Morgunblaðið - 25.10.1957, Blaðsíða 2

a
MORGVWBLAÐIÐ
Föstudagur 25. október 1957
Ló&amál og gatnageið
Umræður á Varðarfundi
Frumkvæmdaáætlnn um vegagerð
Þingsálykfunarfillaga 3 Sjáifstæðismanna
SIGURÐUR BJARNASON, Magnús Jónsson og Kjartan J. Jóhanns-
son flytja eftirfarandi tillögu til þingsályktunar:
Alþingi ályktar að skora á ríkisstjórnina að láta gera í sam-
láði við vegamálastjóra samræmda framkvæmdaáætlun um vega-
gerð til þess að koma þeim landshlutum og héruðum sem fyrst
í akvegasamband, sem enn þá eru ýmist veglaus eða án sambanda
við meginakvegakerfi landsins.
Á. FUNDI landsmálafélagsins
Varðar s.l. miðvikudag var
m. a. rætt um lóðamál og
gatnagerð. Yaldimar Kristins-
son viðskiptafræðingur hafði
framsögu um þessi mál, og ’’
ræðu sinni sagði hann m. a.:
Verkefnin bíða
Lóðamálin hafa verið eitt erfið-
asta vandamál Reykjavíkurbæjar
á undanförnum árum. Hverju
húsi í bænum þarf að sjá fyrir ak-
færum götum, ásamt skólp-,
vatns- og rafmagnsleiðslum.
Þetta kostar tugi þúsunda á
hverja íbúð, mismunandi eftir
áætluðu þéttbýli á hverjum stað
og öðrum aðstæðum. Margir virð
ast ekki gera sér grein fyrir þess-
um kostnaði, en aðrir látast ekki
skilja vandann. Með þeim fjár-
Valdimar Kristinsson
munum, sem bærinn getur lagt
fram til að gera lóðir byggingar-
hæfar, er ekki með sanngirni
hægt að ætlast til, að eftirspurn-
inni sé alllaf fullnægt. enda munu
þess fá dæmi í nágrannalöndum
okkar. að menn fái byggingar-
lóðir með jafngóðum kjörum og
hér tíðkast.
Annað vandamál þessu skylt
snertir frágang gatnanna í bæn-
um. Vegna hinnar öru stækkunar
bæjarins eru engin tök á að full-
gera götur um leið og húsin við
þær eru byggð. Stafa að sjálf-
sögðu mikil óþægindi af því að
þurfa að búa við maiargötur ár-
um saman.
Skal nokkuð að því vikið,
hvernig hugsanlegt er að leysa
þau tvö vandamál, sem hér hefur
verið drepið á:
Greitt fyrir verðmætaaukningu
Setja mætti þær reglur, að t.d.
innan 2 ára frá því að hús eru al-
mennt fullbyggð við hinar ýmsu
götur, skuli húseigendur eiga
rétt á, að gata þeirra sé malbik-
uð og gangstéttir hellulagðar,
enda greiði þeir ákveðna upphæð
til bæjarins, sem miðist við fer-
metrafjölda þeirrar lóðar, sem
þeim hefur verið úthiutoð Mætti
skoða þetta sem greiðslu fyrir að
hafa fengið byggmgarióð með
öllum þeim þægindum sem kraf-
izt er í nútíma bæjarfélagi
Lóðagjaldið gæti verið mismun
andi eftir því, hve eftirsóttar lóð-
irnar eru, enda virðist sanngjarnt,
að maður sem vill fá lóð fyrir ein
býhshús greiði meira ert þeir sem
búa í sambyggingum. Gjaldið
yrði aldrei haft svo hátt, að það
gæti dugað fyrir öllum kostnaði
við lóðir og götur. Af lóðum fyrir
sambyggingar yrði það t.d. 1—2%
af byggingarkostnaði þeirra, en
nokkru hærra ella, þó aldrei
hærra en svo, að víst má telja að
húsbyggjendur myndu áííta
æskilegt að þeir ættu kost á
að láta fljótlega fuilganga frá
götum við hús sin fyrir þetta
verð og auka þar með verð-
mæti eigna sinna.
Margs er að gæta við fram-
kvæmd tillagna þessara. Einkum
yrði erfitt að koma kerfinu á í
byrjun, m.a. vegna þeirra gatna,
sem nú bíða ófullgerðar í bænum.
Sjálfsagt yrði talið ósanngjarnt,
að þeir, sem lengi hafa beðið eft-
ir fullkomnum götum, greiði fyrr
nefnt gjald.
Vegna erfiðleikanna á að koma
þessum málum í framkvæmd og
vegna óvissunnar um, hvernig til
tækist, myndi rétt að gera fyrst
tilraun í smáum stíl og gefa mönn
um kost á lóðum við nokkrar göt-
ur eða í litlu hverfi, þar sem
þessar reglur væru látnar gilda.
