Morgunblaðið - 09.11.1957, Blaðsíða 6

6
MORCVNBT 4ÐIÐ
Laugardagur 9. nóv. 1957
A 1 i
SKAK
ÁHUGI skákunnenda á íslandi
beinist þessa stundina að svæða-
keppninni í Wageningen, þar sem
Friðrik Ólafsson keppir fyrir
hönd íslands við marga af beztu
skákmönnum Evrópu. Nægir í
því sambandi að nefna L. Szabo,
B. Ivkov, B. Larsen og Trifono-
vic, sem allir eru stórmeistarar.
Eftir 7 umferðir leiðir hinn
harðvítugi bardagamaður L.
Szabo með 6V2 vinning, en þess
ber að gæta að hann hefur teflt
við 4 af veikustu andstæðingum
sínum. Szabo hefur um margra
ára skeið verið bezti skákmaður
Ungverjalands, og oft og tíðum
verið hættulegasti andstæðingur
rússnesku skákmeistaranna.
Szabo er nú fimmtugur. Donn-
er kemur í öðru sæti með 5 vinn-
inga. Hollendingar bundu miklar
Skákþing
SAUÐARKROKUR, 8. nóv. —
Skákþing Norðurlands hefst á
Sauðárkróki sunnudaginn 10. nóv.
n.k. kl. 1 e.h. ’Skákþingið er helg-
að minningu Sveins Þorvaldsson-
ar, skákmeistara Sauðárkróks.
Teflt verður alla daga vikunnar
frá kl. 8 að kvöldi til miðnættis.
Mótið verður háð í hinu glæsi-
lega félagsheimili Bifröst. Teflt
verður í tveimur flokkum í meist
araflokki verða 6 keppendur: Jón
Ingimarsson, Akureyri, Halldór
Jónsson, Akureyri, Þráinn Sig-
urðsson, Siglufirði, Steingrímur
Bernhardsson, Dalvík, Jón Jóns-
son, Húsavík og Hjálmar Theo-
dórsson, Sauðárkróki.
í fyrsta flokki verða 10 þátt-
takendur, þar af 7 frá Sauðár-
króki, tveir frá Blönduósi og einn
frá Hofsósi. — jón.
vonir við Donner á kandidata-
keppninni 1955, en hann brást
vonum þeirra með öllu, enda við
ramman reip að draga, 3.—4. Tri-
fonovic og Stálberg 4%. 5.-6.
Larsen og Ulhmann 4. og tvær
biðskákir.
7. Friðrik 3’A og tvær biðskákir.
Hér kemur skák úr 1. umferð
mótsins, en þar eigast við Donn
er og Orbaan.
Hvítt: H. Donner. Svart: Orbaan
Sikileyjarleikur
1. e4 c5
2. Rf3 e6
1 d4 cxd4
4. Rxd4 Rf6
I. Rc3 Rc6
(Hér velur svartur afbrigði, er
hefur ekki átt miklum vinsæld-
um að fagna í seinni tíð, en er
þó vel teflandi. 5. — d6 leiðir til
Schewningen afbrigðisins).
6. Rd-b5 Bb4
7. a3
(Hvítur lendir einungis í vand-
ræðum ef hann leikur 7. Rd6t
vegna Ke 7!).
7. --------Bxc3t
8. Rxc3 d5
9. exd5 exd5
(Byrjunarkerfið mælir með 9. —
Rxd5. 10. Rxd5, Dxd5. 11. Dxd5,
exd5, en ekki er staðan álitleg
þegar búið er að láta af hendi
biskupaparið og þar að auki kom
ið stakt peð á d5. Sama staða
kom upp í skák Pilniks og Stál-
bei-gs í Rvík 1957.)
10. Bd3 0—0
II. 0—0 Bg4
12. f3 Be6
13. Bg5 Db6t
14. Khl Rd7
(Svartur getur ekki leyft sér að
leika 14. — Dxb2 vegna 15. Bxf6
gxf6. 16. Dd2 og hótar Hfbl og
Dh6.)
15. £4! f6
16. Dh5 f5
17. DÍ3 Dc5
18. b4! Dd4
(Ekki 18. — Dxc 3 19. Bxf5, Dxf3. 20. Bxe6f og vinnur mann).
19. Rb5 Db6
20. Hael Bf7
21. Rc3 Rd4
(Peðstap verður ekki varið).
22. Df2 Re6
(Hvítur hótaði Ra4).
23. Rxd5 Dxf2
24. Hxf2 Rxg5
A B C B E F G H
ffljrk i fafs É. t k
i§fÉ^^íhp^

fHl ^ ... .. ..
