Morgunblaðið - 10.10.1957, Page 10

10
MoncinvBT ifíifí
Fimmtudagur 10. okt. 1957
Otg.: H.t Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðairustjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðaistræti 6.
Auglýsingar og algreiðsia: Aðaistræti 6. Sími 22480
Asknftargjaid kr 30.00 á mánuði innaniands.
I lausasölu kr i.50 eintakið.
ALÞINGI KEMUR SAMAN
TIL FUNDA
r
IDAG kemur Alþingi fs-
lendinga saman til funda.
Alþingi er elzta þjóð-
stofnun fslendinga. Það er ná-
tengt frelsisbaráttu þjóðarinnar
og hefur meiri völd yfir málefn-
um hennar en nokkur annar hand
hafi ríkisvaldsins. Störfum þess
er því ætíð veitt athygli og oft
eru miklar vonir við þau tengd-
ar. Allir íslendingar ættu að sam-
einast um að heiðra það og virða,
þótt sitt sýnist hverjum um ein-
stakar athafnir þess.
Viðhorfin til þeirra hljóta mjög
að fara eftir stjórnmálaskoðun-
um manna og fylgi þeirra eða
andstöðu við meirihluta þingsins
hverju sinni.
★
Ríkisstjórnin «g flokkar henn-
ar móta mjög störf þingsins og
starfshætti.
Þegar samfelldur meirihluti er
á Alþingi eins og nú,- kýs hann
alla forseta þingsins og hefur
meirihluta í öllum nefndum þess.
Þetta er eðlilegt, því að meiri-
hlutinn hefur bæði völdin og
ábyrgðina.
Þjóðina alla varðar hins vegar
að vel sé með valdið farið. Það
er t.d. ótvíræður blettur á Al-
þingi, ef kommúnisti verður kos-
inn forseti Neðri deildar, eins og
gert var síðast. Enda sýndi hann
þá, að hann var ekla vaxinn
þeim vanda að beita valdi sínu
á hlutlausan hátt. En alveg að
því slepptu er ísland ekki öfunds
vert að því, að Alþingi skuli vera
eina löggjafarstofnunin vestan
járntjalds, sem hefur kommúnista
í forsæti.
Fleiri mistök áttu sér raunar
stað um starfshætti Alþingis í
fyrra. Þá gerðist t.d. það, að ut-
anríkismálanefnd hélt aldrei
neinn fund nema til þess að kjósa
formann og skrifara. Vanrækt var
að kjósa þriggja marma unair-
nefnd, er vera skal lögum sam-
kvæmt ríkisstjórninni til ráðgjaf-
ar um utanríkismál, bæði á með-
an Alþingi stendur og milli þinga.
Ætla verður að þessi vanræksla
hafi ekki einungis verið sök for-
manns nefndarinnar, heldur að
undirlagi sjálfrar ríkisstjórnar-
innar. En ekki er hún fremur af-
sakanleg fyrir það.
★
Um málefni þau, er fyrir Al-
þingi koma, hlýtur ríkisstjórnin
að ráða miklu. Hún ein hefur
yfir að segja þeirri tæknilegu að-
stoð, sem nauðsynleg er til »mn-
ingar veigamikilla lagafrum-
varpa. Þar til heyrir margháttuð
þekking ýmiss konar sérfræðinga,
er rikisstjórnin getur látið starfa
fyrir sig, en t.d. stjórnarandstað-
an hefur takmarkaðan aðgang að.
Aðalstörf þingsins eru af-
greiðsla stjórnarfrumvarpa og þá
ekki sízt fjárlagafrumvarpsins.
Að þessu sinni er lítt vitað, hver
aðalstjórnarfrumvörpin muni
verða. Af ræðum fjármálaráð-
herra og menntamálaráðherra
fyrir viku má marka, að horf-
urnar nú eru mjög ískyggilegar.
Þeir segja tekjur ríkisins hafa
brugðizt, bæði þær, er renna áttu
í ríkissjóð og útflutningssjóð.
Skilst mönnum, að verulegur
halli sé á hvoru tveggja. Ef svo
er, virðist fyrirsjáanlegt, að ný
skattafrumvörp muni enn lögð
fyrir þingið. Var þó óneitanlega
rösklega að skattálagningunni
unnið á síðasta þingi, því að þá
voru skattar hækkaðir um rösk-
lega 300 millj. króna a. m. k.
