Morgunblaðið - 10.09.1957, Blaðsíða 2

2
MORCVNBL 4ÐIÐ
Þriðjudagur 10. sept. 1957
*
v
Fjölmenni
skólanum
EINS og áður hefir verið
skýrt, hófust á laugardaginn
byrjunarframkvæmdir við kirkju
byggingu Háteigssafnaðar í
Reykjavík.
Á sunnudag var guðsþjónusta
í Hátíðasalnum kl. 2, svo fjölsótt
sem húsrúm leyfði. Séra Bjarni
Jónsson, vígslubiskup, prediv ði.
en í messulok flutti biskup ís-
lands, Ásmundur Guðmundsson,
ávarp og árnaði söfnuðinum
heilla. Hafði biskupinn komið
aðfaranótt sunnudagsins úr för
sinni til Ameríku, þar sem hann
sat alheimsþing Lútherstrúar-
manna. Loks talaði sóknarpresc-
urinn, séra Jón Þorvarðsson.
Á eftir höfðu kvenfélagskonur
Kynning skákmanna
Stahlberg
Á fimmtudaginn hefst á vegum
Taflfélags Reykjavíkur stórmót
mikið — hið mesta í sögu fé-
lagsins. Keppendur verða þrír
erlendir menn, 2 stórmeistarar og
1 alþjóðlegur meistari. — Við
hefjum hér kynningu þátttak-
enda og byrjum á Svíanum
Gideon Stahlberg, en næstu daga
fylgir kynning hinna skákmann-
anna 11.
STÓRMEISTARINN Gideon
Stáhlberg, er fæddur 1908. —
Stáhlberg náði snemma miklum
skákstyrkleika, því 19 ára að
aldri varð hann skákmeistari Sví
þjóðar og hélt þeim titli um 12
ára skeið. Hann náði góðum á-
rangri á ýmsum skákmótum fyr-
ir stríð, og það gefur góða hug-
mynd um styrkleika hans, að rétt
fyrir síðari heimsstyrjöldina hélt
hann jöfnu í einvígi við P. Keres,
sem þá var þegar orðinn einn af
.kæðustu stórmeisturum heims.
Stáhlberg tók þátt í hinu mikla
Olympíuskákmóti í Buenos Aires
1939, en meðan það mót stóð yfir
brauzt stríðið út og ílentist
Stáhlberg þar ásamt ýmsum öðr-
um skákmeisturum frá Evrópu
og dvaldist þar allt til 1948. Á
þeim tíma tók hann þátt í fjöl-
mörgum skákmótum í Suður-
Ameríku, oftast með góðum á-
rangri. Varð hann meðal annars
efstur á þremur stórmótum í Mar
del Plata 1941 og Buenos Aires
1941 og síðar 1947.
Stáhlberg vann sér rétt til þátt
töku í kandídatamótunum í Búda
pest 1950 og Zúrich 1953 og tók
þátt í báðum þeim mótum. A
skákþinginu í Búdapest 1952
varð Stáhlberg nr. 3—5 ásamt
þeim Botvinnik og Smyslov. Ker-
es varð þar-'sigurvegari. — A
Olympíumótinu í Helsingfors
1952 náði Stáhlberg næsthæstu
vinningatölu á fyrsta borði, eða
77% vinninga. Á skákþingi Norð-
urlanda, sem nýlokið er, náði
hann, sem kunnugt er, öðru sæti
á eftir landa sínum Sterner.
kaffiveitingar til fjáröflunar. —
Streymdi til þeirra fjöldi fólks
og rómuðu menn hinar góðu
veitingar. Kom glöggt fram al-
mennur áhugi á kirkjubygging-
armálinu.
Vitað er, að ýmsir safnaðar-
menn hafa hugsað sér að gefa
vinnu við bygginguna. Einn safn-
aðarmanna tilkynnti þegar eftir
Skoðaði afréttalönd
Dr. Hammond gerði för sína
fyrst til Borgarfjarðar um Uxa-
hryggi og gerði þá í leiðinni at-
huganir á heiða- og afréttalönd-
um. Hann skoðaði tilraunabúið á
Hesti, kom að Hvanneyri og hélt
þaðan til Akureyrar. Skoðaði
hann fé á leiðinni. Hann ferð-
aðist um allan Eyjafjörð og út
í Svarfaðardal, þar sem hann
skoðaði nautgripi.
Um Suðurland
Hér á Suðurlandi hefur dr.