ABCDEFGH
Stöðumynd: 26. Bxf5!
(Snotur leikflétta, sem einfald-
ar stöðuna og vinnur peð).
26. — Be8.
27. Bxd7 Bxd7
28. Hd2 Rf3
(Vonlaust var 28. — Hxf4).
29. gxf3 Bh3
30. He4 g5
(Tímahrakið er nú í algleymi og
allt er reynt til bjargar).
31. Kgl Hxf4
32. Hxf4 gxf4
33. Kf2 He8
34. Rd5 Hd8
35. Kel Hf8
36. Hd4 Hd8
37. c3 He8t
38. Kf2 a5
39. Rxf4 axb4
40. Rxh3 bxa3
41. Ha4 og svartur gaf.
I. R. Jóhannsson.
shrifar úr 1
daglega lífinu J
Hreinlæti
i brauðbúðum
HÉR er bréf frá húsmóður:
„Kæri Velvakandi.
Okkur hættir oftar til þess að
hripa þér línu um það sem miður
fer, en það sem vel er gert.
Þegar lömunarveikifaraldur-
inn geisaði hér síðast, kvöddu
ýmsar raddir sér hljóðs um brauð
verzlanir bæjarins. Þótti mörgum
húsmæðrum, að í þeim væri ekki
gætt þrifnaðar sem skyldi, og var
margt réttilega sagt í skrifum
þessum.
En nú hefi ég komizt í samband
við bakarí, sem ég álít, að hafi
térstöðu hér í borg, hvað þrifnað
snertir. Þykir mér sjálfsagt, að
því sé einnig haldið á lofti, sem
til fyrirmyndar er. Fyrirtæki
þetta er brauðgerðarhús Gísla
Ólafssonar á Bergstaðastræti.
Hvergi hefi ég séð nema þar
tengur notaðar við afgreiðslu á
jólakökum, smjörkökum, fransk-
brauðum og öðrum brauðtegund-
um. Ég hafði orð á því við hina
prýðilegu stúlku, sem þar afgreið
ir, hve mikill þrifnaðarauki væri
að slíkri afgreiðslu, þvi að óneit-
anlega væri óþrifalegt að snerta
brauðin með höndunum, og jafn-
framt taka á móti óhreinum pen-
ingum. Stúlkan varð hálfundr-
andi á athugasemd minni, og gat
þess, að slíkur afgreiðslumáti
væri svo sjálfsagður, að annað
kæmi ekki til greina. Væru það
hrein svik við neytendur, ef ekki
væri gætt fyllsta hreinlætis í
meðferð brauðanna.
Ég sá á þessu svari, að stúlkan
vildi í fyllsta máta hlíta settum
reglum heilbrigðissamþykktar
borgarinnar. En þar segir eitt-
hvað á þessa leið, að nota verði
sérstök áhöld við afgreiðslu á
þeim matvælum, sem hvorki er
hægt að hreinsa né sjóð«,
Þjálfun
afgreiðslufólks
MÉR varð á að bera saman í
huganum ágætis bakarí, sem
ég hefi verzlað mikið við. Þar
hafa verið notaðar tengur við
afgreiðslu á kökum og brauð inn-
pökkuð. Fyrir nokkrum vikum
brá svo við, að hætt var við að
nota tengurnar, og mátti sjá tvö
slík áhöld brotin í einni hillunni.
Spurði ég afgreiðslustúlkuna, hví
tengur væru ekki notaðar nú eíns
og áður. Svarið var: „Það er ekki
gert lengur".
Raddir hafa verið uppi um það,
að þjálfa beri afgreiðslufólk í
væntanlegu starfi áður en starfið
hefst. Þessi þjálfun færi fram á
námskeiðum, sem haldin væru
öðru hverju fyrir þá, sem hugsa
sér að sækja um slík störf. Þetta
er mjög góð hugmynd, og ættu
auðvitað stúlkur, sem starfa við
mjólkur- og brauðbúðir, ekki að
vera undanskildar þar. Fólk það,
sem sækir aukna þekkingu til
námskeiða þessara, ætti síðan að
sitja í fyrirrúmi, þegar lausar
stöður eru auglýstar. Það er mik-
ið atriði fyrir bæði neytendur og
seljendur, að afgreiðslufólk ræki
starf sitt af kunnáttu og sam-
vizkusemi.