Er það mun meira en nokkru
sinni áður hefur verið gert á
emu ári. Eftir upplýsingum ráð-
herranna hrekkur það sem sagt
hvergi nærri til.
★
Svo var og að sjá af orðum
ráðherranna, sem stjórnin væri
enn með öllu óviss, hvernig við-
bótarfjárins ætti að afla. Talað
var um, að stjórnarflokkarnir
mundu marka stefnuna, þegar
þeir kæmu saman. Ennfremur var
því hampað, að þeir hefðu góða
aðstöðu til að leysa vandamálin
m.a.s. varanlega, ef þeir fyndu
lausnina og kæmu sér saman um
hana!
Óneitanlega horfir þetta ekki
björgulega og virðist benda til
þess, að sama úrræðaleysið sé
enn eins og lengst af ríkti á síð-
asta þingi. Leiddi það til þess,
að þingið varð lengra en nokkurt
annað í sögu þjóðarinnar frá upp-
hafi íslandsbyggðar. Úrræðin,
sem þá voru samþykkt, reyndust
þó ekki haldbetri en svo, að nú
er allur hinn sami vandi efna-
hagsmálanna enn sagður óleystur.
★
Til viðbótar kemur, að varnar-
maun gci.a iiaumasí iengui* uaia-
nt i j^cu-ri ovissu, er verið heí-
ur. BroureKstri varnarhosins var
irestaö um smn a sioasta pmgi i
SKjoii atouroanna í Ungverja-
ianui og víO auciaiivert iviiojard-
arhaí. var bono íyrir, aö vegna
astanasins Kynni prioja hemis-
siyrjuiuin ao vera yiirvofandi.
Aoaitaisrnaður Atlancsnais-
banuaiagouis .heiur nyiega sagt,
ao iiann neiui, ao prioja neiins-
styrjölain muaai aturei skeiia a.
Þiik styrjoia er pvi enki iengur
ynrvofanui, ef rett veröur að
farið og eKKi siakaö tii á nauo-
synieguin vörnuin. Þaö er þvi ai-
ger bieKKing viö pjoöina, ei nenni
er sagt, aö erient varnarnö purii
aðeins hér í bili, vegna hættu-
legs heimsástanas. Annað
hvort er tímabært að víkja varn-
arliðinu nú þegar úr landi eða
gera sér grein fyrir, að það muni
dveljast hér lengur en um sinn.
Hver sem skoðun manna kann
að vera á þessu, er hér um svo
mikilsvert og alvarlegt mál að
ræða, að ekki verður fram hjá
því komizt að taka það til með-
ferðar.
Af hálfu einstakra þingmanna,
og þá ekki sízt stjórnarandstöð-
unnar, verður auðvitað ýmsum
málum hreyft á þessu þingi eins
og endranær. Mun á daginn
koma, hver þau verða, en þess
ber að gæta, að eins og sagt var,
hlýtur ríkisstjórnin að móta all-
an svip þingsins, þar sem hún
ekki aðeins hefur beztu aðstöð-
una til undirbúnings málunum,
heldur ræður öllu um meðferð
og úrslit hvers einstaks þeirra.
UTAN UR HEIMI
Eiga karlmenn að gráta?
KUNNUR bandarískur læknir lét
þess nýlega getið, að karlmaður
nútímans gæti að líkindum lengt
líf sitt um nokkur ár, ef hann
léti það eftir sér að bresta í grát
öðru hverju. E. t. v. gætu karl-
menn lært meira af konum um
það, hvernig forðast bæri andlega
spennu eða nvernig mæta ætti
slíkri spennu án þess að ala
með sér hjartasjúkdóma eða
taugaveiklun.
Grátur er skilgreindur svo, að
hann sé tjáning sorgar, sársauka
eða annarra tilfinninga með út-
helling tára. Það er athygiisvert
í þessu sambandi, að smábörn
gráta án tára fyrsta mánuðinn
eða svo, þangað til tárakirtlarnir
taka að starfa. Gráturinn er ekki
tamin tjáning tilfinninganna, en
hins vegar er lítill vafi á því, að
menn læra að temja sér að nota
grátinn við ákveðin tækifæri;
þeir vita hvenær á að úthella tár-
um og hvenær á að bæla niður
grátinn. Þetta er félagslegt fyrir-
bæri, eins konar eftirhermulist.