Vantar sérfræðinga
Síðar á fundinum ræddi Þor-
kell Ingibersson byggingameist-
ari um lóðamálin. Hann kvað það
skoðun sína, að heilbrigðara væri
að tekið væri gjald af lóðum, er
bæjarfél. úthlutar. Hann ræddi
um þá erfiðleika, sem nú er við
að etja varðandi lóðamálin og
taldi, að þeir stöfuðu bæði af því,
að fé væri ekki fyrir hendi til
þeirra stórframkvæmda, sem
æskilegar eru, og einnig af því, að
skortur væri á sérfróðum mönn-
um til að ganga frá uppdráttum
og framkvæma mælingar þessu
viðvíkjandi.
Þrjár leiðir
Gunnar Thoroddsen borgar-
stjóir sagði um þessi mál í ræðu
sinni á fundinum, að bærinn
hefði veitt um 20 millj. kr. til
lóða- og gatnagerðarmála á þessu
ári, og væri unnið ag mörgum
stórframkvæmdum fyrir það fé.
Ef enn meira ætti að gera, kæmu
3 leiðir til greina: í fyrsta lagi
lántaka. Ástandið á penmgamark
aðnum bæði innanlands og er-
lendis væri þó þannig að þessi
leið væri vart fær. f öðru lagi
mætti hugsa sér útsvarshækkun,
en fólki þætti þegar nóg komið á
því sviði, og mætti því einnig
telja þá leið ófæra. Loks væri
sú leið, er skipulag'smálanefnd
Varðar hefur bent á og yrði hún
að sjálfsögðu tekin til athugunar.
Leiðrétfing
ÉG LEYFI mér að fara þess á
leit við yður hr. ritstjóri, að þér
birtið eftirfarandi leiðréttingu
við ummæli er höfð eru eftir mér
í blaði yðar í dag, í sambandi
við skipulagsmál Reykjavíkur, er
rædd voru á Varðarfundi sl.
þriðjudag.
1. Ummæli mín voru á þá leið:
Að erfitt væri í dag að segja
fyrir um hver þróun flugmálanna
þ. e. flugvélanna yrði, að 10—15
árum liðnum, þegar hægt væri að
hugsa sér að íslenzku flugfélögin
færu að afla sér flugvéla af öðr-
um gerðum (t.d. með þrýstilofts-
hreyflum) en þeim sem notaðar
eru (Viscount) og fyrirhugaðar
nú (Electra) og hvaða flugtækni-
kröfur slíkar flugvélar gerðu til
Reykjavíkurflugvallar' í fram-
tíðinni.
2. Ummælin eru ekki þessi:
„Um þróun flugmálanna í fram
tíðinni ríkti óvissa og hefði enn
ekki verið athugað nægilega vel
frá sjónarmiði flugtækninnar,
hvaða ráð væru skynsamlegust
varðandi Reykjavíkurflugvöll“.
Ef til vill gefst tækifæri til þess
að ræða þetta mál í heild síðar.
Með þökk fyrir birtinguna.
Rvíkurflugvelli, 24. okt. ’57.
Virðingarfyllst,
Gunnar Sigurðsson.
SIGLUFIRÐI, 24. okt. — Um síð-
ustu helgi varð Siglufjarðarskarð
ófært vegna snjóa og hefur ekki
verið opnað síðan. Nokkrir bílar
tepptust handan við skarðið og
var snjóýta send þeim til aðstoð-
ar. — Guðjón.
Dior dáinn
PARÍS, 24. okt. — Franski tízku-
kóngurinn Dior andaðist í gær er
hann var á ferðalagi á Norður-
ítalíu. Hann var 52 ára að aldri.
Dior var frægasti kventízku-
meistari heimsins. Frægðina öðl-
aðist hann skömmu eftir heims-
styrjöldina, þegar hann kom
fram með algerlega nýja stefnu
í kjólateikningum. Hann síkkaði
pilsin, en þá hafði pilsfaldur
kvenna lengi numið við kné,
eða jafnvel ofar. Hann „tog-
aði pilsfaldinn niður fyrir hné.
Það var hið fræga „New Look“.
Þannig má segja að Dior hafi
haft stórfelld áhrif á klæðaburð
kvenna um allan heim, jafnt fyr-
ir vestan og austan járntjald,
jafnt á Vesturlöndum sem fjar-
lægustu löndum Asíu.
Brenndisl í andlili og
á handlegg
VALDASTÖÐUM, 21. okt. —
Sagt var frá því í gær, að Berg-
mann Gunnarsson frá Morastöð-
um hafi misst framan af 3 fingr-
um, við það að láta steypuhræri-
vél upp á bíl. Annað slys varð
hér í síðustu viku, sem ekki var
vitað um, er fyrri fréttia var
send.
