Af því tilefni var haldin hersýn-
ing og annar fagnaður þar suður
frá. Með eðlilegum hætti tók ut-
anríkisráðherra þátt í hátíða-
höldum þessum af hálfu íslend-
inga. Ef Gylfi Þ. Gíslason hefði
átt hlut að rnáli mundi Alþýðu-
blaðið venju samkvæmt ekki
hafa látið hjá líða að skýra frá
þátttöku ráðherrans, bæði í orð-
um og myndum. Fram á þennan
dag hefur Alþýðublaðið hins
vegar látið hjá líða að birta- þá
mynd af utanríkisráðherranum,
sem endurprentuð er á þessari
síðu. Hún var hvergi birt fyr en
Morgunblaðið gerði það s.l.
þriðjudag. Fyrst daginn eftir
sýndi Tíminn ráðherranum þá
virðingu að birta þessa eða aðra
svipaða mynd frá þessum atburði.
Þjóðviljinn gat um það, sem gerzt
hafði, með þeim orðum, sem
prentuð eru undir myndunum
hér að ofan. Alþýðublaðið eitt
hefur aftur á móti reynt að gera
sem minnst úr öllu saman og al-
veg skotið undir stól þeim mynd-
um, er því hafa vafalaust borizt
frá þessari virðulegu athöfn.
enn
ALLT lýsir þetta hinum einstaka
fláttskap stjórnarflokkanna. Jó-
hann Hafstein vék að þessum
óheilindum þeirra í þingvísum,
er hann fór með í þingveizlunni
í vor og Tíminn hefur ekki náð
upp í nefið á sér af gremju yfir,
að birtar skyldu vera. Þar sagði:
„Herinn fer, hann fór og er
farinn her er ennþá hér.“
Fyrirbærið að „farinn her er enn-
þá hér“ verður ríkisstjórninni og
stuðningsmönnum hennar stöð-
ugt erfitt skýringarefni. Van-
sæmd stjórnarinnar af því að
skjóta sér undan framkvæmd
þingsályktunartillögunnar frá 28.
marz 1956 gegn því, að fá nokkra
milljónatugi króna að láni, hverf-
ur sízt af öllu við þá hlálegu til-
burði, sem hafðir eru í þessum
efnum.
Enginn veit, hver stefna stjórn-
arinnar í þessu nú er, og sjálfa
greinir hana eða að minnsta kosti
helztu stuðningsmenn hennar á
um, hvort yfirlýsingin frá 28.
marz s.l. sé enn í gildi eða ekki.
Þjóðviljinn eykur einungis óvirð-
ingu sina og forystumanna flokks
síns með árásum og lítilsvirðing-
arorðum um Guðmund í. Guð-
mundsson. Ómótmælanlegt er, að
Guðmundur í. hefur mjög leikið
tveim skjöldum í málinu. Það
bætir ekki hlut kommúnista. Tví-
veðrungur þeirra er sízt minni.
Þeir bera í senn ábyrgð á hrá-
skinnaleik Guðmundar í. og sín-
um eigin svikum.
Kadars-aðferS
Tímans
FYRIR nokkru var frá því skýrt
hér í blaðinu, að Tíminn hefði
tekið upp orð, sem Morgunblaðið
prentaði í vetur upp eftir Al-
þýðublaðinu og kennt Morgun-
blaðinu um. Sú ásökun Tímans
var ekki gerð einu sinni heldur
dag eftir dag. M. a. s. var svo
langt gengið, að vitnað var til
þess, að þegar „kunnur bóndi“
hefði lesið þessi ummæli Morg-
unblaðsins í vetur, hefði hann
fyllzt slíkri gremju, að hann
smsri baki við Sjálfstæðisflokkn-
um! Fræddi Tíminn lesendur
sína á því, að margir fleiri mundu
fara eins að. Allur var þessi sögu-
burður uppspuni frá rótum. Aldr-
ei var um að villast, að Morgun-
blaðið hafði einungis vitnað til
orða Alþýðublaðsins og lét þegar
uppi í sama aálki frá eigin brjósti
þveröfugar skoðanir við það.
Eftir að á þetta hafði verið
bent með óyggjandi rökum, hefði
mátt ætla að Tíminn, málgagn
sjálfs forsætisráðherra landsins,
sæi sóma sinn í því að skýra frá
Framh. á bls. 10