Grátur er heilnæmur
Lífeðlisfræðilega er gráturinn
tjáning flókins tilfinningaástands,
þar sem líkaminn í heild á hlut
að máil. í hinum hamslausa
gráti, sem gagntekur menn eftir
mikinn harmleik, má sjá hin
lífeðlisfræðilegu áhrif í mjög
skýru Ijósi. Ekkinn skekur likam-
ann, og vöðvarnir í höfði, hálsi,
brjósti, kviði og þind verða fyrir
mikilli áreynslu. Öndunarfærin,
slímhimnurnar, barkinn og kok-
ið, augun, augnabrúnirnar og
jafnvel húðin taka ýmsum breyt-
ingum, t. d. missir húðin stund-
um lit sinn, en öðrum stundum
eykst litur hennar. Eflaust tekur
líkaminn ýmsum öðrum breyting
um. En sannleikurinn er sá, að
við vitum lítið um lífeðlisfræði
grátsins, en við vitum a. m. k„
að grátur er heilsusamlegur, því
hann verndar líffærin gegn skað-
samlegum áhrifum geðshræring-
arinnar og kemur líkamanum
aftur í jafnvægi.
,Að gráta í líkamanum4
Gráturinn er í rauninni sál-
fræðilega mjög þægilegur léttir.
Það er ekki einungis hollt að
vatna músum, heldur er það líka
Flóttamaður frá Evrópu tárfellir,
þegar hann ber fram þakkir sín-
ar í kirkju í Milwaukee í Banda-
ríkjunum áríð 1956.
gráta ekki, hefur ef svo má segja
flutt grátinn inn í líkamann:
hann grætur í líkamanum. Þetta
kemur fram með ýmsu móti; út-
brot á húðinni, truflun á öndun-
arfærunum, ofnæmi, magasár,
iðrakveisa og alls konar hjarta-
truflanir geta verið merki um
niðurbælda löngun til að gráta.
Þetta getur jafnvel gengið svo
langt, að menn falli algerlega
saman, fái taugaáfall.
Þó að gráturinn sé eðlileg tján-
ing tilfinninganna, er það að jafn-
aði svo, að menn læra að nota
hann í samfélagi við aðra menn
og vita, hvenær við á að úthella
tárum. Þegar barn grætur, á það
t. d. oft rætur sínar í því, hvaða
viðbrögð það álítur, að grátur-
inn veki hjá nærstöddum. Oft
ræður nærvera annarra úrslitum
um það ,hvort sjálfsmeðaumkun-
in fær útrás í tárum. Gráturinn
hefir alltaf verið ómótstæðilegur
aflvaki maðaumkunar.
Reglurnar um grátinn
Hvernig stendur þá á því, að
í norrænum þjóðfélögum sem og
í hinum engilsaxneska heimi er
reynt að fá börn til að hætta að
gráta eins snemma og kostur er,
og að karlmönnum á öllum ald-
ursskeiðum er í rauninni bannað
að gráta?
Okkur hefur verið kennt, að
karlmenn gráti ekki; það sé kven-
legt og pempíulegt. Aðeins kven-
fólk og smábörn mega gráta. í
þjóðfélögum, þar sem viðkvæmni
Tár ósigursins. Franskur karlmaður tárfellir í Marseilles árið
1941, þegar hann horfir á herfána Frakklands flutta um borð í
skip, sem fór með þá til Norður-Afríku. Frakkland hafði fallið
mörgum mánuðum áður.
þægilegt, þótt undarlega kunni
að hljóma. Það sem er óþægilegt
er að langa til að gráta, en geta
það ekki.
Þar sem gráturinn er eðlileg-
ur háttur til að draga úr spennu
og æsingu og koma jafnvægi á
líkamann, hlýtur það að auka
spennuna og æsinguna, þegar
gráturinn er bældur niður. Ár-
angurinn er sá, að einstakling-
urinn, sem hefur tamið sér að
hjá karlmönnum er litin horn-
auga í öllum sínum myndum, og
þar sem mikið er lagt upp úr
hörku og „karlmennsku“, er ekki
nema eðlilegt að drengir eigi
erfitt með að gráta. „Litli karl-
maðurinn" veit, að það er veik-
leikamerki að gráta, svo hann
lætur það ógert í bernsku og
æsku. Er hann nær fullorðinsár-
unum er honum um gegn að
gráta, þó hann langi til þes§, eða
hann skammast sín fyrir að gráta,
þegar hann getur það.