En það var með þeim hætti, að
Baldvin Júlíusson frá ’Skorhaga,
brenndist allmikið í andliti og
á öðrum handlegg, af heitu vatni.
Var hann strax fluttur til Reykja
víkur og er hann þar enn. Á heim
ili þeirra hjóna er kona hans ein
heima með þrjú ung börn.
ÁTJÁNDA ÞING Farmanna og
fiskimannasambands fslands sam
þykkti eftirfarandi tillögu í land-
helgismálinu:
18. þing FFSf skorar á Alþingi
og ríkisstjórn, að hefja nýja sókn
í landhelgismálinu. Sambands-
þingið vill benda á að reynsla
síðustu ára í þessum efnum sanni
ótvirætt að um ofveiði sé að ræða
á veiðisvæðunum við ísland. 18.
þingið er því einhuga í þeirri á-
lyktun, að skjótra útbóta sé þörf
til viðbótar því, sem þegar hefir
verið gjört.
Óhjákvæmilegt er að leysa
þetta mál fyrir framtíðina þann-
ig, að fyrirbyggð sé eyðing þess-
arar aðal-auðuppsprettu ís-
lenzku þjóðarinnar á þessu sviði
fyrir komandi tíma. 18. þing
FFSÍ lýsir því yfir, um leið og
það minnir á samþykktir fyrri
þinga sambandsins í máli þessu,
að höfuðmarkmiðið, sem stefna
beri að sé eftirfarandi:
1. Lýst sé yfir að allt land-
grunnið við ísland sé íslenzkt
yfirráðasvæði.
2. Sem bráðabirgðaráðstöfun
verði dregnar beinar línur á
milli yztu grunnlínustaða, sem
ákveðnir voru með friðunarlög-
unum 1952, á öllum þeim stöðum,
sem grunnlínurnar voru sveigðar
eitthvað inn á við. Verði þá sér-
staklega höfð í huga eftirtalin
svæði:
a. Svæðið frá Horni að Mel-
rakkasléttu, innan við Grímsey.
b. Frá Langanesi að Glettinga
nesi.
c. Frá Ingólfshöfða að Kötlu-
tanga.
d. Frá Geirfuglaskeri að Geir-
fugladrang og þaðan að Skála-
snaga.
Línan verði svo dregin 4 mílur
fyrir utan hinar nýju grunnlín-
ur á þessum stöðum.
3. Þegar fært þykir, vegna at
Stóraukin tækni
í greinargerð segir:
Enda þótt stórfelldar framfar-
ir hafi orðið hér á landi í vega-
gerð á síðustu áratugum og ak-
færir vegir séu nú um það bil
10 þús. km. að lengd, eru þó ein-
stök byggðarlög enn þá ýmist veg
laus eða án sambands við akvega
kerfi landsins. Er hér helzt um að
ræða þá landshluta, sem afskekkt
astir eru eða erfiðleikum bundið
að leggja vegi til þeirra vegna
torfærna af náttúrunnar hendi.
Með aukinni tækni og margvís-
legum nýjum vélum og tækjum
hefur þó vegagerð um háfjöll,
sæbrattar hlíðar, hamra og skrið
ur orðið miklum mun auðveldari
en áður. Má nú segja, að hægt sé
að leggja vegi um hvers konar
landslag á íslandi, ef fé og tæki
eru fyrir hendi.
Alþingi veitir nú árlega fé til
um það bil 230 þjóðvega. Eru
þeir að sjálfsögðu í öllum sýslum
og landshlutum. Er erfitt að kom-
ast hjá þessari miklu dreifingu
vegafjárins, enda þótt mörg rök
megi færa fyrir því, að skynsam-
legt væri að einbeita kröftunum
meira að einstökum vegafram-
kvæmdum en gert er.
huguna á þessum málum á veg-
um Sameinuðu þjóðanna verði
strax hafizt handa og línan færð
út um 8 mílur frá því, sem hún
þá verður, eða jafnvel í 16 sjóm.,
ef hin sögulega staðreynd um þá
fjarlægð, frá árinu 1662 er talin
nægileg til að tryggja þá ráð-
stöfun.
Svæðið innan þessa 12 eða 16
mílna beltis verði algjört bann-
svæði, sem veiðisvæði fyrir alla
erlenda menn, en innlendir menn
hafi að sjálfsögðu sérstöðu um
alla veiðitilhögun á þessu svæði.
Sama gildir um lið 2.
Ályktun þessari fylgir ýtarleg
greinargerð og rökstuðningur.
NORÐUR-ATLANTSHAFS-
BANDALAGIÐ (NATO) veitir í
apríl á næsta ári nokkra styrki til
náms- og fræðimanna.