1. persóna fleirtölu
í miðmynd
UNGUR hugverkamaður hér í
bæ hringdi til Velvakanda
fyrir skömmu og bað hann að
benda mönnum á að gæta sín,
þegar þeir nota sagnorðsmyndir,
sem enda á -umst. Kvaðst hann
nýlega hafa heyrt tvo af þekkt-
ustu og reyndustu leikurum þjóð-
arinnar gera sig seka um mistök
í þessu sambandi. Var annar
þeirra að tala í útvarpið en hinn
stóð á sviði Þjóðleikhússins og
hafði sig þar mikið í frammi.
Rangt er að segja: Við sjáustum
aftur. Rétt er auðvitað: Við sjá-
umst aftur.
Ásbjörn Ólafsson trésmiður
M i rmingarorð
MEÐ þessum fáu línum vildi ég
minnast vinar míns, Ásbjarnar
Ólafssonar, trésmiðs, er lézt í
hárri elli þ. 31. f. m. Við vorum
samstarfsmenn við sama fyrir-
tækið um áratugi eða um 30 ára
skeið.
Verð á tékkheftum
11ÖLUSTENN skrifar: „Al-
* veg nýlega hafa bankarnir
gripið til þess að hækka gjald
fyrir hvert útlátið tékkhefti úr
kr. 1.00 í kr. 5.00. Ég veit ekki
betur en að heldur hafi verið
reynt að örva menn til að leggja
peninga sína í banka og nota
tékkhefti í stað þess að geyma
peninga í kistlum og kommóð-
um „til eignar einum þjófi“.
Vextirnir eru litlir af ávísana-
bókunum, þannig að svo hátt
gjald fyrir tékkhefti skaðar þá
verulega, ef ekki eru því hærri
upphseðir að ræða og verður
sennilega til þess að menn
nota sér þessa þjónustu bankanna
minna en annars. Það má að vísu
segja að slík verðhækkun á
tékkabókum hafi ekki áhrif á
vísitöluna, sem nú er það heilag-
asta í landi voru, að verkfalls-
réttinum ekki undanteknum. Það
er ef til vill smámunasemi að
vera að tala um þetta. En nú spyr
ég: Hefur verðlagsstjóri sam-
þykkt þessa hækkun? Útilát
tékkabóka er þjónusta, sem undir
hana heyrir, eins og annað því-
líkt. Þetta athugar verðlagsstjór-
inn alveg vafalaust. Þess má geta
að tékkhefti kosta aðeins 2 kr. í
Verzlunarsparisjóðnum svo að
verðlagið er nokkuð misjafnt".
Ásbjörn var fæddur 15. októ-
ber 1860 að Krosshúsi á Akranesi.
Lærði hann trésmíði hjá Helga
Helgasyni, tónskáldi. Þann 13.
maí 1885 kvæntist hann Sigríði
Björnsdóttur Stephensen frá
Korpólfsstöðum í Mosfellssveit.
Lézt hún árið 1939. Var mikil
myndarkona. Eignuðust þau tvær
mannvænlegar dætur, Sigur-
björgu, er gift var Sigurjóni
heitnum Péturssyni, verksmiðju-
eiganda og íþróttamanni, og Mál-
fríði er var gift Gísla heitnum
Oddssyni, skipstjóra er fórst með
skipi sínu „Leifi heppna“. Er hún
nú búsett í Osló.
Vann Ásbjörn að húsasmíði á
Akranesi um skeið. Fluttist hann
til Reykjavíkur ái'ið 1898 og
keypti þá húsið nr. 22 við Þing-
holtsstræti, sem hann bjó í til
æviloka. Vann hann einnig að
húsasmíði í Reykjavík. Var með
meðal annars við byggingu Mið-
bæjarbarnaskólans. Var hann
hagur vel og hafði prýðisgóða
rithönd. Var hann með í stofnun
ýmissa félaga hér í bæ. Meðal
annars var hann einn af stofn-
endum Fríkirkjusafnaðarins í
Reykjavík og var elsti meðlimur
safnaðarins.
Á langri lífsleið var hann ásjá-
andi mikilla framfara og breyt-
inga hér í bæ, bæði í iðnaði og á
öðrum sviðum. Allar framfarir
er þættu hag almennings glöddu
hann mjög.
Eins og sjá má var Ásbjörn
orðinn háaldraður, því ekki nema
eðlilegt að maðúrinn með ljáinn
sækti hann heim, en þess hafði
hann óskað, er hann varð að
hætta störfum, að hann ekki yrði
tilneyddur að lifa enn um lang-
ann tíma og geta ekkert aðhafst
sér og öðrum til gagns í lífinu.