Þetta á ekki aðeins við um
norrænar og engilsaxneskar þjóð-
ir. Hið sama gildir um Þjóðverja,
Hollendinga, Svisslendinga og
Japani. Hins vegar leggja
rómanskar þjóðir engan veginn
bann við því, að karlmenn tjái
tilfinningar sínar með tárum.
Meðal svonefndra frumstærðra
þjóða eru reglurnar um það, hve-
nær gráta megi og hvenær ekki,
ótölulegar. Hjá Navaho-indíánum
snýst hlátur fljótt í grát, þar sem
aftur á móti Hopi-indíánar og
Zuni-indíánar gráta lítið. Meðal
Eskimóa er grátur mjög algeng-
ur meðal karlmanna, og er at-
hyglisvert, að hjá þeim eru innan-
mein af sálarlegum orsökum svo
til óþekkt.
Tárin eru græðandi regn
Það virðist vera regla í öllum
þjóðfélögum, að karlar eru ekki
jafnfljótir til tára og konur. Þetta
kann að stafa að einhverju leydi
af mismunandi lífeðlisfræði kynj
anna, en margt bendir til þess, að
þetta eigi fyrst og fremst rætur
að rekja til menningaráhrifa. í
Bandaríkjunum hafa konur tek-
ið æ meiri hátt í opinberu lífi,
og jafnframt hafa sálarleg sjúk-
dómseinkenni hjá þeim farið
hraðvaxandi. Virðist það benda
til þess, að konur í opinberu lífi
bæli niður með sér eðlilega tján-
ing tilfinninga sinna í svo rík-
um mæli, að þeim stafi hætta af.
Hins vegar er heimskulegt að
bresta í grát af hvaða tilefni sem
er. Menn eiga því aðeins að gráta,
að líkaminn gefi til kynna, að
það sé nauðsynlegt.
Tárum hefur verið líkt við hið
græðandi regn, sem brýzt íram
eftir þrumuveður á heitum sum-
ardegi. Það var Charles Diekens,
sem einu sinni skrifaði: „Hamingj
an veit, að við þurfum ekki að
skammast okkar fyrir tárin, því
þau eru regnið á blindandi ryk
moldarinnar, sem þekur hjörtu
okkar“. Allt bendir til þess, að
gráturinn sé heilnæmasta og
þægilegasta leiðin til jafnvægis
og' vellíðunar, þegar eitthvað
hefur farið úr skorðum hjá okk-
ur.
VINCENZO MARIA DEMETZ
hefur tekið við hlutverki Stefáns
íslandi í óperunni „Tosca“.
Hann er ættaður frá Suður-
Týról í Norður-Ítalíu og stund-
aði nám í Milano. Opinberlega
söng hann fyrst við Ríkisóper-
una í Dresden, í „Manon" eftir
Massenet. Demetz hefir einnig
sungið í Feneyjum og Napoli, og
fyrsta sönghlutverk sitt við
Scala-óperuna söng hann 1948, í
„Ödipus Rex“ eftir Stravinsky.
Alls hefir hann sungið óperu-
hlutverk í 38 óperum og m. a.
hlutverk hertogans í „Rigoletto“
fimmtíu sinnum.
Af öðrum óperum sem hann
hefir sungið í, má nefna „Lucia
di Lammermoor" eftir Donizetti,
„Madam Butterfly“ og „Tosca“
eftir Puccini. Vincenzo Maria
Demetz hefir og sungið talsvert
í útvarp á Ítalíu, í Sviss og Aust-
urríki. í Barcelona söng hann
sem gestur í óperunni „Hollend-
ingurinn fljúgandi" eftir Wagner.
Síðasta hlutverk, sem Demetz
söng í Scala-óperunni, var tenor-
hlutverkið í „The Rakes Pro-
gress“ eftir Stravinsky.
Hér á landi hefir Demetz dval-
izt um tveggja ára skeið sem
söngkennari.