Hammond verið viðstaddur af-
kvæmasýningu á Lága-
felli, kynnt sér starfsemina á
Keldum og rætt þar við forráða-
menn. Þá ferðaðist hann austur
um sveitir og kom að Laugar-
dælum, á einn bæ í Flóa og skoð-
aði sandgræðsluna í Gunnars-
holti og búfénað þar. í fyrradag
ferðaðist hann um Hreppana,
Var hann viðstaddur hrútasýn-
ingu í Hrunamannahreppi og
skoðaði einnig nautgripi. Á þess-
um ferðum sínum hefur hann
einnig skoðað mjólkurbú og slát-
urhús og kynnt sér framleiðslu-
vörur á þessum slóðum.
Eitt bezta gras í Evrópu
Dr. Hamomnd leizt vel á tún
hér á íslandi og taldi meira að
segja íslenzka grasið á túnum
og nýrækt hér vera eitt bezta
gras í Evrópu. Taldi hann að með
þeirri nýrækt og framræslu, sem
hér væri, opnuðust nýir mögu-
íeixar til aukinnar grasræktar,
sem ættu að geta leitt til stór-
aukinnar búfjárframleiðslu á
næstu 10 árum.
Afrétti má ekki ofbeita
Dr. Hamrriond kvað bændur þó
mega gæta þess vel með aukinni
sauðfjárrækt, að ofbeita ekki af-
rétti sveitanna og heiðalönd.
Væri nú þegar farið að bera á
því, til dæmis væri Öxnadals-
heiði þegar ofbeitt, en annars
staðar mætti þó fjölga fé á af-
rétti. Með aukinni heyöflun
bændur myndu fjölga fé sínu svo
mjög, að þeir mættu ekki reka
það allt á afrétt. Yrðu þeir í því
tilfelli, að taka upp sama fyrir-
komulag og gert hefur verið á
Nýja Sjálandi, að beita hluta af
fé sínu á ræktað land, til dæmis
tvílembdum ám og framleiða
með því betra kjöt til útflutnings
en nú er fyrir hendi.
Dilkaskrokkarnir of stórir fyrir
heimsmarkað
Hann kvað íslenzka sauðféð á-
ágætlega fallið til að lifa við þau
lífsskilyrði, sem hér eru fytir
hendi. ísl. kindakjöt væri gott, en
dilkarnir væru of stórir fyrir
heimsmarkaðinn eða stærri en
óskað væri nú eftir. Væri því
nauðsynlegt, að rækta hér lág-
athöfnina á kirkjulóðinni á laug-
ardag, að hann ætlaði að gefa
10 dagsverk.
Háteigssókn er fjölmenn. Hún
nær yfir byggðina í Hlíðum og
Holtum frá Suðurlandsbraut á
Golfskálahæð og frá Rauðarár-
stíg austur í Kringlumýri.
í sóknarnefnd Háteigssóknar
eru: Þórður Jasonarson, bygg-
ingameistari, formaður, Hjálmar
Vilhjálmsson, ráðuneytisstjóri,
Marteinn Gíslason, verkstjóri,
Sesselja Konráðsdóttir, frú, fyrr-
verandi skólastjóri og Sveinbjörn
Jónsson, framkv.stj.
fættara fé, a. m. k. á láglend-
inu. Hér væru möguleikar til
þess að rækta úrvalsfé og hefði
hann séð á hrútasýningu í Hruna
mannahreppi, hrúta sem hæfðu
ágætlega til framleiðslu úrvals-
diikakjöts. Hann kvað íslenzka
bændur hafa fullkomnara skýrslu
hald um fjárrækt sína en þekkt-
ist annars staðar í Evrópu, en það
auðveldaði fjárræktina á hverj-
um tíma.
Góðar afurSakýr
Viðvíkjandi nautgriparækt
hér komst dr. Hammond svo að
orði, að þótt íslenzkar kýr væru
ekki fallegar fyrir augað, mjólk-
uðu þær vel og mikið fiftumagn
væri í mjólkinni. íslendingar
myndu þó eiga erfitt með sölu
mj ólkurafurða á heimsmarkaði t.
d. osta, vegna mikillar sam-
keppni. Stæðu þeir betur að vigi
með útflutning á kjöti, bæði
dilka- og nautakjöti. Taldi hann
rétt að stefna að því, að fram-
leiða nautkjöt til útflutnings með
þvi að nota naut af holdakyni
handa mjólkurkúm sem ekki ærti
að ala undan til að viðhalda
mj ólkurkúastofni. Mætti ala þá
kálfa til tveggja ára aldurs.
Kvaðst hann hafa séð kynblönd-
uð holdanaut í Gunnarsholti,
sem álcjósanleg væru til slíkrar
framleiðslu. Taldi hann að slíkt
kjöt mvndi hæfa vel núverandi
heimsmarkaði. Með aukinni rækt
un á láglendi væri hægt að fá
ágæt beitilönd til að fita holda-
naut, sem að nokkru leyti mætti
beita á uppþurrkuð beitilönd.