Ásbjörn var sérstakur persónu-
leiki. Hann varaðist að tala illa
eða misjafnt um nokkurn mann.
Hann heyrðist aldrei blóta.
Hinn háa aldur bar hann með
þeirri rósemi, sem einkenndi
hann allt líf. Ævikvöldið var
bjart og andlátið friðsælt eins
og allt líf hans hafði verið.
Hann hóf starfsferil sinn hjá
Hlutafélaginu Völundur árið 1904
og starfaði við félagið og svo
Tibmurverzlunina Völundur hf.
óslitið til ársins 1946, er hann
hætti störfum vegna vanheilsu
og aldurs. Það má með sanni
segja að Ásbjörn var alla tíð með
beztu starfsmönnum, er félögin
höfðu á að skipa. Fyrst starfaði
hann sem smiður og svo lengst
af, sem afgreiðslumaður. Iðni
hans og ástundun var viðbrugðið.
Hann var einhver sá gæflyndasti
maður í öllu dagfari, sem ég hefi
kynnst. Reglusamur með afbrigð-
um og mátti í engu vamm sitt
vita. Framkoman við viðskipta-
vinina alla tíð jafnalúðleg, hver
sem í hlut átti. Skapgerðin var
sérstök. Var hann glaðvær í fram
komu við alla, þó stundum kím-
inn. Hann vann fyrirtækinu allt
það gagn, er hann mátti.
Það var oft sagt, og það með
sanni að öllum sé hrósað eftir
dauðann, en það sem ég hefi sagt
um Ásbjörn er sannleikur, það er
ekki hægt að hrósa honum um of,
hann var svo sérstæður maður.
Ég vil nú leyfa mér, að leiðar-
lokum, í nafni Timburverzl.
Völundur hf. og allra _ starfs-
manna, að þakka þér Ásbjörn
minn minnisstæða samveru og
þitt góða og gifturíka starf í þágu
félagsins. Sendum þér okkar inni-
legustu kveðjur og góðar óskir
yfir landamærin.
í dag er hann til inoldar borinn.
Öllum aðstandendum votta ég
innilegustu sambúð.
Jón Hafliðason.
Sievert Sætran rennismiður
í DAG verður jarðsettur í Foss-
vogskirkjugarði Sievert Sætran
rennismiður.
Sætran var fæddur í Noregi 6.
sept. 1882 á eyjunni Smölen við
Þrándheimsfjörð. Hann stundaði
fyrst sjómennsku en eftir her-
þjónustu, nám og þjálfun í for-
ingjaskóla starfaði hann sem
j lögregluþjónn í Þrándheimi og
fékkst þá jöfnum höndum við
smíðar.
Á þessum árum kynntist Sætr-
an fyrri konu sinni, Kristínu
Hansdóttur, og kvæntist henni
árið 1908. Tveim árum síðar
fluttist hann með konu sinni til
íslands og vann hér, við málm-
smíðar til ársins 1919, lengst af
í Reykjavík, fluttist hann þá
aftur til Noregs og settist að í
Meldalen i Þrændalögum sem
vélaviðgerðamaður við náma-
verk. Árið 1926 fluttist Sætran
síðan alfarinn til íslands með fjöl
skylduna, konu og þrjá sonu.
Sætran réðst þegar til fyrir-
tækisins Bræðurnir Ormsson og
vann þar óslitið til ársins 1956,
er heilsan bilaði. Konu sína
missti Sætran árið 1941. Þau hjón
in eignuðust fjögur börn, og eru
af þeim tveir synir á lífi. Árið
1949 kvæntist Sætrán í annað
sinn Kristínu Sigurðardóttir, en
missti hana árið 1956, dvaldist
hann eftir það hér á Elliheim-
ilinu og lézt þar 30. okt. sl.
Sætran var að upplagi þjóð-
hagasmiður og afbragðs verk-
maður. Við bræðurnir minnumst
þess alltaf, þegar hann kom fyrst
til okkar í atvínnuleit og við
spurðum hann, hvað hann gæti
gert. Þá svaraði Sætran: „Sitt-
-s n
hvað get ég nú gert, og ég vil
vinna“. Það reyndist líka svo, að
Sætran vildi vinna. Stundvísi
hans, starfsgleði og þrek var með
þeim ágætum, að slíkt hefi ég
ekki þekkt.
Ég kveð þig að endingu, dyggi
þjónn, með þökk fyrir langt og
vel unnið starf. Ég trúi því, að
þú fóir að launum starf við þitt
hæfi guðs í geim.
Eiríkur Ormsson.