Tilgangur NATO-styrkjanna er
að stuðla að námi og rannsókn-
um á ýmsum þáttum, sem sam-
eiginlegir eru í hugðarefnum,
erfðum og lífsskoðun bandalags-
þjóðanna í því skyni að varpa
ljósi yfir sögu þeirra, nútíðar- og
framtíðarþróim til samstarfs og
samstöðu og þau vandamál, sem
að þeim steðja. Einnig er stefnt
að því að efla tengsl bandalags-
þjóðanna beggja megin Atlants-
hafs.
Styrkirnir eru tvenns konar,
auk ókeypis ferðakostnaðar.
1) Námsstyrkir til ungra náms
manna að upphæð 500 þúsund
franskir frankar fyrir skólaárið
1958/59 eða jafngildi þeirrar upp
hæðar innan annars aðildarríkis
í Evrópu eða 2000 dollarar fyrir
sama tímabil í Bandaríkjum
Ameríku eða Kanada.
Hjá því verður þó alls ekki
komizt að leggja á næstu árum
aukna áherzlu á að ljúka lagn-
ingu þeirra vega, sem skapa
munu vegasamband við þau hér-
uð og byggðarlög, sem nú eru
veglaus og akvegasambandslaus.
Sem betur fer eru þau byggðar-
lög ekki ýkjamörg, og því hægra
um vik að beina nægilegu fjár-
magni og tækjum að lagningu
vega til þeirra og um þau.
Nawðsyn áætlunar
í þingsályktunartillögu þessari
er lagt til, að ríkisstjórnin láti í
samráði við vegamálastjóra gera
samræmda framkvæmdaáætlun
um vegagerð í þessum landshlut-
um og héruðum með það tak-
mark fyrir augum að skapa þeim
fullnægjandi samgöngur á
skömmum tíma. Er hér um hið
mesta nauðsynjamál að ræða. —•
Samgöngurnar eru undirstaða
framleiðslu og félagslífs. Þjóðin
getur ekki látið örfá héruð gjalda
þess um áratugi, að þau eru land
fræðilega afskekkt og einangruð.
í mörgum þeirra er haldið uppi
blómlegu og þróttmiklu fram-
leiðslustarfi til sjávar og sveita.
Frá hagsmunasjónarmiði þjóðfé-
lagsheildarinnar væri hið mesta
tjón að því, ef fólkið þar gæfist
upp fyrir samgönguerfiðleikun-
um og hyrfi frá störfum við land
búnað eða sjósókn. En því miður
hefur sú saga gerzt allt of víða 1
þessu strjálbýla landi. Þess
vegna er nú svo komið, að þjóðin
verður að greiða þúsundum út-
lendinga laun í erlendum gjald-
eyri fyrir vinnu við íslenzka
framleiðslu.
Það er von flutningsmanna þess
arar tillögu, að hún geti orðið
grundvöllur að skjótum og skyn-
samlegum aðgerðum í því vanda-
máli, sem henni er ætlað að
leysa. Samræmd framkvæmdaá-
ætlun um lagningu vega um þau
héruð, sem enn þá eru veglaus
eða akvegasambandslaus, er að-
kallandi nauðsynjamál, sem
hrinda verður í framkvæmd nú
þegar.
SIGLUFIRÐI, 24. okt. _ Hér
hefur snjóað undanfarið og verða
allir bílar að nota keðjur á göt-
I um bæjarins. — Guðjón.
2) Rannsóknarstyrkir fyrir
fræðimenn að upphæð 200 þús-
und franskir frankar á mánuði
í 2—4 mánuði eða jafngildi þeirr-
ar upphæðar í gjaldeyri annars
aðildarríkis.
Styrkþegar til fræðirannsókna
verða valdir eftir hæfileikum til
sjálfstæðra rannsókna og eftir
rannsóknarefni.
Stúdentar verða valdir eftir
námsafrekum, eftir því hvar þeir
vilja stunda nám og hvert náms-
efnið er.
Styrkþegum ber að gefa
skýrslu um rannsóknir sínar eða
nám á ensku eða frönsku og af-
henda Norður-Atlantshafsbanda-
laginu eigi síðar en 6 mánuðum
eftir að styrktíma lýkur.
Utanríkisráðuneytið veitir all-
ar nánari upplýsingar og lætur
umsóknareyðublöð í té, en um-
sóknir skulu hafa borizt Því fyr-
ir 1. janúar 1958.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
— St. G.
Hafin verði ný sókn
í landhelgismálinu
FF5Í vill að lýst sé yfir að allt landgrunnið
við ísland sé íslenzkt yfirráðasvœði
NATO-styrkir til náms-
og frœðimanna