Litlir möguleikar á hrossarækt
Á hrossarækt taldi dr. Hamm-
ond litla möguíeika hér aðra en
þá, að framleiða blóðvatn úr
fylfullum hryssum sem notað
yrði í stórum stíl til að auka
frjósemi sauðfjár. Á síðasta ári
hefði þegar verið svo mikil eftir-
spurn eftir blóðvatni þessu frá
Nýja Sjálandi og Ástralíu, að
Bretland hefði ekki getað full-
nægt henni vegna þess hve hross
eru þar fá. ísland hefði sérstöðu
í þessu efni, því hross væru hér
mörg og menn virtust ógjarnan
vilja fækka þeim mikið. Þau
gerðu þó það gagn sums staðar,
að þau bitu niður gróft gras svo
önnur verðmæt grös yxu þar sem
sauðfé ætti auðveldan aðgang
að, en á öðrum stöðum væri aug-
ljóst, að hrossin væru einungis til
óþurftar, því þau bitu gras frá
fénu og öðrum arðsamari skepn-
um.
Dr. Hammond var mjög ánægð
ur með ferð sína um landið og
dvölina alla. Bað hann blöðin að
flytja öllum þeim, sem greitt
hefðu för hans hér, og þó sér-
staklega Búnaðarfélagi íslands,
þakkir sínar. Dr. Hammond er nú
á förum héðan heim aftur.
í Sjémanna-
á sunmidag
H eibalönd og afrétti
má ekki ofbeita hér
DR. HAMMOND, hinn víðfrægi brezki vísindamaður á sviði bú-
fjárræktar, sem dvalizt hefur hér á landi undanfarið á vegum
Búnaðarfélags íslands, átti í gær viðtal við fréttamenn. Hann var
þá nýkominn úr ferðalagi austur um sveitir, þar sem hann kynnti
ser þessi mál. Þá hefur dr. Ilammond einnig, ásamt Halldóri Páls-
syni sauðfjárræktarráðunaut, héraðsræktunarráðunautum og starfs-
mönnum frá atvinnudeild Háskólans, ferðazt um Norðurland og
Borgarfjörð í sama tilgangi.
Þing kvenfélagasam
bandsins sett í gær
1 GÆR hófst hér í Reykjavík
12. þing Landssambands kvenfé-
laganna. Mun það standa í fjóra
daga. Rúmlega 40 fulltrúar sækja
það. í Kvenfélagasambandinu eru
núna eitthvað á þriðja hundrað
kvenféíaga með rúmlega 12 þús.
meðlimi.
Þingið var sett í Tjarnarcafé
í gær kl. 2. Hófst það með guðs-
þjónustu, þar sem sr. Árelíus
Níelsson prédikaði. Viðstaddar
setninguna voru forsetafrú og
kona félagsmálaráðherrans.
Guðrún Pétursdóttir, formað-
ur sambandsins setti þingið með
ræðu. Talaði hún um störf Kven
félagasambandsins síðan síðasta
þing var’haldið 1955. Hún minnt-
ist m. a. á ferð 60 ísl. húsmæðra
á mót norræna kvenfélagasam-
bandsins, sem haldið var á Jót-
landi í sumar. Þá skýrði hún frá
því að sambandið hefði nú ráðið
Steinunni Ingimundardóttur sem
fastan starfsmann eða ráðunaut,
Auk Guðrúnar eiga sæti í
stjórn sambandsins Aðalbjörg
Sigurðardóttir og Rannveig Þor-
steinsdóttir og í varastjórn: Helga
Magnúsdóttir á Blikastöðum, Jón
ína Guðmundsdóttir og Guðlaug
Narfadótíir.
Það er ráðgert að þingið standi
í fjóra daga, eða fram á fimmtu-
dagskvöld. Verða fjölmörg mál
rædd. Á dagskrá þingsins er m.
a. getið eftirfarandi atriða: Or-
lof húsmæðra, aðild sambands-
ins að Alþjóðasambandi hús-
mæðra, garðyrkjunámskeið, heim
ilisiðnaðarmál og tillögur um
Húsmæðrakennaraskóla íslands,
skóla og vinnuheimili fyrir stúlk-
ur og útrýmingu sorprita.
I gær voru nefndir skipaðar,
en 10 nefndir starfa á þinginu
og skipta með sér verkum. f dag
hefst fundur áð nýju kl. 10 árd.
En#kl. 4 síðd. verður farið í kaffi
boð hjá forsetafrúnni að Bessa-
stöðum og síðar í kvöld mun
Steinunn Ingimundardóttir hinn
nýi ráðunautur sambandsins
flytja fyrirlestur um húsmæðra-
fræðslu, þar sem hún mun einn-
ig skýra nokkuð frá því, hvernig
hún hugsar sér að haga starfi
sínu sem ráðunautur sambands-
ins.
85 ára i gær:
Frú Geirþrúður Zoega
ÁTTATÍU og fimm ára var í gær.
þann 9. sept., merkiskonan frú
Geirþrúður Zoega. Margir munu
þeir hafa verið vinir og kunn-
ingjar, sem renndu hlýjum huga
til þessarar öldruðu sæmdar-
konu, sem lifir nú í hárri elli
meðal barna sinna og barna-
barna, en þó enn síung og síkát,
ávallt jafn bjartsýn og æðrulaus,
sem ung stúlka á tvííugsaldri.
Frú Geirþrúður Zoega fæddist
9. sept. 1872 og var alin upp hjá
frú Jósefínu Thorarensen í
Stykkishólmi. Árið 1902 giftist
hún Helga Zoega kaupmanni í
Reykjavík. Brúðkaup hans og
Geirþrúðar var gert í Stykkis-
hólmi en að því búnu fluttusí
ungu hjónin til Reykjavíkur þar
sem þau settu á stofn bú sitt.
Helgi Zoega varð brátt lands-
kunnur maður fyrir framtak sitt
og þjóðkunna athafnasemi.
Heimili þeirra hjónanna varð
stórt og börnin mörg, og lifa sjö
þeirra. Hjá þeim frú Geirþrúði
og Helga varð snemma gest-
kvæmt og mikil rausn ríkti á
heimilinu. Húsfreyjan var þar
hrókur alls fagnaðar' og veitti
öllum hinn bezta beina. Og mað-
ur hennar var henni mjög sam-
hentur í allri bústjórninni og svo
hafði gæfan hagað því að hann
gat látið konu sinni í té næg
efni til þess að gera vel við alla
sem til þeirra hjóna sóttu.
Heimili þeirra Zoegahjónanna
var rómað fyrir gestrisni og var
það að sönnu. Það fundu allir
sem þangað komu. Hin glaðsinna
húsfreyja sat þar i öndvegi fyrir
stórum barnahópi og mannvæn-
legum og urðu þeir margir sem
af fundi þeirra hjóna komu bjart-
sýnni og glaðari en fyrr. En þótt
I marga gesti bæri að garði og þá
* ekki síður marga erlenda menn,
sem erindi áttu við húsbóndann
og annríki væri mikið og í
mörgu að sýsla, brást húsfreyj-
una aldrei hógværðin einstaka og
Ijómandi góðvildin til allra, sem
á hennar fund leituðu. Því er frú
Geirþrúðar enn þann dag í dag
auðug kona, því hana hafa alla
ævi, allt frá þeim árum fyrir
aldamótin, er hún var ung stúlka
og hvers manns hugljúfi í Hólm-
inum, prýtt þau auðæfi hjartans,
sem mölur og ryð fá ekki grand-
að. —
Nú er hún enn lifir síhress í
hárri elli getur hún litið yfir
langan, íarinn veg og minnst
góðrar ævi, sem varið var til
þjónustu öllum þeim sem í kring
um liana voru, vandabundnum og
vandalausum. Og á slíkum tíma-
mótum er gott að vita til þess
að hafa aldrei áreitni sýnt eða á
hlut nokkurs manns gert en ef
það er unnt að segja um nokk-
urn mann, þá á það við um frú
Geirþrúði Zoega.
Megi ókomin ár verða hinni
öldruðu sæmdarkonu farsæl og
björt, ekki síður en þau árin,
sem gengin eru.
Vinur.
Góð biáberjaspretla
STYKKISHÓLMI 2. sept. —
Fremur lítið er um ber hér í ná-
grenninu og það sem sést eru
aðallega bláber. Aftur á móti
er talsvert af berjum í Dalasýslu
og í Hrappsey og Purkey hefur
fólk héðan úr Stykkishólmi farið
að undanförnu og fengið sæmi-
legt magn af berjum. Eru þau
stór og vel þroskuð. — Árni.
Siórfelidur koparvírs
sfuldur
SIGLUFIRÐI, 9. sept. — Um helg
ina var framinn sá þjófnaður hér
að stolið var 2—300 kg rúllu af
háspennuvír frá Rafveitu Siglu-
fjarðar.
Er hér um að ræða sveran kop-
arvír, sem geymdur var inn við
Lambanesreyki í Fljótum. Var
vírinn, sem er mjög verðmætur
þarna miðsvæðis og átti að nota
hann, ef bilanir yrðu á línunni
vestan Siglufjarðarskarðs. —G.